Mẫu số chung của việc đoàn kết tôn giáo trong tư tưởng Hồ Chí Minh

12 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 6 - 2013 mÉu sè chung cña viÖc ®oμn kÕt t«n gi¸o trong t− t−ëng hå chÝ minh NguyÔn Xu©n Trung(*) hùc tiÔn lÞch sö ViÖt Nam ® chøng tá quan ®iÓm vÒ ®¹i ®oμn kÕt d©n téc nãi chung vμ ®oμn kÕt t«n gi¸o nãi riªng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lμ ®óng ®¾n, phï hîp víi hoμn c¶nh riªng cña ®Êt n−íc, ®Æc biÖt lμ trong giai ®o¹n C¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc vμ x©y dùng chñ nghÜa x héi cña ®Êt n−íc. Nh−ng ®Ó quan ®iÓm, chñ tr−¬ng ®ã trë thμnh hiÖn thùc, cã hiÖu qu¶ th× cÇn ph¶i t×m ra nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®oμn kÕt cho phï hîp. Mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p mμ Hå ChÝ Minh ® sö dông lμ cè g¾ng t×m ra nh÷ng mÉu sè chung lμm c¬ së cho viÖc ®oμn kÕt ®ã: 1. §Æt lîi Ých quèc gia d©n téc vμ quyÒn lîi c¨n b¶n cña con ng−êi lªn trªn hÕt Nguyªn t¾c cña Hå ChÝ Minh vÒ ®oμn kÕt t«n gi¸o lμ t×m kiÕm, t«n träng vμ chung, kh«ng quan t©m ®Õn lîi Ých chung ®ã mét c¸ch thiÕt thùc th× kh«ng thÓ x©y dùng khèi ®¹i ®oμn kÕt ®−îc. Hå ChÝ Minh ® chØ ra c¬ së v÷ng ch¾c cña khèi ®oμn kÕt d©n téc lμ lîi Ých chung cña ng−êi ViÖt Nam, ng−êi cã t«n gi¸o còng nh− ng−êi kh«ng t«n gi¸o, ®ã lμ quyÒn ®−îc sèng trong ®éc lËp, tù do, h¹nh phóc. ChØ cã cïng chung mét lîi Ých míi cã ®−îc c¬ së v÷ng ch¾c vμ ®éng lùc m¹nh mÏ cho ®oμn kÕt. Ngay tõ nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kØ XX, Hå ChÝ Minh ® ph¸t biÓu: “Chñ nghÜa d©n téc lμ ®éng lùc lín cña ®Êt n−íc”(2). Tù do, h¹nh phóc lμ ®iÒu bÊt kÓ ng−êi d©n nμo còng mong muèn, mμ muèn ®−îc tù do, h¹nh phóc th× ®Êt n−íc ph¶i ®−îc ®éc lËp. SÏ ch¼ng bao giê cã ®−îc tù do, h¹nh phóc nÕu ®Êt n−íc cßn ch×m trong bãng tèi bëi sù n« ph¸t huy nh÷ng yÕu tè t−¬ng ®ång, dÞch cña ngo¹i bang. V× thÕ mμ tÊt th¶y thèng nhÊt ®Ó h¹n chÕ, gi¶i quyÕt dÇn nh÷ng yÕu tè kh¸c biÖt. ViÖc gi¶i quyÕt cÆp quan hÖ trªn theo ph−¬ng ch©m “D©n téc trªn hÕt - Tæ quèc trªn hÕt” vμ “tÊt c¶ do con ng−êi, tÊt c¶ v× con ng−êi”. Ng−êi mong muèn: “N−íc ta ®−îc hoμn toμn ®éc ®ång bμo, ®Òu ph¶i ®Æt lîi Ých cña d©n téc, cña Tæ quèc lªn trªn hÕt, ®óng nh− tinh thÇn, quan ®iÓm cña Hå ChÝ Minh: kh«ng cã g× quý h¬n ®éc lËp tù do. V× vËy, mäi ng−êi, kh«ng ph©n biÖt giμ trÎ, g¸i trai, giμu nghÌo, t«n gi¸o… ®Òu ph¶i lËp, d©n téc ta ®−îc hoμn toμn tù do, ®ång lßng, ®oμn kÕt ®øng lªn ®¸nh ®uæi ®ång bμo ta ai còng cã c¬m ¨n, ¸o mÆc, ai còng ®−îc häc hμnh”(1). §©y lμ mÉu sè chung, ®iÓm ®¹i ®ång ®Ó ®oμn kÕt mäi ng−êi ViÖt Nam. ChØ trªn c¬ së t−¬ng ®ång lîi Ých ®ã míi cã thÓ ®oμn kÕt tÝn ®å c¸c t«n gi¸o. Kh«ng chØ ra lîi Ých kÎ thï, giμnh ®éc lËp cho d©n téc. Khi *. ThS., Khoa LÝ luËn ChÝnh trÞ, §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi. 1. Hå ChÝ Minh Toµn tËp, tËp 4, Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1995, tr. 161. 2. S®d, tr. 146. NguyÔn Xu©n Trung. MÉu sè chung cña… 13 mäi ng−êi ®Òu h−íng vÒ môc tiªu chung ®ã th× mäi ranh giíi kh¸c biÖt vÒ s¾c téc, quan ®iÓm, t− t−ëng, t«n gi¸o ®Òu bÞ xãa nhßa. V× thÕ, nã trë thμnh mÉu sè chung quan träng nhÊt trong t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ ®oμn kÕt toμn d©n téc nãi chung vμ ®oμn kÕt t«n gi¸o nãi riªng. ViÖt Nam lμ quèc gia ®a t«n gi¸o. Mçi t«n gi¸o cã lÞch sö h×nh thμnh, ph¸t triÓn, gi¸o lÝ, gi¸o luËt... còng nh− vai trß x héi vμ ®Æc ®iÓm kh¸c nhau, nh−ng mçi t«n gi¸o ®Òu tån t¹i trong lßng d©n téc ViÖt Nam. V× vËy, lîi Ých ChÝ Minh tËp hîp, lnh ®¹o vμ ph¸t huy t¸c dông trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng ViÖt Nam, mμ c¸c nhμ c¸ch m¹ng tiÒn bèi kh«ng lμm ®−îc lμ: “Lùc l−îng ®oμn kÕt ® gióp c¸ch m¹ng thμnh c«ng, Lùc l−îng ®oμn kÕt ® gióp kh¸ng chiÕn th¾ng lîi, Vμ lùc l−îng ®oμn kÕt sÏ ®éng viªn nh©n d©n tõ B¾c tíi Nam ®Êu tranh ®Ó thùc hiÖn hßa b×nh, thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chñ trong c¶ n−íc”(5). cña tõng t«n gi¸o g¾n chÆt víi lîi Ých 2. Chó träng khai th¸c c¸c gi¸ trÞ cña c¶ céng ®ång d©n téc. Vμ theo Hå ChÝ Minh th× ph¶i ®Æt lîi Ých cña d©n téc lªn trªn hÕt v× ®©y lμ lîi Ých cña c¶ céng ®ång, trong ®ã cã lîi Ých cña c¸c t«n gi¸o. Mét khi ®éc lËp, chñ quyÒn quèc gia bÞ x©m ph¹m th× lîi Ých cña c¸c t«n gi¸o còng bÞ ¶nh h−ëng. Ng−êi nãi râ: “N−íc kh«ng ®éc lËp th× t«n gi¸o còng kh«ng ®−îc tù do, nªn chóng ta ph¶i lμm cho n−íc ®−îc tù do ®”. §èi víi ®¹o PhËt, trong Th− göi Héi PhËt tö n¨m 1947 Ng−êi chØ ra: “N−íc cã ®éc lËp th× ®¹o PhËt míi dÔ më mang”. §Ó kh¼ng ®Þnh vai trß, søc m¹nh cña ®oμn kÕt t«n gi¸o trong khèi ®¹i ®oμn nh©n b¶n trong c¸c t«n gi¸o Hå ChÝ Minh kh«ng bμn nhiÒu vÒ mÆt tiªu cùc vμ sù kh¸c biÖt cña c¸c t«n gi¸o. Ng−êi chó ý nhiÒu ®Õn viÖc chØ ra c¸i chung, c¸i thèng nhÊt cña c¸c t«n gi¸o víi môc tiªu, lÝ t−ëng cña CNXH. Qua ®ã, cho thÊy tÇm cao v¨n hãa chÝnh trÞ cña Ng−êi: “H×nh ¶nh cña Hå ChÝ Minh hoμn chØnh víi sù kÕt hîp ®øc kh«n ngoan cña PhËt, lßng b¸c ¸i cña Chóa, thiªn tμi c¸ch m¹ng cña Lªnin vμ t×nh c¶m cña mét ng−êi chñ gia téc, tÊt c¶ bao bäc trong mét d¸ng dÊp rÊt tù nhiªn”(6). Hå ChÝ Minh ® nhËn thÊy trong b¶n chÊt t«n gi¸o vμ trong c¶ t− t−ëng cña nh÷ng kÕt d©n téc, theo Hå ChÝ Minh: “Tõ Nam ng−êi s¸ng lËp ra nã ch¼ng cã ai lμ tíi B¾c, ai lμ ng−êi t¸n thμnh hßa b×nh, thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chñ th× chóng ta kh«ng mong muèn cho cuéc sèng cña con ng−êi ngμy cμng tèt ®Ñp h¬n, ®¹o s½n sμng ®oμn kÕt víi hä dï tõ tr−íc tíi ®øc h¬n. XÐt cho cïng th× tÊt c¶ c¸c t«n nay hä ë phe ph¸i nμo”(3). Khi mμ ®oμn kÕt ®−îc hä, tËp hîp ®−îc lùc l−îng ®oμn kÕt d−íi ngän cê c¸ch m¹ng th× lóc ®ã “®oμn kÕt lμ lùc l−îng v« ®Þch”. Khi niÒm tin t«n gi¸o ¨n s©u vμo tiÒm thøc cña nh©n d©n, lóc ®ã trë thμnh thãi quen, tËp qu¸n cña quÇn chóng, nh− V. I. Lªnin nhËn xÐt: “Søc m¹nh cña tËp qu¸n ë hμng triÖu vμ hμng chôc triÖu ng−êi, ®ã lμ søc m¹nh ghª gím nhÊt”(4). Søc m¹nh ®ã ®−îc Hå gi¸o ®Òu h−íng tíi nh÷ng gi¸ trÞ chung cña con ng−êi lμ: Ch©n - ThiÖn - MÜ. 3. Hå ChÝ Minh, §oµn kÕt, ®oµn kÕt, ®¹i ®oµn kÕt. Thµnh c«ng, thµnh c«ng, ®¹i thµnh c«ng, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1973. 4. V. I. Lªnin Toµn tËp, tËp 31, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1969, tr. 46. 5. Hå ChÝ Minh, V× ®éc lËp tù do, v× chñ nghÜa x3 héi, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1970, tr. 45. 6. Ph¹m V¨n §ång, Hå chÝ Minh - Mét con ng−êi, mét d©n téc, mét thêi d¹i, mét sù nghiÖp, tËp 1, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1990. 13 14 Hå ChÝ Minh nhÊn m¹nh vμ ®Ò cao c¸c gi¸ trÞ tinh hoa cña c¸c t«n gi¸o. Ng−êi viÕt: “Chóa Giªsu d¹y: §¹o ®øc lμ b¸c ¸i. Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 6 - 2013 Trong c¸c bμi nãi, bμi viÕt cña m×nh, Hå ChÝ Minh th−êng trÝch dÉn nguyªn v¨n nh÷ng lêi nãi cña c¸c vÞ th¸nh hiÒn PhËt ThÝch Ca d¹y: §¹o ®øc lμ tõ bi. rót trong Kinh PhËt, Kinh Th¸nh hay c¸c Khæng Tö d¹y: §¹o ®øc lμ nh©n nghÜa”(7). T− t−ëng nh©n ®¹o cña Giªsu, t− t−ëng tõ bi hØ x¶, b×nh ®¼ng cña PhËt ThÝch Ca, bé kinh cña Khæng Tö, M¹nh Tö... Ng−êi chuyÓn ý cña c¸c vÞ cho thÝch hîp víi thêi ®¹i, hîp víi d©n chóng, mμ tinh t− t−ëng “hßa môc x héi” cña Khæng Tö thÇn c¬ b¶n kh«ng hÒ thay ®æi. N¨m ® gÆp gì víi môc tiªu lÝ t−ëng cña Chñ nghÜa x héi mμ chóng ta ®ang x©y dùng. TÇm nh×n cña Hå ChÝ Minh ®èi víi c¸c t«n gi¸o chÝnh lμ tÇm nh×n cña ®Ønh cao v¨n hãa nh©n lo¹i, tÇm nh×n “cña t−¬ng lai”, v−ît qua nh÷ng giíi h¹n cña lÞch sö, cña nh÷ng thiªn kiÕn t«n gi¸o, giai cÊp vμ d©n téc ®Ó thÊy ®−îc gi¸ trÞ ®¹o ®øc tÝch cùc cña c¸c t«n gi¸o, khai th¸c nã phôc vô cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng. TÇm nh×n ®ã dùa trªn Chñ nghÜa yªu n−íc ch©n chÝnh kÕt hîp víi hÖ t− t−ëng tiÕn bé cña thêi ®¹i lμ Chñ nghÜa M¸c - Lªnin. Trong bμi “Khæng Tö”, Hå ChÝ Minh phª ph¸n ChÝnh phñ Trung Hoa D©n quèc xãa bá nh÷ng nghi lÔ t−ëng niÖm Khæng Tö vμ dïng ®Òn Khæng Tö lμm tr−êng häc. Ng−êi khuyªn: “Nh÷ng ng−êi An Nam chóng ta hy tù hoμn thiÖn m×nh vÒ mÆt tinh thÇn b»ng c¸ch ®äc c¸c t¸c phÈm cña Khæng Tö, vμ vÒ mÆt c¸ch m¹ng th× cÇn ®äc c¸c t¸c phÈm cña Lªnin”(8). §iÒu cÇn nhÊn m¹nh ë ®©y lμ Hå ChÝ Minh khai th¸c c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa, ®¹o ®øc cña c¸c t«n gi¸o trªn mét tÇm nh×n míi vμ ph−¬ng ph¸p míi nh»m phôc vô cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc vμ x©y dùng chÕ ®é x héi míi. Ng−êi ®−a vμo c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa, ®¹o ®øc cña c¸c t«n gi¸o nh÷ng néi dung míi cã ý nghÜa tiÕn bé phôc vô cho sù ph¸t triÓn cña thêi ®¹i míi, g¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc vμ x©y dùng x héi chñ nghÜa d−íi sù lnh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n. 1964, Hå ChÝ Minh lÊy tinh thÇn kinh th¸nh ®Ó gi¸o dôc tinh thÇn ®oμn kÕt: “Kinh Th¸nh cã c©u ý d©n lμ ý Chóa, con ®−êng yªu n−íc mμ ®ång bμo ®ang ®i lμ hoμn toμn ®óng. T«i mong c¸c cô phô lo, c¸c vÞ gi¸m môc h¨ng h¸i khuyÕn khÝch tÝn ®å trong mäi c«ng viÖc Ých n−íc lîi d©n. L−¬ng - Gi¸o ®oμn kÕt, c¶ n−íc mét lßng ...”. Ng−êi cßn viÕt: “Trong C«ng gi¸o cã c©u “Tam vÞ nhÊt thÓ”, nhμ PhËt cã c©u “V¹n chóng nhÊt t©m” nªn chóng ta ph¶i hi sinh cho nh©n lo¹i vμ chóng sinh”(9). Hå ChÝ Minh t×m thÊy sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp vμ Ng−êi ® nãi kh¸ nhiÒu vÒ tÝnh t−¬ng ®ång gi÷a lÝ t−ëng t«n gi¸o ch©n chÝnh ch−a bÞ kÎ ®Þch lîi dông xuyªn t¹c víi CNXH. Sù t−¬ng ®ång ®ã biÓu hiÖn ë sù thèng nhÊt vÒ c¬ b¶n trong môc tiªu gi¶i phãng con ng−êi cña giai cÊp c«ng nh©n vμ cña c¸c lÝ thuyÕt t«n gi¸o ch©n chÝnh. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë chç c¶ lÝ t−ëng CNXH vμ c¸c häc thuyÕt t«n gi¸o ch©n chÝnh ®Òu mong −íc x©y dùng mét x héi t−¬i ®Ñp, ë ®ã c¸i thiÖn th¾ng c¸i ¸c, ë ®ã mäi ng−êi ®Òu h¹nh phóc. §iÒu nμy ® ®−îc V. I. Lªnin nãi râ: “§èi víi chóng ta, sù thèng nhÊt trong cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng thùc sù ®ã cña giai cÊp bÞ ¸p bøc ®Ó s¸ng t¹o nªn mét c¶nh cùc l¹c trªn tr¸i ®Êt lμ 7. Hå ChÝ Minh Toµn tËp, tËp 6, Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1996. 8. Hå ChÝ Minh Toµn tËp, tËp 1, Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1995. 9. Hå ChÝ Minh - Biªn niªn tiÓu sö, tËp 3, Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1994. 14 NguyÔn Xu©n Trung. MÉu sè chung cña… 15 quan träng h¬n sù thèng nhÊt ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi v« s¶n vÒ c¶nh cùc l¹c ë thiªn ®−êng”(10). Trong bμi Tù do tÝn ng−ìng, Hå ChÝ Minh viÕt: “Môc ®Ých cao c¶ cña PhËt ThÝch Ca vμ Chóa Giªsu ®Òu muèn mäi ng−êi cã c¬m ¨n, ¸o mÆc, b×nh ®¼ng, tù do cña thÕ giíi ®¹i ®ång”(11). §Ó thùc hiÖn ®−îc môc tiªu ®ã trong ®êi sèng hiÖn thùc trÇn thÕ, theo Ng−êi, kh«ng cßn con ®−êng nμo kh¸c lμ ph¶i ®oμn kÕt d©n téc, trong ®ã cã ®oμn kÕt t«n gi¸o. ChÝnh t− t−ëng Hå chÝ Minh vÒ ®oμn kÕt t«n gi¸o ® lμ c¬ së nÒn t¶ng cho c¸c gi¸o héi ®Ò ra t«n chØ môc ®Ých hμnh ®¹o theo h−íng g¾n bã víi d©n téc nh−: “§¹o ph¸p - D©n téc - CNXH” (PhËt gi¸o); “Sèng Phóc ¢m trong c¸c t«n gi¸o lμm mÉu sè chung cho viÖc ®oμn kÕt t«n gi¸o, Hå ChÝ Minh cßn chó ý ®Õn c¸c ®éng lùc kh¸c nh−: cïng nhau x©y dùng ®êi sèng Êm no, x©y dùng Tæ quèc, t«n träng tù do tÝn ng−ìng. Theo Ng−êi, nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu cña ®ång bμo cã ®¹o còng ®ãng vai trß lμ nh÷ng ®éng lùc trùc tiÕp, l©u dμi cña ®ång bμo cã ®¹o, ®ã lμ nhu cÇu vÒ ®êi sèng vËt chÊt Êm no, ®êi sèng tinh thÇn phong phó (trong ®ã cã nhu cÇu tÝn ng−ìng, t«n gi¸o), nhu cÇu d©n chñ, tiªu diÖt ¸p bøc, bãc lét... Tãm l¹i, ®Ó ®oμn kÕt ®−îc ®ång bμo theo t«n gi¸o vμ ®ång bμo kh«ng theo t«n gi¸o còng nh− ®ång bμo theo c¸c t«n gi¸o kh¸c nhau vμo khèi ®oμn kÕt chung cña d©n téc gi÷a lßng d©n téc” (C«ng gi¸o); “Sèng nh»m thèng nhÊt ®Êt n−íc, Hå ChÝ Minh Phóc ¢m phông sù thiªn Chóa, phông sù Tæ quèc vμ d©n téc” (®¹o Tin Lμnh); “N−íc vinh §¹o s¸ng” (®¹o Cao §μi); “ChÊn h−ng nÒn ®¹o g¾n bã víi d©n téc; phï hîp víi chÝnh s¸ch vμ ph¸p luËt cña Nhμ n−íc, gãp phÇn tham gia x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc” (PhËt gi¸o Hßa H¶o). Nh− vËy, nh×n nhËn t«n gi¸o nh− mét lÜnh vùc cña v¨n hãa, Hå ChÝ Minh chØ ra vμ khai th¸c c¸c gi¸ trÞ nh©n b¶n trong c¸c t«n gi¸o nh»m t¨ng c−êng khèi ®oμn kÕt d©n téc, ®oμn kÕt t«n gi¸o trªn c¬ së tin cËy lÉn nhau vÒ môc ®Ých, tõ ®ã thèng nhÊt vÒ hμnh ®éng vμ tËp hîp hä l¹i trong nh÷ng tæ chøc chÝnh trÞ - x héi, nh©n lªn søc m¹nh cña c¸c tæ chøc nμy d−íi sù lnh ®¹o cña §¶ng vμ ChÝnh phñ. §©y lμ bμi häc lín quý b¸u mμ §¶ng vμ Nhμ n−íc cã thÓ tiÕp thu vμ vËn dông vμo trong ho¹t ®éng thùc tiÔn hiÖn nay nh»m x©y dùng, cñng cè khèi ®¹i ®oμn kÕt d©n téc, v× môc tiªu d©n giμu, n−íc m¹nh, x héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. Bªn c¹nh viÖc coi ®éng lùc d©n téc, chó träng khai th¸c c¸c gi¸ trÞ nh©n b¶n lÊy lîi Ých quèc gia d©n téc, quyÒn lîi c¨n b¶n cña con ng−êi còng nh− chó träng khai th¸c c¸c gi¸ trÞ nh©n b¶n trong c¸c t«n gi¸o lμm mÉu sè chung. ChÝnh mÉu sè chung ®ã ® gãp phÇn t¹o nªn søc m¹nh phi th−êng, bÊt khuÊt cña d©n téc ViÖt Nam trong C¸ch m¹ng Gi¶i phãng d©n téc vμ C¸ch m¹ng X héi chñ nghÜa. Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc hiÖn nay do §¶ng ta khëi x−íng vμ lnh ®¹o th× viÖc x©y dùng ®−îc khèi ®oμn kÕt toμn d©n téc, trong ®ã cã ®oμn kÕt t«n gi¸o nh− ® nãi ë trªn lμ ®iÒu hÕt søc quan träng, quyÕt ®Þnh kh«ng nhá tíi sù thμnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc. V× thÕ, viÖc kÕ thõa, häc tËp, vËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ ®oμn kÕt t«n gi¸o lμ ®iÒu hÕt søc cã ý nghÜa vμ ch−a bao giê hÕt tÝnh thêi sù, ®Æc biÖt lμ trong bèi c¶nh hiÖn nay ë ViÖt Nam, t«n gi¸o ®ang cã nh÷ng diÔn biÕn hÕt søc phøc t¹p vμ nh¹y c¶m./. 10. V. I. Lªnin Toµn tËp, tËp 2, Nxb. TiÕn bé -Matxc¬va, 1979, tr. 174. 11. Hå ChÝ Minh, VÊn ®Ò ®oµn kÕt t«n gi¸o tÝn ng−ìng, Nxb. KhoahäcxHhéi,HµNéi,1998,tr.239. 15 ... - tailieumienphi.vn