Mĩ học tiếp nhận ở Việt Nam

TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 16, SOÁ X2- 2013

Mĩ h c ti p nh n
•

Vi t Nam

ð Văn Hi u

Trư ng ð i h c Sư ph m Hà N i

TÓM T T:
Mĩ h c ti p nh n là lí thuy t văn h c t ng
gây nh hư ng l n trên th gi i su t t
nh ng năm cu i th p k 60 ñ n cu i th p k
80 phương Tây và r m r
Trung Qu c t
nh ng năm 80 c a th k 20 ñ n gi a th p
niên ñ u tiên c a th k 21. Vi t Nam, m c
dù lí thuy t này xu t hi n khá s m (1985),
nhưng cho ñ n nay, d u n c a nó v n chưa
th t s rõ ràng, có r t nhi u ti m năng chưa
ñư c khai thác, t n d ng. Tái hi n ch nh th
di n m o c a Mĩ h c ti p nh n Vi t Nam
T

và lí gi i nguyên nhân d n ñ n di n m o ñó
là cơ s quan tr ng ñ lu n bàn v v n ñ
ti p nh n lí thuy t ngo i lai. Làm th nào ñ
lí lu n văn h c Vi t Nam có th hòa nh p,
ñ i tho i v i lí lu n văn h c th gi i; làm th
nào có th v n d ng hi u qu nh t lí lu n
phương Tây vào gi i quy t các v n ñ văn
h c nư c nhà; làm th nào ñ có th xây
d ng ñư c m t n n lí lu n mang b n s c
dân t c trong b i c nh toàn c u hóa… là
nh ng v n ñ mà bài vi t này quan tâm.

khóa: mĩ h c ti p nh n, Vi t Nam.

1. Ti p nh n lí thuy t văn h c nư c ngoài –
Câu chuy n chưa bao gi có h i k t
Vi t
Nam
M t s th t không th ph nh n là nư c ta
không có truy n th ng lý thuy t, trong th i c ñ i
thì ti p thu lí thuy t c a T u, t khi va ch m v i
văn minh phương Tây thì ti p thu lí thuy t c a
Tây, khi ch u nh hư ng c a Liên Xô thì ti p thu
lí thuy t c a Liên xô, và hi n nay thì ti p thu t
nhi u ngu n, trong ñó ngu n ch y u v n là lí
thuy t ñ n t phương Tây. Vi c không có truy n
th ng lí thuy t, toàn ph i ñi ti p thu t nư c
ngoài cũng không có gì ñáng ph i bu n phi n,
b i vì có ph i nư c nào cũng t o ra ñư c lí
thuy t riêng ñâu, và chuy n các qu c gia khác
nhau vay mư n lí thuy t c a nhau là vi c h t s c
bình thư ng t xưa ñ n nay, ch ng h n như Ch
nghĩa hình th c xu t phát t Nga r i chu du kh p

th gi i, hay Mĩ h c ti p nh n kh i ngu n t ð c
r i có m t h u h t các qu c gia. Nhưng m i
qu c gia ti p thu lí thuy t c a nư c khác như th
nào m i là ñi u ñáng bàn. Gi i h c gi Trung
Qu c t ng t c nh báo v tình tr ng “th t ng ”
c a lí lu n văn h c nư c mình trư c lí thuy t
phương Tây. Tôi nghĩ, lí lu n văn h c Vi t Nam
cũng ñang trong tình tr ng “th t ng ”, không c t
lên ñư c ti ng nói riêng ñ có th ñ i tho i v i lí
lu n phương Tây hi n ñương ñ i ñang hi n di n
nư c mình. Nh ng năm g n ñây, trong các h i
th o khoa h c v lí lu n phê bình văn h c thư ng
xuyên xu t hi n các bài tham lu n v v n ñ này,
ch ng h n như nh ng bài vi t c a Tr n ðình S ,
Nguy n Văn Dân, L c Phương Th y, Lê Văn
Dương…Các bài vi t ñ u hư ng t i ch ra nh
hư ng to l n c a lí thuy t văn h c phương Tây
hi n ñ i ñ i v i lí lu n phê bình nư c ta t ñ u
th k 20 ñ n nay, ñ u nêu lên nh ng h n ch

Trang 47

Science & Technology Development, Vol 16, No.X2- 2013
trong ti p nh n và ñ xu t nh ng gi i pháp nh m
hư ng t i xây d ng m t n n lí lu n văn h c hi n
ñ i. M c dù ñư c bàn lu n khá nhi u, nhưng các
v n ñ dư ng như v n không ñư c c i thi n là
bao. Trong bài vi t này, tôi mu n ti p n i dòng
trăn tr ñó trên cơ s kh o sát phân tích c th s
ph n c a m t khuynh hư ng lí thuy t phương
Tây khi du nh p vào Vi t nam, ch không bàn
lu n chung chung, t ñó không ch lu n bàn v
b n ch t c a ti p nh n lí thuy t, ch ra nh ng
nguyên nhân t o nên s ph n c a m t lí thuy t
ngo i lai, ñ ng th i ñ xu t nh ng gi i pháp tích
c c nh m kh c ph c h n ch trong ti p nh n lý
thuy t nư c ngoài
Vi t nam. Chính vì th ,
trư c tiên, tôi mu n tái hi n di n m o c a Mĩ h c
ti p nh n Vi t Nam, ñ xem m t khuynh hư ng
lí thuy t v n ñư c th gi i th a nh n là có vai trò
làm thay ñ i h hình nghiên c u văn h c, thúc
ñ y nghiên c u văn h c chuy n tr ng tâm t
nghiên c u tác gi - văn b n sang nghiên c u ñ c
gi , hay chính xác hơn là nghiên c u s giao lưu
tương tác gi a ngư i ti p nh n và văn b n – s có
di n m o như th nào Vi t nam, ñã ñư c gi i
nghiên c u văn h c Vi t Nam ti p nh n và phát
huy tác d ng c a nó như th nào.
2. Mĩ h c ti p nh n Vi t Nam – “s m ñ n”
nhưng “ch m phát tri n”
Mĩ h c ti p nh n ra ñ i vào nh ng năm 60 c a
th k 20 ð c g n v i nhân v t tiêu bi u là
Hans Robert Jauss và Wolfwang Iser, hai giáo sư
tr trư ng ñ i h c Konstanz. Trong khi văn h c
s lúng túng v i vi c gi i quy t mâu thu n gi a
y u t l ch s và y u t th m mĩ, nghiên c u b n
th lu n b c l h n ch khi t p trung nghiên c u
văn b n tách r i các liên h bên ngoài, Mĩ h c
ti p nh n v i vi c ñ cao v n ñ ti p nh n, ñ cao
vai trò c a ñ c gi ñã góp ph n gi i quy t b t c
trong nghiên c u văn h c th i kì ñó. Mĩ h c ti p
nh n hưng th nh vào nh ng năm 70, lan t a ra
nhi u nư c trên th gi i và thu ñư c nh ng thành
t u nghiên c u quan tr ng, tiêu bi u là Mĩ, ch
y u ch u nh hư ng tư tư ng c a Iser ñã hình

Trang 48

thành nên khuynh hư ng Phê bình theo ph n ng
c a ngư i ñ c. ð n nh ng năm 80, do tình hình
nghiên c u văn h c trên th gi i có nhi u bi n
ñ i, ñ c bi t là xu t hi n s chuy n d ch trung
tâm sang nghiên c u văn hóa, do v y, nh ng
nhân v t ch ch t c a Mĩ h c ti p nh n ð c cũng
có nh ng ñi u ch nh trong tư tư ng h c thu t c a
mình. S t ñi u ch nh này không ch cho th y s
v n ñ ng trong tư tư ng c a các h c gi , mà còn
cho th y ph n nào s v n ñ ng c a b n thân lí
thuy t này (r t ti c là Vi t nam không h có
chút gi i thi u nào v ñi u này).
Mang tính ch t kh i ñ ng v v n ñ ti p nh n
văn h c Vi t nam, ph i k ñ n bài vi t Ý ki n
c a Lênin v m i quan h gi a văn h c và ñ i
s ng c a Nguy n Văn H nh trên T p chí văn h c
s 4 năm 1971. Quan tâm ñ n vai trò c a
“thư ng th c” ñ i v i vi c hình thành giá tr c a
tác ph m là hư ng ñi có tính ch t tiên phong
trong th i ñi m b y gi . “N u chúng ta lưu ý t i
m t ñi u là trong th i gian này, nghĩa là vào
nh ng năm 70, lý thuy t ti p nh n m i b t ñ u
th nh hành nhi u nư c trên th gi i, thì chúng
ta s th y s nh y c m c a tác gi và ý nghĩa th i
2
s c a v n ñ do tác gi ñ t ra” . R t ti c, tư
tư ng này ngay sau ñó không có cơ h i ñ phát
tri n. Cũng c n lưu ý r ng mi n Nam, ngay
nh ng năm 60 Nguy n Văn Trung cũng nh c ñ n
v n ñ ti p nh n văn h c trong cu n Lư c kh o
văn h c t p 2, và cũng r t ti c là do hoàn c nh
ñ c thù lúc b y gi nên nh ng nghiên c u c a
ông ñã không ñư c hư ng ng r ng rãi. Ph i ñ i
ñ n năm 1980, giáo sư Hoàng Trinh m i nh c
ñ n v n ñ ti p nh n văn h c, nhưng ông l i bàn
t góc ñ n n văn h c này ti p nh n m t n n văn
h c khác, t c là nó thu c v lĩnh v c c a văn h c
so sánh. M c dù nh ng bài vi t trên còn khá
khiêm t n, nhưng ít nhi u ñã ñánh th c gi i
nghiên c u ý th c ñ n m t v n ñ lí thuy t không

2

Nguy n Văn Dân, 1999, “Ti p nh n văn h c m t ñ tài l n
c a nghiên c u văn h c”, trong Nghiên c u văn h c lý lu n
và ng d ng. Nxb Giáo d c, tr 74.

TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 16, SOÁ X2- 2013
kém ph n quan tr ng khi nghiên c u văn h c, ñó
chính là lí thuy t ti p nh n.
Trên cơ s m ng manh ñó, năm tháng 11 năm
1985 Mĩ h c ti p nh n c a trư ng phái Konstanz
ð c l n ñ u tiên ñư c Nguy n Văn Dân gi i
thi u Vi t nam trong bài Ti p nh n “Mĩ h c
3
ti p nh n” như th nào ? . Trong bài này, ông
ch gi i thi u m t s tư tư ng c a Jauss qua thu t
ng “T m ñón ñ i”, “Kho ng cách th m mĩ ”,
ch không bàn gì ñ n ñ i di n tiêu bi u khác là
Iser. ð n năm 1986 chính tác gi l i trình bày sơ
qua v khái ni m “t m ñón nh n” c a Jauss và
xu t phát t tâm lí ti p nh n th nghi m ñưa ra
khái ni m “ngư ng ti p nh n” trong bài vi t
Nghiên c u s ti p nh n văn h c trên quan ñi m
4
liên ngành . ðáng ti c là ti p sau ñó, Mĩ h c ti p
nh n Vi t Nam không ñư c chính th c nghiên
c u v i tư cách là m t khuynh hư ng lí thuy t
riêng, mà ch y u ñư c hòa vào trong hư ng
nghiên c u chung – nghiên c u v n ñ Ti p nh n
văn h c. Ch ng h n, cùng năm 1986 Hoàng
Trinh vi t m t bài khá dày d n v Giao ti p văn
h c (T p chí Văn h c s 4) nhưng không nh c gì
ñ n Mĩ h c ti p nh n. Sang th p niên 90, Nguy n
Lai vi t Ti p nh n văn h c m t v n ñ th i s
(Báo Văn ngh s 27, ngày 7-7-1990), Nguy n
Thanh Hùng vi t Trao ñ i thêm v ti p nh n văn
h c (Báo Văn ngh s 42, ngày 10-10-1990) ñ u
nh n m nh ñ n tính ch t ch quan năng ñ ng c a
ngư i ñ c. Cũng c n lưu ý r ng, bài vi t c a
Nguy n Lai nghiên c u v n ñ ti p nh n t góc
ñ ña ngành, mà ch y u là t góc ñ kí hi u h c,
còn bài vi t c a Nguy n Thanh Hùng, m c dù li t
kê tên c a khá nhi u nhà nghiên c u ti p nh n
văn h c trên th gi i, nhưng ñ i tư ng nghiên
c u trung tâm v n không ph i là Mĩ h c ti p
nh n. ð ñ i tho i v i vi c nh n m nh vai trò
ch quan c a ngư i ti p nh n trong hai bài vi t

trên, Tr n ðình S vi t m t bài ñăng trên Văn
ngh s 50 năm 1990 th a nh n “k có quy n c t
nghĩa tác ph m thu c v l ch s , thu c v các th
h ngư i ñ c hi n t i và mai sau”, nhưng bên
c nh “ph n m m là s c m th , gi i thích ñ i
s ng xã h i, ph thu c vào “lòng” ngư i ñ c thì
tác ph m v n còn “ph n c ng là văn b n, là s
khái quát ñ i s ng có chi u sâu, m t h th ng ý
nghĩa ñã ñư c mã hóa”. Th c ch t trong bài vi t
này, Tr n ðình S hư ng t i ñi u ch nh gi a ch
quan và khách quan trong ti p nh n, ph n ñ i
khuynh hư ng c c ñoan, ñ cao quá m c ch
quan c a ngư i ti p nh n. Trư c s tương ñ i sôi
ñ ng trong bàn lu n v ti p nh n văn h c t năm
1985 ñ n 1990, năm 1991 Vi n thông tin khoa
h c xã h i cho xu t b n cu n Văn h c ngh thu t
và s ti p nh n, nhưng trong ñó ch có bài vi t
c a Tr n ðình S (M y v n ñ lí lu n ti p nh n
văn h c) và c a Nguy n Văn Dân (Lý lu n ti p
nh n văn h c v i s ti p nh n văn h c – ngh
thu t th gi i Vi t Nam ta hi n nay), 10 bài
còn l i ñ u là d ch, lư c d ch, lư c thu t nh ng
bài vi t c a Schifirnet, Morar, Pascadi, Marian…
M c ñích bài vi t c a Tr n ðình S là gi i thi u
t ng quan v Lý thuy t ti p nh n, ông ch nh c
ñ n Mĩ h c ti p nh n m t cách khiêm t n trong
m c “Lý lu n ti p nh n hi n ñ i”, còn bài vi t
c a Nguy n Văn Dân do hư ng t i t ng quan
v n ñ lí thuy t ti p nh n Vi t nam (tính ñ n
năm 1991), nên cũng ch nh c sơ sơ ñ n Mĩ h c
ti p nh n v i khái ni m “T m ñón nh n” và
“Kho ng cách th m mĩ” c a Jauss. Năm 1995
Trương ðăng Dung công b bài vi t T văn b n
5
ñ n tác ph m văn h c và giá tr th m mĩ t p
trung nghiên c u v n ñ “văn b n”, “tác ph m”
và s t o nghĩa thông qua hành ñ ng ñ c. Trong
bài vi t này, ông v n d ng quan ñi m c a nhi u
nhà nghiên c u ti p nh n văn h c, trong ñó có
nh c qua ñ n Jauss.

3

Nguy n Văn Dân, 1985, Ti p nh n Mĩ h c ti p nh n như th
nào?, T p chí Thông tin KHXH, s tháng 11

4
Nguy n Văn Dân, 1986, Nghiên c u s ti p nh n văn h c
trên quan ñi m liên ngành, T p chí văn h c s 4.

5

T p chí văn h c s 11 năm 1995

Trang 49

Science & Technology Development, Vol 16, No.X2- 2013
Cu i th p niên 90, ñáng chú ý nh t là cu n
6
giáo trình Ti p nh n văn h c (1997) vi t cho
trung tâm ðào t o t xa ð i h c Hu c a Phương
L u, chuyên lu n T văn b n ñ n tác ph m văn
7
h c (1998) c a Trương ðăng Dung và bài Lý
thuy t ti p nh n và phê bình văn h c (s 124
tháng 06-1999). Trong cu n giáo trình c a mình,
Phương L u ñã dành m t chương ñ gi i thi u
v Ti n ñ sinh thành, v tư tư ng c a Hans
Robert Jauss và Wolfgang Iser, ñ ng th i sơ b
ñánh giá nh ng ñi m “kh th ” và “c c ñoan
phi n di n” c a Mĩ h c ti p nh n. V i 28 trang
k c ph n “câu h i hư ng d n h c t p”, Phương
L u cũng ñã gi i thi u ñư c m t s tư tư ng
nòng c t c a Mĩ h c ti p nh n, ñ ng th i
chương 3, Tiêu th văn h c, m t s ti p nh n vi
mô, cũng ñã v n d ng khái ni m “b n ñ c n
tàng” và “t m ñón nh n” ñ nghiên c u quá trình
ti p nh n văn h c. Tuy v y, nhìn chung, ph n
vi t v Mĩ h c ti p nh n trong giáo trình c a
Phương L u m i d ng l i “gi i thi u sơ lư c”
v khuynh hư ng nghiên c u này. Cu n chuyên
lu n T văn b n ñ n tác ph m văn h c c a
Trương ðăng Dung th c ch t không t p trung
nghiên c u ti p nh n văn h c, trong 14 bài, ch
có 2 bài nh c ñ n tư tư ng c a khuynh hư ng
này trong nh ng lu n bàn chung v Văn b n – tác
ph m – b n ñ c, trong ñó bài T văn b n ñ tác
ph m văn h c và giá tr th m mĩ th c ra ñã ñư c
công b vào năm 1995, còn bài Tác ph m văn
h c như là quá trình (tác gi ñ là hoàn thành
năm 1996) th c ch t ñã dùng tiêu ñ m t bài vi t
c a M.Markov vi t năm 1970. Trong bài vi t
này, ông cũng nh c ñ n quan ni m v ho t ñ ng
ti p nh n và v n ñ văn b n c a hai ñ i di n l n
c a Mĩ h c ti p nh n là Jauss và Iser. Tuy nhiên,
Trương ðăng Dung ch nêu lên tư tư ng c a Mĩ
h c ti p nh n như m t căn c ñ ch ng minh cho
lu n ñi m khác c a mình, ngay l i ñ t c a bài
6

Phương L u, Giáo trình Ti p nh n văn h c, Nxb Giáo d c,
1997
7
Trương ðăng Dung, T văn b n ñ n tác ph m, Nxb KHXH,
1998

Trang 50

vi t ông cũng dùng câu nói c a ñ i di n tiêu bi u
cho Hi n tư ng h c – m t trong nh ng ti n thân
c a Mĩ h c ti p nh n - Roman Ingarden, ch
không ph i c a Jauss hay Iser. Còn Tr n ðình
S , m c dù không nh c gì ñ n Mĩ h c ti p nh n
trong bài vi t công b năm 1999 c a mình nhưng
cũng ñã nh c ñ n nh ng v n ñ cơ b n c a ti p
nh n, như v n ñ ñ ng sáng t o c a ngư i ñ c,
tuy v y, ông v n theo ñu i quan ñi m cho r ng ý
nghĩa c a tác ph m văn h c v a ph thu c vào
ti p nh n, v a ph thu c vào văn b n.
Có th th y, nh ng năm 90 Vi t Nam, v n ñ
Ti p nh n văn h c ñã tr thành ch ñ ñư c bàn
lu n khá sôi n i, tuy nhiên, m t ñ c ñi m r t d
nh n th y là các nhà nghiên c u ch y u d a trên
nh ng tri th c t ng h p v Ti p nh n văn h c nói
chung trên th gi i, cùng v i s nh y bén khoa
h c c a mình ñ bàn lu n v n ñ m t cách chung
nh t, chưa có nh ng nghiên c u sâu giúp ngư i
ñ c th c s hình dung c th v m t lí thuy t ti p
nh n, ngo i tr nh ng bài mang tính gi i thi u sơ
lư c.
Sang ñ u th k 21, bóng dáng c a Mĩ h c ti p
nh n ñư c xu t hi n trong hai chuyên lu n ð c
8
và ti p nh n văn chương(2002) c a Nguy n
Thanh Hùng và Tác ph m văn h c như là quá
9
trình (2004) c a Trương ðăng Dung. Trong
công trình c a mình, Nguy n Thanh Hùng có
m t m c vi t v Trư ng phái ti p nh n Konstanz
và ý nghĩa c a tên g i nêu lên sơ lư c v các
khuynh hư ng nghiên c u ti p nh n nói chung,
trong ñó có Mĩ h c ti p nh n. M c dù ñây là
chuyên lu n trên cơ s ti p thu t ng h p lí thuy t
ti p nh n nư c ngoài k t h p v i th c t văn b n
văn h c trong nư c ñã trình bày khá sâu s c v
v n ñ “ñ c và ti p nh n văn chương”, nhưng Mĩ
h c ti p nh n không ph i là ñ i tư ng nghiên c u
tr ng tâm mà ch là m t ví d , m t ph n r t nh .
Trương ðăng Dung trong chuyên lu n l n này ñã
8
Nguy n Thanh Hùng, ð c và ti p nh n văn chương, Nxb
Giiaó d c, 2002
9
Trương ðăng Dung, Tác ph m văn h c như là quá trình,
Nxb KHXH, 2004

TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 16, SOÁ X2- 2013
nh c nhi u hơn ñ n tư tư ng c a trư ng phái
Konstanz khi bàn ñ n v n ñ “Kinh nghi m th m
mĩ và t m ñón ñ i”, “S ñ c và quá trình c t
nghĩa văn b n”, “Tính l ch s c a quá trình ti p
nh n”. Nhưng có th nh n th y Trương ðăng
Dung nh c nhi u hơn ñ n tư tư ng ti n thân c a
Mĩ h c ti p nh n là Gi i thích h c và Hi n tư ng
h c v i nh ng tên tu i như Husserl, Heideger,
Gadamer, Ingarden. ðáng ghi nh n nh t là năm
2002 Trương ðăng Dung ñã d ch tuyên ngôn c a
Jauss L ch s văn h c như là s khiêu khích ñ i
v i khoa h c văn h c, và cho ñ n nay, ñây v n là
văn b n duy nh t c a Mĩ h c ti p nh n ñư c d ch
ra ti ng Vi t và công b
Vi t Nam. Dư i nh
hư ng c a các công trình trên, trong th p niên
ñ u tiên c a th k m i cũng r i rác có các bài
vi t c a Ph m Quang Trung ñăng trên website cá
nhân (pqtrung.com) như Lý thuy t ti p nh n
trong ñ i s ng văn chương hi n nay (2009),
Chung quanh khái ni m “t m ñón nh n” c a
H.Jauss (2010), ngoài ra có m t xu hư ng tương
ñ i n i tr i là V n d ng m t s v n ñ c a lí
thuy t ti p nh n vào vi c gi ng d y và h c môn
10
văn trong nhà trư ng(2009) . Tuy nhiên, nh ng
bài vi t ki u này không có ñóng góp gì m i m
v m t nghiên c u lí thuy t. Cu i th p niên ñ u
tiên c a th k m i, ñáng chú ý hơn c là cu c
tranh lu n nh gi a ð Lai Thúy và Tr n ðình
11
S quanh bài vi t Khi ngư i ñ c xu t hi n c a
ð Lai Thúy. ð ph n ñ i tiêu chí phân lo i “ñ c
gi c ñi n” và “ñ c gi hi n ñ i” c a ð Lai
Thúy, Tr n ðình S ñã v n d ng tri th c t ng
h p tri th c v ti p nh n văn h c, trong ñó có tư
tư ng c a Mĩ h c ti p nh n, ñ vi t thành bài
12
Nh ng lu n lí khó tin , và sau khi ð Lai Thúy
thanh minh y u t b ng bài Ngư i ñ c như là…
thì Tr n ðình S li n công b bài C n có tiêu chí
khoa h c ñ phân bi t ngư i ñ c hi n ñ i và
ngư i ñ c c ñi n (2010). Cu c tranh lu n này ñã
10

Tr n Văn Th nh, in trong ð i m i d y và h c Văn, Nxb
Văn hóa Sài Gòn, 2009
11
T p chí Văn h c s 9-2009
12
Văn ngh s 24, ngày 12-4-2010

ñư c “xem như m t trong nh ng tư li u có ý
13
nghĩa kh i xư ng cho ch ñ h i th o” Ngư i
ñ c và công chúng ngh thu t ñương ñ i c a
khoa Văn h c ðH KHXH & NV. Cũng năm
2010 Huỳnh Như Phương cho xu t b n cu n Lý
14
lu n văn h c , ñã dành chương 6 vi t v Ngư i
ñ c và ti p nh n văn h c, trong s trình bày c a
mình tác gi th hi n r t rõ d u n c a Mĩ h c
ti p nh n khi “Nghiên c u ti p nh n văn h c, vai
trò c a ngư i ñ c qua khái ni m “chân tr i ch
ñ i” và s ph n l ch s c a tác ph m văn h c qua
lăng kính c a s ti p nh n”. G n ñây nghiên c u
Mĩ h c ti p nh n ñáng chú ý nh t là nh ng bài
vi t c a Hoàng Phong Tu n, năm 2010 anh ñã
công b bài vi t V s khác nhau gi a "Lý thuy t
ti p nh n" và "M h c ti p nh n" c a Hans
15
Robert Jaub và 2012 công b bài: M t s ñi m
chính trong lý thuy t ti p nh n c a Wolfgang
16
Iser . B n bài tranh lu n, hai bài vi t, m t
chương trong giáo trình lí lu n văn h c và m t
cu c h i th o cho th y v n ñ Ti p nh n văn h c
trong 2,3 năm g n ñây tr nên khá sôi ñ ng.
Qua lư c thu t ph n trên, có th nh n th y,
trong g n 30 năm, thành t u nghiên c u v Mĩ
h c ti p nh n Vi t Nam v n vô cùng khiêm
t n, tr nh ng bài mang tính ch t gi i thi u sơ
lư c tr c ti p, ph n l n gi i nghiên c u văn h c
Vi t Nam ch y u nh c ñ n Mĩ h c ti p nh n
trong t ng th chung v v n ñ Ti p nh n văn
h c, các bài vi t ch y u là góp nh t m i nơi m t
chút, r t hi m nh ng bài vi t l y Mĩ h c ti p
nh n làm ñ i tư ng trung tâm, có nhi u ý tư ng
vay mư n nhưng c i ngu n tư tư ng c a nó cũng
không ñư c ghi rõ ràng. Và h qu t t y u là vi c
áp d ng lí thuy t này vào nghiên c u th c ti n
13

Ph m Thành Hưng, “Ngư i ñ c như m t c u trúc”, Ngư i
ñ c và công chúng ngh thu t ñương ñ i, Nxb ðHQG Hà
N i, năm 2011,tr12.
14
Nxb ðHQG tp H Chí Minh, 2010
15
http://vanhoanghean.vn/goc-nhin-vanhoa3/nh%E1%BB%AFng-g%C3%B3c-nh%C3%ACnv%C4%83n-h%C3%B3a/ve-su-khac-nhau-giua-ly-thuyettiep-nhan-va-my-hoc-tiep-nhan-cua-hans-robert-jaub
16
T p chí ðH Sài Gòn, Bình lu n văn h c, niên giám 2012
(d n theo http://phebinhvanhoc.com.vn)

Trang 51