Mặt trận chính trị, ngoại giao trong cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo của tổ quốc

MAT T R A ] ^ CHil\H T R I , NGOAI GIAO TROI^^G CUOC BAU
TRAI^H BAO VE CHU QUYEm BIEBf BAO CUA TO QUOC

DANG DINH QUV*

T

fl nam 2009, tinh hinh Bien Dong
dien bid'n ngay cang phfle tap. Chii
quyen, quyen chu quyen va quyen tai phan
eua Viet Nam b Bien Ddng bi thach thflc
nghiem trpng. Cung nhu cae mat tran
khac, chinh tri, ngoai giao dflng trfldc
nhflng yeu cau mdi, bai vie't nay se didm lai
nhflng va'n de chinh, no'i bat tren mat tran
da'u tranh chinh tri, ngoai giao eiia Viet
Nam trong thdi gian qua.
Phan bac yeu sach "dUdng 9 doan"
cua Trung Quo'c
Ngay 7-5-2009, trong cdng ham sd'
CML/17/2009 va CML/18/2009 (1) ciia phai
doan thudng trUc Trung Qud'c tai Lien hdp
qud'e giii Uy ban ranh gidi ngoai them luc
dia (CLCS) ciia Lien hiep quo'c (LHQ) de
phan ddi viec Viet Nam va Malaysia giii
bao eao chung ve ranh gidi ngoai them luc
dia va kem theo ban dd dfldng 9 doan. Mdt
ngay sau, phai doan thfldng true Viet Nam
tai LHQ da giii cong ham sd86/HC-2009 (2)
tai khang dinh "Vidt Nam co ehu quyen
khdng the tranh cai dd'i vdi Hoang Sa va
TrUdng Sa", mdt lan nfla neu ro, yeu sach
ciia Trung Qud'c neu trong cac cdng ham
giii LHQ ngay 7-5-2009 la hoan toan vd gia

' TS. Hoc vien Ngoai giao - Bo Ngoai giao

Sau khi chinh thflc de trinh len LHQ,
Trung Qud'e da ed nhieu bien phap hanh
chinh, ky thuat nham day manh phd bi§'n,
ehinh thUc hda ban dd "dudrig 9 doan" trong
eac tai heu chinh tho'ng eua nha nude. Ngay
25-10-2010, Cue Do dac ban do qudc gia
Trung Qud'e khai trUdng dieh vu ban do
trUc tuye'n the hien dfldng yeu sach 9 doan
bao trflm len hai quan dao Hoang Sa,
Trfldng Sa va cac viing bien eua Viet Nam.
Ngay 5-11-2010, ngfldi phat ngdn Bp Ngoai
giao Viet Nam da phan dd'i vdi ndi dung
viee lam nay va ydu cau Trung Qud'c "tuan
thii nhan thflc chung eiia lanh dao ca'p cao
hai nfldc ve viec duy tri hda binh, on dinh,
khong lam phfle tap hoac md rdng tranh
eha'p d Bien Ddng" (3).
Ngay 15-11-2012, Trung Qud'e cho ban
hanh hd chie'u cd in hinh dfldng Ifldi bo.
Ngay 22-11-2012, ngfldi phat ngdn Bo
Ngoai giao Viet Nam thdng bao Viet Nam
da trao cdng ham phan dd'i eho Dai sfl quan
Trung Qud'c tai Ha Npi va yeu cin phia
Trung Qud'e siia ngay nhflng ndi dung sai
trai in tren hp chid'u (4). Ngay 28-11-2012,
tai phien hpp bao chinh phii thfldng kj,
ngUcii phat ngdn Chinh phii Viet Nam
tuydn bd', ddi vdi cdng dan Trung Qud'c khi
dflng hd chie'u in dfldng 9 doan de lam thu

TBtt Iran chlnh tr|. ngoai giao...
tuc nhap canh vao Viet Nam thi khdng
ddng da^u eua Viet Nam len ho chieu dd, ma
se ca'p thi thuc td rdi (5).
Ngay 11-1-2013, ed quan do dac, ban do
vk thdng tin dia cha't quo'c gia Trung Qudc
(NASMG) thong bao vfla phat hanh ban do
mdi ciia Trung Qud'c, lan dau tien cd danh
da'u rd toan bp 130 dao ldn nhd d Bien Ddng,
va in dam dfldng 9 doan vdi cae ky hieu
tfldng tfl nhfl dfldng ky hieu dfldng bien gidi
qudc gia. Ngay 24-1-2013, ngUdi phat ngdn
Bd Ngoai giao Viet Nam da tuyen bd' khdng
cdng nhan ban do nay va khang dinh "mpi
ban do the hien thdng tin sai lech ve ehu
quydn ciia Viet Nam dd'i vdi hai quan dao
Hoang Sa va Trfldng Sa, quyen ehu quyen,
quyen tai phan cua Viet Nam b Bien Ddng la
phi phap va vo gia tri" (6).
Khdng dflng lai b cac bien phap hanh
chinh, ky thuat trong nflde, Trung Qud'c edn
day manh vide "khu vUc hda, qud'c te hda"
ban do dfldng 9 doan nham ep bude du luan
khu vuc va qud'c te quen diin va dan di de'n
cha'p nhan dfldng 9 doan. Cae a'n pham du
lich, ban dd tren bang thdng tin hien tren
ckc ehuyen bay ciia Trung Qud'e, cac bai
vid't "nghidn eflu khoa hpc", va nha't la cac
hpi nghi, hdi thao qud'e te' do Trung Qud'c td
chflc la dip Trung Qud'c phd trfldng ban dd
dfldng Ifldi bd. Trong nhflng sfl kien nhu
vky, Viet Nam ludn tim each phan dd'i va
ngan can Trung Qud'c ban hanh va phat
tan eac ban dd hoae tai lieu ed in hinh 9
doan. Dien hinh la Didn dan hdp tac Vinh
Bae Bp md rdng ma Trung Qud'c dflng ra
chu tri. TrUdc mdi cupc hpp ciia didn dan,
doan Viet Nam thudng luon lien hd trUde
vdi ban td chflc didn dan de thuyet phue,
vkn ddng khdng dfla dfldng 9 doan vao tai
li?u hpi nghi. Ne'u ban to chflc van phat tan
tai li?u ed dfldng 9 doan tai didn dan, doan
Vi?t Nam tham dfl ludn phan dd'i kip thdi
thdng qua nhieu hinh thflc nhfl: edng khai

phan ddi tai hpi nghi, hiiy bd khdng tham
dfl didn dan, bd ve gifla chflng hoae tay
chay hdi nghi.
P h a n do'i cac h o a t d o n g xam p h a m
t r e n thufc dia
Sau khi Trung Quo'c chinh thfle cdng
khai yeu sach dfldng 9 doan, Trung Qude
da dong bp trien khai yeu sach bang cac
bien phap hanh chinh, phap ly, cha'p phap,
kinh te', quan sU va tuyen truyen nham mdt
mat day manh vide khai thac tham dd tai
nguyen thien nhien tren Bien Ddng, mat
khac tang cfldng kiem soat, ddn phfldng
thflc thi quyen tai phan trai phep trong
toan bd pham vi dfldng Ifldi bd.
De day mgnh khai thac thdm db tdi
nguyen thien nhien, Trung Qud'c thuc day
hai linh vfle chinh la nghe ca va tham dd,
khai thac dau mo va khi dot.
Trong linh vflc nghe ca, Trung Qud'c sii
dung so' lfldng tau ea eong sua't ldn, sd'
lupng nhieu, tran xud'ng khai thae theo
nhdm sd' lfldng ldn dudi sU yem trd ciia cac
tau chap phap va hai quan tien hanh khai
thac tai khu vflc bai Hoang Nham
(Scarborough), quan dao Trfldng Sa va phia
Nam dfldng Ifldi bd. Trong linh vflc tham
dd, khai thac dau md va khi dd't, Trung
Qud'c da tie'n hanh khao sat dia cha'n nhieu
Ian tai khu vflc dao Tri Tdn, md thau 9 Id
dau khi nam sau trong them luc dia cua
Viet Nam, mdi thau 26 Id dau khi trong dd
CO Id dau khi 65/12 nam each dao Cay thudc
quan dao Hoang Sa eiia Viet Nam khoang 3
hai ly va mdi day nha't, Trung Qud'e ha d^it
trai phep gian khoan trong dd cd gian
khoan Hai Dudng 981 ndm sau trong them
luc dia va vflng dae quyen kinh te' eiia Viet
Nam. Ngoai ra, Trung Qud'e eung thuc day
cac boat ddng nghien eflu khao cd, khao sat
khoa hoc va phat trien du lich tai qudn dao
Hoang Sa ciia Viet Nam.

Rghien cuu Lieh sur. so 8.2014
Be tdng citdng dem phitcfng thitc thi
quyen tdi phdn trdi phep trong todn bg
phgm vi diidng liidi bb, Trung Qud'e ddng
loat triln khai eac bien phap tren thflc dia
va eae bien phap hanh ehinh va phap ly. Tfl
nam 2009, Trung Quo'c ddn phUdng ap dat
lenh ea'm danh bat ea tren pham vi rdng tfl
khu vflc phia Bac Bidn Ddng xud'ng de'n vi
tuye'n 12, bao trflm len nhieu vung bien cua
Viet Nam. Trung Qud'c lien tiep tien hanh
cae hoat ddng bat gifl tau ea, bat, danh dap
ngfl dan, ddi boi thfldng, cfldp ngfl eu, tai
san cua ngfl dan, uy hiep, ngan can khdng
cho tau ca Viet Nam vao quan dao Hoang
Sa de tranh gid, tranh bao, tie'n hanh dam
va, ngan ehan, truy dudi khdng cho cac tau
ca eiia Viet Nam danh bat ea tai ngU
trudng truyen tho'ng, gay thiet hai ve tai
san cho tau ea va nguy hiem cho tinh mang
eiia ngfl dan Vidt Nam, Trung Quo'c cung
can pha, qua'y nhidu hoat ddng tham dd
diu khi ciia Vidt Nam qua ba lan cfit cap
tham dd dau khi ciia tau Binh Minh 02, vao
26-5-2011, tau Viking H vao 9-6-2011 va
tau Binh Minh 02 tai khu vfle c^a Vinh Bae
Bd, each dao Cdn Cd 43 hai ly vao 30-112012. Trung Qud'e edn tang cfldng cae hoat
dpng tuan tra giam sat ca tren khdng va
tren bien trong pham vi dfldng ludi bd.
Trung Qud'e cflng day manh viec thanh
lap eac khu vflc hanh chinh, ddn vi hanh
chinh, ban hanh cae van ban phap luat
trong nude de luat hda eae quyen tai phan
phi phap ciia Trung Qud'c tai Bien Ddng.
Cu the, Trung Qud'e da thanh lap uy ban
thdn dao Vinh Hflng va Trieu Thuat tflc
dao Phu Lam va Dao Cay, thanh lap Thanh
phd' Tam Sa, cd quan ehi huy quan sfl ciia
Tam Sa va tien hanh bau dai bieu dai hdi
nhan dan khda I cua Tam Sa vao nam
2012. Ben eanh do, Trung Quo'c ban hanh
Luat bao ve Hai dao nam 2009, Cfldng ye'u
phat trien kinh te', xa hpi tinh Hai Nam 5

nam, lan thfl 12 nam 2011, Quy hoach hai
dao toan qud'e 2011-2020 tam nhin den
2030, Quy hoach phat trien sU nghiep hai
dUdng qud'c gia 5 nam lan thfl 12 nam 2013,
trong dd bao gdm nhflng npi dung phat
trien phi phap vdi Hoang Sa va TrUdng Sa,
ddng thdi ban hanh dieu le tri an bien
phdng 2012, Luat ngU nghiep stta ddi nam
2013. Dac biet hai van ban nay dflpe ban
hanh vdi danh nghia eua chinh quydn Hai
Nam nhflng cd pham vi ap dung rdng bao
trflm ea Tam Sa.
Dd'i phd vdi eae bien phap ciia Trung
Qud'e, phdi hdp chat che vdi cac bien phap
thue day viee thUc thi quyen ehu quyen va
quyen tai phan hdp phap cua minh, Viet
Nam kien quye't tie'n hanh cac bien phap
da'u tranh, phan bac cac hanh ddng sai trai
cua Trung Qud'e.
Di phdn bdc hdnh dgng cua Trung
Qudc, Viet Nam dd tie'n hdnh nhieu biin
phdp chinh tri, ngogi giao de kien quye't
phdn ddi mgi hogt dgng bdt hc/p phdp cua
Trung Quo'c. Cac bien phap nay bao gdm
viec tie'n hanh giao thiep ngoai giao song
phuong b cac ca'p, trong dd c6 cae cupe gap
ciia lanh dao ca'p cao, giao thiep d ca'p Bo
trudng, Thfl trfldng ngoai giao. Ddng thdi,
Bd Ngoai giao da tie'n hanh trao cong ham
phan dd'i eho Dai sfl Trung Qud'e tai Ha Npi
va ra tuyen bd' phan dd'i cua ngfldi phat
ngdn Bp Ngoai giao. Trong cac bidn phap
ngoai giao nay, Viet Nam luon khang dinh
chii quyen lanh thd do'i vdi Hoang Sa,
Trfldng Sa, phan dd'i, len an eac hanh vi vi
pham ciia Trung Qud'c, yeu cau Trung Qudc
cham dflt va khdng tai dien cac hanh vi vi
pham, tha tau, tha ngfldi vo dieu kien.
Dong thdi, Viet Nam eflng tuydn bd' khdng
cdng nhan gia tri phap ly ciia cac van ban
phap ludt eiia Trung Qud'e dd'i vdi Hoang
Sa, TrUdng Sa, va vflng bien cua Viet Nam,

Hiat h-an chinh tri. ngoai giao...
khong cdng nhSn viec thanh lap trai phep
cae ddn vi hanh ehinh.
Cac hoat ddng trdn day dUpc d^y manh
va phoi hpp ehat che vdi qua trinh hoan
thien he thong ludt phap, dae bidt la viec
Qudc hdi thdng qua Ludt bien Viet Nam,
cung cd cac lUc lfldng thflc thi phap luat
trdn bien va viec trien khai cic chinh sach
khuydn khich cac hoat ddng kinh te' trong
cae vung biln thude ehu quyen, quyen ehu
quydn va quydn tai phan cua Viet Nam
theo luat quoc te.
Dau tranh t a i cac d i e n dan qud'c t^,
t r a n h thu dU l u a n t h e gidi
Tfl nam 2007, Trung Qudc ngay mot "tit
tin" hdn trdn trfldng qud'c td'. Trdn Biln
Dong, so vu vide Trung Qud'c gay ra vdi ngfl
dSn Viet Nam (nhfl bat gifl, tham chi bdn
ngfl dan Viet Nam), va boat ddng tham dd
dia cha'n trong vflng dac quyen kinh te' va
them lue dia eiia Viet Nam gia tang. Nam
2006, Trung Qud'e tuyen bd' bao luu mdt sd'
quyen va nghia vu theo dieu 298 cua Cdng
fldc LHQ ve Luat bien (UNCLOS) 1982. Tfl
nam 2007, Trung Qud'c khong cdn man ma
trien khai DOC, nhieu lan khdng tham dfl
cudc hpp quan chflc eao ca'p ASEAN
Trung Quo'c dd tham va'n ve vide trien khai
Tuyen bd flng xii eua eae ben cf Bien Ddng
(DOC).
Ke tfl nam 2009, va'n de Bien Ddng nong
trd lai vdi viec Trung Qud'c chinh thfle yeu
sach dfldng 9 doan va trien khai thflc thi
ydu sach dd. Viet Nam thuc day ASEAN
cfin cd tid'ng noi va vai trd manh me hdn
nfla song mdt so' nfldc ASEAN tie'p tuc
'lang tranh" vd'n de Bien Ddng, ngai de" cap
dd'n va'n de Bien Ddng trong eac trao ddi ndi
khdi ASEAN, cang khdng mud'n trao ddi
va'n de Biln Ddng trong eae trao ddi gifla
ASEAN va Trung Qud'e. Trong khi dd,
Trung Qude tich cUc gay sflc dp vdi ASEAN,
muo'n tie'p tuc "danh chim" va'n de Bien

Dong, khdng mud'n ASEAN thao luan van
de Biln Ddng.
Trfldc tinh hinh do, muc tieu ciia cdng
tac da'u tranh dfl luan va ngoai giao cua
Viet Nam, trflde het la de duy tri sfl quan
tam, chfl y cua dfl luan khu vflc, dfl luan
qud'e te doi vdi va'n de Bien Ddng, duy tri
"va'n de Bien Ddng" tren cac dien dan qud'c
te'. Mue tieu cao hdn la tap hdp lUe lUdng,
tranh thu sfl ddng tinh, ung hd va giup dd
cua cac nfldc tren the' gidi doi vdi Viet Nam,
va ung hp keu gpi cac ben flng xfl phu hdp
vdi luat phap qud'c te d Bien Ddng. Muc tieu
cao nha't la cflng cac nfldc hdp tac, xay dung
cac chuan mflc, quy tac flng xfl mang tinh
rang budc phap ly, va cae cd che da phfldng
de theo doi, thflc day eae ben tuan thu, thflc
thi cac quy tac flng xfl dd.
Ddu tranh dl£ ludn vd tap hop iitc litOng
tren cdc dien ddn cua ASEAN
Thang 7-2009, Viet Nam de" nghi
ASEAN thao luan va'n dd" Trung Quo'c de
trinh "dfldng 9 doan" len LHQ tai cae cudc
hpp eiia ASEAN vdi Trung Qud'c nhfl ARF,
ASEAN4-1, ASEAN+3... mac du mdt sd
nfldc ASEAN cdn ngan ngai, ke ca nfldc chu
nha Thai lan. Tuy chiu sflc ep ra't ldn eiia
Trung Qud'c, ASEAN tie'p tuc duy tri dfldc
tieng noi chung phan anb trong tuyen bd
Chu tich ciia eac sfl kien ldn cua ASEAN,
nhfl Hdi nghi Ca'p cao, Didn dan ARF (7).
Nam 2010, tren cfldng vi Chu tich
ASEAN, Viet Nam da thuc day va'n de" Bien
Ddng trd lai thanh trpng tam chfldng trinh
nghi sfl eua ASEAN. Sau nhieu nam, eac
Ngoai trfldng ASEAN da trao ddi ra't thflc
cha't vd'n de Bien Ddng, nhie'u quan ngai da
dfldc cac nfldc thanh vien ASEAN bay td
thang than. Tai Didn dan ARF tai Ha Ndi,
lan dau tien 18/27 nfldc da len tie'ng ve va'n
de" Biln Ddng. Viet Nam cung da thuc day
ASEAN va Trung Qud'c tai khdi ddng trd lai
cudc hpp tham va'n gifla eac quan chflc eao

Rghien c i ^ Lich sit, sg S.8014
ca'p ASEAN - Trung Qude ve va'n de DOC
vao thang 4-2010. Nam 2010 cd the coi la
mdt bude ngoat va thanh cdng ldn cua Viet
Nam trong cdng cudc da'u tranh ve van de"
Bien Ddng trong ASEAN.
Nam 2011, Viet Nam tiep tuc duy tri da
da'u tranh trong ASEAN. Trflde viec Trung
Qudc eat cap tau Binh Minh 02 thang 52011, Viet Nam da phan ddi manh me tren
cae didn dan cua ASEAN, tie'p tuc thfle day
vai trd va tie'ng ndi cua ASEAN trong vd'n
de" Biln Ddng. Viet Nam da eung ASEAN
thuyet phue, van dpng dfldc Trung Qud'c
d6ng y thdng qua Quy tac hfldng ddn thflc
thi Tuyen bd' flng xii eiia cac ben d Bien
Ddng (DOC) tai cude hpp ASEAN - Trung
Qud'c thang 7-2011 (8), va gay sflc ep bupe
Trung Qud'e phai nha't tri se sdm khdi ddng
thad luan Bp quy tae flng xii Bien Ddng
(COC) (9), Cung trong nam 2011, ASEAN
bat dau thao luan b ca'p lam viec cac thanh
to'chinh cua COC.
Nam 2012, Viet Nam tie'p tuc thfle day
ASEAN CO tie'ng ndi chung va phan flng
phfl hpp trfldc cac vu viee mdi xay ra b Bien
Ddng, nha't
la
vu
Hoang
Nham
(Scarborough). Tai Hdi nghi Bp trfldng
Ngoai giao ASEAN tai Phnompenh
(AMM45), lan dau tien, cac Ngoai trudng
ASEAN da khdng ra dfldc tuyen bd' ehung
tai cupc hpp ngay 13-7-2012 do ba't dong
trong va'n de Bien Ddng. Tuy nhien, ehi 1
tuan sau, dudi sU chii ddng eiia Ngoai
trudng Indonesia Marty Notalegawa,
ASEAN da ra dfldc ban tuyen bd' 6 diem ve
quan diem chung ciia ASEAN trong va'n de
Bidn Ddng (10). Dudi su thue day tich euc
cua Viet Nam va mot so' nUdc ASEAN khac,
ASEAN da thdng qua dfldc Cae thanh td'cd
ban ciia Bd quy tac flng xii COC tai cudc
hpp cua cac Ngoai trfldng thang 7-2012.
Nam 2013, ASEAN dUdi nhiem ky Chii
tich ciia Brunei tie'p tuc dat dUdc mpt so'

bude tie'n bd mdi trong va'n de Bien Ddng.
Sau nam that bai tai tieng cua ASEAN do
khdng ra dfldc tuyen bd' ehung nam 2012,
ASEAN la'y lai dfldc doan ket nha't tri trong
van de Biln Ddng trong nam 2013. Tuyen
bd'ehung cua eac ngoai trfldng ASEAN nam
2013 dUde eoi la "thUc ch^t" va ed nhieu npi
dung mdi hdn cae nam trfldc dd. ASEAN
cung da thuyet phuc dfldc Trung Qud'c ch£p
nhan khdi ddng tien trinh "tham va'n" v^
Bd quy tkc flng xii COC sau nhieu nam bi
tri hoan. Cude hop tham va'n dau tien da
diln ra vao thang 9-2013 tai Hang Chau,
Trung Qud'e.
Nam 2014, trUdc vide Trung Qud'c thong
bao lap vflng nhan dien phdng khdng ADIZ
va Dieu chinh quy dinh vd" danh bat ca ciia
tinh Hai Nam cd anh hUcfng de'n tinh hinh
Biln Ddng, Viet Nam cung cac nit6c
ASEAN tie'p tuc duy tri doan ke't va co
tieng ndi chung bay td "quan ngai sau sSc"
va keu gpi ta't ca cae ben kidm ehe, tuan
thii luat phap qud'c te. T^i cude hpp Ngoai
trudng ASEAN khdng chinh thflc thang 22014 tai Bagan, Myanmar, ASEAN da ra
thong cao bao chi bay td lo ngai ve tinh
hinh Bien Ddng. Tai Hdi nghi ca'p cao
ASEAN
thang
5-2014
tai Yangon,
Myanmar, lan dSu tidn ASEAN da ra tuy§n
bd'cua ca 10 nflde ASEAN cung bay td quan
ngai sau sac ve" sfl kien Trung Qud'c ha dat
gian khoan Hai Dfldng 981 (Haiyang
Shiyou 981), sau dd Hdi nghi ca'p cao
ASEAN cflng cd tuyen bo' ehii tich bay to
quan ngai tfldng tfl.
Cd the ndi, eude da'u tranh tap hdp v&
tranh thu dfl luan khu vfle va quoc td' ciia
Viet Nam trong ASEAN tfl nam 2009-2014
da tao ra chuyen bien dang ke va thflc chat
trong ndi khdi ASEAN trong va'n dl Bien
Ddng, giup Cling cd' tieng ndi chung va cac
ed ehe' ciia ASEAN trong vd'n de Biln Ddng.
va giup md rdng tuyen truyen, da'u tranh ra