- Trang Chủ
- Khoa học xã hội
- Luận văn : Xây dựng nội dung và quy trình đánh giá CBQL trường TH huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An
Xem mẫu
- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC .....
KHOA ....
ĐỀ TÀI: X©y dùng néi dung vµ quy tr×nh ®¸nh gi¸ CBQL trêng
TH huyÖn Quúnh Lu, tØnh NghÖ An
0
- X©y dùng néi dung vµ quy tr×nh ®¸nh
gi¸ CBQL trêng TH huyÖn Quúnh Lu,
tØnh NghÖ An”.
B¶ng Ký hiÖu viÕt t¾t
BCHTW Ban chÊp hµnh Trung ¬ng
BTVH Bæ tóc v¨n ho¸
CB-GV-CNV C¸n bé - Gi¸o viªn - C«ng nh©n viªn
CBL§ CBL§
CBQL C¸n bé qu¶n lý
CBQLGD C¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc
C§SP Cao ®¼ng s ph¹m
CNH- H§H C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸
CNTT C«ng nghÖ th«ng tin
CSVC C¬ së vËt chÊt
§H §¹i häc
§HSP §¹i häc s ph¹m
§N §éi ngò
GD-§T (GD&§T) Gi¸o dôc vµ §µo t¹o
GDTH Gi¸o dôc tiÓu häc
GDTX Gi¸o dôc thêng xuyªn
GV Gi¸o viªn
GVTH Gi¸o viªn tiÓu häc
HS Häc sinh
HSTH Häc sinh tiÓu häc
HTCTTH Hoµn thµnh ch¬ng tr×nh tiÓu häc
KT-XH Kinh tÕ - x· héi
NG&CBQLGD Nhµ gi¸o vµ c¸n bé qu¶n lÝ gi¸o dôc
NQ NghÞ quyÕt
NXB Nhµ xuÊt b¶n
PCGDTH §§T Phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc ®óng ®é tuæi
QL Qu¶n lÝ
QLGD Qu¶n lý gi¸o dôc
QLNT Qu¶n lÝ nhµ trêng
TBDH ThiÕt bÞ d¹y häc
TH TiÓu häc
THCS Trung häc c¬ së
1
- TH§§ Thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nhiÖm vô häc sinh
THK0§§ Thùc hiÖn kh«ng ®Çy ®ñ c¸c nhiÖm vô häc sinh
THPT Trung häc phæ th«ng
UBND Uû ban nh©n d©n
XHCN X· héi chñ nghÜa
Mục lục
Néi dung gåm cã 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: C¬ së lÝ luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c ®¸nh gi¸ CBQL trêng TH huyÖn
Quúnh Lu, tØnh NghÖ An.
Ch¬ng 3: X©y dùng néi dung vµ quy tr×nh ®¸nh gi¸ CBQL trêng
TH huyÖn Quúnh Lu, tØnh NghÖ An.
1. LÝ do chän ®Ò tµi
Trong xu thÕ toµn cÇu hãa kinh tÕ, ViÖt Nam ®· vµ ®ang bíc vµo
héi nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ. Trong bèi c¶nh ®ã, nÒn gi¸o dôc ViÖt
Nam cÇn ®Èy nhanh tiÕn tr×nh ®æi míi ®Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh
®é ph¸t triÓn gi¸o dôc trong t¬ng quan so s¸nh víi c¸c níc trong khu
vùc vµ thÕ giíi. C¸c thµnh tùu nghiªn cøu gi¸o dôc ®· thõa nhËn qu¶n lÝ
gi¸o dôc lµ nh©n tè then chèt ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña ph¸t triÓn gi¸o
dôc. V× th«ng qua qu¶n lÝ gi¸o dôc mµ viÖc thùc hiÖn môc tiªu ®µo t¹o,
c¸c chñ tr¬ng chÝnh s¸ch gi¸o dôc quèc gia, n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t
cho gi¸o dôc, n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc..v.v. míi ®îc triÓn khai vµ
thùc hiÖn cã hiÖu qu¶. Nh÷ng tÇm nh×n míi vÒ hÖ thèng gi¸o dôc trong
2
- mét x· héi häc tËp, nh÷ng c¸ch tiÕp cËn hiÖn ®¹i vÒ qu¶n lÝ gi¸o dôc,
nh÷ng thµnh tùu kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®îc sö dông trong qu¶n
lÝ gi¸o dôc, vÊn ®Ò qu¶n lÝ vµ x©y dùng x· héi häc tËp më... ®ang ph¸t
triÓn rÊt m¹nh mÏ vµ t¹o nªn nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ cho diÖn m¹o gi¸o
dôc thÕ giíi. Bèi c¶nh ®ã ®ang t¹o thêi c¬ cho gi¸o dôc nãi chung, qu¶n
lÝ gi¸o dôc nãi riªng tiÕp thu thµnh tùu vµ kinh nghiÖm tiªn tiÕn cña thÕ
giíi trong viÖc ®µo t¹o, båi dìng c¸n bé qu¶n lÝ gi¸o dôc còng nh
nghiªn cøu khoa häc qu¶n lÝ gi¸o dôc hiÖn nay ë ViÖt Nam.
NghÞ quyÕt Trung ¬ng 2 (kho¸ VIII) ®· ®Þnh híng chiÕn lîc
ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o trong thêi k× CNH, H§H ®Êt níc. Trong
®ã vÊn ®Ò “§æi míi c¬ chÕ qu¶n lÝ, båi dìng c¸n bé, s¾p xÕp chÊn
chØnh, n©ng cao n¨ng lùc cña bé m¸y qu¶n lÝ gi¸o dôc - ®µo t¹o” [3,44]
®îc xem lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô träng t©m, bøc xóc.
NghÞ quyÕt Trung ¬ng 3 (kho¸ VIII) kh¼ng ®Þnh: “C¸n bé lµ nh©n
tè quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña c¸ch m¹ng, g¾n liÒn víi vËn mÖnh cña
§¶ng, cña ®Êt níc, cña chÕ ®é” [4,12].
NghÞ quyÕt 40 cña Ban BÝ th Trung ¬ng §¶ng còng ®· nªu râ:
“Môc tiªu x©y dùng ®éi ngò nhµ gi¸o vµ CBQLGD ®îc chuÈn ho¸ ®¶m
b¶o chÊt lîng, ®ång bé vÒ c¬ cÊu, ®Æc biÖt n©ng cao b¶n lÜnh chÝnh trÞ,
phÈm chÊt lèi sèng, l¬ng t©m, tay nghÒ cña nhµ gi¸o; th«ng qua viÖc
qu¶n lÝ, ph¸t triÓn ®óng ®Þnh híng vµ cã hiÖu qu¶ sù nghiÖp gi¸o dôc ®Ó
n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o nguån nh©n lùc, ®ßi hái ngµy cµng cao cña
sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt níc”[1,2].
Trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n, tiÓu häc lµ bËc häc cã ý nghÜa
hÕt søc quan träng. Nã lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó n©ng cao d©n trÝ, lµ c¬ së
ban ®Çu hÕt søc quan träng cho viÖc ®µo t¹o trÎ em trë thµnh nh÷ng
ngêi c«ng d©n tèt cho ®Êt níc. Søc m¹nh cña mét quèc gia, mét d©n
téc lµ ë tr×nh ®é d©n trÝ. Thùc tÕ ®· chøng minh, nÕu thiÕu hôt nh÷ng
kiÕn thøc tèi thiÓu vÒ v¨n ho¸, ngêi lao ®éng sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n
trong cuéc sèng, ®Æc biÖt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh hiÖn nay.
3
- Nhîc ®iÓm(tån t¹i) cña CBQLGD hiÖn nay lµ thiÕu trÝ thøc vÒ
QLGD, QLNT. Sù thiÕu hôt vÒ tri thøc vµ ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o cña
§NQL ®ang ®îc sù quan t©m chung cña l·nh ®¹o §¶ng, chÝnh quyÒn
c¸c cÊp. V× vËy viÖc n©ng cao chÊt lîng §NCBQL trêng TH nãi riªng
vµ cña CBQLGD nãi chung lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt, cÇn ph¶i ®îc
nghiªn cøu ®Çy ®ñ cã hÖ thèng.
Quúnh Lu lµ mét huyÖn ®ång b»ng cña tØnh NghÖ An, cã 61
trêng tiÓu häc víi 151 CBQL trêng häc vµ 1434 gi¸o viªn tiÓu häc. §Ó
®éi ngò CBQL trêng TH huyÖn Quúnh Lu ®¸p øng víi yªu cÇu cña
gi¸o dôc trong giai ®o¹n míi, ®éi ngò CBQL trêng TH cÇn ®îc chuÈn
ho¸. Cã nghÜa lµ cÇn x©y dùng mét bé tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ®Ó tõ “chiÕc
g¬ng soi” Êy mçi mét ngêi CBQL trêng häc cã thÓ tù xem xÐt b¶n
th©n m×nh vµ x¸c ®Þnh con ®êng tù phÊn ®Êu, tù rÌn luyÖn; c¸c cÊp qu¶n
lÝ cã kÕ ho¹ch båi dìng ®Ó ®¸p øng yªu cÇu chung cña x· héi.
ChuÈn ho¸ hiÖn ®ang lµ mét xu thÕ cña thêi ®¹i, mét nÐt ®Æc trng
cña nÒn kinh tÕ tri thøc. X©y dùng ChuÈn CBQL vµ ®¸nh gi¸ CBQL
trêng häc theo ChuÈn ®ang lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt gãp phÇn n©ng cao
chÊt lîng ®éi ngò nhµ gi¸o, CBQLGD vµ “chÊn hng” nÒn gi¸o dôc
níc nhµ.
§©y lµ mét vÊn ®Ò kh¸ míi mÎ, cha ®îc nghiªn cøu. V× thÕ
chóng t«i chän ®Ò tµi X©y dùng néi dung vµ quy tr×nh ®¸nh gi¸
CBQL trêng TH huyÖn Quúnh Lu, tØnh NghÖ An .
2. Môc ®Ých nghiªn cøu:
Th«ng qua viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng
§N(kh«ng ®îc viÕt t¾t) CBQL trêng TH huyÖn Quúnh Lu, tØnh NghÖ
An.
3. Kh¸ch thÓ vµ ®èi tîng nghiªn cøu:
4
- Kh¸ch thÓ: Qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ c¸n bé QLGD trêng TH huyÖn
Quúnh Lu, tØnh NghÖ An.
§èi tîng: Néi dung vµ quy tr×nh ®¸nh gi¸ CBQL trêng TH
huyÖn Quúnh Lu, tØnh NghÖ An trong giai ®o¹n hiÖn nay.
4. NhiÖm vô nghiªn cøu:
4.1. X¸c ®Þnh c¬ së lÝ luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu.
4.2. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c ®¸nh gi¸ CBQL trêng TH huyÖn
Quúnh Lu, tØnh NghÖ An.
4.3. §Ò xuÊt néi dung vµ quy tr×nh ®¸nh gi¸ CBQL trêng TH
huyÖn Quúnh Lu, tØnh NghÖ An.
5. Gi¶ thuyÕt khoa häc:
Néi dung, quy tr×nh ®¸nh gi¸ ®îc x©y dùng sÏ t¹o c¬ së cho qu¸
tr×nh n©ng cao chÊt lîng ®éi ngò CBQL trêng TH ë huyÖn Quúnh Lu,
tØnh NghÖ An.
6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
6.1. Nhãm ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lÝ luËn: nghiªn cøu c¸c v¨n
kiÖn, v¨n b¶n, tµi liÖu vµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®Ò tµi.
6.2. Nhãm ph¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tiÔn: quan s¸t, ®iÒu tra,
pháng vÊn, trao ®æi, tham kh¶o ý kiÕn chuyªn gia,...
6.3. Ph¬ng ph¸p thèng kª, kh¶o s¸t thùc tÕ...
7. Giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu:
ChØ kh¶o s¸t trªn ®Þa bµn huyÖn Quúnh Lu.
§Ò tµi kh¶o s¸t vµ lÊy sè liÖu t¹i Phßng Gi¸o dôc & §µo t¹o huyÖn
Quúnh Lu, tõ c¸c CBQL trêng TH (bao gåm HiÖu trëng, Phã HiÖu
trëng) vµ c¸c GVTH thuéc ®Þa bµn c¸c vïng miÒn huyÖn Quúnh Lu,
tØnh NghÖ An.
5
- 8. CÊu tróc luËn v¨n:
Ngoµi phÇn Më ®Çu, phÇn KÕt luËn vµ KiÕn nghÞ, Phô lôc vµ c¸c
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o, phÇn Néi dung gåm cã 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: C¬ së lÝ luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c ®¸nh gi¸ CBQL trêng TH huyÖn
Quúnh Lu, tØnh NghÖ An.
Ch¬ng 3: X©y dùng néi dung vµ quy tr×nh ®¸nh gi¸ CBQL trêng
TH huyÖn Quúnh Lu, tØnh NghÖ An.
PHÇN NéI DUNG
CH¦¥NG 1:
C¥ Së LÝ LUËN CñA VÊN §Ò NGHI£N CøU
1.1. LÞCH Sö VÊN §Ò NGHI£N CøU
Ho¹t ®éng qu¶n lý b¾t nguån tõ sù ph©n c«ng, hîp t¸c lao ®éng.
ChÝnh sù ph©n c«ng, hîp t¸c lao ®éng nh»m ®¹t hiÖu qu¶ tèt h¬n, n¨ng
suÊt cao h¬n trong c«ng viÖc ®ßi hái ph¶i cã sù chØ huy phèi hîp ®iÒu
hµnh, kiÓm tra, chØnh lý... ph¶i cã ngêi ®øng ®Çu. §©y lµ ho¹t ®éng gióp
ngêi thñ trëng phèi hîp nç lùc cña c¸c thµnh viªn trong nhãm, trong
céng ®ång, trong tæ chøc ®¹t môc tiªu ®Ò ra.
6
- Trªn thÕ giíi ®· cã nhiÒu t¸c gi¶ cã c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ qu¶n
lÝ gi¸o dôc nh: “Nh÷ng vÊn ®Ò qu¶n lÝ trêng häc” (P.V Zimin, M.I
K«®acèp, N.I Xaxª®«t«p), “C¬ së lÝ luËn cña khoa häc QLGD”
(M.I.K«®akèp), “Qu¶n lÝ gi¸o dôc quèc d©n trªn ®Þa bµn cÊp huyÖn” (M.I
K«®acèp, M.L Portnèp, P.V Khu®«mixki); ë ViÖt Nam, tõ n¨m 1990 trë
vÒ tríc ®· cã mét sè c«ng tr×nh, bµi viÕt cña nhiÒu t¸c gi¶ bµn vÒ lý luËn
qu¶n lý trêng häc vµ c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ trêng nh c¸c t¸c gi¶:
NguyÔn Ngäc Quang, Hµ SÜ Hå vµ c¸c bµi gi¶ng vÒ QLGD (Trêng
CBQLGD Trung ¬ng I)... §Õn nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90 ®Õn nay
®· xuÊt hiÖn nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu cã gi¸ trÞ, ®¸ng lu ý ®ã lµ:
“Gi¸o tr×nh khoa häc qu¶n lý” cña PTS Ph¹m Träng M¹nh (NXB §HQG
Hµ Néi n¨m 2001); "Khoa häc tæ chøc vµ qu¶n lý mét sè vÊn ®Ò lý luËn
vµ thùc tiÔn" cña Trung t©m Nghiªn cøu khoa häc tæ chøc qu¶n lý (NXB
thèng kª Hµ Néi n¨m 1999); "T©m lý x· héi trong qu¶n lý" cña Ng«
C«ng Hoµn (NXB §HQG Hµ Néi n¨m 2002); “TËp bµi gi¶ng lý luËn ®¹i
c¬ng vÒ qu¶n lý” cña TiÕn sÜ NguyÔn Quèc ChÝ vµ PGS TS NguyÔn ThÞ
MÜ Léc (Hµ Néi 1998); “TËp bµi gi¶ng líp CBQL phßng GD - §T” cña
Trêng CBQL gi¸o dôc vµ ®µo t¹o (Hµ Néi 2000);…
Trong c«ng t¸c c¸n bé vµ ®¸nh gi¸ c¸n bé cã c¸c c«ng tr×nh nghiªn
cøu nh: "C«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh vµ s ph¹m cña trêng tiÓu häc"
cña Jean ValÐrien do Trêng CBQLGD&§T Hµ néi xuÊt b¶n n¨m 1997;
“Bé c«ng cô ®¸nh gi¸ hiÖu trëng tiÓu häc” cña Trêng Alabama
(V¬ng quèc Anh); “Qu¶n lÝ gi¸o dôc tiÓu häc theo ®Þnh híng CNH,
H§H” cña TS. Hoµng Minh Thao vµ PGS.TS. Hµ ThÕ TruyÒn (NXBGD,
HN n¨m 2003)... Bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c bµi viÕt nh: "VÊn ®Ò kinh tÕ
thÞ trêng, qu¶n lÝ Nhµ níc vµ quyÒn tù chñ c¸c trêng häc" cña TrÇn
ThÞ BÝch LiÔu - ViÖn KHGD ®¨ng trªn t¹p chÝ GD sè 43 th¸ng 11/2002;
"§æi míi QLGD lµ kh©u ®ét ph¸" cña t¸c gi¶ QuÕ H¬ng, ®¨ng trªn b¸o
Gi¸o dôc & Thêi ®¹i ngµy 01/12/2002; "CBQLGD&§T tríc yªu cÇu
cña sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt níc" cña cè Thø trëng Bé Gi¸o dôc &
§µo t¹o Lª Vò Hïng ®¨ng trªn t¹p chÝ sè 60 th¸ng 6/ 2003; “§¸nh gi¸
7
- ngêi hiÖu trëng nhµ trêng phæ th«ng theo híng chuÈn ho¸” cña TS.
§Æng Xu©n H¶i ®¨ng trªn T¹p chÝ Gi¸o dôc sè 119, th¸ng 8 n¨m 2005;
“X©y dùng quy tr×nh ®¸nh gi¸ GVTH theo ChuÈn nghÒ nghiÖp” cña t¸c
gi¶ Vâ ThÞ H¶i YÕn (LuËn v¨n th¹c sÜ chuyªn ngµnh QLGD, Vinh 2005);
“X©y dùng ®éi ngò l·nh ®¹o, qu¶n lý nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc” cña t¸c gi¶ Chu V¨n
Kh¸nh ®¨ng trªn B¸o ®iÖn tö §¶ng Céng S¶n ngµy 07/05/2007, tµi liÖu
Héi th¶o cña Dù ¸n Ph¸t triÓn qu¶n lÝ gi¸o dôc SREM do Céng ®ång
Ch©u ¢u tµi trî,...
§©y lµ nh÷ng c«ng tr×nh khoa häc nghiªn cøu hÕt søc c«ng phu, cã
tÝnh lÝ luËn vµ thùc tiÔn cao, ®· ®ãng gãp vµo viÖc nghiªn cøu n©ng cao
chÊt lîng QLGD.
Ngµy nay trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt níc, vÊn ®Ò qu¶n lý nãi
chung vµ qu¶n lý gi¸o dôc nãi riªng lµ chñ ®Ò thu hót sù quan t©m cña
®«ng ®¶o c¸c nhµ l·nh ®¹o, nhµ nghiªn cøu khoa häc, nhµ qu¶n lý thùc
tiÔn.
1.2. c¸n bé qu¶n lÝ trêng tiÓu häc
1.2.1. Qu¶n lÝ nhµ trêng tiÓu häc
1.2.1.1. Kh¸i niÖm qu¶n lÝ:
1.2.1.1.1. Qu¶n lÝ:
Qu¶n lÝ lµ mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng x· héi quan träng cña con ngêi
trong céng ®ång, nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu mµ tæ chøc hoÆc x· héi
®Æt ra.
Qu¶n lÝ thÓ hiÖn viÖc tæ chøc, ®iÒu hµnh tËp hîp ngêi, c«ng cô,
ph¬ng tiÖn tµi chÝnh, ®Ó kÕt hîp c¸c yÕu tè ®ã víi nhau nh»m ®¹t ®îc
môc tiªu ®Þnh tríc.
Chñ thÓ muèn kÕt hîp ®îc ®èi tîng theo mét ®Þnh híng qu¶n lÝ
®Æt ra ph¶i t¹o dùng ®îc “quyÒn uy” buéc ®èi tîng ph¶i tu©n thñ.
8
- Qu¶n lÝ nÒn s¶n xuÊt x· héi lµ lo¹i h×nh qu¶n lÝ ®Æc biÖt ph¸t sinh
tõ tÝnh chÊt x· héi ho¸ lao ®éng. Max viÕt: “TÊt c¶ mäi lao ®éng x· héi
trùc tiÕp hay lao ®éng chung nµo tiÕn hµnh trªn quy m« t¬ng ®èi lín, th×
Ýt nhiÒu còng ®Òu cÇn ®Õn mét sù chØ ®¹o ®iÒu hoµ nh÷ng ho¹t ®éng c¸
nh©n vµ thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng chung ph¸t sinh tõ sù vËn ®éng cña
toµn bé c¬ thÓ kh¸c víi sù vËn ®éng cña nh÷ng khÝ quan ®éc lËp cña nã.
Mét nghÖ sÜ vÜ cÇm th× tù m×nh ®iÒu khiÓn lÊy m×nh, cßn mét dµn nh¹c
th× cÇn ph¶i cã nh¹c trëng” [18,480].
C¸c nhµ lÝ luËn quèc tÕ nh: Frederich Wiliam Taylor (1856 -
1915), Mü; Henry Fayol (1841 - 1925), Ph¸p; Max Weber (1864 - 1920),
§øc ®Òu kh¼ng ®Þnh: Qu¶n lÝ lµ khoa häc vµ ®ång thêi lµ nghÖ thuËt thóc
®Èy sù ph¸t triÓn x· héi.
§· cã nhiÒu c¸ch hiÓu, ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ qu¶n lÝ, theo t¸c
gi¶ NguyÔn Quèc ChÝ vµ NguyÔn ThÞ MÜ Léc: “Ho¹t ®éng qu¶n lÝ lµ t¸c
®éng cã ®Þnh híng, cã chñ ®Ých cña chñ thÓ qu¶n lÝ (ngêi qu¶n lÝ) ®Õn
kh¸ch thÓ qu¶n lÝ (ngêi bÞ qu¶n lÝ) trong mét tæ chøc nh»m lµm cho tæ
chøc vËn hµnh vµ ®¹t ®îc môc ®Ých cña tæ chøc”[34,16].
Theo PGS-TS §Æng Quèc B¶o: “Qu¶n lÝ lµ mét qu¸ tr×nh g©y t¸c
®éng ¶nh hëng cña chñ thÓ qu¶n lÝ ®Õn kh¸ch thÓ qu¶n lÝ nh»m ®¹t ®îc
môc tiªu chung”[21,176].
VÒ néi dung thuËt ng÷ “qu¶n lÝ” cã nhiÒu c¸ch hiÓu kh«ng h¼n nh
nhau.
Trong gi¸o tr×nh: Khoa häc qu¶n lÝ (tËp 1, NXB Khoa häc KÜ thuËt,
Hµ Néi, 1999) ®· ghi râ:
“Qu¶n lÝ lµ c¸c ho¹t ®éng nh»m ®¶m b¶o sù hoµn thµnh c«ng viÖc
qua nh÷ng nç lùc cña ngêi kh¸c.
Qu¶n lÝ lµ c«ng t¸c phèi hîp cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng cña nh÷ng
ngêi céng sù kh¸c cïng chung mét tæ chøc.
Qu¶n lÝ lµ mét ho¹t ®éng thiÕt yÕu ®¶m b¶o phèi hîp nh÷ng nç lùc
c¸ nh©n nh»m ®¹t ®îc c¸c môc ®Ých cña nhãm.
9
- Qu¶n lÝ lµ sù cã tr¸ch nhiÖm vÒ mét vÊn ®Ò g× ®ã ”
Cã t¸c gi¶ l¹i quan niÖm:
Qu¶n lÝ lµ sù t¸c ®éng võa cã tÝnh khoa häc, võa cã tÝnh nghÖ thuËt
vµo hÖ thèng con ngêi, nh»m ®¹t c¸c môc tiªu KT-XH.
Qu¶n lÝ lµ mét qu¸ tr×nh t¸c ®éng cã ®Þnh híng, cã tæ chøc dùa
trªn c¸c th«ng tin vÒ t×nh tr¹ng cña ®èi tîng vµ m«i trêng nh»m gi÷
cho sù vËn hµnh cña ®èi tîng ®îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn tíi môc tiªu ®·
®Þnh.
Qu¶n lÝ lµ sù t¸c ®éng cã ý thøc, hîp quy luËt cña chñ thÓ qu¶n lÝ
®Õn kh¸ch thÓ qu¶n lÝ nh»m ®¹t tíi môc tiªu ®Ò ra.
Qu¶n lÝ lµ sù t¸c ®éng cã tæ chøc, cã híng ®Ých cña chñ thÓ qu¶n
lÝ lªn ®èi tîng qu¶n lÝ vµ kh¸ch thÓ qu¶n lÝ nh»m sö dông cã hiÖu qu¶
c¸c tiÒm n¨ng, c¸c c¬ héi cña tæ chøc ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®Æt ra trong
®iÒu kiÖn biÕn ®éng cña m«i trêng.
Qua nh÷ng ®Þnh nghÜa trªn ta thÊy râ kh¸i niÖm qu¶n lÝ cã nh÷ng nÐt
®Æc trng c¬ b¶n sau:
Thø nhÊt: Qu¶n lÝ lµ sù lùa chän c¸c t¸c ®éng cã chñ ®Ých. Bëi v× bé
phËn qu¶n lÝ cã thÓ cã nhiÒu hÖ thèng t¸c ®éng kh¸c nhau vµo ®èi tîng,
trong sè nh÷ng t¸c ®éng ®ã, ngêi qu¶n lÝ tuú theo chñ ®Ých, sù ph¸n
®o¸n dù b¸o cña m×nh mµ chän mét kh¶ n¨ng mµ m×nh cho lµ triÓn väng
nhÊt.
Thø hai: Qu¶n lÝ lµ sù s¾p xÕp hîp lÝ cña c¸c t¸c ®éng ®· chän. Bëi
v× muèn cho viÖc lùa chän c¸c t¸c ®éng trªn ®a ®Õn kÕt qu¶ mong
muèn, cÇn s¾p xÕp vµ thÓ hiÖn hîp lÝ c¸c t¸c ®éng.
Thø ba: Qu¶n lý lµ viÖc ph¸t huy nh©n tè con ngêi trong tæ chøc.
Trong c¸c ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh, sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña ®èi tîng
qu¶n lÝ mang tÝnh “bÊt ®Þnh” mµ ngêi qu¶n lÝ kh«ng thÓ dù ®o¸n mét
c¸ch ch¾c ch¾n, chÝnh x¸c kh¶ n¨ng nµo sÏ x¶y ra. T¸c ®éng qu¶n lÝ cã
chñ ®Ých, ®îc s¾p xÕp hîp lÝ sÏ cã t¸c dông cho ngêi qu¶n lÝ thÊy ®îc
“quü ®¹o” mµ ®èi tîng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn (nh vËy ®èi víi ngêi
10
- qu¶n lÝ, tÝnh “bÊt ®Þnh” cña ®èi tîng gi¶m) v× vËy qu¶n lÝ lµ gi¶m bít
tÝnh bÊt ®Þnh, t¨ng tÝnh tæ chøc cña ®èi tîng.
HiÖn nay, qu¶n lÝ thêng ®îc ®Þnh nghÜa râ h¬n: qu¶n lÝ lµ qu¸
tr×nh ®¹t ®Õn môc tiªu cña tæ chøc b»ng c¸ch vËn dông c¸c ho¹t ®éng
(chøc n¨ng) kÕ ho¹ch ho¸, tæ chøc, chØ ®¹o (l·nh ®¹o) vµ kiÓm tra.
Qu¶n lÝ lµ sù t¸c ®éng liªn tôc cã tæ chøc, cã ®Þnh híng cña chñ thÓ
(ngêi qu¶n lÝ, tæ chøc qu¶n lÝ) lªn kh¸ch thÓ (®èi tîng qu¶n lÝ) vÒ mÆt
chÝnh trÞ, v¨n hãa, x· héi, kinh tÕ… b»ng mét hÖ thèng luËt lÖ, c¸c chÝnh
s¸ch, c¸c nguyªn t¾c, c¸c ph¬ng ph¸p vµ c¸c biÖn ph¸p cô thÓ nh»m t¹o
ra m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cña ®èi tîng. §èi tîng
qu¶n lÝ cã thÓ trªn quy m« toµn cÇu, khu vùc, quèc gia, ngµnh, ®¬n vÞ, cã
thÓ lµ mét con ngêi cô thÓ, sù vËt cô thÓ.
Tõ nh÷ng ph©n tÝch ë trªn chóng ta cã thÓ hiÓu: Qu¶n lý lµ mét qu¸
tr×nh t¸c ®éng cã ®Þnh híng (cã chñ ®Ých), cã tæ chøc, lùa chän trong sè
c¸c t¸c ®éng cã thÓ cã, dùa trªn c¸c th«ng tin vÒ c¸c t×nh tr¹ng cña ®èi
tîng vµ m«i trêng, nh»m gi÷ v÷ng cho sù vËn hµnh cña ®èi tîng ®îc
æn ®Þnh vµ lµm cho nã ph¸t triÓn tíi môc ®Ých ®· ®Þnh.
1.2.1.1.2. Chøc n¨ng qu¶n lÝ:
Chøc n¨ng qu¶n lÝ lµ néi dung c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh qu¶n lÝ, lµ
nhiÖm vô kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña chñ thÓ qu¶n lÝ. Lao ®éng qu¶n lÝ lµ
mét d¹ng lao ®éng ®Æc biÖt, g¾n víi qu¸ tr×nh lao ®éng tËp thÓ vµ kÕt qu¶
cña sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Nhng lao ®éng qu¶n lÝ l¹i cã sù ph©n
chia thµnh mét hÖ thèng c¸c kh©u hay d¹ng ho¹t ®éng x¸c ®Þnh nhê ®ã
chñ thÓ qu¶n lÝ t¸c ®éng vµo ®èi tîng qu¶n lÝ nh»m thùc hiÖn mét môc
tiªu x¸c ®Þnh.
Theo t¸c gi¶ NguyÔn Ngäc Quang: “Chøc n¨ng qu¶n lÝ lµ d¹ng
ho¹t ®éng qu¶n lÝ, th«ng qua ®ã chñ thÓ t¸c ®éng vµo kh¸ch thÓ qu¶n lÝ
nh»m thùc hiÖn mét môc tiªu nhÊt ®Þnh” [32,58].
Nh vËy kh¸i niÖm chøc n¨ng qu¶n lÝ g¾n liÒn víi sù xuÊt hiÖn vµ
sù tiÕn bé cña ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng. Qu¸ tr×nh t¹o ra mét s¶n
phÈm ph¶i tr¶i qua nhiÒu c«ng ®o¹n, mçi c«ng ®o¹n ngêi lao ®éng ph¶i
11
- thùc hiÖn mét nhiÖm vô hay mét chøc n¨ng nhÊt ®Þnh. Tõ chøc n¨ng ®ã
cña kh¸ch thÓ qu¶n lÝ (ngêi lao ®éng) lµm xuÊt hiÖn mét c¸ch kh¸ch
quan d¹ng ho¹t ®éng qu¶n lÝ chuyªn biÖt nhÊt ®Þnh, t¬ng øng víi chñ
thÓ qu¶n lÝ, gäi lµ chøc n¨ng qu¶n lÝ. “Tæ hîp tÊt c¶c c¸c chøc n¨ng qu¶n
lÝ t¹o nªn néi dung cña qu¸ tr×nh qu¶n lÝ, néi dung lao ®éng cña ®éi ngò
CBQL lµ c¬ së ®Ó ph©n c«ng lao ®éng qu¶n lÝ gi÷a nh÷ng ngêi CBQL
vµ lµm nÒn t¶ng ®Ó h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn cÊu tróc tæ chøc cña sù qu¶n
lÝ” [31,58].
TÊt c¶ c¸c chøc n¨ng qu¶n lÝ g¾n bã qua l¹i vµ quy ®Þnh lÉn nhau.
Chóng ph¶n ¸nh logic bªn trong sù ph¸t triÓn cña hÖ bÞ qu¶n lÝ. ViÖc
ph©n chia chøc n¨ng qu¶n lÝ b¾t nguån tõ sù ph©n c«ng vµ chuyªn m«n
ho¸ lao ®éng qu¶n lÝ. Khi ph©n tÝch cô thÓ, ta thÊy qu¶n lÝ gåm bèn chøc
n¨ng c¬ b¶n ®ã lµ: kÕ ho¹ch ho¸, tæ chøc, chØ ®¹o vµ kiÓm tra.
- KÕ ho¹ch ho¸ lµ giai ®o¹n quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh qu¶n lÝ,
víi chøc n¨ng c¬ b¶n lµ: C¨n cø vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña tæ chøc, c¨n
cø vµo mäi tiÒm n¨ng ®· cã vµ sÏ cã, dù b¸o tr¹ng th¸i kÕt thóc cña tæ
chøc (vµ nh÷ng tr¹ng th¸i trung gian) v¹ch râ hÖ thèng môc tiªu, néi
dung ho¹t ®éng vµ c¸c biÖp ph¸p lín, nhá nh»m ®a tæ chøc ®¹t ®îc
môc tiªu ®· ®Ò ra. KÕt qu¶ cña c¸c giai ®o¹n nµy lµ b¶n kÕ ho¹ch ®îc
thùc hiÖn trong kho¶ng thêi gian ®· ®Þnh cña tæ chøc. vµ néi dung c¬ b¶n
cña qu¸ tr×nh qu¶n lÝ sÏ lµ thùc hiÖn b¶n kÕ ho¹ch nµy.
Nh vËy, chóng ta thÊy cã ba néi dung chñ yÕu cña chøc n¨ng kÕ
ho¹ch ho¸:
+ X¸c ®Þnh, h×nh thµnh môc tiªu (ph¬ng híng) ®èi víi tæ chøc.
+ X¸c ®Þnh vµ ®¶m b¶o (cã tÝnh ch¾c ch¾n, cã tÝnh cam kÕt) vÒ c¸c
nguån lùc cña tæ chøc ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy.
+ QuyÕt ®Þnh xem nh÷ng ho¹t ®éng nµo lµ cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®îc
nh÷ng môc tiªu ®ã.
- Tæ chøc lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh nªn cÊu tróc c¸c quan hÖ gi÷a
c¸c thµnh viªn, gi÷a c¸c bé phËn trong mét tæ chøc, nh»m lµm cho thùc
hiÖn thµnh c«ng c¸c kÕ ho¹ch vµ ®¹t ®îc môc tiªu tæng thÓ cña tæ chøc.
12
- Nh vËy tæ chøc lµ sù s¾p ®Æt mét c¸ch khoa häc nh÷ng yÕu tè,
nh÷ng d¹ng ho¹t ®éng cña tËp thÓ ngêi lao ®éng thµnh mét hÖ toµn vÑn,
®ång thêi ®¶m b¶o sù phèi hîp c¸c t¸c ®éng bé phËn l¹i víi nhau t¹o nªn
mét t¸c ®éng tÝch hîp mµ hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng tÝch hîp nµy lín h¬n
tæng hiÖu qu¶ cña c¸c t¸c ®éng bé phËn.
Tæ chøc chÝnh lµ nh©n tè sinh ra hÖ toµn vÑn, biÕn mét tËp hîp c¸c
thµnh tè rêi r¹c thµnh mét hÖ toµn vÑn. Nhê viÖc tæ chøc cã hiÖu qu¶,
ngêi qu¶n lÝ cã thÓ phèi hîp, ®iÒu phèi tèt h¬n c¸c nguån vËt lùc vµ
nh©n lùc. Thµnh tùu cña mét tæ chøc phô thuéc rÊt nhiÒu vµo n¨ng lùc
cña ngêi qu¶n lÝ sö dông c¸c nguån lùc nµy sao cho hiÖu qu¶.
- ChØ ®¹o lµ huy ®éng lùc lîng vµo viÖc thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch,
lµ ®iÒu hµnh mäi viÖc nh»m ®¶m b¶o cho tæ chøc vËn hµnh thuËn lîi. ChØ
®¹o biÕn môc tiªu dù kiÕn thµnh kÕt qu¶, kÕ ho¹ch thùc hiÖn. Trªn thùc
tÕ, chØ ®¹o lµ tæ chøc mét c¸ch khoa häc cña mét tËp thÓ ngêi còng nh
tõng ngêi, chØ ®¹o bao hµm viÖc liªn kÕt, liªn hÖ víi ngêi kh¸c vµ ®éng
viªn hä hoµn thµnh nh÷ng nhiÖm vô nhÊt ®Þnh ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu cña
tæ chøc. HiÓn nhiªn viÖc chØ ®¹o kh«ng chØ b¾t ®Çu sau khi lËp kÕ ho¹ch
vµ thiÕt kÕ bé m¸y hoµn tÊt, mµ nã thÊm vµo, ¶nh hëng quyÕt ®Þnh tíi
hai chøc n¨ng kia.
- KiÓm tra lµ mét chøc n¨ng qu¶n lÝ, th«ng qua ®ã mét c¸ nh©n,
mét nhãm hoÆc mét tæ chøc theo dâi, gi¸m s¸t c¸c thµnh qu¶ ho¹t ®éng
vµ tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng s÷a ch÷a, uèn n¾n nÕu cÇn thiÕt. Mét kÕt
qu¶ ho¹t ®éng ph¶i phï hîp víi nh÷ng chi phÝ bá ra, nÕu kh«ng t¬ng
xøng th× ph¶i th× ph¶i tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng ®iÒu chØnh, uèn n¾n.
§ã còng lµ qu¸ tr×nh tù ®iÒu chØnh, diÔn ra cã tÝnh chu k× nh sau:
+ Ngêi qu¶n lÝ ®Æt ra nh÷ng chuÈn mùc thµnh ®¹t cña ho¹t ®éng.
+ Ngêi qu¶n lÝ ®èi chiÕu, ®o lêng kÕt qu¶, sù thµnh ®¹t so víi
chuÈn mùc ®Æt ra.
+ Ngêi qu¶n lÝ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh nh÷ng sai lÖch.
+ Ngêi qu¶n lÝ hiÖu chØnh, söa l¹i chuÈn mùc nÕu cÇn [30,4].
Trªn ®©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸i qu¸t vÒ c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña
qu¶n lÝ. C¸c chøc n¨ng trªn ph¸t sinh nh mét sù tÊt yÕu, tõ sù kh¸c nhau
13
- gi÷a qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña ®èi tîng víi nh÷ng vËn ®éng
c¸ nh©n cña nh÷ng phÇn tö ®éc lËp t¹o nªn ®èi tîng ®ã.
Ngoµi c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n kÕ ho¹ch, tæ chøc, chØ ®¹o vµ kiÓm tra,
cßn cã thªm hai vÊn ®Ò quan träng lµ th«ng tin qu¶n lÝ vµ quyÕt ®Þnh
qu¶n lÝ. Th«ng tin qu¶n lÝ lµ d÷ liÖu (t×nh h×nh) vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c
nhiÖm vô ®· ®îc xö lÝ gióp cho ngêi qu¶n lÝ hiÓu ®óng vÒ ®èi tîng
qu¶n lÝ mµ hä ®ang quan t©m ®Ó phôc vô cho viÖc ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh
qu¶n lÝ. Do ®ã th«ng tin qu¶n lÝ kh«ng nh÷ng lµ tiÒn ®Ò cña qu¶n lÝ mµ
cßn lµ huyÕt m¹ch quan träng ®Ó duy tr× (nu«i dìng) qu¸ tr×nh qu¶n lÝ.
Th«ng tin qu¶n lÝ lµ c¬ së ®Ó ngêi qu¶n lÝ ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng
®¾n, kÞp thêi vµ cã hiÖu qu¶. QuyÕt ®Þnh qu¶n lÝ lµ s¶n phÈm cña ngêi
qu¶n lÝ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lÝ. Nh vËy, qu¸
tr×nh qu¶n lÝ cã thÓ hiÓu mét c¸ch ®Çy ®ñ gåm 6 thµnh tè trong ®ã cã bèn
chøc n¨ng c¬ b¶n (kÕ ho¹ch, tæ chøc, chØ ®¹o, kiÓm tra) vµ hai vÊn ®Ò
quan träng (th«ng tin qu¶n lÝ vµ quyÕt ®Þnh qu¶n lÝ).
Theo h×nh thøc, qu¸ tr×nh qu¶n lÝ ®îc diÔn ra theo tuÇn tù tõ chøc
n¨ng kÕ ho¹ch ®Õn chøc n¨ng tæ chøc, chØ ®¹o vµ kiÓm tra. Song trong
thùc tÕ c¸c chøc n¨ng nµy ®an xen, hç trî lÉn nhau trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn. ChÊt xóc t¸c vµ liªn kÕt gi÷a c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n nµy lµ th«ng tin
qu¶n lÝ vµ c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lÝ. C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña qu¶n lÝ t¹o
thµnh qu¸ tr×nh qu¶n lÝ vµ chu tr×nh qu¶n lÝ.
H×nh 1: C¸c chøc n¨ng qu¶n lÝ vµ qu¸ tr×nh qu¶n lÝ
KÕ ho¹ch
ho¸
Th«ng tin
KiÓm tra qu¶n lÝ Tæ chøc
BiÓu thÞ mèi liªn
hÖ vµ t¸c ®éng trùc tiÕp.
BiÓu thÞ mèi liªn
hÖ ngîc hoÆc th«ng tin
chØ ®¹o ph¶n håi trong qu¸ tr×nh
qu¶n lÝ.
Bá
14
- 1.2.1.2. Qu¶n lÝ gi¸o dôc vµ qu¶n lÝ nhµ trêng:
1.2.1.2.1. Qu¶n lÝ gi¸o dôc:
Theo t¸c gi¶ TrÇn Ngäc Quang: “Qu¶n lÝ gi¸o dôc lµ hÖ thèng t¸c
®éng cã môc ®Ých, cã kÕ ho¹ch, hîp quy luËt cña chñ thÓ qu¶n lÝ (hÖ gi¸o
dôc) nh»m lµm cho hÖ vËn hµnh theo ®êng lèi vµ nguyªn lÝ gi¸o dôc cña
§¶ng, thùc hiÖn ®îc tÝnh chÊt cña nhµ trêng XHCN ViÖt Nam mµ tiªu
®iÓm lµ héi tô cña qu¸ tr×nh d¹y häc – gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ, ®a hÖ gi¸o
dôc tíi môc tiªu dù kiÕn, tiÕn lªn tr¹ng th¸i míi vÒ chÊt” [32,35].
T¸c gi¶ §ç Hoµng Toµn cho r»ng: “Qu¶n lÝ gi¸o dôc lµ tËp hîp
nh÷ng biÖn ph¸p tæ chøc, ph¬ng ph¸p gi¸o dôc, kÕ ho¹ch ho¸, tµi chÝnh,
cung tiªu… nh»m b¶o ®¶m sù vËn hµnh b×nh thêng cña c¸c c¬ quan
trong hÖ thèng gi¸o dôc, ®¶m b¶o sù tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ më réng hÖ
thèng c¶ vÒ mÆt sè lîng còng nh chÊt lîng” [22,29].
Tõ nh÷ng quan ®iÓm trªn ®©y ta thÊy: b¶n chÊt cña ho¹t ®éng qu¶n
lÝ gi¸o dôc lµ qu¶n lÝ hÖ thèng gi¸o dôc, lµ sù t¸c ®éng cã môc ®Ých cã hÖ
thèng, cã kÕ ho¹ch, cã ý thøc cña chñ thÓ qu¶n lÝ lªn ®èi tîng qu¶n lÝ
theo nh÷ng quy luËt kh¸ch quan nh»m ®a ho¹t ®éng s ph¹m cña hÖ
thèng gi¸o dôc ®¹t tíi kÕt qu¶ mong muèn.
1.2.1.2.2. Qu¶n lÝ nhµ trêng:
Trêng häc lµ tæ chøc gi¸o dôc c¬ së mang tÝnh nhµ níc - x· héi lµ
n¬i trùc tiÕp lµm c«ng t¸c ®µo t¹o, gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ. Nã lµ tÕ bµo c¬ së,
chñ chèt cña bÊt cø hÖ thèng gi¸o dôc ë cÊp nµo (tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa
ph¬ng). “Trêng häc lµ thµnh tè kh¸ch thÓ c¬ b¶n cña tÊt c¶ c¸c cÊp
qu¶n lÝ gi¸o dôc, võa lµ hÖ thèng ®éc lËp tù qu¶n cña x· héi. Do ®ã qu¶n
lÝ nhµ trêng nhÊt thiÕt ph¶i võa cã tÝnh nhµ níc võa cã tÝnh x· héi (nhµ
níc vµ x· héi céng ®ång vµ hîp t¸c trong viÖc qu¶n lÝ nhµ trêng”
[32,33].
VÒ qu¶n lÝ nhµ trêng, GS Ph¹m Minh H¹c ®· ®a ra ®Þnh nghÜa:
“Qu¶n lÝ nhµ trêng lµ thùc hiÖn ®êng lèi gi¸o dôc cña §¶ng trong
ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña m×nh, tøc lµ ®a nhµ trêng vËn hµnh theo
15
- nguyªn lÝ gi¸o dôc, ®Ó tiÕn tíi môc tiªu gi¸o dôc, môc tiªu ®µo t¹o ®èi
víi ngµnh gi¸o dôc,víi thÕ hÖ trÎ vµ tõng häc sinh” [35,29].
Trªn c¬ së quan niÖm qu¶n lÝ trêng häc ta thÊy: qu¶n lÝ trêng phæ
th«ng lµ tËp hîp nh÷ng t¸c ®éng tèi u cña chñ thÓ qu¶n lÝ ®Õn tËp thÓ
gi¸o viªn, häc sinh vµ c¸c bé phËn kh¸c. Nh»m tËn dông c¸c nguån dù
tr÷ do Nhµ níc ®Çu t còng nh do c¸c lùc lîng x· héi ®ãng gãp, hoÆc
vèn tù cã cña nhµ trêng, híng vµo viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña nhµ
trêng mµ tiªu ®iÓm héi tô lµ qu¸ tr×nh ®µo t¹o, gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ. TÊt
c¶ nh»m thùc hiÖn cã chÊt lîng môc tiªu vµ kÕ ho¹ch ®µo t¹o, ®a nhµ
trêng tiÕn lªn tr¹ng th¸i míi.
Cèt lâi cña qu¶n lÝ nhµ trêng lµ qu¶n lÝ qu¸ tr×nh d¹y häc vµ gi¸o
dôc. B¶n chÊt qu¸ tr×nh d¹y häc quyÕt ®Þnh tÝnh ®Æc thï cña qu¶n lÝ nhµ
trêng. D¹y häc vµ gi¸o dôc trong sù thèng nhÊt lµ trung t©m cña nhµ
trêng. Mçi ho¹t ®éng ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña nhµ trêng ®Òu híng
vµo ®ã.
Nh vËy, qu¶n lÝ nhµ trêng thùc chÊt lµ qu¶n lÝ qu¸ tr×nh lao ®éng
s ph¹m cña thÇy, ho¹t ®éng häc tËp vµ tù gi¸o dôc cña trß diÔn ra chñ
yÕu trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Tuy nhiªn, do tÝnh chÊt qu¶n lÝ nhµ trêng
võa mang tÝnh Nhµ níc, võa mang tÝnh x· héi nªn trong qu¶n lÝ nhµ
trêng cßn bao hµm qu¶n lÝ ®éi ngò, CSVC, tµi chÝnh, hµnh chÝnh- qu¶n
trÞ vµ qu¶n lÝ c¸c ho¹t ®éng phèi kÕt hîp víi c¸c lùc lîng x· héi ®Ó
thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc.
1.2.1.3. Qu¶n lÝ nhµ trêng tiÓu häc:
“Trêng tiÓu häc lµ c¬ së gi¸o dôc phæ th«ng cña hÖ thèng gi¸o
dôc quèc d©n, cã t c¸ch ph¸p nh©n, cã tµi kho¶n vµ con dÊu riªng”[8,1].
Trêng tiÓu häc võa lµ mét thiÕt chÕ x· héi trong qu¶n lý qu¸ tr×nh
®µo t¹o trung t©m, võa lµ mét bé phËn cña céng ®ång trong guång m¸y
gi¸o dôc quèc d©n. Ho¹t ®éng qu¶n lý cña trêng tiÓu häc thÓ hiÖn ®Çy
16
- ®ñ b¶n chÊt cña ho¹t ®éng qu¶n lý, mang tÝnh x· héi, tÝnh khoa häc, tÝnh
kü thuËt vµ nghÖ thuËt cña ho¹t ®éng qu¶n lý.
Qu¶n lý trêng häc nãi chung vµ qu¶n lý trêng tiÓu häc nãi riªng
lµ tæ chøc, chØ ®¹o vµ ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cña thÇy vµ ho¹t
®éng häc tËp cña trß, ®ång thêi qu¶n lý nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt vµ
c«ng viÖc phôc vô cho d¹y vµ häc nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých cña GD - §T.
“Qu¶n lÝ nhµ trêng nãi chung vµ qu¶n lÝ trêng tiÓu häc nãi riªng
thêng chÞu ¶nh hëng bëi hai lo¹i t¸c ®éng:
* T¸c ®éng cña chñ thÓ qu¶n lÝ bªn trªn vµ bªn ngoµi nhµ trêng:
Qu¶n lÝ nhµ trêng tiÓu häc lµ nh÷ng t¸c ®éng qu¶n lÝ cña c¸c c¬
quan gi¸o dôc cÊp trªn nh»m híng dÉn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng
gi¶ng d¹y, häc tËp, gi¸o dôc cña nhµ trêng.
Qu¶n lÝ nhµ trêng tiÓu häc còng gåm nh÷ng chØ dÉn, quyÕt ®Þnh
cña c¸c thùc thÓ bªn ngoµi nhµ trêng nhng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn
nhµ trêng nh céng ®ång ®îc ®¹i diÖn dêi h×nh thøc héi ®ång gi¸o
dôc nh»m ®Þnh híng sù ph¸t triÓn cña nhµ trêng vµ hç trî, t¹o ®iÒu
kiÖn cho viÖc thùc hiÖn ph¬ng híng ph¸t triÓn ®ã.
Mçi trêng tiÓu häc chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp vÒ chuyªn m«n, hµnh
chÝnh cña Phßng GD - §T vµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc ë ®Þa ph¬ng
n¬i trêng ®ãng.
* T¸c ®éng cña nh÷ng chñ thÓ bªn trong nhµ trêng:
Qu¶n lý ë trêng tiÓu häc do chñ thÓ qu¶n lÝ bªn trong nhµ trêng
bao gåm c¸c ho¹t ®éng:
- Qu¶n lÝ c¸n bé, gi¸o viªn;
- Qu¶n lÝ häc sinh;
- Qu¶n lý qu¸ tr×nh d¹y häc -gi¸o dôc;
- Qu¶n lý CSVC, trang TBDH;
- Qu¶n lý c«ng t¸c hµnh chÝnh;
- Qu¶n lÝ tµi chÝnh;
17
- - Qu¶n lý c¸c mèi quan hÖ gi÷a nhµ trêng víi céng ®ång” [26,9].
NhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña trêng tiÓu häc ®îc ghi râ trong §iÒu
lÖ trêng tiÓu häc ®îc ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 51/Q§-BGD§T
ngµy 31/08/2007 cña Bé trëng Bé GD&§T:
“1. Tæ chøc gi¶ng d¹y, häc tËp vµ ho¹t ®éng gi¸o dôc ®¹t chÊt lîng
theo môc tiªu, ch¬ng tr×nh gi¸o dôc tiÓu häc do Bé trëng Bé Gi¸o dôc
vµ §µo t¹o ban hµnh.
2. Huy ®éng trÎ em ®i häc ®óng ®é tuæi, vËn ®éng trÎ em tµn tËt,
khuyÕt tËt, trÎ em ®· bá häc ®Õn trêng, thùc hiÖn kÕ ho¹ch phæ cËp gi¸o
dôc vµ chèng mï ch÷ trong céng ®ång. NhËn b¶o trî vµ qu¶n lý c¸c ho¹t
®éng gi¸o dôc cña c¸c c¬ së gi¸o dôc kh¸c thùc hiÖn ch¬ng tr×nh gi¸o
dôc tiÓu häc theo sù ph©n c«ng cña cÊp cã thÈm quyÒn. Tæ chøc kiÓm tra
vµ c«ng nhËn hoµn thµnh ch¬ng tr×nh tiÓu häc cña häc sinh trong nhµ
trêng vµ trÎ em trong ®Þa bµn qu¶n lý cña trêng.
3. Qu¶n lý c¸n bé, gi¸o viªn, nh©n viªn vµ häc sinh.
4. Qu¶n lý, sö dông ®Êt ®ai, c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ vµ tµi chÝnh
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
5. Phèi hîp víi gia ®×nh, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong céng ®ång
thùc hiÖn ho¹t ®éng gi¸o dôc.
6. Tæ chøc cho c¸n bé qu¶n lý, gi¸o viªn, nh©n viªn vµ häc sinh tham
gia c¸c ho¹t ®éng x· héi trong céng ®ång.
7. Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n kh¸c theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt” [8,1].
Trong c¸c trêng tiÓu häc hiÖn nay c¬ cÊu bé m¸y qu¶n lý vµ c¸c
mèi quan hÖ, phèi hîp c¸c lùc lîng trong qu¶n lý bao gåm:
+ HiÖu trëng vµ Phã HiÖu trëng do Nhµ níc bæ nhiÖm chÞu
tr¸ch nhiÖm qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña nhµ trêng. HiÖu trëng ®îc bæ
nhiÖm theo ®Þnh kú, qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña nhµ trêng theo chÕ ®é
thñ trëng.
+ Héi ®ång trêng ®èi víi trêng c«ng lËp, Héi ®ång qu¶n trÞ ®èi
víi trêng t thôc ®îc gäi chung lµ Héi ®ång trêng. Héi ®ång trêng
18
- lµ tæ chøc chÞu tr¸ch nhiÖm quyÕt ®Þnh vÒ ph¬ng híng ho¹t ®éng cña
nhµ trêng, huy ®éng vµ gi¸m s¸t viÖc sö dông c¸c nguån lùc dµnh cho
nhµ trêng, g¾n nhµ trêng víi céng ®ång vµ x· héi, b¶o ®¶m thùc hiÖn
môc tiªu gi¸o dôc.
Héi ®ång trêng tiÓu häc c«ng lËp gåm: ®¹i diÖn tæ chøc §¶ng Céng
s¶n ViÖt Nam, Ban gi¸m hiÖu (gåm HiÖu trëng vµ Phã HiÖu trëng),
®¹i diÖn C«ng ®oµn, ®¹i diÖn §oµn Thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh,
Tæng phô tr¸ch §éi, ®¹i diÖn c¸c tæ chuyªn m«n, ®¹i diÖn tæ v¨n phßng;
+ Tæ chøc §¶ng trong nhµ trêng tiÓu häc l·nh ®¹o nhµ trêng vµ
ho¹t ®éng trong khu«n khæ HiÕn ph¸p, ph¸p luËt vµ §iÒu lÖ §¶ng.
+ C«ng ®oµn gi¸o dôc, §oµn TNCS Hå ChÝ Minh vµ c¸c tæ chøc x·
héi kh¸c ho¹t ®éng trong trêng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ ®iÒu lÖ
cña mçi tæ chøc gióp nhµ trêng thùc hiÖn môc tiªu, nguyªn lý gi¸o dôc.
+ Mçi trêng tiÓu häc cã mét gi¸o viªn Tæng phô tr¸ch §éi TNTP
Hå ChÝ Minh vµ Sao Nhi ®ång Hå ChÝ Minh, cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp
víi nhµ trêng tæ chøc vµ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña §éi vµ c¸c ho¹t
®éng gi¸o dôc ngoµi giê lªn líp.
Sù phèi hîp gi÷a chÝnh quyÒn vµ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ trong nhµ
trêng t¹o nªn mét søc m¹nh tæng hîp trong viÖc qu¶n lý trêng häc.
1.2.2. C¸n bé qu¶n lÝ trêng tiÓu häc
1.2.2.1. Kh¸i niÖm c¸n bé, c¸n bé l·nh ®¹o, c¸n bé qu¶n lÝ:
ë níc ta theo c¸ch hiÓu th«ng thêng, c¸n bé ®îc coi lµ tÊt c¶
nh÷ng ngêi tho¸t li, lµm viÖc trong bé m¸y chÝnh quyÒn, §¶ng, ®oµn
thÓ, qu©n ®éi. Trong quan niÖm hµnh chÝnh, c¸n bé ®îc coi lµ nh÷ng
ngêi cã møc l¬ng c¸n sù (cò) trë lªn ®Ó ph©n biÖt víi nh©n viªn cã
møc l¬ng thÊp h¬n c¸n sù 1.
Nãi ®Õn “c¸n bé” Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt ®Þnh nghÜa: “C¸n bé lµ ngêi
lµm c«ng t¸c nghiÖp vô chuyªn m«n trong c¬ quan Nhµ níc” [45,109].
19
nguon tai.lieu . vn