Xem mẫu
- MèI QUAN HÖ GI÷A §æI MíI KINH TÕ Vµ §æI MíI CHÝNH TRÞ ë VIÖT NAM HIÖN NAY: VÊN §Ò Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU Lª Minh Qu©n (*) 1. Mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ lèi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ mèi vµ ®æi míi chÝnh trÞ vµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. Nhãm quan hÖ Êy ë ViÖt Nam lµ mét hÖ vÊn ®Ò c¸c nghiªn cøu nµy ®· c¬ b¶n lµm râ míi mÎ vµ phøc t¹p, thu hót sù quan ®−îc nhiÒu vÊn ®Ò cã ý nghÜa ph−¬ng t©m cña giíi nghiªn cøu lý luËn vµ ho¹t ph¸p luËn, ®Æt nÒn t¶ng cho viÖc nhËn ®éng thùc tiÔn ë trong vµ ngoµi n−íc. Cã thøc vµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a ®æi thÓ khu biÖt c¸c t¸c gi¶ vµ c«ng tr×nh míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ trong nghiªn cøu cña hä (sau ®©y gäi lµ nhãm thêi kú ®æi míi ë n−íc ta. Theo ®ã, mèi c¸c nghiªn cøu) vÒ nh÷ng vÊn ®Ò trªn quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ mèi thµnh ba nhãm: i) nhãm c¸c nghiªn cøu quan hÖ c¬ b¶n, tån t¹i kh¸ch quan vÒ lý luËn cña chñ nghÜa Marx - Lenin, trong mäi x· héi cã ph©n chia giai cÊp t− t−ëng Hå ChÝ Minh vµ quan ®iÓm, vµ ®−îc tæ chøc thµnh nhµ n−íc. ∗ ®−êng lèi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam Kinh tÕ lµ yÕu tè cèt lâi cña c¬ së h¹ vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¶i c¸ch, ®æi míi tÇng x· héi, chÝnh trÞ lµ yÕu tè cèt lâi kinh tÕ vµ c¶i c¸ch, ®æi míi chÝnh trÞ; ii) cña kiÕn tróc th−îng tÇng x· héi, do nhãm c¸c nghiªn cøu vÒ thùc tiÔn mèi vËy, mèi quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ quan hÖ vµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a kiÕn tróc th−îng tÇng thùc chÊt lµ mèi c¶i c¸ch kinh tÕ vµ c¶i c¸ch chÝnh trÞ ë quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. Nãi c¸c n−íc, nhÊt lµ nh÷ng n−íc cã t−¬ng c¸ch kh¸c, quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ ®ång víi ViÖt Nam vµ tham chiÕu víi chÝnh trÞ lµ biÓu hiÖn c« ®äng vµ tËp ViÖt Nam; iii) nhãm c¸c nghiªn cøu vÒ trung cña quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ mèi quan hÖ vµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ kiÕn tróc th−îng tÇng cña x· héi; trong gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ ®ã kinh tÕ suy ®Õn cïng quyÕt ®Þnh ë ViÖt Nam hiÖn nay. Cã thÓ kh¸i qu¸t chÝnh trÞ, ng−îc l¹i chÝnh trÞ ®Þnh h−íng nh÷ng kÕt qu¶ lín cña c¸c nhãm nghiªn cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®iÒu cøu nh− sau: chØnh c¸c quan hÖ kinh tÕ. Trong lóc Thø nhÊt, nhãm c¸c nghiªn cøu vÒ lý luËn cña chñ nghÜa Marx - Lenin, t− (∗) PGS., TS. TriÕt häc, Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh t−ëng Hå ChÝ Minh, quan ®iÓm, ®−êng chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh.
- Mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi… 19 kinh tÕ mang tÝnh c¬ b¶n, nÒn t¶ng th× chÝnh trÞ; ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ cÇn chÝnh trÞ l¹i kh«ng thÓ kh«ng mang tÝnh ph¶i trªn c¬ së nghiªn cøu vµ chuÈn bÞ −u tiªn so víi kinh tÕ; kinh tÕ quy ®Þnh nghiªm tóc, kh«ng g©y mÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ nh−ng chÝnh trÞ l¹i l·nh ®¹o chÝnh trÞ; thËn träng nh−ng kh«ng chËm kinh tÕ, v.v... trÔ trong ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ. §¹i héi VIII cña §¶ng nªu kinh nghiÖm kÕt Ph¸t triÓn kinh tÕ lµ c¬ së cña æn hîp chÆt chÏ ngay tõ ®Çu ®æi míi kinh ®Þnh chÝnh trÞ, cßn æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ, lÊy ®æi míi kinh chÝnh trÞ lµ tiÒn ®Ò cho ph¸t triÓn kinh tÕ lµm träng t©m, ®ång thêi tõng b−íc tÕ. NhËn thøc vµ gi¶i quyÕt ®óng ®¾n ®æi míi chÝnh trÞ. mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ §¹i héi IX vµ X cña §¶ng tiÕp tôc thùc chÊt lµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a kh¼ng ®Þnh ph¶i ®æi míi toµn diÖn tõ c¸i kh¸ch quan vµ c¸i chñ quan, gi÷a kinh tÕ, chÝnh trÞ, ®èi ngo¹i ®Õn tÊt c¶ c¸i tÊt yÕu vµ c¸i cã thÓ, gi÷a c¸i kh¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi mét n¨ng vµ c¸i hiÖn thùc, v.v... trong qu¸ c¸ch ®ång bé, cã kÕ thõa víi nh÷ng tr×nh ®æi míi. b−íc ®i, h×nh thøc vµ c¸ch lµm phï hîp. Víi viÖc ®æi míi t− duy, §¶ng ta ®· tõng Nhãm c¸c nghiªn cøu vÒ quan ®iÓm, b−íc nhËn thøc vµ gi¶i quyÕt ®óng ®¾n ®−êng lèi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò nµy ®· c¬ b¶n lµm râ qu¸ trong qu¸ tr×nh ®æi míi, ®−a ®Êt n−íc ra tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn nhËn thøc, khái khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi, b−íc mµ xuÊt ph¸t ®iÓm lµ ®æi míi t− duy - vµo giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp t− duy kinh tÕ cña §¶ng, qu¸ tr×nh hiÖn hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ héi nhËp quèc tÕ. thùc hãa nh÷ng nhËn thøc khoa häc cña §¹i héi XI cña §¶ng cßn x¸c ®Þnh mèi §¶ng vÒ mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ trong tiÕn tr×nh chÝnh trÞ lµ mét trong nh÷ng mèi quan ®æi míi ë ViÖt Nam. Sù ph¸t triÓn trong hÖ, mét trong nh÷ng m©u thuÉn biÖn nhËn thøc lý luËn cña §¶ng vÒ mèi chøng lín cÇn ®−îc chó träng gi¶i quyÕt quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi trong qu¸ tr×nh ®æi míi. §æi míi vµ chÝnh trÞ vµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ Êy ë ph¸t triÓn nhËn thøc cña §¶ng vÒ gi¶i n−íc ta thÓ hiÖn tËp trung trong c¸c v¨n quyÕt mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ kiÖn, nghÞ quyÕt cña §¶ng trong thêi kú vµ ®æi míi chÝnh trÞ, h¬n n÷a, cßn trë §æi míi. Theo ®ã: thµnh bé phËn c¨n b¶n, cÊu thµnh cña ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng. §¹i héi VI cña §¶ng (1986), khi ®Ò ra ®−êng lèi ®æi míi, ®· nhÊn m¹nh ®æi Thø hai, nhãm c¸c nghiªn cøu vÒ míi ph¶i cã b−íc ®i vµ c¸ch lµm thÝch quan hÖ gi÷a c¶i c¸ch kinh tÕ vµ c¶i hîp. §¹i héi VII cña §¶ng nªu nh÷ng c¸ch chÝnh trÞ ë c¸c n−íc, nhÊt lµ nh÷ng kinh nghiÖm b−íc ®Çu cña thêi kú §æi n−íc ®ang chuyÓn ®æi vµ nh÷ng n−íc cã míi; vÒ quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ sù t−¬ng ®ång víi ViÖt Nam, cho ®Õn ®æi míi chÝnh trÞ, cÇn ph¶i tËp trung ®æi nay ®Ò cËp chñ yÕu ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò lý míi kinh tÕ, ®ång thêi víi ®æi míi kinh luËn chung vÒ quan hÖ vµ sù t¸c ®éng tÕ cÇn ph¶i tõng b−íc ®æi míi tæ chøc vµ qua l¹i gi÷a chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, gi÷a ph−¬ng thøc ho¹t ®éng cña hÖ thèng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vµ chÕ ®é d©n
- 20 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2013 chñ trong chÝnh trÞ. C¸c nghiªn cøu nµy cho viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò t−¬ng ®· cung cÊp nh÷ng ®¸nh gi¸ kh¸c nhau øng ë ViÖt Nam. vÒ −u thÕ vµ h¹n chÕ cña thÞ tr−êng, sù Thø ba, nhãm c¸c nghiªn cøu vÒ phån thÞnh trong t−¬ng lai vµ nÒn kinh quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi tÕ phi thÞ tr−êng; chØ ra c¸ch thøc chÝnh trÞ ë ViÖt Nam ®Õn nay ®· ®¹t nghiªn cøu vÒ chÝnh trÞ vµ sù ph¸t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ b−íc ®Çu quan triÓn, nh÷ng khã kh¨n trong viÖc tiÕp träng, lµm c¬ së cho c¸c nghiªn cøu tiÕp cËn nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò vÒ sù ph¸t theo. Nhãm c¸c nghiªn cøu nµy ®· ®−îc triÓn trong bèi c¶nh chÝnh trÞ thay ®æi; triÓn khai theo logic ®æi míi kinh tÕ, ®æi ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh÷ng t¸c ®éng qua míi chÝnh trÞ vµ mèi quan hÖ gi÷a ®æi l¹i gi÷a thÓ chÕ, sù lùa chän chÝnh s¸ch míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ. c«ng, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ nh÷ng hËu qu¶ chÝnh trÞ ë nh÷ng n−íc ®ang ph¸t - VÒ ®æi míi kinh tÕ vµ x©y dùng triÓn hay ®ang trong thêi kú chuyÓn ®æi. nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN, nhãm c¸c nghiªn cøu nµy ph©n Nhãm c¸c nghiªn cøu nµy c¬ b¶n ®· tÝch ë møc ®é nhÊt ®Þnh nh÷ng yÕu tè chØ ra t¸c ®éng cña nh÷ng thay ®æi cÊu thµnh cña thÓ chÕ kinh tÕ thÞ chÝnh trÞ, x· héi dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi tr−êng vµ kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng vÒ kinh tÕ vµ ng−îc l¹i ë c¸c n−íc ®ang XHCN; qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn ph¸t triÓn vµ chuyÓn ®æi; nh÷ng thµnh thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ; ®æi c«ng vµ thÊt b¹i cña c¸c m« h×nh thay míi, s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ n−íc; ®æi kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ë Liªn X« vµ c¸c ®æi míi thÓ chÕ nh»m thóc ®Èy ph¸t n−íc §«ng ¢u tr−íc ®©y; qu¸ tr×nh thay triÓn c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp c¸c thµnh phÇn kinh tÕ; c¶i c¸ch hµnh trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng t− chÝnh; më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc b¶n vµ chÕ ®é chÝnh trÞ t−¬ng øng; qu¸ tÕ; kh¼ng ®Þnh nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n tr×nh chuyÓn h−íng c¶i c¸ch nÒn kinh chÕ trong viÖc x©y dùng khung thÓ chÕ tÕ; nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ trong kinh tÕ thÞ tr−êng ë ViÖt Nam. viÖc æn ®Þnh vµ t¸i thiÕt nÒn kinh tÕ vi - VÒ ®æi míi chÝnh trÞ, hÖ thèng m« vµ héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi cña c¸c n−íc §«ng ¢u, Nga, c¸c n−íc chÝnh trÞ, nhãm c¸c nghiªn cøu nµy ®· trong kh«ng gian hËu X« ViÕt. Nhãm ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tæng kÕt m« h×nh cò cña CNXH; lµm râ h¬n con c¸c nghiªn cøu nµy còng ®· chØ ra ®−êng ®i lªn CNXH, viÖc x©y dùng Nhµ nh÷ng t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¶i c¸ch n−íc ph¸p quyÒn vµ nÒn d©n chñ XHCN kinh tÕ vµ c¶i c¸ch chÝnh trÞ ë c¸c n−íc ë ViÖt Nam. Kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm ®æi ch©u ¸, nhÊt lµ §«ng ¸ vµ §«ng Nam míi toµn diÖn, trong ®ã lÊy ®æi míi kinh ¸. §Æc biÖt, nhãm c¸c nghiªn cøu nµy tÕ lµm träng t©m, x©y dùng §¶ng lµm ®· ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng, then chèt lµ sù s¸ng t¹o, xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n thµnh c«ng vµ h¹n chÕ, thùc tiÔn cña ViÖt Nam. khã kh¨n vµ th¸ch thøc trong c¶i c¸ch kinh tÕ vµ nh÷ng thay ®æi trong c¶i c¸ch - VÒ mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh chÝnh trÞ cña Trung Quèc; cung cÊp tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ, nhãm c¸c nghiªn nh÷ng tri thøc vµ kinh nghiÖm h÷u Ých cøu nµy ®· b−íc ®Çu lµm râ nh÷ng vÊn
- Mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi… 21 ®Ò vµ m©u thuÉn trong quan hÖ gi÷a chÝnh trÞ, khi c«ng cuéc ®æi míi ®i vµo kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, gi÷a lîi Ých kinh tÕ chiÒu s©u, cßn ch−a ®−îc ®Ò cËp. Nh÷ng vµ quyÒn lùc chÝnh trÞ, gi÷a tÝnh tÊt yÕu gi¶i ph¸p cã tÝnh hÖ thèng vµ ®ét ph¸ kh¸ch quan còng nh− môc tiªu ®æi míi nh»m gi¶i quyÕt quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ, tÝnh cÊp kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ trªn thùc b¸ch cña viÖc thÓ chÕ hãa, ph¸p luËt ho¸ tiÔn ch−a ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng. NhiÒu mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, vÊn ®Ò míi trong mèi quan hÖ gi÷a ®æi gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ, thÓ trÞ, v.v... ë ViÖt Nam. hiÖn m©u thuÉn biÖn chøng trong qu¸ §ång thêi, nhiÒu mèi quan hÖ ®−îc tr×nh ®æi míi, nhÊt lµ ë thêi kú ®Èy xem lµ thø cÊp n»m trong mèi quan hÖ m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ lín gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi héi nhËp quèc tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay chÝnh trÞ ë ViÖt Nam còng ®−îc triÓn vÉn ch−a ®−îc lý gi¶i. H¬n n÷a, c«ng khai nghiªn cøu. §ã lµ c¸c quan hÖ gi÷a cuéc ®æi míi cµng ph¸t triÓn theo chiÒu x©y dùng vµ hoµn thiÖn thÓ chÕ kinh tÕ s©u, trong mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN víi x©y kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ cµng ®Æt ra dùng vµ hoµn thiÖn thÓ chÕ chÝnh trÞ nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p vµ míi mÎ; d©n chñ XHCN; gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p ch−a kÞp ®−îc lý thÞ tr−êng víi b¶o ®¶m ®Þnh h−íng gi¶i thÊu ®¸o th× l¹i xuÊt hiÖn nh÷ng XHCN; gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ vÊn ®Ò míi. Do vËy, cã nh÷ng vÊn ®Ò tr−êng ®Þnh h−íng XHCN víi x©y dùng cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu theo chiÒu nhµ n−íc ph¸p quyÒn XHCN vµ x· héi s©u vµ nh÷ng vÊn ®Ò míi cÇn ®−îc tiÕp d©n sù (x· héi c«ng d©n); gi÷a ph¸t cËn nghiªn cøu. triÓn kinh tÕ víi thùc hiÖn tiÕn bé vµ 2. T×nh h×nh trªn cho thÊy mèi quan c«ng b»ng x· héi, x©y dùng vµ ph¸t huy hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh søc m¹nh khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n; trÞ ë ViÖt Nam hiÖn nay vµ trong nh÷ng gi÷a héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi x©y n¨m tíi vÉn cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ vµ b¶o cøu, lµm s¸ng tá. Theo ®ã: vÖ v÷ng ch¾c Tæ quèc ViÖt Nam XHCN; gi÷a æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi víi ph¸t ViÖc nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a triÓn kinh tÕ, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ ë hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ héi nhËp quèc tÕ. ViÖt Nam hiÖn nay cÇn tËp trung vµo Nh×n tæng thÓ, hÇu hÕt c¸c vÊn ®Ò c¬ môc tiªu c¬ b¶n lµ: Lµm râ h¬n n÷a b¶n trong mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi nh÷ng yªu cÇu vµ nhiÖm vô cña ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ ë ViÖt Nam kinh tÕ ®èi víi ®æi míi chÝnh trÞ vµ ®· ®−îc triÓn khai nghiªn cøu vµ ®¹t ng−îc l¹i - nh÷ng yªu cÇu vµ nhiÖm vô nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, cña ®æi míi chÝnh trÞ ®èi víi ®æi míi vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò vÒ b¶n chÊt, néi kinh tÕ; lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò míi ®Æt ra dung, c¬ chÕ t¸c ®éng qua l¹i, tÝnh ®ång tõ thùc tiÔn gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a bé, v.v... gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ; x¸c chÝnh trÞ cßn ch−a ®−îc lµm s¸ng tá. ®Þnh nh÷ng ph−¬ng h−íng vµ gi¶i ph¸p NhiÒu vÊn ®Ò míi trong thùc tiÔn tõ mèi nh»m gi¶i quyÕt hîp lý, cã hiÖu qu¶ vµ quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi kÞp thêi mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh
- 22 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2013 tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ hiÖn nay vµ míi kinh tÕ theo h−íng tù do hãa, thÞ nh÷ng n¨m tiÕp theo. tr−êng hãa, quèc tÕ hãa (nhÊn m¹nh mÆt kh¸ch quan) víi ®æi míi chÝnh trÞ ViÖc nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a theo h−íng gi÷ v÷ng vµ t¨ng c−êng sù ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ ë l·nh ®¹o, qu¶n lý cña §¶ng vµ Nhµ ViÖt Nam hiÖn nay cÇn gi¶i quyÕt nh÷ng n−íc theo ®Þnh h−íng XHCN (nhÊn nhiÖm vô chñ yÕu lµ: i) Lµm râ h¬n m¹nh mÆt chñ quan). v) Lµm thÕ nµo nh÷ng c¬ së lý luËn cho viÖc gi¶i quyÕt ng¨n chÆn vµ kh¾c phôc ®−îc hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¶i c¸ch, ®æi míi kinh t−îng tuyÖt ®èi hãa tù do hãa kinh tÕ tÕ vµ c¶i c¸ch, ®æi míi chÝnh trÞ cña c¸c còng nh− gia t¨ng sù can thiÖp cña n−íc lµm c¬ së cho viÖc gi¶i quyÕt chÝnh trÞ vµo kinh tÕ, t¸ch rêi ®æi míi nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ë ViÖt Nam. ii) kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ. Lµm râ h¬n thùc tr¹ng, nh÷ng vÊn ®Ò míi ®Æt ra trong mèi quan hÖ gi÷a ®æi Nh÷ng vÊn ®Ò míi trong mèi quan míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ vµ viÖc hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh gi¶i quyÕt mèi quan hÖ nµy ë ViÖt Nam. trÞ cÇn ®−îc triÓn khai nghiªn cøu lµ: i) iii) X¸c ®Þnh cô thÓ h¬n nh÷ng quan NhËn diÖn mét c¸ch cô thÓ ®Ó khai th¸c ®iÓm, gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m gi¶i nh÷ng yÕu tè tÝch cùc (t¸c ®éng thuËn quyÕt hîp lý, hiÖu qu¶ vµ kÞp thêi nh÷ng chiÒu) trong mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi vÊn ®Ò bøc xóc, tr−íc m¾t còng nh− l©u kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ ®¸p øng yªu dµi trong mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh cÇu cña sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc theo tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ (tËp trung h¬n ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. ii) NhËn vµo nh÷ng vÊn ®Ò míi ph¸t sinh) ®¸p diÖn mét c¸ch cô thÓ ®Ó h¹n chÕ nh÷ng øng yªu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi. yÕu tè, nh÷ng m¾t kh©u v−íng m¾c, c¶n trë lÉn nhau (t¸c ®éng tr¸i chiÒu) trong Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn tiÕp tôc nghiªn ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ, lµm cøu theo chiÒu s©u lµ: i) Lµm thÕ nµo ®Ó cho ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®a thµnh phÇn diÔn ra kh«ng ®ång bé, nhÞp nhµng, Ýt (nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng víi ®a h×nh thøc hç trî lÉn nhau vµ khã t¹o ra nh÷ng së h÷u t− liÖu s¶n xuÊt) cã thÓ t−¬ng céng lùc thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn môc dung víi nÒn chÝnh trÞ nhÊt nguyªn - cô tiªu XHCN trong sù ph¸t triÓn ®Êt thÓ h¬n, lµm thÕ nµo ®Ó nÒn kinh tÕ thÞ n−íc. iii) NhËn diÖn vµ ph©n tÝch nh÷ng tr−êng ®Þnh h−íng XHCN cã thÓ t−¬ng biÓu hiÖn cô thÓ (néi dung, h×nh thøc, dung víi nÒn chÝnh trÞ XHCN. ii) Cã ph−¬ng thøc, ph−¬ng tiÖn, c«ng cô,...) ph¶i kinh tÕ thÞ tr−êng cã thÓ gi¶i quyÕt cña sù t¸c ®éng biÖn chøng gi÷a ®æi míi ®−îc mäi vÊn ®Ò chÝnh trÞ - x· héi, mµ kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ trong tiÕn kh«ng cÇn ®Õn sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ tr×nh ®æi míi chung cña ®Êt n−íc, ®Ó cã qu¶n lý cña Nhµ n−íc, kh«ng cÇn ®Õn nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch øng, kÞp thêi vai trß ®Þnh h−íng cña chÝnh trÞ. iii) th¸o gì v−íng m¾c, kh¾c phôc bÊt cËp Ng−îc l¹i, cã ph¶i §¶ng vµ Nhµ n−íc thóc ®Èy c«ng cuéc ®æi míi ®i lªn. th«ng qua vai trß cña ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cã thÓ quyÕt ®Þnh hÕt th¶y vÊn ®Ò, Tõ nh÷ng nghiªn cøu trªn, vÊn ®Ò nhÊt lµ vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ. iv) h−íng tíi lµ: i) x¸c ®Þnh nh÷ng quan Lµm thÕ nµo ph¸t hiÖn, ng¨n chÆn vµ ®iÓm vµ ph−¬ng h−íng gi¶i quyÕt mèi kh¾c phôc ®−îc nh÷ng bÊt cËp gi÷a ®æi quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi
- Mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi… 23 chÝnh trÞ ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng cuéc míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ mét ®æi míi ®i lªn CNXH ë ViÖt Nam. c¸ch cô thÓ, thiÕt thùc vµ kh¶ thi. Nh÷ng quan ®iÓm nµy thÓ hiÖn nh÷ng Do vËy, cïng víi viÖc sö dông vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c, ph−¬ng ph¸p ph−¬ng ph¸p luËn m¸c xÝt vµ c¸c vµ ph−¬ng ch©m trong ®æi míi kinh tÕ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cã tÝnh truyÒn vµ ®æi míi chÝnh trÞ. ii) X¸c ®Þnh nh÷ng thèng cña khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n, gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ vÒ gi¶i quyÕt mèi cÇn tiÕp cËn sö dông nh÷ng lý thuyÕt vµ quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu hiÖn ®¹i, chÝnh trÞ. Nh÷ng gi¶i ph¸p, ®Õn l−ît nh÷ng c«ng cô ph©n tÝch vµ tiªu chÝ m×nh, bao gåm gi¶i ph¸p vÒ t− t−ëng vµ ®¸nh gi¸ hiÖn ®¹i trong viÖc nhËn thøc nhËn thøc (nghiªn cøu lý luËn, tuyªn vµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi truyÒn vµ gi¸o dôc); vÒ thÓ chÕ (®−êng lèi, kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ trong thùc nghÞ quyÕt, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch); vÒ tæ chøc tiÔn. §Æc biÖt, cÇn sö dông c¸c ph−¬ng vµ c¸n bé (quy ho¹ch, ®µo t¹o, gi¸o dôc, ph¸p ®iÒu tra x· héi häc, sö dông phÇn sö dông, ®·i ngé); nh÷ng kiÕn nghÞ (®èi mÒm SPSS trong ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ víi c¸c cÊp, ngµnh, lÜnh vùc cã liªn quan). kÕt qu¶ ®iÒu tra x· héi häc, ph−¬ng ph¸p m« h×nh hãa, ph−¬ng ph¸p nghiªn 3. VÒ ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu, cøu dùa trªn b»ng chøng, v.v... viÖc nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ ë n−íc VÒ gãc ®é tiÕp cËn nghiªn cøu mèi ta hiÖn nay, tr−íc hÕt cÇn n¾m ch¾c quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi ph−¬ng ph¸p luËn duy vËt biÖn chøng chÝnh trÞ, ngoµi c¸ch tiÕp cËn tõ gãc ®é vµ duy vËt lÞch sö cña chñ nghÜa Marx - triÕt häc, cÇn cã nh÷ng tiÕp cËn tõ kinh Lenin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh, quan tÕ häc, chÝnh trÞ häc, x· héi häc vµ v¨n ®iÓm ®−êng lèi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt hãa häc,... víi nh÷ng ph−¬ng ph¸p Nam. Trªn c¬ së ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu vµ xö lý th«ng tin hiÖn ®¹i, chung Êy, cÇn vËn dông ph−¬ng ph¸p chÝnh x¸c vµ h−íng vµo gi¶i quyÕt tiÕp cËn hÖ thèng - cÊu tróc, thÓ hiÖn nh÷ng yªu cÇu vµ nhiÖm vô cô thÓ, thiÕt tËp trung ë lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - thùc cña thùc tiÔn. x· héi cña chñ nghÜa Marx - Lenin vµo VÒ ph¹m vi vµ giíi h¹n nghiªn cøu, viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò. cÇn tËp trung h¬n vµo giai ®o¹n tõ sau §¹i héi XI cña §¶ng (1/2011) ®Õn nay Tuy nhiªn, nÕu chØ dõng l¹i ë c¸c vµ h−íng ®Õn n¨m 2020, khi n−íc ta c¬ ph−¬ng ph¸p luËn nµy th× c¸c kÕt qu¶ b¶n trë thµnh n−íc c«ng nghiÖp hiÖn nghiªn cøu phÇn lín còng chØ dõng l¹i ë ®¹i. CÇn tiÕp cËn nghiªn cøu mèi quan c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh ph−¬ng ph¸p luËn, hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh nh÷ng luËn gi¶i cã tÝnh triÕt lý vµ trÞ kh«ng chØ ë tÇm vÜ m«, mµ cßn ë tÇm h−íng vµo lý gi¶i nh÷ng vÊn ®Ò ë tÇm vÜ vi m«; kh«ng chØ ë Trung −¬ng mµ cßn ë m«. Trong khi ®ã, viÖc nghiªn cøu mèi ®Þa ph−¬ng vµ c¬ së quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ ë n−íc ta hiÖn nay, kh«ng chØ dõng l¹i ë nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh lý TµI LIÖU THAM KH¶O thuyÕt, mµ quan träng h¬n lµ nghiªn 1. §inh V¨n ¢n (2006), Thùc tr¹ng x©y cøu kh¸i qu¸t lý luËn tõ thùc tiÔn ®æi dùng vµ hoµn thiÖn thÓ chÕ kinh tÕ
- 24 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2013 thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN ë ViÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh Nam (Tµi liÖu cña ViÖn Nghiªn cøu h−íng x· héi chñ nghÜa”, T¹p chÝ Qu¶n lý kinh tÕ Trung −¬ng), Hµ Néi. Céng s¶n, sè 2. 2. Lª Xu©n B¸ (2007), “X©y dùng thÓ 11. NguyÔn Th¸i S¬n (2006), Quan hÖ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng gi÷a ®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi XHCN ë ViÖt Nam”, T¹p chÝ Céng chÝnh trÞ ë ViÖt Nam hiÖn nay, (§Ò s¶n, sè 2. tµi §¹i häc Quèc gia Hµ Néi), Hµ Néi. 3. NguyÔn §øc B×nh (chñ biªn) (2003), 12. NguyÔn ViÕt Th¶o (2008), “Quan hÖ VÒ Chñ nghÜa x· héi vµ con ®−êng ®i gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi hÖ lªn Chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam, thèng chÝnh trÞ ë ViÖt Nam”, T¹p chÝ Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Lý luËn chÝnh trÞ, sè 5. 4. Hoµng ThÞ Hoµ (2005), §æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña quan hÖ nhµ 13. “Th«ng b¸o Héi nghÞ lÇn thø b¶y n−íc víi thÞ tr−êng, ph¸t huy vai trß Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng cña c¸c ®oµn thÓ vµ c¸c héi (§Ò tµi khãa XI”, B¸o Nh©n D©n, ngµy cÊp Bé, ViÖn Nghiªn cøu qu¶n lý 12/5/2013. kinh tÕ Trung −¬ng). 14. NguyÔn Phó Träng (2006), Mét sè 5. NguyÔn V¨n Huyªn (2012), Gi¶i vÊn ®Ò lý luËn - t− t−ëng sau 20 phãng, ®æi míi, ph¸t triÓn v× chñ n¨m ®æi míi, Nxb. ChÝnh trÞ quèc nghÜa x· héi, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. gia, Hµ Néi. 15. Brian C. Smith (2003), 6. Hoµng ThÞ BÝch Loan (2007), “Gi÷ Understanding Third World Politics: v÷ng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa Theories of Political Change and trong ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng ë Development, Indiana University n−íc ta hiÖn nay”, T¹p chÝ Céng s¶n, Press, 2nd edition. sè 4. 7. D−¬ng Xu©n Ngäc (Chñ biªn) (2012), 16. Dali Yang (2004), Remaking the Quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi Chinese Leviathan: Market míi chÝnh trÞ- tõ nhËn thøc ®Õn thùc Transition and the Politics of tiÔn, Nxb. ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh, Governance in China, Stanford Hµ Néi. University Press, New edition. 8. Vò V¨n Phóc,... (§ång chñ biªn) 17. Daniel Gros, Alfred Steinherr (2006), VÒ quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ (2004), Economic Transition in chÝnh trÞ ë n−íc ta hiÖn nay, Nxb. Lý Central and Eastern Europe: luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi. Planting the Seeds, Cambridge 9. NguyÔn Duy Quý (Chñ biªn) (2008), University Press, 2nd, Updated HÖ thèng chÝnh trÞ n−íc ta trong thêi edition. kú ®æi míi, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, 18. Jeffrey Friedman (1996), The Hµ Néi. Rational Choice Controversy: 10. T« Huy Røa (2007), “N©ng cao vai Economic Models of Politics trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n−íc Reconsidered, Yale University Press.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học