Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Nguyễn Mai Anh
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY HỌC TIẾT THỰC HÀNH HÓA HỌC Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
(Chương trình hóa học lớp 10 cơ bản và nâng cao)
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
Thành phố Hồ Chí Minh - 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Nguyễn Mai Anh
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY HỌC TIẾT THỰC HÀNH HÓA HỌC Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
(Chương trình hóa học lớp 10 cơ bản và nâng cao)
Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học Hóa học
Mã số: 60 14 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. NGUYỄN PHÚ TUẤN
Thành phố Hồ Chí Minh - 2012
LỜI CẢM ƠN
Luận văn được hoàn thành với cố gắng hết mình của bản thân, cùng với
sự giúp đỡ vô cùng nhiệt tình của thầy cô, gia đình, bạn bè và các em học sinh.
Xin gửi lời tri ân sâu sắc nhất đến TS. Nguyễn Phú Tuấn, PGS.TS. Trịnh
Văn Biều, những người Thầy đã luôn tận tình hướng dẫn, động viên khích lệ em
trong quá trình thực hiện luận văn cao học.
Xin gửi lời biết ơn chân thành đến tất cả các Thầy Cô đã tham gia giảng
dạy lớp Cao học Lý luận và phương pháp dạy học Hóa học khóa 20, về tất cả
tri thức, kinh nghiệm và tâm huyết đã truyền dạy cho chúng em trong suốt
khóa học.
Xin gửi lời cám ơn chân thành đến Ban Giám hiệu, phòng Sau đại học,
Thư viện, Khoa Hóa học trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã
hỗ trợ rất nhiều trong quá trình học tập và thực hiện luận văn.
Xin gửi lời cảm ơn những người bạn đồng hành của lớp cao học Lý luận
và PPDH Hóa học khóa 19, 20, Quý Thầy Cô và các em học sinh trường THPT
Quang Trung, Trần Quang Khải, Giồng Ông Tố, Nguyễn Trường Tộ, Thống
Nhất B đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để chúng tôi có thể thực hiện đề tài.
Lời cảm ơn cuối cùng, xin dành cho gia đình yêu thương đã luôn ở phía
sau và trở thành động lực để con hoàn thành trọn vẹn 3 năm cao học.
Một lần nữa, xin gửi đến tất cả mọi người lòng biết ơn chân thành và
sâu sắc nhất.
Tác giả
Nguyễn Mai Anh
Trang 3
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .................................................................................. 3
MỤC LỤC ........................................................................................ 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................. 6
DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................... 7
MỞ ĐẦU ........................................................................................... 8
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI............................................................................... 8
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU....................................................................... 9
3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU ................................... 9
4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ....................................................................... 9
5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU .......................................................................... 9
6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................ 10
7. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU.................. 10
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ........................ 11
1.1.Tổng quan vấn đề cần nghiên cứu ......................................................... 11
1.1.1. Các tài liệu hướng dẫn thực hành hoá học..................................................11
1.2.Cơ sở lý luận ............................................................................................ 17
1.2.1.Phương pháp trực quan và phương tiện trực quan trong dạy học hóa học ..17
1.2.2.Thí nghiệm trong dạy học hóa học [25].......................................................23
1.2.3.Tiết thực hành hóa học ở trường THPT [19] [20] [42]................................28
1.2.4.Hình thành và rèn luyện kĩ năng thực hành thí nghiệm cho HS phổ thông.28
1.3.Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 31
1.3.1.Một số vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học hiện nay [41] [42] [43] ...31
1.3.2.Thực trạng dạy học tiết thực hành hóa học ở trường THPT ........................34
TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ................................................................................ 42
Chương 2:MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY HỌC TIẾT THỰC HÀNH HÓA HỌC Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ....................................................... 43
2.1.Cơ sở khoa học của việc xây dựng các biện pháp nhằm nâng cao chất
lượng dạy học tiết thực hành hóa học ở trường THPT. ............................ 43
2.1.1. Khái niệm và cấu trúc của quá trình dạy học .............................................43
2.1.2. Một số đặc điểm mới của quá trình dạy học hiện nay ................................48
2.2. Một số biện pháp nâng cao chất lượng tiết thực hành hóa học ở
trường THPT. ................................................................................................ 51
2.3.Vận dụng một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học tiết
thực hành hóa học ở trường THPT. ............................................................ 54
2.3.1. Thiết kế “Giáo án thực hành hóa học 10 cơ bản và nâng cao” ...................54
2.3.2. Thiết kế “Vở thực hành hóa học 10 cơ bản và nâng cao” ..........................83
2.3.3. Hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận để rèn
luyện và kiểm tra kỹ năng thực hành của HS. ....................................................105
2.3.4. Tổng hợp, biên soạn CD phim thí nghiệm hóa học 10 .............................130
TÓM TẮT CHƯƠNG 2 .............................................................................. 131
Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .................................. 132
3.1.Mục đích thực nghiệm .......................................................................... 132
3.2.Đối tượng – địa bàn – thời gian thực nghiệm ..................................... 132
3.3.Tiến trình thực nghiệm ......................................................................... 133
3.4.Xử lý kết quả thực nghiệm ................................................................... 137
3.5. Phân tích kết quả thực nghiệm ........................................................... 142
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT......................................................... 147
1. Kết luận .................................................................................................... 147
2. Hướng phát triển của đề tài ................................................................... 148
3. Kiến nghị .................................................................................................. 148
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 151
PHỤ LỤC ..................................................................................... 154
nguon tai.lieu . vn
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Nguyễn Mai Anh
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY HỌC TIẾT THỰC HÀNH HÓA HỌC Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
(Chương trình hóa học lớp 10 cơ bản và nâng cao)
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
Thành phố Hồ Chí Minh - 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Nguyễn Mai Anh
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY HỌC TIẾT THỰC HÀNH HÓA HỌC Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
(Chương trình hóa học lớp 10 cơ bản và nâng cao)
Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học Hóa học
Mã số: 60 14 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. NGUYỄN PHÚ TUẤN
Thành phố Hồ Chí Minh - 2012
LỜI CẢM ƠN
Luận văn được hoàn thành với cố gắng hết mình của bản thân, cùng với
sự giúp đỡ vô cùng nhiệt tình của thầy cô, gia đình, bạn bè và các em học sinh.
Xin gửi lời tri ân sâu sắc nhất đến TS. Nguyễn Phú Tuấn, PGS.TS. Trịnh
Văn Biều, những người Thầy đã luôn tận tình hướng dẫn, động viên khích lệ em
trong quá trình thực hiện luận văn cao học.
Xin gửi lời biết ơn chân thành đến tất cả các Thầy Cô đã tham gia giảng
dạy lớp Cao học Lý luận và phương pháp dạy học Hóa học khóa 20, về tất cả
tri thức, kinh nghiệm và tâm huyết đã truyền dạy cho chúng em trong suốt
khóa học.
Xin gửi lời cám ơn chân thành đến Ban Giám hiệu, phòng Sau đại học,
Thư viện, Khoa Hóa học trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã
hỗ trợ rất nhiều trong quá trình học tập và thực hiện luận văn.
Xin gửi lời cảm ơn những người bạn đồng hành của lớp cao học Lý luận
và PPDH Hóa học khóa 19, 20, Quý Thầy Cô và các em học sinh trường THPT
Quang Trung, Trần Quang Khải, Giồng Ông Tố, Nguyễn Trường Tộ, Thống
Nhất B đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để chúng tôi có thể thực hiện đề tài.
Lời cảm ơn cuối cùng, xin dành cho gia đình yêu thương đã luôn ở phía
sau và trở thành động lực để con hoàn thành trọn vẹn 3 năm cao học.
Một lần nữa, xin gửi đến tất cả mọi người lòng biết ơn chân thành và
sâu sắc nhất.
Tác giả
Nguyễn Mai Anh
Trang 3
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .................................................................................. 3
MỤC LỤC ........................................................................................ 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................. 6
DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................... 7
MỞ ĐẦU ........................................................................................... 8
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI............................................................................... 8
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU....................................................................... 9
3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU ................................... 9
4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ....................................................................... 9
5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU .......................................................................... 9
6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................ 10
7. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU.................. 10
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ........................ 11
1.1.Tổng quan vấn đề cần nghiên cứu ......................................................... 11
1.1.1. Các tài liệu hướng dẫn thực hành hoá học..................................................11
1.2.Cơ sở lý luận ............................................................................................ 17
1.2.1.Phương pháp trực quan và phương tiện trực quan trong dạy học hóa học ..17
1.2.2.Thí nghiệm trong dạy học hóa học [25].......................................................23
1.2.3.Tiết thực hành hóa học ở trường THPT [19] [20] [42]................................28
1.2.4.Hình thành và rèn luyện kĩ năng thực hành thí nghiệm cho HS phổ thông.28
1.3.Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 31
1.3.1.Một số vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học hiện nay [41] [42] [43] ...31
1.3.2.Thực trạng dạy học tiết thực hành hóa học ở trường THPT ........................34
TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ................................................................................ 42
Chương 2:MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY HỌC TIẾT THỰC HÀNH HÓA HỌC Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ....................................................... 43
2.1.Cơ sở khoa học của việc xây dựng các biện pháp nhằm nâng cao chất
lượng dạy học tiết thực hành hóa học ở trường THPT. ............................ 43
2.1.1. Khái niệm và cấu trúc của quá trình dạy học .............................................43
2.1.2. Một số đặc điểm mới của quá trình dạy học hiện nay ................................48
2.2. Một số biện pháp nâng cao chất lượng tiết thực hành hóa học ở
trường THPT. ................................................................................................ 51
2.3.Vận dụng một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học tiết
thực hành hóa học ở trường THPT. ............................................................ 54
2.3.1. Thiết kế “Giáo án thực hành hóa học 10 cơ bản và nâng cao” ...................54
2.3.2. Thiết kế “Vở thực hành hóa học 10 cơ bản và nâng cao” ..........................83
2.3.3. Hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận để rèn
luyện và kiểm tra kỹ năng thực hành của HS. ....................................................105
2.3.4. Tổng hợp, biên soạn CD phim thí nghiệm hóa học 10 .............................130
TÓM TẮT CHƯƠNG 2 .............................................................................. 131
Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .................................. 132
3.1.Mục đích thực nghiệm .......................................................................... 132
3.2.Đối tượng – địa bàn – thời gian thực nghiệm ..................................... 132
3.3.Tiến trình thực nghiệm ......................................................................... 133
3.4.Xử lý kết quả thực nghiệm ................................................................... 137
3.5. Phân tích kết quả thực nghiệm ........................................................... 142
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT......................................................... 147
1. Kết luận .................................................................................................... 147
2. Hướng phát triển của đề tài ................................................................... 148
3. Kiến nghị .................................................................................................. 148
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 151
PHỤ LỤC ..................................................................................... 154