- Trang Chủ
- Xã hội học
- Một số đặc điểm của phương pháp nghiên cứu xã hội học và phương pháp nghiên cứu công tác xã hội
Xem mẫu
- NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
MÖÅ
T SÖË ÀÙÅC ÀIÏÍM CUÃA PHÛÚNG PHAÁP N
VAÂ PHÛÚNG PHAÁP NGHIÏN
AÁC XAÄ
CÛÁU
HÖÅI
CÖNG
NGUYÏÎN ÀÛÁC HÛÄU*
Ngaây nhêån:28/8/2018
Ngaây phaãn biïån:
20/9/2018
Ngaây duyïåt àùng:
28/9/2018
Toám tùæt:
Xaä höåi hoåc vaâ cöng taác xaä höåi coá cuâng troång têm - àoá laâ nghiïn cûáu vïì con ngûúâi nh
xaä höåi. Mùåc duâ vêåy, Xaä höåi hoåc laâ möåt phêìn cuãa Khoa hoåc Xaä höåi, trong khi Cöng taác Xaä hö
chuyïn mön. Vò vêåy, giûäa hai ngaânh naây ngoaâi nhûäng àiïím giöëng nhau, chuáng coân coá möåt söë ài
nghiïn cûáu khoa hoåc.
Tûâ khoáa:
Cöng taác xaä höåi, Xaä höåi hoåc, phûúng phaáp, khoa hoåc xaä höåi
A FEATURE ON METHOD OF SOCIOLOGY AND SOCIAL WORK RESEARC
Abtract
: Sociology and social work have the same focus - the study of human beings as the sciences of the
Sociology is part of the social sciences, while social work is part of applied science and specialization. In spite o
these two sectors, in addition to the similarities, there are some different points in the approach to scientific r
Keyword: social work, sociology, methods, social sciences.
1. Àùåt vêën àïì Àïí trúã thaânh möåt ngaânh khoa hoåc àöåc lêåp,
Nhû chuáng ta àaä biïët, Xaä höåi hoåc (XHH) vaâ Cöng ngaânh khoa hoåc naâo cuäng phaãi àaáp ûáng àûúåc 4
taác xaä höåi (CTXH) coá möëi quan hïå rêët gêìn guäi vúái nhoám yïëu töë:
nhau vò caã hai ngaânh khoa hoåc naây àïìu hûúáng àïën (i) Xuêët phaát tûâ nhu cêìu thûåc tiïîn
nghiïn cûáu caác vêën àïì cuãa xaä höåi (social problems). (ii) Coá hïå thöëng khaái niïåm riïng
Mùåc duâ vêåy, XHH thò khöng ài sêu vaâo nghiïn cûáu
(iii) Coá hïå thöëng lyá thuyïët riïng
nhûäng lônh vûåc, nhûäng nöåi dung riïng leã, caá biïåt maâ
(iv) Vaâ coá hïå thöëng phûúng phaáp nghiïn cûáu riïng
nghiïn cûáu töíng thïí XH trong möåt cêëu truác hoaân
chónh mang tñnh hïå thöëng nïn noá rêët gêìn vúái CTXH Trong baâi viïët naây, taác giaã tiïëp cêån sûå tûúng àöìng
búãi tñnh chêët töíng húåp, àa diïån cuãa CTXH. Trong vaâ khaác biïåt trong phûúng phaáp nghiïn cûáu giûäa
chûâng mûåc nhêët àõnh, àïì taâi hoùåc àöëi tûúång nghiïn XHH vaâ CTXH
cûáu cuãa XHH vaâ CTXH (vúái tû caách àöåc lêåp) cuäng rêët 2.1. Sûå tûúng àöìng trong tiïëp cêån nghiïn cûáu
gêìn guäi vúái nhau. Hún nûäa, XHH coân àûúåc coi laâ nïìn XHH vaâ CTXH
taãng cuãa CTXH. Muåc tiïu vaâ àöëi tûúång nghiïn cûáu
Tuy nhiïn XHH vaâ CTXH vêîn laâ hai ngaânh khoa Àïìu nghiïn cûáu con ngûúâi, xaä höåi àïí àûa ra
hoåc àöåc lêåp. Do àoá, vïì phûúng phaáp nghiïn cûáu caác khuyïën nghõ giaãi quyïët caác vêën àïì àùåt ra cuãa con
giûäa XHH vaâ CTXH vûâa coá àiïím giöëng vûâa coá àiïímngûúâi, cöång àöìng, xaä höåi, möi trûúâng thiïn nhiïn.
khaác nhau. Chñnh vò vêåy cêìn chó ra àûúåc sûå giöëng vaâ Ngûúâi nghiïn cûáu
khaác nhau giûäa phûúng phaáp nghiïn cûáu XHH vaâ
Phaãi laâ nhûäng ngûúâi coá kiïën thûác chuyïn mön,
phûúng phaáp nghiïn cûáu CTXH àïí trïn cú súã àoá,
am hiïíu vaâ nùæm àûúåc kyä nùng vaâ phûúng phaáp
biïët caách vêån duång caác phûúng phaáp cho phuâ húåp
vúái àïì taâi vaâ àöëi tûúång nghiïn cûáu cuãa tûâng ngaânh,nghiïn cûáu.
Kïët quaã nghiïn cûáu:
traánh viïåc sûã duång nhêìm lêîn caác phûúng phaáp nhùçm
àaåt àûúåc hiïåu quaã cao trong cöng viïåc. Àïìu coá giaá trõ vïì mùåt lyá luêån vaâ thûåc tiïîn vaâ
2. So saánh phûúng phaáp nghiïn cûáu XHH vaâ
CTXH * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân
Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc
25 cöng àoaâ
Söë 13 thaáng 9/2018
- NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
àïìu àûúåc sûã duång àïí àûa ra caác khuyïën nghõ vïì giaãi Khaác nhau:
phaáp coá liïn quan àïën lyá luêån, thûåc tiïîn v
úái muåc tiïu c. Nghiïn cûáu trûúâng húåp vaâ nghiïn cûáu
phaát triïín vaâ hiïåu quaã hún. töíng thïí.
Àaåo àûác nghïì nghiïåp: Giöëng nhau:
Tuên thuã chùåt cheä caác nguyïn tùæc àaåo àûác Caã XHH vaâ CTXH àïìu sûã duång kïët húåp hai
nghïì nghiïåp trong quaá trònh nghiïn cûáu phûúng phaáp naây nhùçm thu thêåp thöng tin àêìy àuã,
2.2. Àiïím giöëng vaâ khaác nhau trong phûúng chi tiïët vïì àöëi tûúång.
phaáp nghiïn cûáu XHH vaâ CTXH Xaä höåi hoåc
Cöng taác xaä höåi
a. Phûúng phaáp àiïìu tra (bao göìm phoãng vêën - XHH sûã duång chuã yïëu phûúng - CTXH thûúâng sûã duång phûúng
sêu vaâ phoãng vêën baãng hoãi): phaáp nghiïn cûáu töíng thïí àïí thuphaáp nghiïn cûáu trûúâng húåp àïí
Giöëng nhau: thêåp thöng tin mang tñnh àaåithu thöng tin sêu sùæc, chi tiïët vïì
Àïìu àïí thu thêåp thöng tin. diïån àöëi tûúån
g
Àïìu coá ngûúâi hoãi vaâ ngûúâi traã lúâi trong
giao tiïëp. Khaác nhau:
Nguöìn thöng tin thu àûúåc laâ haânh vi, cêu traã lúâi d. Phûúng phaáp nghiïn cûáu thûåc àõa
cuãa àöëi tûúång àûúåc phoãng vêën. Giöëng nhau:
Caác cêu hoãi àûúåc chuêín bõ trûúác, ngûúâi ài hoãi Caã XHH vaâ CTXH àïìu sûã duång phûúng phaáp
thûåc hiïån cuöåc phoãng vêën theo àuáng nöåi dung, trònh naây nhùçm thu àûúåc thöng tin thûåc tïë trïn àõa baân
tûå cêu hoãi, ghi cheáp húåp lñ. nghiïn cûáu.
Xaä höåi hoåc
Cöng taác xaä höåi
Xaä höåi hoåc
Cöng taác xaä höåi
- Do nghiïn cûáu töíng thïí XH - Do nghiïn cûáu möåt böå phêån XH - Àõa baân nghiïn cûáu röång lúán - Àõa baân nghiïn cûáu heåp (möåt caá
trong möåt cêëu truác hoaân chónh (caá nhên, nhoám, cöång àöìng dên cû - Thöng tin thu àûúåc laâ thûåc taåi nhên,
vïì möåt nhoám, möåt cöång àöìng).
mang tñnh hïå thöëng nïn XHH chuã cêìn àûúåc sûå giuáp àúä thûúâng xuyïn)vêën àïì XH àûúåc nghiïn cûáu -vaâ Thöng tin thu àûúåc laâ thûåc traång
yïëu sûã duång phûúng phaáp phoãng nïn CTXH chuã yïëu sûã duång phûúng mang tñnh àaåi diïån chung vïì àöëi tûúång maâ CTXH can thiïåp
vêën bùçng baãng hoãi àïí thu thêåp phaáp phoãng vêën sêu àïí thu àûúåc mang tñnh caá biïåt.
thöng tin nhanh, vúái söë lûúång lúán,
thöng tin chi tiïët, sêu sùæc vïì àöëi
mang tñnh àaåi diïån tûúång cêìn nghiïn cûáu
- Do àöëi tûúång laâ nhoám yïëu thïë Khaác nhau:
- Do àöëi tûúång dïî tiïëp cêån hún nïn
viïåc phoãng vêën dïî daâng hún, nïn yïu dïî bõ töín thûúng, vò thïë trong Àïì nhêån biïët vaâ phên biïåt roä hún caách tiïëp cêån
cêìu àöëi vúái ngûúâi ài phoãngquaá vêëntrònh phoãng vêën NVXHhaãi cêìn p vaâ giaãi quyïët vêën àïì cuãa hai ngaânh khoa hoåc (XHH)
khöng cao nhû trong CTXH.kiïn nhêîn, thêëu hiïíu àöëi tûúångvaâ (CTXH), ta cuâng xem xeát vñ duå sau:
cuäng nhû taåo cho àöëi tûúång caãm P laâ con trong möåt gia àònh: cha laái xe taãi àûúâng
giaác àûúåc tön troång, coá niïìm tin
daâi, meå laâm kïë toaán cho möåt doanh nghiïåp àöì nöåi
vaâo NVXH. Tûâ àoá hoå coá thïí chia seã
hoaân caãnh cuãa mònh. thêët. Nhûng chó möåt lêìn sú xaãy quan hïå vúái gaái maåi
dêm, böë P àaä bõ nhiïîm HIV, sau àoá lêy sang meå P.
Khaác nhau: Khi böë P qua àúâi, meå P cuäng àõnh tûå vêîn vò khi biïët
b. Phûúng phaáp quan saát: chõ bõ nhiïîm cùn bïånh naây, moåi ngûúâi úã cú quan
Giöëng nhau:
luön traánh mùåt vaâ tòm caách cho chõ thöi viïåc. Khöng
Qua quan saát, thöng tin thu àûúåc laâ haânh vi
chõu àûúåc sûå thúâ ú, laånh nhaåt cuãa baån beâ, àöìng
cuãa caá nhên vaâ nhoám ngûúâi àûúåc nghiïn cûáu.
nghiïåp, meå P àaânh nghó viïåc úã nhaâ. P àang hoåc lúáp
Quan saát àûúåc thûåc hiïån trong möåt khung caãnh
9 cuäng bõ baâ con haâng xoám xa laánh, caác baån khöng
nhêët àõnh.
ai daám gêìn P, caâng ngaây em caâng thêëy mùåc caãm, xa
Quan saát àïìu nhùçm muåc àñch böí sung thöng
tin vïì àöëi tûúång àûúåc nghiïn cûáu. laánh baån beâ. Cö giaáo rêët lo cho P vaâ àaä tòm àïën
Thöng tin thu àûúåc luön àûúåc kiïím tra vïì tñnh nhên viïn CTXH.
öín àõnh vaâ yá nghôa cuãa noá (quan saát nhiïìu lêìn). Caách tiïëp cêån giaãi quyïët vêën àïì bùçng phûúng
phaáp cuãa XHH
Xaä höåi hoåc
Cöng taác xaä höåi
Trong trûúâng húåp naây, P vaâ gia àònh P thuöåc àöëi
- Àöëi tûúång quan saát dïî daâng hún,
- Àöëi tûúång quan saát phûác taåp vaâ
tûúång nghiïn cûáu cuãa gia àònh coá HIV. Phûúng phaáp
coá àûúåc êën tûúång trûåc tiïëp khoá khùn hún vò khöng chó quan
XHH phuâ húåp nhêët laâ tiïën haânh nghiïn cûáu mêîu vúái
saát haânh vi bïn ngoaâi maâ coân phaãi
hiïíu vaâ lñ giaãi àûúåc haânh vi àoá P laâ mêîu àaåi diïån (nùçm trong têåp húåp mêîu cuãa nhoám
- Quan saát tiïën haânh nhanh vaâ - Quaá trònh quan saát khoá khùn gia àònh coá HIV) vúái phûúng phaáp nghiïn cûáu àõnh
thuêån tiïån hún, keáo daâi hún lûúång vaâ àõnh tñnh laâ chuã àaåo.
26 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân
Söë 13 thaáng 9/2018
- NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
Phûúng phaáp àõnh lûúång: àûúåc tiïën haânh qua giaáo duåc, höî trúå vïì sinh kïë àïí àaãm baão cuöåc söëng;
phoãng vêën trûåc tiïëp bùçng baãng hoãi ( cuâng vúái nhiïìuhoâa nhêåp cöång àöìng...
trûúâng húåp tûúng tûå nhû P vaâ gia àònh cuãa em). Söë Giai àoaån 4: Thûåc hiïån kïë hoaåch can thiïåp
lûúång mêîu tuây thuöåc vaâo phaåm vi nghiïn cûáu cuãa àïì NVXH coá thïí aáp duång caác tiïën trònh cuãa CTXH
taâi vaâ mêîu lûåa choån phaãi àûúåc àaãm baão tñnh àaåi caá nhên, nhoám vaâ cöång àöìng àïí thûåc hiïån kïë hoaåch
diïån vaâ àöå tin cêåy. P laâ möåt trûúâng húåp mêîu nùçm trúå giuáp cho P vaâ meå cuãa em
trong cú söë mêîu àûúåc lûåa choån theo caác phûúng NVXH thïí hiïån caác vai troâ cuãa mònh: vai troâ laâ
phaáp cuãa choån mêîu àõnh lûúång (mêîu ngêîu nhiïn, nhaâ tham vêën (höî trúå têm lyá); vai troâ biïån höå (khi coá
mêîu phên têìng hay mêîu hïå thöëng). quan hïå phaáp luêåt); vai troâ kïët nöëi (vúái caác töí chûác,
Phûúng phaáp àõnh tñnh: Àûúåc tiïën haânh thöng caá nhên) coá thïí höî trúå cho P vaâ gia àònh....
qua phoãng vêën sêu caá nhên àïí tòm hiïíu thûåc traång, Giai àoaån 5: Lûúång giaá quaá trònh can thiïåp
nguyïn nhên vaâ àïì xuêët caác giaãi phaáp nhùçm giaãi Sau khi aáp duång caác phûúng phaáp cuãa CTXH,
quyïët vêën àïì chung cuãa caác gia àònh coá HIV (P vaâ NVXH seä lûúång giaá kïët quaã can thiïåp
gia àònh cuãa em laâ mêîu àaåi diïån nghiïn cûáu). Caác chó baáo àïí ào hiïåu quaã cuãa quaá trònh can
Thöng qua caác phûúng phaáp nghiïn cûáu àõnh thiïåp dûåa theo kïë hoaåch: chó baáo sûác khoãe, thay àöíi
tñnh vaâ àõnh lûúång, ngûúâi nghiïn cûáu seä mö taã àûúåc sinh kïë, àaãm baão giaáo duåc, traánh caãm giaác mùåc caãm,
thûåc traång caác gia àònh coá HIV, caác khoá khùn chñnh tûå ti; hoâa nhêåp töët vúái cöång àöìng...
maâ nhoám gia àònh coá HIV mùæc phaãi , tûâ àoá ngûúâi Nhên viïn xaä höåi seä quyïët àõnh taåm dûâng can
nghiïn cûáu coá thïí àïì xuêët caác giaãi phaáp chung vïì thiïåp (nïëu khùèng àõnh hûúáng can thiïåp coá kïët quaã)
chñnh saách àïí höî trúå cho nhoám ngûúâi coá HIV vaâ hoùåc tiïëp tuåc can thiïåp (nïëu caác chó baáo chûa àaåt
ngûúâi trong gia àònh chõu taác àöång cuãa HIV nhû kïët quaã nhû mong àúåi).
trûúâng húåp cuãa P. Viïåc nhên viïn xaä höåi taåm dûâng hay tiïëp tuåc
Caách tiïëp cêån giaãi quyïët vêën àïì bùçng phûúng can thiïåp phuå thuöåc vaâo caác nhaâ sûã duång dõch vuå
phaáp cuãa CTXH CTXH àïí cung cêëp cho nhûäng trûúâng húåp nhû gia
Khaác vúái XHH, caách tiïëp cêån vaâ giaãi quyïët cuãa àònh cuãa P (CTXH laâ möåt nghïì cuãa dõch vuå xaä höåi).
CTXH vúái möåt söë kô nùng quan saát, nghe, thêëu caãm 3. Kïët luêån
vaâ aáp duång caác phûúng phaáp àùåc thuâ cuãa CTXH nhû Nhû vêåy, giûäa phûúng phaáp CTXH vaâ phûúng
phûúng phaáp caá nhên, nhoám vaâ cöång àöìng: phaáp XHH vûâa coá àiïím giöëng, vûâa coá àiïím khaác
Giai àoaån 1: Trûúác khi tiïëp xuác vúái thên chuã nhau vaâ mang tñnh àùåc thuâ cuãa tûâng ngaânh nïn cêìn
Quan saát P trong lúáp hoåc: ngöìi möåt mònh, sûã duång àuáng caác phûúng phaáp trong quaá trònh thûåc
khöng chuá yá bïn ngoaâi, khöng noái chuyïån, tiïëp xuác haânh CTXH vaâ XHH.
vúái baån beâ,... CTXH, vúái tû caách laâ möåt khoa hoåc, laâ sûå têåp
Quan saát P úã nhaâ: ñt noái, hay ngöìi möåt mònh húåp vaâ hïå thöëng hoaá vïì lyá thuyïët nhûäng kiïën thûác
trong phoâng, khöng giao tiïëp vúái bïn ngoaâi, laånh nhaåt khaách quan vïì möi trûúâng xaä höåi vaâ sûå hoaåt àöång xaä
caã vúái ngûúâi meå cuãa mònh. höåi àùåc thuâ mang tñnh xaä höåi vaâ chuyïn nghiïåp cuãa
Giai àoaån 2: Tiïëp xuác vúái thên chuã caác töí chûác nhaâ nûúác, cuãa cöång àöìng xaä höåi, cuãa caá
Quan saát: khi múái tiïëp xuác: khöng thoaãi maái khi nhên, cuãa caác chuyïn gia nhùçm giaãi quyïët caác vêën
tiïëp xuác vúái nhên viïn, toã ra súå haäi, lo lùæng,... àïì xaä höåi cuãa caá nhên, gia àònh, nhoám, cöång àöìng.
Sau quan saát ban àêìu, nhên viïn xaä höåi phaãi Möîi khoa hoåc àïìu kïët húåp chùåt cheä giûäa lyá thuyïët
taåo niïìm tin cho thên chuã bùçng caách: noái chuyïån vui vaâ thûåc tiïîn. Àùåc àiïím CTXH nhû möåt mön hoåc,
veã, chûa vöåi, taåo cho treã caãm giaác thên thiïån,... möåt khoa hoåc, do àoá viïåc phên tñch caác hònh thûác vaâ
Khi taåo àûúåc niïìm tin, nhên viïn gúåi múã cho P hïå caác phûúng phaáp CTXH hiïån coá, viïåc àûa ra caác
coá cú höåi baây toã têm sûå, hoaân caãnh cuãa mònh. phûúng phaáp vaâ quy trònh töëi ûu àïí giaãi quyïët caác
Luác naây laåi tiïëp tuåc sûã duång caác kyä nùng lùæng vêën àïì xaä höåi cuãa caác àöëi tûúång coá nhu cêìu cêìn giuáp
nghe, quan saát, thêëu caãm (têåp trung chuá yá lùæng nghe àúä laâ möåt trong nhûäng nhiïåm vuå quan troång nhêët
têët caã nhûäng gò P noái; thïí hiïån sûå thên thiïån qua cuãa CTXH vúái tû caách laâ möåt khoa hoåc vaâ laâ möåt
aánh mùæt,...). nghïì chuyïn mön. Phûúng phaáp nghiïn cûáu CTXH
Giai àoaån 3: Lêåp kïë hoaåch can thiïåp
àûúåc hiïíu nhû laâ sûå töíng húåp caác kyä nùng vaâ thao
Nhên viïn xaä höåi (NVXH) seä chêín àoaán vaâ xaác taác trong CTXH vaâ àûúåc coi laâ caách thûác àaåt àûúåc
àõnh vêën àïì cuãa gia àònh P (göìm coá meå P vaâ P); boác möåt muåc àñch naâo àoá vaâ caác caách giaãi quyïët àûúåc
taách tûâng vêën àïì àïí coá giaãi phaáp can thiïåp phuâ húåp. möåt nhiïåm vuå cuå thïí.
Kïë hoaåch can thiïåp phaãi dûåa trïn nhu cêìu maâ Caác phûúng phaáp nghiïn cûáu CTXH phuå thuöåc
gia àònh cuãa P cêìn sûå trúå giuáp: Höî trúå y tïë,
höî trúå vïì (Xem tiïëp trang 31)
Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc
27 cöng àoaâ
Söë 13 thaáng 9/2018
nguon tai.lieu . vn