1. Trang Chủ
  2. Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học
  3. Luận văn thạc sĩ kinh tế: Dịch vụ bảo hiểm và phát triển dịch vụ bảo hiểm Việt Nam đáp ứng nhu cầu hội nhập

Luận văn thạc sĩ kinh tế: Dịch vụ bảo hiểm và phát triển dịch vụ bảo hiểm Việt Nam đáp ứng nhu cầu hội nhập

Đề tài Dịch vụ bảo hiểm và phát triển dịch vụ bảo hiểm Việt Nam đáp ứng nhu cầu hội nhập nhằm khái quát về bảo hiểm và dịch vụ bảo hiểm, thực trạng dịch vụ bảo hiểm trên thị trường bảo hiểm Việt Nam. Những giải pháp nhằm phát triển dịch vụ bảo hiểm Việt Nam đáp ứng nhu cầu hội nhập. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI ************ ĐỖ THỊ XUÂN QUỲNH DỊCH VỤ BẢO HIỂM VÀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BẢO HIỂM VIỆT NAM ĐÁP ỨNG NHU CẦU HỘI NHẬP LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HÀ NỘI – THÁNG 5/ 20

Thể loại Tài liệu miễn phí Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học

Số trang 117

Ngày tạo 8/30/2018 4:30:35 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 1.40 M

Tên tệp

Tải Luận văn thạc sĩ kinh tế: Dịch vụ bảo hiểm và phát... (.pdf)

Xem mẫu

  1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI ************ ĐỖ THỊ XUÂN QUỲNH DỊCH VỤ BẢO HIỂM VÀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BẢO HIỂM VIỆT NAM ĐÁP ỨNG NHU CẦU HỘI NHẬP LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HÀ NỘI – THÁNG 5/ 2006
  2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI ************ ĐỖ THỊ XUÂN QUỲNH DỊCH VỤ BẢO HIỂM VÀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BẢO HIỂM VIỆT NAM ĐÁP ỨNG NHU CẦU HỘI NHẬP Chuyên ngành: KINH TẾ THẾ GIỚI VÀ QUAN HỆ KINH TẾ QUỐC TẾ Mã số: 60.31.07 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS. TS. : NGUYỄN NHƯ TIẾN HÀ NỘI – 2006
  3. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI ************ ĐỖ THỊ XUÂN QUỲNH DỊCH VỤ BẢO HIỂM VÀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BẢO HIỂM VIỆT NAM ĐÁP ỨNG NHU CẦU HỘI NHẬP Chuyên ngành: Kinh tế thế giới và quan hệ kinh tế quốc tế Mã số: 60.31.07 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HÀ NỘI – THÁNG 5/ 2006
  4. MỤC LỤC Trang DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU LỜI NÓI ĐẦU 1 CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ BẢO HIỂM VÀ DỊCH VỤ BẢO HIỂM 3 1.1 Khái quát về bảo hiểm 3 1.1.1 Khái niệm 3 1.1.2 Đặc điểm 4 1.1.3 Vai trò của bảo hiểm trong nền kinh tế và đời sống xã hội 7 1.2 Khái quát về dịch vụ bảo hiểm 9 1.2.1 Khái niệm về dịch vụ 9 1.2.2 Dịch vụ bảo hiểm 18 1.2.3 Các quan điểm về dịch vụ bảo hiểm 23 1.2.3.1 Quan điểm mở cửa hạn chế dịch vụ bảo hiểm 23 1.2.3.2 Quan điểm mở cửa tự do thị trường bảo hiểm 24 1.3 Những quy định của WTO và một số hiệp định thương mại Việt Nam đã ký kết 25 1.3.1 Quan niệm của WTO 25 1.3.2 Hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ 26 1.3.3 Quan niệm của các nước ASEAN 28 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG DỊCH VỤ BẢO HIỂM TRÊN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM VIỆT NAM 29 2.1 Vài nét về sự ra đời và phát triển của thị trường bảo hiểm Việt Nam 29 2.1.1 Thị trường bảo hiểm Việt Nam trước Nghị định 100 C/P 29 2.1.2 Thị trường bảo hiểm Việt Nam sau Nghị định 100 C/P 34 2.2 Các sản phẩm bảo hiểm hiện có trên thị trường bảo hiểm Việt Nam 43 2.2.1 Sản phẩm bảo hiểm nhân thọ 43 2.2.2 Sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ 45 2.3 Môi trường pháp lý cho hoạt động kinh doanh dịch vụ bảo hiểm Việt Nam 47
  5. 2.3.1 Luật kinh doanh bảo hiểm Việt Nam 47 2.3.2 Các văn bản pháp luật khác có liên quan 47 2.3.2.1 Hệ thống văn bản điều chỉnh trực tiếp hoạt động kinh doanh bảo hiểm 47 2.3.2.2 Hệ thống văn bản pháp luật liên quan điều chỉnh hoạt động kinh doanh bảo hiểm 50 2.4 Những vấn đề rút ra qua thực trạng của dịch vụ bảo hiểm Việt Nam 51 2.4.1 Những ưu điểm và hạn chế của dịch vụ bảo hiểm Việt Nam 51 2.4.1.1 Những ưu điểm 51 2.4.1.2 Những nhược điểm 57 CHƯƠNG 3: NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BẢO HIỂM VIỆT NAM ĐÁP ỨNG NHU CẦU HỘI NHẬP 67 3.1 Yªu cÇu héi nhËp ®èi víi dÞch vô b¶o hiÓm 67 3.1.1 Yªu cÇu më cöa 67 3.1.2 §a d¹ng ho¸ 68 3.1.3 Yªu cÇu t¹o m«i tr-êng b×nh ®¼ng, c¹nh tranh 69 3.2 §Þnh h-íng ph¸t triÓn c¸c dÞch vô b¶o hiÓm ViÖt Nam 70 3.2.1 Ph¸t triÓn thÞ tr-êng b¶o hiÓm toµn diÖn, an toµn vµ lµnh m¹nh 71 3.2.2 §a d¹ng ho¸ lo¹i h×nh vµ n©ng cao chÊt l-îng cña dÞch vô b¶o hiÓm trªn thÞ tr-êng 72 3.2.3 N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp 75 3.2.4 T¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn dÞch vô b¶o hiÓm theo h-íng bÒn v÷ng 76 3.3 Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn c¸c dÞch vô b¶o hiÓm ViÖt Nam 78 3.3.1 Gi¶i ph¸p vÒ phÝa nhµ n-íc 78 3.3.2 Gi¶i ph¸p hiÖp héi 82 3.3.3 Gi¶i ph¸p doanh nghiÖp 85 KẾT LUẬN 94 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
  6. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Thị trường bảo hiểm Việt Nam sau nghị định 100/CP (1993-2005) 34 B¶ng 2.2: C¬ cÊu thÞ tr-êng b¶o hiÓm theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp 39 B¶ng 2.3: Danh s¸ch c¸c DNBH trªn thÞ tr-êng b¶o hiÓm ViÖt Nam 40 B¶ng 2.4: Vèn ®iÒu lÖ cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖt Nam 60 Biểu 2.1: Tăng trưởng GDP qua các năm (%) 54
  7. 1 LỜI NÓI ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Kể từ khi thực hiện chính sách mở cửa kinh tế, xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần đến nay, nước ta ngày càng hội nhập sâu, rộng với nền kinh tế khu vực và thế giới. Bên cạnh việc tham gia vào tổ chức kinh tế khu vực như ASEAN, APEC, Việt Nam đang gấp rút hoàn tất quá trình đàm phán gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO). Việt Nam đã đang và sẽ đứng trước sức ép rất lớn về vấn đề mở cửa các ngành kinh tế dịch vụ cho các nhà đầu tư nước ngoài đặc biệt là khi chính thức được trở thành thành viên của WTO. Lĩnh vực bảo hiểm là một lĩnh vực dịch vụ theo cam kết phải được mở cửa và Việt Nam đã chính thức mở cửa thị trường bảo hiểm cho các doanh nghiệp và các nhà đầu tư nước ngoài từ năm 1995 sau khi có Nghị định 100CP, xoá bỏ tình trạng độc quyền trong lĩnh vực bảo hiểm với việc các công ty và tập đoàn bảo hiểm nước ngoài đặt chân vào Việt Nam, cùng với sự ra đời của một số doanh nghiệp bảo hiểm trong nước. Bên cạnh đó do nền kinh tế phát triển, nhu cầu sử dụng dịch vụ bảo hiểm tăng lên, mà dịch vụ bảo hiểm Việt Nam tuy đã được đa dạng hoá và phát triển song còn chưa đáp ứng được nhu cầu của nền kinh tế quốc dân. Chính vì vậy cần phải có những giải pháp nhằm phát triển các dịch vụ bảo hiểm không những đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế quốc dân mà còn đáp ứng nhu cầu hội nhập kinh tế khu vực và thế giới. Đó cũng chính là lý do tại sao tôi chọn nghiên cứu đề tài này. Đề tài nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng thị trường bảo hiểm Việt Nam qua đó kiến
  8. 2 nghị một số giải pháp phát triển dịch vụ bảo hiểm, đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế theo tôi là hết sức cần thiết về lý luận cũng như thực tiễn. 2. Tình hình nghiên cứu: Vấn đề mở cửa các ngành kinh tế dịch vụ trong đó có lĩnh vực bảo hiểm đang là một trong những vấn đề quan tâm hàng đầu mà các đối tác trong các cuộc đàm phán song phương và đa phương đặt ra với Việt Nam. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về bảo hiểm song chưa có một nghiên cứu toàn diện nào về hướng phát triển dịch vụ bảo hiểm Việt Nam đáp ứng nhu cầu hội nhập, vì vậy đề tài là công trình nghiên cứu hoàn toàn mới của chuyên ngành kinh tế thế giới và quan hệ kinh tế quốc tế. 3. Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu thực trạng thị trường bảo hiểm Việt Nam hiện nay cùng với các yêu cầu hội nhập, từ đó đưa ra các giải pháp, kiến nghị nhằm phát triển dịch vụ bảo hiểm Việt Nam, đáp ứng nhu cầu hội nhập. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: Dịch vụ bảo hiểm Việt Nam - Phạm vi nghiên cứu: Dịch vụ bảo hiểm Việt Nam trước và sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 100/CP, nhấn mạnh đến đặc điểm của dịch vụ bảo hiểm Việt Nam những năm gần đây. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu: Trên cơ sở chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử đề tài sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu như: phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê, khảo sát, …để thực hiện mục đích nghiên cứu. 6. Kết cấu của luận văn: Đề tài ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục và tài liệu tham khảo, phần còn lại được cấu trúc thành 3 chương: + Chương I: Khái quát về bảo hiểm và dịch vụ bảo hiểm
  9. 3 + Chương II: Thực trạng dịch vụ bảo hiểm trên thị trường bảo hiểm VN + Chương III: Những giải pháp nhằm phát triển dịch vụ bảo hiểm Việt Nam đáp ứng nhu cầu hội nhập
  10. 4 CHƢƠNG I: KHÁI QUÁT VỀ BẢO HIỂM VÀ DỊCH VỤ BẢO HIỂM 1.1 Khái quát về bảo hiểm 1.1.1 Khái niệm Quá trình tồn tại và phát triển của con người là quá trình đấu tranh, chống chọi với thiên nhiên. Sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật giúp con người phần nào hạn chế được những ảnh hưởng tiêu cực của thiên nhiên. Tuy vậy, các thảm họa thiên nhiên cũng như kỹ thuật đã gây thiệt hại to lớn về người và của. Con người với sự trợ giúp của khoa học kỹ thuật tiến bộ đến đâu cũng không thể lường trước được rủi ro. Những rủi ro như vậy chính là căn nguyên của hoạt động bảo hiểm. Theo Dennis Kessler, “Bảo hiểm là sự đóng góp của số đông vào sự bất hạnh của số ít”. Hoặc theo Monique Gaullier, “Bảo hiểm là một nghiệp vụ qua đó, một bên là người được bảo hiểm cam đoan trả một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm thực hiện mong muốn để cho mình hoặc để cho người thứ ba trong trường hợp xảy ra rủi ro sẽ nhận được một khoản đền bù các tổn thất được trả bởi một bên khác: đó là người bảo hiểm. Người bảo hiểm nhận trách nhiệm đối với toàn bộ rủi ro và đền bù các thiệt hại theo các phương pháp của thống kê”. Tuy nhiên, những định nghĩa này hoặc quá thiên về góc độ kinh tế hoặc quá thiên về góc độ kỹ thuật, ít nhiều có sự khiếm khuyết, chưa hoàn chỉnh. Theo các chuyên gia bảo hiểm, một khái niệm đầy đủ và thích hợp cho bảo hiểm phải bao gồm việc hình thành một quỹ tiền tệ (quỹ bảo hiểm), sự hoán chuyển rủi ro và phải bao gồm cả sự kết hợp số đông các đơn vị đối tượng riêng lẻ, độc lập chịu cùng một rủi ro như nhau thành một nhóm tương tác.
  11. 5 “Bảo hiểm là hoạt động thể hiện người bảo hiểm cam kết bồi thường cho người tham gia bảo hiểm trong từng trường hợp xảy ra rủi ro thuộc phạm vi bảo hiểm với điều kiện người tham gia nộp một khoản phí cho chính anh ta hoặc người thứ ba”. Điều này có nghĩa là người tham gia chuyển giao rủi ro cho người bảo hiểm bằng cách nộp khoản phí để hình thành quỹ dự trữ. Khi người tham gia gặp rủi ro dẫn đến tổn thất, người bảo hiểm lấy quỹ dự trữ trợ cấp hoặc bồi thường thiệt hại thuộc phạm vi bảo hiểm cho người tham gia. Phạm vi bảo hiểm là những rủi ro mà người tham gia đăng ký với người bảo hiểm. Hoạt động kinh doanh bảo hiểm được định nghĩa là: “Hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục đích sinh lợi, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận rủi ro của người được bảo hiểm, trên cơ sở bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm để doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.” 1.1.2 Đặc điểm Bảo hiểm là một ngành kinh doanh đặc biệt trong xã hội bởi chính nguồn gốc ra đời, sản phẩm và ý nghĩa của nó, do vậy ngành bảo hiểm hoạt động theo một số nguyên tắc cơ bản của bảo hiểm  Chỉ bảo hiểm rủi ro: Theo nguyên tắc này, nghĩa là người bảo hiểm chỉ nhận bảo hiểm rủi ro, tai nạn bất ngờ không lường trước được, chứ không nhận bảo hiểm những cái gì chắc chắn sẽ xảy ra. Bảo hiểm được thực hiện chính là nhằm giải quyết những sự cố rủi ro ngoài ý muốn của con người, những rủi ro mà con người không thể khống chế được hoặc chỉ khống chế được phần nào. Người khai thác không nhận bảo hiểm hay cấp đơn bảo hiểm khi biết chắc chắn tai nạn hay sự cố sẽ xảy ra, ví dụ như xe cơ giới không đảm bảo hiểm an toàn kỹ thuật, con tàu không đủ
  12. 6 khả năng đi biển…Hoặc tai nạn đã xảy ra, ví dụ như xe đã bị tai nạn, tàu đã bị đắm, chủ xe hay chủ tàu mới tham gia bảo hiểm để được bồi thường bằng cách mua bảo hiểm ghi lùi lại ngày tháng trước khi tai nạn hoặc người bảo hiểm cấp đơn đúng ngày tháng khi tham gia bảo hiểm nhưng chủ xe/chủ tàu tìm cách để có hồ sơ tai nạn ghi ngày tháng xảy ra sau ngày mua bảo hiểm. Trong trường hợp này, người bảo hiểm sau khi biết người được bảo hiểm không khai báo thật, có quyền huỷ bỏ hợp đồng bảo hiểm hoặc không bồi thường tổn thất xảy ra.  Trung thực tuyệt đối: Trong giao dịch kinh doanh nói chung cần thực hiện trên cơ sở tin cậy lẫn nhau nghĩa là không được phép có bất kỳ hành vi gian lận hay mưu toan lừa đảo nào. Người bán hàng phải trả lời trung thực các câu hỏi của khách hàng đặt ra và giới thiệu, thông báo, quảng cáo đúng như giá trị sử dụng của hàng hoá. Trong giao dịch bảo hiểm, chỉ có người chủ (hoặc quản lý, sử dụng) mới biết được tất cả mọi yếu tố của đối tượng bảo hiểm, biết rủi ro mình yêu cầu bảo hiểm, còn người bảo hiểm thường không biết rõ rủi ro mà chỉ dựa vào những thông tin do người yêu cầu bảo hiểm cung cấp để xét đoán mức độ rủi ro và quyết định thái độ của mình đối với rủi ro: nhận hay không nhận bảo hiểm, nhận bảo hiểm theo điều kiện, điều khoản như thế nào và tính tỷ lệ phí bảo hiểm bao nhiêu…Do đó, người yêu cầu bảo hiểm phải có trách nhiệm khai báo mọi yếu tố trên, thậm chí cả những hiểm hoạ, nguy cơ làm tăng thêm rủi ro đối với đối tượng được bảo hiểm. Một vấn đề nữa là, người yêu cầu bảo hiểm có nghĩa vụ khai báo sự phát sinh các yếu tố quan trọng, có ảnh hưởng đến đối tượng được bảo hiểm trong suốt thời gian hợp đồng có hiệu lực hoặc khi tái tục hợp đồng. Trong ký kết hợp đồng bảo hiểm, cả hai bên người được bảo hiểm và người bảo hiểm đều phải tôn trọng nguyên tắc “trung thực tuyệt đối” (Utmost
  13. 7 good faith). Về phía người được bảo hiểm có nghĩa vụ khai báo trung thực như đã nêu, về phía người bảo hiểm có nghĩa vụ công bố, giải thích tất cả các qui tắc, điều khoản, điều kiện chi tiết của nghiệp vụ bảo hiểm và nội dung cụ thể của hợp đồng bảo hiểm cần ký kết.  Nguyên tắc lợi ích bảo hiểm (Insurable Interest): Theo nguyên tắc này, người được bảo hiểm muốn mua bảo hiểm phải có lợi ích bảo hiểm. Lợi ích bảo hiểm có thể là quyền lợi đã có hoặc sẽ có ở trong đối tượng bảo hiểm. Lợi ích bảo hiểm là lợi ích hoặc quyền lợi liên quan đến, gắn liền với hay phụ thuộc vào, sự an toàn hay không an toàn của đối tượng bảo hiểm. Người nào đó có lợi ích bảo hiểm ở trong một đối tượng bảo hiểm nào đó có nghĩa là quyền lợi của người đó sẽ được đảm bảo hiểm nếu đối tượng bảo hiểm đó an toàn và ngược lại, quyền lợi của người đó sẽ bị phương hại nếu đối tượng bảo hiểm đó gặp rủi ro. Hay nói cách khác, người có lợi ích bảo hiểm là người bị thiệt hại về tài chính khi đối tượng bảo hiểm đó gặp rủi ro. Người có lợi ích bảo hiểm là người chủ sở hữu về đối tượng bảo hiểm đó, người chịu trách nhiệm quản lý tài sản hoặc người nhận cầm cố tài sản. Lợi ích bảo hiểm có ý nghĩa to lớn trong bảo hiểm. Có lợi ích bảo hiểm mới được ký kết hợp đồng bảo hiểm. Khi xảy ra tổn thất, người được bảo hiểm đã phải có lợi ích bảo hiểm rồi mới được bồi thường. Bảo hiểm không có nghĩa là trút mọi trách nhiệm cho người bảo hiểm. Nguyên tắc đảm bảo người được bảo hiểm sau khi đã ký hợp đồng bảo hiểm vẫn phải quan tâm, trông nom, bảo vệ đối tượng bảo hiểm.  Nguyên tắc bồi thường (Indemnity): Theo nguyên tắc này, khi có tổn thất xảy ra, người bảo hiểm phải bồi thường như thế nào đó để đảm bảo hiểm cho người được bảo hiểm có vị trí tài
  14. 8 chính như trước khi có xảy ra tổn thất, không hơn không kém. Các bên không được lợi dụng bảo hiểm để trục lợi. Trong bảo hiểm, số tiền bồi thường mà một công ty bảo hiểm trả cho người được bảo hiểm trong một số sự cố được bảo hiểm không vượt quá số tiền bảo hiểm, không được lớn hơn thiệt hại thực tế. Người được bảo hiểm cũng không thể được bồi thường nhiều hơn thiệt hại do tổn thất, không được kiếm lời bằng con đường bảo hiểm, tối đa người được bảo hiểm cũng chỉ được bồi thường đầy đủ, chứ không thể nhiều hơn thiệt hại.  Nguyên tắc thế quyền (Subrogation): Theo nguyên tắc này, người bảo hiểm, sau khi bồi thường cho người được bảo hiểm, có quyền thay mặt người được bảo hiểm để đòi người thứ ba có trách nhiệm bồi thường cho mình. Tất cả các khoản tiền nào có thể thu hồi được để giảm bớt thiệt hại đều thuộc thẩm quyền sở hữu của người bảo hiểm là người đã trả tiền bồi thường tổn thất. Khi số tiền phải bồi thường càng lớn thì việc áp dụng nguyên tắc thế quyền càng quan trọng và hết sức có ý nghĩa. Thế quyền có thể được thực hiện trước hoặc sau khi bồi thường tổn thất, trong trường hợp này người bảo hiểm được thay mặt người được bảo hiểm để làm việc với các bên liên quan. Người được bảo hiểm không có quyền miễn trách người có lỗi, vì nếu người được bảo hiểm chỉ nhận lỗi về mình, nghĩa là người được bảo hiểm tước đi khả năng thực hiện thế quyền của người bảo hiểm. Tuy nhiên, người bảo hiểm cũng chỉ được thực hiện thế quyền ở mức độ tương đương với số tiền đã trả hoặc sẽ trả. Để thực hiện được nguyên tắc này, người được bảo hiểm phải cung cấp các biên bản, giấy tờ, chứng từ, thư từ cần thiết cho người bảo hiểm. 1.1.3 Vai trò của bảo hiểm trong nền kinh tế và đời sống xã hội Bảo hiểm là một ngành kinh tế hết sức nhạy cảm, có thể coi bảo hiểm chính là lá chắn của nền kinh tế quốc dân, chính vì vậy bảo hiểm có một vai trò đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế.
  15. 9 Trước hết, bảo hiểm góp phần ổn định tài chính cho người tham gia trước tổn thất do rủi ro gây nên. Rủi ro dù bắt nguồn từ thiên tai hay tai nạn bất ngờ đều gây thiệt hại về kinh tế, ảnh hưởng đến thu nhập, đời sống, sản xuất kinh doanh của các cá nhân, doanh nghiệp tham gia bảo hiểm, chưa kể có lúc gây thiệt hại về người. Tổn thất đó sẽ được bảo hiểm trợ cấp hoặc bồi thường về mặt tài chính để người tham gia nhanh chóng khắc phục hậu quả, ổn định đời sống và sản xuất kinh doanh. Từ đó, người bị thiệt hại có thể khôi phục và phát triển sản xuất kinh doanh và các hoạt động khác một cách bình thường. Tác động này phù hợp với mục tiêu kinh tế nên thu hút được số đông người tham gia. Thứ hai, bảo hiểm góp phần đề phòng và hạn chế tổn thất; giúp cho cuộc sống con người an toàn hơn, xã hội trật tự hơn, giảm bớt nỗi lo cho mỗi cá nhân và doanh nghiệp. Khi đã tham gia bảo hiểm, cơ quan hoặc công ty bảo hiểm sẽ cùng với người tham gia thực hiện các biện pháp để đề phòng và hạn chế tổn thất, rủi ro đã xảy ra. Cơ quan, công ty bảo hiểm đóng góp tài chính một cách tích cực để thực hiện các biện pháp hạn chế rủi ro như tuyên truyền, hướng dẫn các biện pháp phòng chống tai nạn, mua sắm thêm các dụng cụ phòng cháy chữa cháy, cùng các ngành giao thông làm các biển báo, các đường lánh nạn... Thứ ba, bảo hiểm góp phần tăng tích luỹ và tiết kiệm chi cho Ngân sách Nhà nước Với quỹ bảo hiểm do các thành viên tham gia đóng góp, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ trợ cấp hoặc bồi thường tổn thất thuộc phạm vi bảo hiểm cho người tham gia để họ khôi phục đời sống, sản xuất kinh doanh. Như vậy, Ngân sách Nhà nước không phải chi ra để trợ cấp cho các thành viên, các doanh nghiệp khi các đối tượng này gặp rủi ro, giúp giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước, tất nhiên là trừ trong những trường hợp tổn thất mang tính thảm hoạ, có tính chất xã hội rộng lớn.
  16. 10 Mặt khác, dịch vụ bảo hiểm nhất là bảo hiểm thương mại có nghĩa vụ đóng góp vào ngân sách nhà nước thông qua việc thực hiện đóng các loại thuế có liên quan, như vậy là dịch vụ bảo hiểm tăng thu cho ngân sách. Thứ tư, bảo hiểm còn là phương thức huy động vốn để đầu tư phát triển kinh tế – xã hội. Dưới hình thức phí bảo hiểm, ngành bảo hiểm đã huy động một số lượng vốn khá lớn từ các đối tượng tham gia. Số vốn đó ngoài chi trả, trợ cấp hay bồi thương thiệt hại còn là nguồn vốn để đầu tư phát triển kinh tế – xã hội. Đặc biệt, đối với bảo hiểm nhân thọ, nguồn vốn huy động được tích luỹ trong một thời gian dài mới phải chi trả cho người tham gia bảo hiểm. Do đó, các công ty bảo hiểm có thể sử dụng để kinh doanh bất động sản, mua trái phiếu... hay là dùng để đầu tư vào hoạt động kinh tế sinh lời. Và như vậy làm tăng vòng chu chuyển nguồn vốn, làm cho hệ thống tài chính sôi động hơn... Thứ năm, bảo hiểm còn góp phần thúc đẩy phát triển quan hệ kinh tế giữa các nước thông qua hoạt động tái bảo hiểm. Thị trường bảo hiểm nội địa và thị trường bảo hiểm quốc tế có mối quan hệ qua lại, thúc đẩy nhau phát triển thông qua hình thức phân tán rủi ro và chấp nhận rủi ro – Hình thức tái bảo hiểm giữa các công ty của các nước. Như vậy, bảo hiểm vừa góp phần phát triển quan hệ kinh tế giữa các nước, vừa góp phần ổn định thu chi ngoại tệ cho ngân sách. Thứ sáu, bảo hiểm thu hút một số lượng lao động nhất định của xã hội, góp phần giảm bớt tình trạng thất nghiệp trong nền kinh tế, đồng thời dịch vụ bảo hiểm cũng góp phần giải quyết và ổn định đời sống cho một bộ phận người lao động trong ngành bảo hiểm.
  17. 11 1.2 Khái quát về dịch vụ bảo hiểm 1.2.1 Khái quát về dịch vụ * Khái niệm về dịch vụ Cùng với sự phát triển của xã hội loài người, nền sản xuất và văn minh nhân thọ loại, dịch vụ ngày càng phát triển cả về số lượng, chất lượng và trở thành một bộ phận năng động, một xu thế phát triển của nền kinh tế hiện đại. Dịch vụ là khái niệm chỉ toàn bộ các hoạt động mà kết quả của chúng không tồn tại dưới dạng vật chất cụ thể. Hoạt động dịch vụ bao trùm lên tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân như: vận tải, du lịch, thương mại, ngân hàng, bảo hiểm, bưu chính viễn thông, bảo vệ môi trường, dịch vụ hành chính, dịch vụ tư vấn… Như vậy có thể định nghĩa một cách chung nhất: dịch vụ là những hoạt động mang tính xã hội, tạo ra các sản phẩm hàng hoá không tồn tại dưới hình thái vật thể nhằm thoả mãn một cách kịp thời, thuận tiện và hiệu quả hơn nhu cầu sản xuất và đời sống con người. Ở các nước phát triển, dịch vụ và khái niệm dịch vụ đã tồn tại và phát triển từ lâu và được các nhà kinh tế học quan tâm nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Các nhà kinh tế học cũng đã dùng khá nhiều các thuật ngữ để chỉ dịch vụ như “kinh tế mềm”, “công nghiệp siêu hình”, “kinh tế khu vực III”, …Tuy vậy, nguồn gốc cho sự ra đời của các hoạt động dịch vụ đó chính là nền kinh tế hàng hoá. K. Mark đã chỉ ra rằng: dịch vụ là con đẻ của nền kinh tế hàng hoá khi mà kinh tế hàng hoá phát triển mạnh, đòi hỏi một sự lưu thông trôi chảy thông suốt liên tục để thoả mãn nhu cầu ngày càng cao của con người thì dịch vụ phát triển. Bằng cách tiếp cận dưới góc độ kinh tế, Mark đã chỉ ra nguồn gốc ra đời và động lực phát triển của dịch vụ.
  18. 12 Hiện nay ở các nước phát triển tỷ trọng ngành dịch vụ trong tổng sản phẩm quốc dân rất cao, chiếm 70- 80% GDP. Điều đó cho thấy kinh tế hàng hoá phát triển sẽ kéo theo dịch vụ phát triển như Mark đã chỉ ra, dịch vụ là một thực thể tất yếu khách quan của sự hợp tác, phân công lao động của tiến bộ khoa học và công nghệ cũng như của đời sống. Dịch vụ đã trở thành một ngành kinh tế quan trọng của các quốc gia. Cho tới nay tồn tại rất nhiều quan niệm về dịch vụ của nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học song có thể hiểu dịch vụ theo hai cách sau: Theo nghĩa rộng: dịch vụ được coi là lĩnh vực kinh tế thứ ba trong nền kinh tế quốc dân. Theo cách hiểu này, dịch vụ gồm toàn bộ các ngành, các lĩnh vực tạo ra tổng sản phẩm quốc nội hay tổng sản phẩm quốc dân trừ các ngành sản xuất vật chất như công nghiệp, nông nghiệp. Theo nghĩa hẹp: dịch vụ là những hoạt động hỗ trợ cho quá trình kinh doanh bao gồm các hỗ trợ trước trong và sau khi bán, là phần mềm của sản phẩm được cung ứng cho khách hàng. Là những đầu vào trung gian, dịch vụ mang lại lợi ích rất lớn cho những ngành khác. Dịch vụ tham gia sâu sắc vào trong quá trình sản xuất và thương mại đối với mọi hàng hoá và dịch vụ trong nền kinh tế. Dịch vụ chiếm tới 10-20% chi phí sản xuất và mọi chi phí thương mại: thông tin liên lạc, vận tải, tài chính và bảo hiểm thương mại và dịch vụ phân phối. Giá cả và chất lượng dịch vụ vì thế đóng vai trò quan trọng quyết định chi phí của những mặt hàng khác trong nền kinh tế. Dịch vụ có chất lượng kém làm trì hoãn sản xuất và vận tải không cho phép các hãng tham gia vào mạng lưới kinh tế. Tác động của chất lượng dịch vụ không chỉ là lợi ích thu được một lần mà có ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng của quốc gia. Dịch vụ giá cao và chất lượng kém không chỉ tác động đến hoạt động sản xuất hiện thời của các hãng mà còn không khuyến khích các hãng trong và ngoài nước đầu tư trong tương lai so
  19. 13 khả năng sinh lời của đầu tư giảm sút. Không những thế, chất lượng dịch vụ kém còn dẫn đến hệ quả giảm tốc độ tăng trưởng của cả nền kinh tế. Cùng với sự phát triển của sản xuất, khoa học kỹ thuật, công nghệ thì cũng xuất hiện ngày càng nhiều hoạt động kinh doanh mới, các dịch vụ mới. * Phân loại dịch vụ - Căn cứ vào lĩnh vực dịch vụ + Dịch vụ có tính chất sản xuất (dịch vụ vật chất) bao gồm các dịch vụ cung ứng các yếu tố đầu vào cho quá trình sản xuất, và dịch vụ tiêu thụ sản phẩm (đầu ra) và các loại dịch vụ vật chất khác như sửa chữa, ăn uống, thông tin… + Dịch vụ không có tính chất sản xuất, bao gồm các dịch vụ về tư vấn, đào tạo, y tế, thể dục thể thao, giải trí, luật sư,… - Căn cứ vào đối tượng dịch vụ + Dịch vụ có tính chất xã hội (dịch vụ công), là loại dịch vụ đáp ứng đời sống cộng đồng. Nguồn đầu tư chủ yếu cho loại dịch vụ này là phúc lợi xã hội. Chủ thể thực hiện dịch vụ công là do công quyền hoặc do chính quyền uỷ nhiệm thực hiện. + Dịch vụ có tính chất cá nhân, bao gồm các dịch vụ phục vụ cho đời sống vật chất, văn hoá, thẩm mỹ,…của con người. - Căn cứ trên giác độ tài chính + Dịch vụ phải trả tiền. + Dịch vụ không phải trả tiền: Do nhà nước chi trả thông qua quỹ phúc lợi xã hội. * Đặc điểm cơ bản của dịch vụ Sản phẩm dịch vụ có những đặc điểm riêng biệt giúp ta có thể phân biệt với các sản phẩm vật chất.
  20. 14 Thứ nhất, sản phẩm dịch vụ là sản phẩm vô hình, không hiện hữu, sản phẩm dịch vụ không tồn tại dưới dạng vật chất cụ thể. Sản phẩm mà dịch vụ tạo ra để phục vụ thì không thể xác định một cách cụ thể bằng các tiêu chuẩn kỹ thuật. Cái mà khách hàng cảm nhận được từ sản phẩm dịch vụ vụ lại chính là các phương tiện chuyển giao dịch vụ tới khách hàng. Do vậy mà thái độ bên ngoài của các nhân viên tiếp xúc, của yếu tố bên ngoài là rất quan trọng. Nó ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng dịch vụ. Thứ hai, sản phẩm dịch vụ có tính không tách rời. Hay nói cách khác là việc cung ứng sản phẩm và việc tiêu dùng sản phẩm diễn ra đồng thời. Một sản phẩm dịch vụ được tạo ra cũng chính là lúc nó được tiêu dùng. Sản phẩm dịch vụ không thể tách rời khỏi nguồn gốc của nó, cho dù là do con người hay máy móc tạo ra dịch vụ. Từ đó đòi hỏi phải quan tâm bố trí sản xuất hợp lý như việc đặt các địa điểm làm dịch vụ, mạng lưới dịch vụ lưu động. Thứ ba, sản phẩm dịch vụ không có dự trữ. Đây chính là hệ quả của đặc điểm không tách rời. Do sản xuất và tiêu dùng diễn ra cùng một lúc nên sản phẩm dịch vụ không có dự trữ, không thể cất trữ trong kho để làm phần đệm điều chỉnh sự thay đổi nhu cầu thị trường trường như các sản phẩm vật chất khác. Từ đó cần phải có kế hoạch dự trữ các phương tiện làm dịch vụ. Trong thực tế, có những nhu cầu đối với nhiều loại dịch vụ rõ rệt, nếu không có kế hoạch dữ trữ các phương tiện, hàng hoá sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của khách hàng và sẽ mất cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy trong nhiều trường hợp, hoạt động dịch vụ sau khi đã thực hiện thì các yếu tố cấu thành sản phẩm dịch vụ không mất đi mà vẫn còn nguyên ven. Nghĩa là quá trình tạo ra sản phẩm dịch vụ được lặp đi lặp lại nhiều lần như một bản nhạc, một lượng thông tin tư vấn pháp luật… Nhưng yếu tố cấu thành trên không phải là sản phẩm dự trữ của dịch vụ. Nó chỉ là tiềm năng tạo
nguon tai.lieu . vn
Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Công nghệ thông tin Kinh tế - Thương mại Tài chính - Ngân hàng Kiến trúc - Xây dựng Điện-Điện tử-Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Công nghệ - Môi trường Báo cáo khoa học Quản trị kinh doanh Khoa học xã hội Khoa học tự nhiên Nông - Lâm - Ngư Y khoa - Dược