Xem mẫu
- TR NG I H C C N TH
KHOA TH Y S N
TH L HUY N
SO SÁNH HI U QU S D NG CÁC LO I TH C N
VIÊN C A CÁ TRA (Pangasianodon hypophthalmus)
GI NG
LU N V N T T NGHI P IH C
NGÀNH NUÔI TR NG TH Y S N
2009
i
- TR NG I H C C N TH
KHOA TH Y S N
TH L HUY N
SO SÁNH HI U QU S D NG CÁC LO I TH C N
VIÊN C A CÁ TRA (Pangasianodon hypophthalmus)
GI NG
LU N V N T T NGHI P IH C
NGÀNH NUÔI TR NG TH Y S N
CÁN B H NG D N
PGs. Ts. NGUY N THANH PH NG
2009
ii
- iii
- IC MT
Xin bày t lòng bi t n sâu s c n Ban Ch Nhi m khoa Th y S n, cùng
quý th y cô ã có công dìu d t, d y b o trong su t quá trình h c t p gi ng
ng .
Xin chân thành bày t lòng bi t n sâu s c n th y Nguy n Thanh
Ph ng ã h ng d n, t n tình giúp , ng viên và óng góp nhi u ý ki n quý
báu trong su t th i gian th c hi n tài và hoàn thành lu n v n t t nghi p.
Xin g i l i c m n chân thành n anh Tr n Minh Phú, ch Tr n Lê C m
Tú và anh Nguy n Hoàng c Trung ã t n tình h tr , h ng d n, giúp và
truy n t nh ng kinh nghi m quý báu, nh ng l i khuyên b ích trong quá trình
th c hi n lu n v n t t nghi p.
i l i c m n các anh ch i tr c, các b n l p Th y s n Khoá 31, các
n cùng m ng tài ã giúp và có nhi u ý ki n óng góp thi t th c trong
su t khoá h c c ng nh trong th i gian làm lu n v n t t nghi p.
Cu i cùng xin cho tác gi bày t lòng kính tr ng chân thành n gia ình
và ng i thân ã t o m i u ki n thu n l i nh t c v v t ch t l n tinh th n
tác gi hoàn thành bài lu n v n này.
Chân thành c m n!
i
- TÓM T T
Ch t l ng th c n viên công nghi p dùng nuôi cá tra (Pangasianodon
hypophthalmus) có nh h ng n t ng tr ng và hi u qu kinh t . ánh giá
hi u qu s d ng c a m t s lo i th c n viên có s n l ng l n trên th tr ng s
là c s ng i nuôi ch n th c n thích h p nh m m b o cá nuôi t ng tr ng
t và t hi u qu kinh t . Nghiên c u c ti n hành g m u tra thông tin v
các lo i th c n bán trên th tr ng thành ph C n Th và thí nghi m ánh giá
hi u qu s d ng 4 lo i th c n c a cá tra giai n gi ng trong b .
u tra thông tin v th c n bán trên th tr ng thành ph C n Th c
ti n hành b ng cách u tra ph ng v n 24 c a hàng bán th c n gia súc và th y
n t i Qu n Ninh Ki u, Qu n Bình Th y, Qu n Ô Môn, Qu n Th t N t, Qu n
Cái R ng theo m u chu n b tr c. K t qu cho th y có kho ng 16 lo i th c n
viên công nghi p v i các nhãn hi u khác nhau, trong ó các nhãn hi u n i ti ng
nh Cargill, CP và UP c bán nhi u các i lý n m trong vùng nuôi tr ng
m cá tra nh Th t N t và Ô Môn. Ng c l i, các nhãn hi u khác thì phân b
rãi rác các khu v c nuôi trong thành ph C n Th . Qu n Th t N t và Ô Môn
có s a d ng cao nh t v ch ng lo i và kích c th c n áp ng c nhu
u ng và nuôi, Qu n Th t N t chi m 9/16 lo i th c n, Qu n Ô Môn chi m
7/16 lo i.
t qu thí nghi m v hi u qu s d ng 4 lo i th c n v i s n l ng l n
c bán trên th tr ng c ti n hành trong 12 b composite (0,5 m3/b ) có
c ch y tràn và s c khí li n t c. M t cá th là 30 con/b và c cho n 2
n/ngày theo nhu c u. Kh i l ng trung bình c a cá khi thí nghi m là 20 g/con.
Th i gian thí nghi m là 3 tháng. K t qu cho th y h s FCR th c n mã s 1
(1,22) th p h n so v i các nghi m th c còn l i (p
- CL C
Trang
I C M T ........................................................................................................... i
TÓM T T ............................................................................................................... ii
C L C..............................................................................................................iii
DANH SÁCH B NG .............................................................................................. v
DANH SÁCH HÌNH .............................................................................................. vi
Ph n 1: TV N ............................................................................................ 1
1.1 Gi i thi u...................................................................................................... 1
1.2 c tiêu c a tài........................................................................................ 1
1.3 i dung c a tài ....................................................................................... 2
1.4 Th i gian th c hi n tài.............................................................................. 2
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U............................................................................ 3
2.1 c m sinh h c c a cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) ..................... 3
a) th ng phân lo i và hình thái............................................................. 3
b) c m sinh h c c n b n.................................................................... 4
2.2 Nhu c u dinh d ng...................................................................................... 4
a) Nhu c u m và acid amin ................................................................... 4
b) Nhu c u ch t b t ng (Cacbohydrate) ................................................... 6
c) Nhu c u ch t béo...................................................................................... 7
d) Nhu c u n ng l ng .............................................................................. 8
e) Nhu c u vitamin.................................................................................... 9
f) Nhu c u ch t khoáng............................................................................. 9
2.3 ng quan v tình hình s d ng th c n trong nuôi tr ng th y s n trong n c
và trên th gi i .................................................................................................... 10
a) Trên th gi i ....................................................................................... 10
b) Tình hình chung v s d ng th c n cho cá tra và basa BSCL....... 11
2.4 Tiêu chu n ngành v th c n h n h p d ng viên cho cá Tra và Ba sa (28 TCN
188 : 2004 Th c n h n h p d ng viên cho cá Tra và Ba sa) ............................... 13
Ph n 3: V T LI U VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U .................................... 16
3.1 a m và th i gian th c hi n thí nghi m ................................................. 16
3.2 Kh o sát tình hình kinh doanh các lo i th c n công nghi p cho cá tra trên
t s khu v c Thành Ph C n Th ................................................................ 16
3.3 So sánh hi u qu s d ng 4 lo i th c n có s n l ng tiêu th l n trên th
tr ng c a cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) gi ng .................................... 16
3.3.1 i t ng thí nghi m .......................................................................... 16
3.3.2 trí thí nghi m ................................................................................. 16
3.3.3 t li u nghiên c u ............................................................................. 17
3.3.4Ph ng pháp tri n khai thí nghi m...................................................... 17
3.3.5Phân tích m u ..................................................................................... 19
3.3.6Tính toán s li u ................................................................................. 19
3.4 lý s li u................................................................................................ 20
Ph n 4: K T QU VÀ TH O LU N................................................................... 21
4.1 Tình hình kinh doanh các lo i th c n công nghi p trên th tr ng................ 21
4.2 So sánh hi u qu c a 4 lo i th c n trên cá tra gi ng ..................................... 23
iii
- 4.2.1Các y u t môi tr ng trong thí nghi m.............................................. 23
4.2.2 t qu phân tích m u th c n thí nghi m .......................................... 24
4.2.3 l s ng c a cá................................................................................ 25
4.2.4 ng tr ng c a cá thí nghi m ............................................................. 26
4.2.5 s và chi phí th c n ...................................................................... 27
4.2.6 Ch t l ng cá nuôi ............................................................................. 28
4.2.6.1 Thành ph n sinh hoá c a cá tra tr c và sau thí nghi m .................. 28
4.6.2.2 Hi u qu s d ng Protein (PER)...................................................... 30
4.6.2 T l gan/thân c a (HSI) (Hepatic Somatic Index) ............................ 31
4.7.2 Màu s c c a th t cá ........................................................................... 32
Ph n 5: K T LU N- XU T ........................................................................... 33
5.1 K t lu n......................................................................................................... 33
5.2 xu t.......................................................................................................... 33
TÀI LI U THAM KH O...................................................................................... 34
PH L C .............................................................................................................. 37
iv
- DANH SÁCH B NG
Trang
ng 2.1: So sánh nhu c u ch t m c a 3 loài cá ------------------------------------ 5
ng 2.2: Nhu c u t ng lo i acid amin c a cá nheo M và cá trê Phi (Lovell,
1989)----------------------------------------------------------------------------------------- 6
ng 2.3: M c s d ng t i a lipid trong th c n m t s loài cá ------------------- 8
ng 2.4: Nhu c u vitamin cho m t s loài cá (mg/kg th c n )-------------------- 9
ng 2.5: Ch tiêu c m quan c a th c n viên----------------------------------------13
ng 2.6: Ch tiêu lý, hóa c a th c n viên -------------------------------------------14
ng 4.1: S a d ng v ch ng lo i và kích c c a m t s th c n trên th tr ng
-----------------------------------------------------------------------------------------------22
ng 4.2 Các y u t môi tr ng thí nghi m ------------------------------------------24
ng 4.3 Thành ph n hóa h c c a 4 lo i th c n s d ng trong thí nghi m -----24
ng 4.4: T l s ng c a cá sau thí nghi m v i 4 lo i th c n công nghi p -----26
ng 4.5: nh h ng c a các lo i th c n thí nghi m lên s sinh tr ng c a cá
-----------------------------------------------------------------------------------------------26
ng 4.7: Thành ph n hoá h c c a cá tr c và sau thí nghi m --------------------30
ng 4.8: Hi u qu s d ng protein c a cá tra ---------------------------------------30
ng 4.9: T l gan/th n (HSI) c a cá tra sau khi k t thúc thí nghi m -----------31
v
- DANH SÁCH HÌNH
Trang
Hình 2.1: Cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) --------------------------- 3
Hình 3.1: Các lo i th c n làm thí nghi m------------------------------------17
Hình 3.2: H th ng thí nghi m -------------------------------------------------18
Hình 3.3: Cá b trí thí nghi m --------------------------------------------------18
Hình 4.1: Bi u th hi n s a d ng c a các lo i th c n trên khu v c
u tra -----------------------------------------------------------------------------21
Hình 4.2: S kênh phân ph i s n ph m th c n viên (th c n công
nghiêp) -----------------------------------------------------------------------------22
Hình 4.3: T ng tr ng c a cá sau thí nghi m --------------------------------27
vi
- Ph n 1: TV N
1.1 Gi i thi u
Trong nh ng n m g n ây ngành th y s n ngày càng gi m t vai trò quan
tr ng trong c c u phát tri n kinh t Vi t Nam nói chung và ng B ng Sông
u Long nói riêng. Trong ó, nuôi các i t ng n c ng t ngày càng phát
tri n, c bi t là các t nh nh An Giang, ng Tháp, C n Th ,… Trong s các
i t ng nuôi thu s n n c ng t thì cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) là
t i t ng nuôi ph bi n và c xem là tr ng m c a khu v c.
Ngày nay trong nuôi cá tra ngoài vi c tuân th theo các qui trình k thu t
nh m m b o ch t l ng c a s n ph m áp ng nhu c u xu t kh u, h n ch ô
nhi m môi tr ng thì v n gi m giá thành gi m chi phí s n xu t và t ng thu
nh p cho ng i nuôi ngày càng c chú ý h n. Trong các kho n chi phí u t
thì chi phí th c n chi m t l l n nh t trong vi c nuôi cá tra thâm canh, kho ng
77% chi phí s n xu t (Nguy n Thanh Ph ng, 1998). Vì v y, th c n có nh
ng r t l n n chi phí s n xu t, u t và l i nhu n c a ng i nuôi. Tuy
nhiên, xu t phát t th c t s n xu t trong nh ng n m g n ây, thì ã có r t nhi u
lo i th c n công nghi p c a các công ty c bán ph bi n trên th tr ng v i
các nhãn hi u khác nhau. Theo u tra c a Tr n V n Nhì (2005) có kho ng 18
công ty s n xu t th c n cho cá và có nhi u lo i s n ph m xu t hi n các vùng
nuôi nh ng ng i nuôi cá khó bi t c ch t l ng c a th c n và s nh h ng
nh th nào n t l s ng và t ng tr ng c a cá nuôi.
Vì v y, v n c t ra hi n nay t th c t s n xu t c a ng i nuôi là
làm th nào tìm ra c m t lo i th c n có giá thành phù h p mà v n m b o
cho cá t ng tr ng t t, góp ph n làm gi m chi phí s n xu t và t ng l i nhu n.
Xu t phát t nh ng yêu c u trên tài nghiên c u “So sánh hi u qu s d ng
các lo i th c n viên c a cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) gi ng” c
th c hi n.
1.2 c tiêu c a tài
Nh m ánh giá ch t l ng c a m t s lo i th c n viên có s n l ng và
th ph n l n trên th tr ng giúp ng i nuôi có c s ch n c lo i th c n
t nh m m b o cá t ng tr ng t t và c i thi n hi u qu kinh t . Ngoài ra,
tài c ng tìm hi u tình hình kinh doanh các lo i th c n viên nuôi cá tra trên th
tr ng m t s khu v c c a Thành Ph C n Th .
1
- 1.3 N i dung c a tài
• Kh o sát tình hình kinh doanh th c n công nghi p cho cá Tra trên th
tr ng m t s c a hàng và i lý th c n gia súc và th y s n m t
khu v c c a thành Ph C n Th nh Qu n Ninh Ki u, Qu n Bình
Th y, Qu n Ô Môn, Qu n Th t N t và Qu n Cái R ng.
• So sánh hi u qu s d ng 4 lo i th c n có s n l ng tiêu th l n trên
th tr ng c a cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) gi ng v t l
ng, sinh tr ng, hi u qu kinh t và thành ph n hóa h c c a cá tra
giai an gi ng.
1.4 Th i gian th c hi n tài
Nghiên c u c th c hi n t tháng 7/2008 n tháng 10/2008
2
- Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U
2.1 c m sinh h c c a cá tra (Pangasianodon hypophthalmus)
a) th ng phân lo i và hình thái
Theo Rainboth (http://www.fistenet.gov.vn) cá tra thu c:
Ngành: Chordata
p: Osteichthyes
: Siluriformes
: Pangasiidae
Gi ng: Pangasianodon
Loài: Pangasianodon hypophthalmus (Sauvage 1878)
Hình 2.1: Cá tra (Pangasianodon hypophthalmus)
Cá tra có tên khoa h c là Pangasianodon hypophthalmus. Cá tra là m t
loài cá nuôi truy n th ng trong ao c a nông dân các t nh ng B ng Sông C u
Long. Ngoài t nhiên cá tra phân b l u v c sông C u Long (Thái Lan, Lào,
Campuchia và Vi t Nam).
Theo mô t c a Mai ình Yên và ctv (1992) thì cá tra có u r ng d p
ng, mi ng r ng, dãy r ng hàm trên hoàn toàn b che khu t b i hàm d i khi
mi ng khép l i và cá có 2 ôi râu (râu hàm trên và râu hàm d i). Thân cá thon
dài, ph n sau d p bên, ng bên hoàn toàn và phân nhánh b t u t mép trên
a l mang n m gi a g c uôi. V màu s c, thân có màu xám h i xanh
trên l ng, hai bên hông h i sáng, b ng có màu tr ng b c, d i vây b ng h i
vàng. Vây l ng và vây uôi có màu xám en, cu i vây uôi màu h i .
3
- b) c m sinh h c c n b n
Theo D ng Nh t Long (2003) thì cá tra l n nhanh khi nuôi trong ao, sau
6 tháng nuôi cá t kh i l ng 1-1,2 kg/con, trong nh ng n m sau cá l n nhanh
n. Cá nuôi trong ao có th t n 25 kg cá 10 tu i. Cá tra có kh n ng s ng
t trong ao tù n c ng, nhi u ch t h u c , oxy hoà tan th p và có th nuôi v i
t r t cao. Cá nuôi sau m t n m t kh i l ng t 0,7-1,5 kg và n 3-4 tu i
t 3-4 kg.
Cá tra là loài n t p, trong t nhiên cá n c mùn bã h u c , r cây th y
sinh, rau qu , tôm tép, cua, côn trùng, c và cá (Nguy n V n Ki m, 2004). Cá
nuôi trong ao s d ng c các lo i th c n khác nhau nh cá t p, th c n viên,
cám t m, rau mu ng… Th c n có ngu n g c ng v t s giúp cá l n nhanh h n
(D ng Nh t Long, 2003).
2.2 Nhu c u dinh d ng
Nghiên c u dinh d ng c a các loài cá tr n h Pangasidae, nh t là các
loài nuôi ch y u Vi t Nam (cá ba sa, cá tra, cá hú,...) m i c chú ý t n m
1997.
a) Nhu c u m và acid amin
m là thành ph n ch t h u c chính c a c th ng v t th y s n, chi m
kho ng 60-75% kh i l ng khô c a c th (Halver,1988 c trích b i Tr n Th
Thanh Hi n và ctv, 2003). Theo k t qu nghiên c u c a Tr n Th Thanh Hi n và
ctv (2003) thì cá tra có nhu c u m t 15,0-35,0% . T c t ng tr ng c a cá t
thu n v i m c m trong th c n, h s th c n cao nh t 15% m và th p
nh t 35% (Tr n Th Thanh Hi n và ctv, 2003). Theo ph ng pháp t ng quan
ng cong b c hai c a Zeitoun (1976) ( c trích b i Tr n Th Thanh Hi n và
ctv, 2003) thì nhu c u m trong th c n cá t t ng tr ng t i a là 40,5% và
kho ng m thích h p là t 29,5-33,0%.
Theo D ng Thúy Yên (2003) thì khi nghiên c u 3 lo i th c n (25%,
35% và 45 % m) thì t c t ng tr ng c a 4 nhóm (cá tra, basa, tra lai và basa
lai) t ng khi hàm l ng t ng t 25-35% m và ch m l i l i 45% m. Tuy
nhiên, n u xét riêng t ng nhóm cá v i 3 lo i th c n t c t ng tr ng c a cá
không khác bi t. Theo Tr n Th Thanh Hi n và ctv (2004) thì nhu c u m c a
cá tra trong kho ng 25-55% và trung bình 30%. C ng theo Tr n Th Thanh Hi n
và ctv (2003) thì nhu c u m c a 3 loài cá tra, basa và cá hú cho th y, nhu c u
m cho t ng tr ng t i a tuy khác bi t nh ng nhìn chung m thích h p cho
các loài cá ít thay i, i v i cá tra, basa t ng tr ng t t trong kho ng t 29-
33% m và cá hú t 35-40% (B ng 2.1)
4
- ng 2.1: So sánh nhu c u ch t m c a 3 loài cá
Loài cá Kh i l ng cá Nhu c u ch t Kho ng ch t
thí nghi m (g) m t i a (%) m thích h p (%)
Cá hú 0,86 ± 0,05 48,5 35-40
Cá tra 2,0 ± 0,03 40,5 29,5-33
Cá basa 1,9 ± 0,02 37,2 29,3-31,3
Ngu n: Tr n Th Thanh Hi n và ctv (2003)
Theo nghiên c u c a Hu nh V n Hi n (2003) thì nhu c u ch t m cho cá
tra gi ng c nh (2 g) sinh tr ng t i a là 38%, kho ng thích h p cho cá sinh
tr ng t t và t hi u qu kinh t là 26-30% m. Theo D ng Nh t Long
(2003) thì th c n có hàm l ng m thích h p cho cá tra nuôi th t t 18-28%.
Có nghiên c u th y r ng kh n ng s d ng th c n nhi u thì l ng m và n ng
ng s d ng c ng t ng lên, l ng m và n ng l ng s d ng c a cá t ng theo
c nhi t t 23–320C n 33–340C thì c hai l ng này b t u gi m xu ng
và cá ng ng n 35–360C và l ng protein s d ng c a 1 kg cá/ngày kho ng
2,81–13,1 g (Tr n Th Bé, 2006).
Tuy nhiên, các k t qu này có s khác nhau gi a các tác gi nghiên c u
trên cùng m t i t ng do nhu c u m c a cá nh h ng b i nhi u y u t nh
ch t l ng th c n, giai n phát tri n c a c th , môi tr ng thí nghi m... Hàm
ng m t i u cho ng v t th y s n b nh h ng b i t l t i u gi a m
và n ng l ng và nhu c u m c a ng v t th y s n giai n sinh s n s cao
n so v i giai n sinh tr ng (Tr n Th Thanh Hi n và ctv, 2004).
Khi nói n m, ng i ta không ch quan tâm n hàm l ng c a nó
trong th c n mà còn chú ý n các acid amin tham gia c u t o (thành ph n và t
các acid amin thi t y u trong m). Chính vì v y, nhu c u m nói m t cách
chính xác h n ó là nhu c u amino acid. Có m t s nghiên c u cho th y nhu c u
a acid amin thi t y u c a các loài cá thì khác nhau nh nhu c u lysine i v i
cá da tr n thì cao h n cá chình. Nhu c u Valine, Histidine và Leucine c a cá
chình và cá h i thì t ng ng. Cá chép có nhu c u kho ng 3,1% Methionine
và 2% Cystine và cá chép có nhu c u Methionine cao h n cá chình (NRC, 1983).
Khi nghiên c u trên cá nheo M cho th y khi s d ng d ng D-Methionine thì
nh h ng không khác nhau v i khi s d ng d ng L-Methionine. Theo Rumsey
và Ketola (1975) thì khi kh u ph n ch a b t u nành có b sung kho ng 5 acid
amin thì c i thi n ct c t ng tr ng c a cá h i h n là s d ng b t u
nành mà không b sung. Tuy nhiên, khi mà s k t h p ch có Methionine ho c
ch có Lysine thì v n không th c i thi n c giá tr c a b t u nành ( c
trích d n b i NRC, 1983).
5
- t s tác gi cho r ng các loài cá tr n khác c ng có nhu c u acid amin
ng t nh cá nheo M (trích d n b i Tr n V n Nhì, 2005).
ng 2.2: Nhu c u t ng lo i acid amin c a cá nheo M và cá trê Phi (Lovell,
1989)
Acid amin (% c a m) Cá nheo M Cá trê Phi
Arginine 4,3 4,3
Histidine 1,5 1,5
Isoleusine 1,5 1,5
Leusine 1,5 1,5
Lysine 5,1 5,7
Methionine + Cystine 2,3 3,3
b) Nhu c u ch t b t ng (Cacbohydrate)
Ch t b t ng c xem là ngu n nguyên li u cung c p n ng l ng r
ti n nh t cho ng v t th y s n. Khi hàm l ng ch t b t ng thích h p s làm
gi m giá thành th c n mà v n m b o c s t ng tr ng c a cá. Theo Tr n
Th Thanh Hi n và ctv (2003) thì các lo i th c n m c dù có cùng m c n ng
ng và hàm l ng m nh ng hàm l ng ch t b t ng khác nhau có nh
ng khác nhau lên sinh tr ng và hi u qu s d ng th c n c a cá.
t qu nghiên c u c a Tr n Th Thanh Hi n và ctv (2003) v kh n ng
d ng ch t b t ng cho cá tra, basa và hú giai n nh cho th y kh n ng
d ng c a cá có khác nhau, cá hú (5,1 g) kho ng thích h p cho t ng tr ng là
35%, cá tra (2,9 g) là 30-45%, cá basa (5,13 g) là 20-45%. Cá basa gi ng
(Pangasius bocourti) (~32 g ) có kh n ng s d ng ch t b t ng t t h n, có
th n 40-46,2%, m c ch t b t ng và ch t béo thích h p nh t t ng ng là
35,5% và 7,7% (Nguy n Thanh Ph ng và ctv, 1999).
Theo k t qu nghiên c u c a Hu nh V n Hi n (2003) thì th c n có cùng
c m nh ng ch t b t ng khác nhau thì nh h ng n t ng tr ng, h s
th c n và hi u qu s d ng m c a cá. Th c n có ch a 35% ch t b t ng
cho k t qu t t nh t. Tuy nhiên, cá tra có th s d ng ch t b t ng trong th c
n n 45%, m c 20% ch t b t ng s làm gi m hi u qu s d ng m, h
th c n và t ng tr ng.
Các lo i ng n d tiêu hóa h n các lo i ng a và nhóm không
ng nh tinh b t hay dextrin (Tr n Th Thanh Hi n và ctv, 2004). Trái l i, i
i cá nheo M thì hi u qu s d ng th c n tinh b t và dextrin cao h n là
ng ôi và ng n (Tr n Th Thanh Hi n và ctv, 2004). Cá rô phi có kh
6
- ng s d ng tinh b t trên 40% và cá tra trên 45%. Vi c n u chín hay h hóa
tinh b t u giúp c i thi n tiêu hóa th c n tinh b t (Tr n Th Thanh Hi n và
ctv, 2004). Theo k t qu nghiên c u c a Nguy n Hoàng c Trung (2008) thì
khi s d ng khoai ng t v i m c thay th ngu n cung c p ch t b t ng t ng
n t 0%, 25%, 50%, 75% và 100% khoai ng t (th c n có cùng m c m
35%) thì th y 75% khoai ng t thì cá sinh tr ng cao nh t nh ng c th tích l y
nhi u m .
c) Nhu c u ch t béo
Ch t béo là ngu n dinh d ng cung c p n ng l ng t t nh t cho ng v t
th y s n, là ngu n cung c p các acid béo và các h p ph n khác tham gia vào c u
o màng c b n và là dung môi hòa tan và v n chuy n các ch t tan trong m
nh vitamin A, D, E, K,… Ch t béo c d tr trong gan, c và các d ng mô
bao quanh thành ru t, hay t o l p m r t l n nh cá basa chi m 25% th
tr ng khi cho cá n th c n có quá nhi u n ng l ng (Mertrampf, 1992 c
trích d n b i Tr n V n Nhì, 2005).
Theo Nguy n Thanh Ph ng và ctv (1999) cá basa cho n 7,7% ch t béo
ng tr ng t t nh t và cá gi m t ng tr ng khi ch t béo t 11,3-20,8%. Khi
nghiên c u v nhu c u ch t béo c a cá tra thì Tr n Th Thanh Hi n và ctv (2004)
ngh m c s d ng t i a ch t béo trong th c n c a cá tra là 4-8%. Khi cho cá
i s c n 4% lo i 18:3n-3 hay d ng n-3 PUFA thì có t c t ng tr ng ch m
hay hi u qu s d ng th c n th p. i v i cá n c m thì nhu c u EFA kho ng
0,5-2%. (Takeuchi và Watanabe, 1979 c trích d n b i NRC, 1983).
Nghiên c u khác cho th y khi thay th 50% l ng d u cá trích b i m heo trong
kh u ph n b sung t i 22% l ng ch t béo thì th y cá v n s d ng hi u qu ch t
béo (Yu et al, 1977 c trích d n b i NRC, 1983).
Theo NRC (1973) thì kh u ph n n cho cá h i thành th c t m c kho ng
3-15% hàm l ng ch t béo. Còn i v i cá h i gi ng thì nhu c u acid béo thu c
nhóm w3 là 1% cho t ng tr ng. áp ng nhu c u acid béo thu c nhóm w3
có th s d ng trong 5% d u cá (d u cá trích hay cá h i)
Tôm và cá có nhu c u n ng l ng th p h n ng v t trên c n. K t qu
nghiên c u v nhu c u ch t béo trong th c n cho giáp xác cho th y t l s ng và
sinh tr ng c a tôm t cao nh t là 5-8% nh ng i v i cá thì hàm l ng ch t
béo thay i tùy theo loài (B ng 2.3)
7
- ng 2.3: M c s d ng t i a lipid trong th c n m t s loài cá
Gi ng loài % Lipid th c n
Cá chép 12 -15
Rô phi
- e) Nhu c u vitamin
c dù chi m m t l ng nh (1-2%) trong th c n nh ng vitamin có vai
trò quy t nh trong quá trình i ch t c a c th và chi phí có th lên n 15%
trong kh u ph n n (Tr n Th Thanh Hi n và ctv, 2004). Kh n ng t ng h p
vitamin c a ng v t th y s n r t kém ho c không có nên vi c b sung vitamin
vào trong th c n cho ng v t th y s n là r t c n thi t. Nhu c u vitamin ch u
nh h ng b i nhi u y u t nh kích c và giai n phát tri n c a i t ng
nuôi, các y u t môi tr ng nuôi, m i t ng tác v i các thành ph n dinh d ng
khác và c bi t là quá trình ch bi n và b o qu n (Tr n Th Thanh Hi n và ctv,
2004).
ng 2.4: Nhu c u vitamin cho m t s loài cá (mg/kg th c n )
Vitamin Cá chép Cá tr n M Cá h i
Thiamin (B1) 1-3 1-3 10-15
Riboflavin (B2) 7-10 9 20-25
Pyridoxine ( B6) 5-10 3 15-20
Pantothenate 30-40 25-50 40-50
Niacin (PP) 30-50 14 150-200
Folic acid - - 6-10
Cyanocobalamin (B12) - - 0,015-0,02
Inositol 200-300 - 300-400
Choline 1500-2000 - 600-800
Biotin 1-1,5 - 1,5-2
Vitamin C 30-50 60 100-150
Vitamin A (IU) 1000-2000 1000-2000 2000-2500
Vitamin D (IU) - 500-1000 2400
Vitamin E (IU) 80-100 30 30
Vitamin K (IU) - - 10
f) Nhu c u ch t khoáng
i v i ng v t hi n nay ng i ta xác nh 6 nguyên t khoáng a l ng
và 16 nguyên t vi l ng là c n thi t cho c th ng v t, trong ó có 11 nguyên
c n thi t cho cá tr n bao g m 4 khoáng a l ng (Ca, Mg, P và K) và 7
khoáng vi l ng (Fe, Pb, Cu, Mn, I, Co và Se) (Tr n Th Thanh Hi n, 2004).
Theo nghiên c u c a Tr n Ng c Thiên Kim và Lê Thanh Hùng (2008) thì
khi s d ng th c n v i 30% m, n ng l ng thô là 16,8 KJ/g thì khi th c n
cung c p thêm 750 ho c 150 n v Phytase hay 1% dicalcium phosphate (DCP)
thì t c t ng tr ng và hi u qu s d ng th c n cao h n so v i nghi m th c
9
- i ch ng không có DCP. Bên c nh ó khi th c n cung c p thêm phytase làm
gia t ng hàm l ng khoáng (Ca và P) trong x ng và trong c c a cá khi thu
ho ch. Nghiên c u này ã ch ra r ng, khi b sung thêm phytase s c i thi n
c kh n ng h p thu phosphorus (P), calcium (Ca) và k m (Zn) khi so v i th c
n không có b sung thêm phytase. Phytase hoàn toàn có kh n ng thay th vi c
sung DCP.
2.3 ng quan v tình hình s d ng th c n trong nuôi tr ng th y s n
trong n c và trên th gi i
a) Trên th gi i
Hi n nay, cùng v i s phát tri n c a khoa h c k thu t ã góp ph n làm
cho ngh nuôi tr ng th y s n trên th gi i t n trình k thu t cao, nh t là
các n c phát tri n. V n thâm canh hóa ngày càng cao, òi h i công tác qu n
lý ph i c th c hi n ch c ch , nh t là v n v môi tr ng và d ch b nh.
Chính vì v y mà th c n công nghi p c quan tâm và s d ng ch y u ph c
nuôi tr ng th y s n các n c này nh m tránh ô nhi m môi tr ng và d ch
nh x y ra, th c n t ch hình nh không c s d ng. Ng c l i, các n c
ang phát tri n thì th c n t ch l i c s d ng ch y u nh m t n d ng c
ngu n nguyên li u r ti n s n có a ph ng, gi m giá thành s n xu t và t ng
tính c nh tranh trên th tr ng. n là n c s d ng m t l ng l n th c n t
ch kho ng 165.000 t n nuôi cá chép và Nepal là 4.000 t n (Phan Th Thanh
Trúc, 2005)
Châu Á có ngh nuôi cá da tr n phát tri n m nh và t p trung vào m t s
qu c gia nh Vi t Nam, Thái Lan, Indonesia, n , Nepal, Malaysia,.. (Phan
Th Thanh Trúc, 2005). Các qu c gia này ã t n d ng nh ng ngu n nguyên li u
n có a ph ng mình ph i tr n công th c th c n. Trong ó b t cá, cá
p, cám g o, ph ph m t các nhà máy ch bi n th y s n,… c s d ng ph
bi n nhi u qu c gia. Tuy nhiên, g n ây theo nghiên c u c u c a Wu
Zongwen và ctv (2008) thì khi so sánh hi u qu gi a th c n viên n i công
nghi p (#141, Tongwei Co. Ltd.) và th c n là cá t p trên cá tr n mi ng r ng
phân b Nam Trung Qu c (Southern largemouth catfish) thì k t q a cho th y
ng t l s ng và h s FCR là r t khác khác bi t. i v i s dung th c n là cá
p thì FCR=2.84 trong khi ó khi s d ng th c n công nghi p thì FCR=0.862.
Bên c nh ó hi u qu v thân thi n v i môi tr ng h n nh gi m thi u s th i
NH3 và NO-2.
10
- b) Tình hình chung v s d ng th c n cho cá tra và basa BSCL
Trong th i gian g n ây, vi c nuôi tr ng th y s n r t phát tri n trên c
c nói chung và ng B ng Sông C u Long nói riêng, c bi t là ngh nuôi
cá n c ng t, trong ó cá tra là i t ng ngày càng chi m v trí quan tr ng
không nh ng v s n l ng mà c trong xu t kh u, em v m t s l ng l n
ngo i t cho t n c. Chính vì v y mà di n tích nuôi cá tra không ng ng c
ng lên, t ó ã làm cho nhu c u v th c n t ng nhanh. Tuy nhiên, tùy theo
mô hình nuôi và a ph ng mà vi c s d ng th c n c ng khác nhau.
Theo k t qu nghiên c u u tra c a Hu nh Th Tú và ctv (2005) thì th c
n công nghi p c các h nuôi cá tra An Giang s d ng vào giai n u
a chu k nuôi. Các lo i th c n công nghi p th ng c s d ng r t a d ng.
vùng nuôi truy n th ng 100% s h nuôi bè s d ng th c n Proconco. Trong
khi ó, các h nuôi cá ao s d ng các lo i th c n viên nh Proconco, Cargill,
Vi t th ng, Cataco, i L i, Afiex, Greenfeed,... i v i vùng nuôi m i có 2
lo i th c n công nghi p th ng s d ng là Proconco và Cargill. Giá c a các lo i
th c n viên hi n nay có s bi n ng l n t 4.500–7.500 ng/kg. Giá khác
nhau tu theo lo i th c n và thành ph n d ng ch t trong th c n. Nhìn chung,
giá th c n công nghi p c tính trên hàm l ng m có trong th c n
ng/ m) v i giá trung bình là 200–250 ng/ m (Hu nh Th Tú và
ctv, 2005)
Theo Lê Thanh Hùng và Hu nh Ph m Vi t Huy (2006) thì th c n t ch
c s d ng r t ph bi n khu v c Long Xuyên và Châu c. khu v c C n
Th và V nh Long thì h u h t các h nuôi s d ng th c n viên công nghi p, m t
ít h nuôi cá ao (kho ng 24%) v n ang s d ng th c n t ch . Tuy nhiên, dù
d ng th c n t ch là chính, ng i nuôi v n s d ng th c n viên công
nghi p trong 1-1,5 tháng u khi cá còn nh . Ngoài ra, m t s h còn s d ng
th c n viên công nghi p trong kho ng th i gian 1 tháng cu i v nuôi nh m c i
thi n ch t l ng s n ph m. i v i hình th c nuôi, lo i th c n s d ng cho hình
th c nuôi bè và ao khác nhau rõ r t. Trong khi th c n t ch c s d ng r ng
rãi trong nuôi cá bè thì th c n viên công nghi p là lo i th c n chính trong nuôi
cá ao. Kho ng 76% s h nuôi khu v c C n Th và V nh Long s d ng th c
n viên công nghi p, cao h n k t qu báo cáo c a Tr ng Qu c Phú và Tr n Th
Thanh Hi n (2003) (trích d n c a Lê Thanh Hùng, 2006) v i kho ng 46 % s h
nuôi C n Th s d ng th c n viên công nghi p. u này cho th y th c n
viên ngày càng c áp d ng r ng rãi trong ao nuôi cá tra, basa.
Tuy nhiên, trong th c t s n xu t ng i nuôi m t s a ph ng v n s
ng k t h p c 2 lo i th c n này trong quá trình nuôi. u này c th hi n
11
nguon tai.lieu . vn
