Xem mẫu

  1. 109 ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n kü thuËt mµ c¸c lao ®éng sö dông, ch¼ng h¹n nh- ®µo t¹o kü thuËt h¸i chÌ, kü thuËt phun thuèc, kü thuËt ch¨n nu«i, kü thuËt trång trät... §µo t¹o nghÒ ®Ó cho c¸c lao ®éng lµm thuª sèng b»ng chÝnh nghÒ ®ã. Thêi gian ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng Ýt nhÊt còng ph¶i tõ 3 ®Õn 6 th¸ng. ChÕ ®é ®µo t¹o nghÒ cho c¸c lao ®éng nµy còng ph¶i ®-îc n©ng lªn Ýt nhÊt lµ 30 triÖu ®ång cho 1 líp gåm 30 häc viªn trong 3 th¸ng. 3.2.1.2 Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr-êng cho trang tr¹i VÊn ®Ò thÞ tr-êng cho c¸c trang tr¹i ®· ®-îc ®Æt ra vµ ®ang ®-îc gi¶i quyÕt, tuy nhiªn tÇm gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ch-a bao qu¸t mµ vÉn mang tÝnh côc bé, chiÕn dÞch. C¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû míi ph¸t triÓn, nhiÒu v-ên c©y l©u n¨m, rõng trång cña c¸c trang tr¹i ®ang trong thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n, tû träng s¶n phÈm n«ng nghiÖp hµng hãa nãi chung ch-a cao. Song, thùc tÕ ®· ph¸t sinh gay g¾t vÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm. T×nh tr¹ng chÆt ph¸ c©y v¶i, hång vµo hai n¨m gÇn ®©y lµ sù b¸o ®éng vÒ tÝnh bÒn v÷ng cña trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. NhiÒu n¨m n÷a, khi nhiÒu diÖn tÝch c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ cña c¸c trang tr¹i cho s¶n phÈm th× vÊn ®Ò thÞ tr-êng cho trang tr¹i sÏ gay g¾t h¬n, sù ¸ch t¾c trong tiªu thô s¶n phÈm sÏ diÔn ra, thËm chÝ cã nguy c¬ khñng ho¶ng thõa, thiÕu s¶n phÈm nÕu kh«ng cã sù can thiÖp tÝch cùc cña nhµ n-íc. VÊn ®Ò tiªu thô v¶i trong n¨m 2006 lµ mét minh chøng râ nÐt. Tù c¸c trang tr¹i còng kh«ng thÓ tù m×nh gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò thÞ tr-êng mµ cÇn cã sù can thiÖp, hç trî cña nhµ n-íc. §èi víi thÞ tr-êng yÕu tè vËt t- ®Çu vµo cho s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i: KiÖn toµn nh÷ng lo¹i h×nh dÞch vô cung cÊp còng nh- trî gi¸ c¸c lo¹i vËt t- n«ng nghiÖp, ®Çu vµo cho s¶n xuÊt nh- gièng, ph©n bãn, c«ng cô s¶n xuÊt ... nh»m cung cÊp ®óng chÊt l-îng, cã nguån gèc râ rµng, chÝnh h·ng. §èi víi thÞ tr-êng ®Çu ra cho s¶n phÈm hµng hãa cña trang tr¹i: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  2. 110 - CÇn tËp trung x©y dùng míi, më réng vµ n©ng cÊp c¸c c¬ së chÕ biÕn. DÞch vô t×m kiÕm thÞ tr-êng ®Ó gi¶i quyÕt s¶n phÈm ®Çu ra cho n«ng s¶n hµng ho¸. §Ó gi¶i quyÕt ®Çu ra, tr-íc m¾t vµ l©u dµi cÇn thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸. §Èy m¹nh ph¸t triÓn c¸c m« h×nh s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp, h¹n chÕ sù c¹nh tranh v« tæ chøc, Ðp gi¸, Ðp cÊp, hîp t¸c gi÷a c¸c c¬ së kinh doanh th-¬ng m¹i vµ c¸c trang tr¹i víi h×nh thøc øng vèn, ®Õn vô thu h o¹ch b¸n s¶n phÈm cho c¬ së. §iÒu nµy sÏ lµm cho c¸c trang tr¹i yªn t©m vµo s¶n xuÊt, gãp phÇn kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. - Tæ chøc hÖ thèng c¸c kªnh l-u th«ng n«ng s¶n phÈm, trong ®ã nhµ n-íc cÇn cñng cè hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ së th-¬ng m¹i lµm nhiÖm vô xuÊt khÈu cho c¸c trang tr¹i ë vïng chuyªn canh lín. - §èi víi c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp: cÇn lµm râ h¬n mét sè v-íng m¾c trong thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm cña rõng trång: vÝ dô quyÒn lîi cña c¸c chñ trang tr¹i víi s¶n phÈm rõng trång nh- thÕ nµo? QuyÒn cña chñ trang tr¹i víi viÖc thu ho¹ch vµ tiªu thô s¶n phÈm rõng trång. MÆc dï kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr-êng nh-ng chñ trang tr¹i trång rõng ph¶i xin phÐp qua nhiÒu thñ tôc míi ®-îc khai th¸c gç trång vµ s¶n phÈm ®Çu ra cña rõng trång cßn lµ m«i tr-êng sinh th¸i ®-îc b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn. Nh÷ng v-íng m¾c nµy ®ang cÇn ®-îc lµm râ ®Ó c¸c chñ trang tr¹i yªn t©m trong kinh doanh nghÒ rõng. - §èi víi c¸c trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶: còng cã nhiÒu vÊn ®Ò vÒ thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm. Khã kh¨n trong thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm kh«ng ph¶i ë chç cã thÞ tr-êng hay kh«ng, mµ lµ ë chç s¶n phÈm cã phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr-êng hay kh«ng? V-íng m¾c cÇn th¸o gì ë ®©y lµ: thêi vô cho s¶n phÈm qu¸ ng¾n, kü thuËt b¶o qu¶n kÐm, c«ng nghÖ chÕ biÕn l¹c hËu… Do vËy, gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr-êng cho c¸c trang tr¹i c©y ¨n qu¶ nªn tËp trung vµo mét sè viÖc sau ®©y: Bè trÝ s¶n xuÊt phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr-êng, víi ®iÒu kiÖn cña trang tr¹i ®Ó cã s¶n phÈm tèt cho thÞ tr-êng víi chi phÝ s¶n xuÊt rÎ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  3. 111 TiÕp tôc c¶i tiÕn c«ng t¸c gièng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao. §Çu t- nghiªn cøu c«ng nghÖ vÒ gièng, hãa chÊt, kü thuËt canh t¸c ®Ó d·n vô thu ho¹ch s¶n phÈm, kÐo dµi thêi kú cung øng s¶n phÈm t-¬i ngon cho thÞ tr-êng. §a d¹ng hãa c¬ cÊu c©y ¨n qu¶ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu qu¶ t-¬i cña ng-êi tiªu dïng. §Çu t- cho c«ng nghÖ chÕ biÕn, tõ ®ã t¨ng dung l-îng cÇu hoa qu¶, kÝch thÝch trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ tiÕp tôc t¨ng s¶n l-îng s¶n phÈm. Th«ng tin thÞ tr-êng n«ng s¶n phÈm lµ nhu cÇu rÊt thiÕt thùc vµ th-êng xuyªn cña chñ trang tr¹i. Trong khi ®ã, hä l¹i thiÕu th«ng tin, nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr-êng tiªu thô n«ng s¶n mµ chñ trang tr¹i nhËn ®-îc phÇn lín qua nh÷ng kªnh th«ng tin kh«ng chÝnh thøc, ch¾p v¸, thiÕu ®é tin cËy. Do ®ã, nhiÒu chñ trang tr¹i quyÕt ®Þnh lùa chän ph-¬ng h-íng s¶n xuÊt thiÕu c¬ së, dÉn ®Õn s¶n phÈm s¶n xuÊt ra khã tiªu thô. V× vËy, nhµ n-íc cÇn tæ chøc l¹i hÖ thèng th«ng tin vÒ thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm trong vµ ngoµi n-íc cho c¬ quan nghiªn cøu thÞ tr-êng vµ gi¸ c¶. Ph¸t hµnh b¶n tin thÞ tr-êng n«ng s¶n ®Þnh kú ®Ó cung cÊp th-êng xuyªn vµ kÞp thêi cho c¸c chñ trang tr¹i. Tãm l¹i, gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr-êng cho c¸c trang tr¹i nhiÒu khi kh«ng ë kh©u thÞ tr-êng, mµ l¹i xuÊt ph¸t tõ c¸c kh©u tr-íc ®ã: tõ c«ng nghÖ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng nghÖ b¶o qu¶n s¶n phÈm, c«ng nghÖ chÕ biÕn s¶n phÈm. Vai trß cña nhµ n-íc ë ®©y kh«ng ph¶i lµ sù ®Çu t- hç trî c¸c trang tr¹i mµ lµ vai trß tæ chøc, vai trß ®iÒu tiÕt lîi Ých gi÷a trang tr¹i vµ c¸c tæ chøc th-¬ng m¹i. 3.2.1.3 Gi¶i ph¸p hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i víi nhau vµ hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i v¬i c¸c hé vÖ tinh Kinh nghiÖm cña c¸c n-íc trªn thÕ giíi cho thÊy: ®Ó t¨ng thªm søc m¹nh vµ cã kh¶ n¨ng ®èi phã l¹i søc Ðp kinh tÕ cña thµnh thÞ, c¸c trang tr¹i ®· tõng b-íc liªn kÕt l¹i trªn nhiÒu lÜnh vùc: lµm ®Êt, t huû lîi, chÕ biÕn. V×, liªn kÕt sÏ lµ c¬ së ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i kh«ng cao lµ do kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  4. 112 kÐm. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c trang tr¹i thÊp xuÊt ph¸t tõ c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu nªn chÊt l-îng s¶n phÈm lµm ra thÊp. Trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm l¹i bÞ t- th-¬ng Ðp gi¸, vïng s¶n xuÊt hµng hãa l¹i ch-a tËp trung. V× thÕ, ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng, gi¶i ph¸p hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn lµ rÊt quan träng. C¸c trang tr¹i cÇn ph¶i t¹o mèi liªn kÕt, cã hîp ®ång hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i víi nhau vµ c¸c hé vÖ tinh (hé s¶n xuÊt giái nh-ng ch-a ®ñ tiªu chÝ ®Ó trë thµnh trang tr¹i, hé s ¶n xuÊt kh¸, hé d©n xung quanh trang tr¹i) trong s¶n xuÊt vµ cung øng vËt t-. Tõ ®ã sÏ t¹o thµnh vïng s¶n xuÊt hµng hãa, c¸c trang tr¹i sÏ lµ ®Çu mèi tiªu thô cña c¸c hé vÖ tinh, lµ n¬i chuyÓn giao c«ng nghÖ cho c¸c hé vÖ tinh. Hîp t¸c sÏ gióp cho c¸c tran g tr¹i n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng, n©ng cao hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Do vËy, trong thêi gian tíi, huyÖn cïng víi c¸c tæ chøc cã liªn quan nh- liªn minh hîp t¸c x·, tr¹m khuyÕn n«ng, héi n«ng d©n cã chÝnh s¸ch -u tiªn, khuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i hîp t¸c víi nhau ®Ó hç trî nhau ph¸t triÓn, c¸c trang tr¹i tæ chøc hîp t¸c thu mua, chÕ biÕn n«ng s¶n t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng. Thóc ®Èy hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i ®Ó h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh tÕ céng ®ång, c¸c hîp t¸c x· s¶n xuÊt vµ hîp t¸c x· dÞch vô. T¹o mèi liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc víi c¸c hîp t¸c x·, nhãm hé, chñ trang tr¹i. Tèt nhÊt lµ nªn thµnh lËp C©u l¹c bé trang tr¹i, ®©y lµ n¬i c¸c chñ trang tr¹i giao l-u, häc tËp kinh nghiÖm cña nhau. Tro ng c©u l¹c bé trang tr¹i, tù c¸c chñ trang tr¹i sÏ tù gãp vèn ñng hé vµ hç trî nhau cïng ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã cÇn cã sù phèi hîp gi÷a c¸c nhµ khoa häc víi c¸c trang tr¹i. 3.2.1.4 Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch - ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai: §Êt ®ai lµ mèi quan t©m hµng ®Çu ®èi víi c¸c trang tr¹i. Trªn thùc tÕ, nh÷ng n¨m qua tØnh Th¸i Nguyªn vµ huyÖn §ång Hû ®· cã nhiÒu ®æi míi vÒ chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch ruéng ®Êt, t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh tËp trung ruéng ®Êt diÔn ra trªn nhiÒu x·, thÞ trÊn. Nhê ®ã, c¸c trang tr¹i ®· ®-îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh tËp trung ®Êt ®ai Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  5. 113 cho ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i diÔn ra cßn chËm. Do ®ã, trong nh÷ng n¨m tíi, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cÇn tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, hoµn chØnh vÒ quy ho¹ch vµ sö dông ®Êt ®ai theo tõng vïng cña huyÖn ®Ó lµm c¬ së cho viÖc cÊp ®Êt cho trang tr¹i. Quy ho¹ch ®Êt ®ai lµ c¬ së quan träng thùc hiÖn bè trÝ s¶n xuÊt theo h-íng khai th¸c lîi thÕ cña tõng vïng vµ ®Ó ®Þa ph-¬ng lµm c¬ së cÊp ®Êt cho c¸c trang tr¹i. Trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña trang tr¹i, quy ho¹ch ®Êt ®ai sÏ gióp cho c¸c chñ trang tr¹i khai th¸c cã hiÖu qu¶ ®Êt ®ai, tr¸nh t×nh tr¹ng khai th¸c ®Êt ®ai bõa b·i dÉn ®Õn l·ng phÝ ®Êt, ph¸ ho¹i m«i tr-êng, gi¶m hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. CÇn khuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i tÝch cùc chuyÓn ®æi, tÝch tô ruéng ®Êt. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng ruéng ®Êt manh món. ViÖc kh¾c phôc t×nh tr¹ng ruéng ®Êt manh món cña c¸c trang tr¹i sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®i vµo s¶n xuÊt tËp trung. Tuy nhiªn, gi¶i quy Õt t×nh tr¹ng ruéng ®Êt manh món lµ cÊn ®Ò phøc t¹p, liªn quan ®Õn lîi Ých, t©m lý vµ tËp qu¸n s¶n xuÊt cña rÊt nhiÒu trang tr¹i. V× vËy, kh«ng thÓ dùa vµo mÖnh lÖnh ¸p ®Æt tõ trªn xuèng, mµ ph¶i thuyÕt phôc n«ng d©n tù nguyÖn, ®ång thêi ph¶i cã ph-¬ng ph¸p lµm ®óng ®¾n vµ thÝch hîp. Tr-íc hÕt, ph¶i cã quy ho¹ch l©u dµi ®Êt ®ai cña c¸c vïng, c¸c x· phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi tõng n¬i. Dùa vµo quy ho¹ch, ®Þa ph-¬ng cÇn cã kÕ ho¹ch chuyÓn ®æi ®Êt ®ai hîp lý kh¾c phôc t×nh tr¹ng ruéng ®Êt manh món. Sau ®ã lµ cÇn khuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i chuyÓn ®æi ruéng ®Êt tr-íc khi ®o ®¹c ®Ó cÊp giÊy chøng nhËn sö dông ruéng ®Êt. ViÖc chuyÓn ®æi ®Êt sÏ rÊt khã kh¨n ë vïng trång c©y l©u n¨m. Bëi v×, sù kh¸c nhau vÒ ®Êt ®ai cña trang tr¹i kh«ng ph¶i chØ ë chÊt l-îng ®Êt mµ cßn kh¸c nhau ë gi¸ trÞ v-ên c©y trªn ®Êt. ViÖc chuyÓn ®æi ®Êt ®ai ë nh÷ng n¬i nµy cÇn kÕt hîp viÖc chuyÓn ®æi ®Êt ®ai víi viÖc chuyÓn ®æi v-ên c©y. Thø hai, khuyÕn khÝch tËp trung ®Êt ®ai vµ nh÷ng ng-êi cã nguyÖn väng nhËn ®Êt ë nh÷ng vïng ®Êt trèng, ®åi träc ®Ó h×nh thµnh c¸c trang tr¹i cã quy Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  6. 114 m« hîp lý. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng ruéng ®Êt manh món. §Ó trë thµnh trang tr¹i, c¸c n«ng hé ph¶i tËp trung ruéng ®Êt ®Õn quy m« nhÊt ®Þnh. Trªn thùc tÕ, qu¸ tr×nh tËp trung ruéng ®Êt diÔn ra chËm, cÇn tiÕp tôc khuyÕn khÝch qu¸ tr×nh tËp trung ruéng ®Êt. Tuy nhiªn, viÖc tËp trung ruéng ®Êt ph¶i ®-îc tiÕn hµnh mét c¸ch thËn träng, ph¶i cã sù qu¶n lý, kiÓm so¸t chÆt chÏ cña nhµ n-íc, nhÊt lµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng. §èi víi huyÖn §ång Hû tr-íc hÕt cÇn quy ho¹ch ®Êt ®ai cho vïng ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ®Ó võa ®¶m b¶o cho c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ph¸t triÓn bÒn v÷ng, më réng s¶n xuÊt, võa ®¶m b¶o vÖ sinh m«i tr-êng vµ vÖ sinh thó y. CÇn ph¶i cã quü ®Êt cho c¸c m« h×nh trang tr¹i ch¨n nu «i ph¸t triÓn, cã chÝnh s¸ch -u ®·i vÒ thuª ®Êt l©u dµi cho khu vùc nµy. ViÖc chuyÓn ®æi ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn kh«ng thµnh c«ng lµ do ng-êi d©n ch-a cã nhËn thøc, ch-a cã nhu cÇu. V× thÕ, ®Ó tiÕn hµnh dån ®iÒn, ®æi thöa thµnh c«ng th× ®iÒu quan träng lµ ph¶i n©ng cao nhËn thøc cho ng-êi d©n. TiÕn hµnh ®µo t¹o c¸c chñ hé ®Ó hä ®ñ n¨ng lùc, ®ñ kh¶ n¨ng lµm chñ trang tr¹i. Tõ ®ã sÏ lµm n¶y sinh nhu cÇu thµnh lËp trang tr¹i, nhu cÇu chuyÓn ®æi ®Êt ®ai vµ tù hä sÏ chuyÓn ®æi ruéng ®Êt cho nhau. - ChÝnh s¸ch vÒ thuÕ: Thùc hiÖn vÒ chÝnh s¸ch thuÕ cho c¸c trang tr¹i theo nghÞ ®Þnh sè 51/1999/N§-CP ngµy 8/7/199 cña ChÝnh phñ vÒ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt khuyÕn khÝch ®Çu t- trong n-íc söa ®æi. §Ó khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®Ç u t- ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i t¹i c¸c vïng ®åi nói träc, ®Êt hoang ho¸ ®Ó trång rõng s¶n xuÊt vµ trång c©y l©u n¨m víi thêi gian miÔn gi¶m thuÕ tõ 5 - 10 n¨m. Cã chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp cho c¸c trang tr¹i. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  7. 115 3.2.2 Gi¶i ph¸p cô thÓ cho vïng vµ m« h×nh trang tr¹i Víi tõng vïng kh¸c nhau, ®iÒu kiÖn sinh th¸i kh¸c nhau thÝch hîp cho c¸c m« h×nh trang tr¹i kh¸c nhau ph¸t triÓn. Vïng nói phÝa b¾c cã ®Þa h×nh ®Êt ®åi dèc, c¸nh ®ång xen kÏ Ýt. N¬i ®©y thÝch hîp cho c¸c trang tr¹i trång c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, h-íng ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i chuyªn ngµnh rÊt h¹n chÕ. B×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ ®Êt l©m nghiÖp trªn mét hé n«ng nghiÖp cña huyÖn chØ ®¹t 0,63 ha/hé vµ 1,24 ha/ hé. Do ®ã, kh¶ n¨ng tÝch tô ruéng ®Êt ®Ó trë thµnh trang tr¹i lµ thÊp. H¬n n÷a, muèn më réng ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i chuyªn ngµnh ph¶i gi¶i phãng mét lùc l-îng lao ®éng lín ra khái n«ng nghiÖp, n«ng th«n. §Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy trong t-¬ng lai xa th× cã thÓ, nÕu ®Ó thùc hiÖn ngay trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ khã cã thÓ thùc hiÖn ®-îc. Do ®ã, h-íng ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i ë vïng phÝa b¾c nµy lµ ph¸t triÓn trang tr¹i theo h-íng s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp. Trong ®ã, c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp -u tiªn ph¸t triÓn thÕ m¹nh cña m×nh, -u tiªn ph¸t triÓn c©y con cã -u thÕ, ®Æc biÖt lµ c©y chÌ, c©y ¨n qu¶ (na, cam, hång kh«ng h¹t), ngoµi ra cßn trång thªm c©y tr¸m lµ c©y cho gi¸ trÞ kinh tÕ cao. S¶n phÈm chÝnh cña c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp lµ c©y chÌ vµ c©y ¨n qu¶. §Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng khèi l-îng s¶n phÈm ®Çu ra víi chÊt l-îng tèt, chi phÝ s¶n xuÊt rÎ, n©ng cao ®-îc hiÖu qu¶ cho c¸c m« h×nh trang tr¹i nµy, ®iÒu quan träng lµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khoa häc kü thuËt. §èi víi c©y chÌ: sö dông gièng chÌ míi (chÌ cµnh) võa cho n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt chÌ ngon. §èi víi c©y ¨n qu¶: cÇn ¸p dông c¸c kü thuËt chÝn sím, chÝn muén ®Ó d¶i vô, kÐo dµi thêi kü cung øng qu¶ t-¬i cho thÞ tr-êng. §Ó n©ng cao chÊt l-îng cña s¶n phÈm c©y ¨n qu¶ cÇn ¸p dông biÖn ph¸p sinh häc nh- nu«i ong, võa cho s¶n phÈm thu ho¹ch tõ ong, võa ¸p dông ®-îc biÖn ph¸p thô phÊn cho c©y ®Ëu qu¶. H¹n chÕ viÖc sö dông c¸c lo¹i thuèc cho c¶ c©y chÌ vµ c©y ¨n qu¶ ®Ó t¹o s¶n phÈm an toµn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  8. 116 §Ó n©ng cao ®-îc hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cho c¸c trang tr¹i nµy cÇn ph¶i ®Çu t- cho hÖ thèng giao th«ng vµ thñy lîi. §Çu t- cho hÖ thèng thñy lîi ph¶i ®i ®Çu bao gåm: x©y dùng hÖ thèng thñy lîi vïng ®åi, x©y ®¾p c¸c hå chøa ®Ó t¹o nguån n-íc. Tuy nhiªn, ®Çu t- cho nã lµ rÊt lín, tù c¸c trang tr¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm, kh«ng thÓ ®ãng gãp ®-îc mµ cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Çu t- cña nhµ n-íc. Giao th«ng n«ng th«n ph¸t triÓn sÏ g¾n c¸c trang tr¹i víi thÞ tr-êng ë c¸c ®Çu vµo vµ ®Çu ra. Nhµ n-íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®Çu t- ®-êng giao th«ng « t« ®i ®Õn tËn c¸c xãm, b¶n. §éng viªn c¸c trang tr¹i ®ãng gãp cao h¬n cho quü ®Çu t- ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n. Víi tæng sè hé s¶n xuÊt kinh doanh giái hiÖn cã, c¨n cø vµo tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n cña c¸c trang tr¹i, tõ nay cho ®Õn n¨m 2020, vïng phÝa b¾c c ã kh¶ n¨ng n©ng tæng sè trang tr¹i lªn 32 trang tr¹i. §èi víi vïng trung t©m: ®Þa h×nh b»ng ph¼ng h¬n, nh-ng diÖn tÝch l¹i h¹n chÕ. Do ®ã, h-íng ph¸t triÓn trang tr¹i ë vïng nµy lµ ph¸t triÓn trang tr¹i chuyªn ngµnh ch¨n nu«i mµ chñ yÕu tËp trung ph¸t tri Ón ch¨n nu«i lîn, gµ theo h-íng ch¨n nu«i c«ng nghiÖp. §Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cho c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn ph¶i chó ý ®Õn c¸c vÊn ®Ò: con gièng, chuång tr¹i, thøc ¨n, thó y. Tr-íc hÕt lµ ph¶i ¸p dông chuång tr¹i tiªn tiÕn (nh- chuång lång ®èi víi trang tr¹i nu«i lîn), ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt tiªn tiÕn nh- cai s÷a sím, cã chÕ ®é nu«i d-ìng ch¨m sãc ®óng quy tr×nh kü thuËt, cho ¨n theo ®óng chñng lo¹i phï hîp víi løa tuæi cña vËt nu«i, tiÕn hµnh tiªm phßng ®óng quy ®Þnh, tiªm bæ sung c¸c chÊt, ®¶m b¶o vÖ sinh chuång tr¹i, vÖ sinh thó y. Vèn ®Çu t- ®Ó më réng s¶n xuÊt lµ nh©n tè ¶nh h-ëng lín tíi kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i. §Ó huy ®éng nguån vèn ®Çu t-, c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i cÇn thùc hiÖn liªn k Õt: liªn kÕt víi c¸c c«ng ty s¶n xuÊt thøc ¨n theo ph-¬ng thøc mua tr¶ chËm, sau khi b¸n s¶n phÈm míi tr¶ tiÒn mua thøc ¨n. §ång thêi, liªn kÕt víi c¸c hé vÖ tinh, cÊp gièng cho c¸c hé vÖ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  9. 117 tinh, ®Õn khi tiªu thô bao tiªu cho c¸c hé vÖ tinh, thu mua s¶n phÈm cña hä. Khi liªn kÕt nh- thÕ, c¸c hé vÖ tinh còng cã ®ãng gãp vèn cho c¸c trang tr¹i. §Ó më réng quy m« s¶n xuÊt, ng©n hµng cÇn ph¶i cho c¸c trang tr¹i thÕ chÊp c¸c tµi s¶n cña m×nh (thÕ chÊp ®µn lîn, chuång tr¹i) ®Ó vay vèn. Thêi h¹n vay vèn lín h¬n chu kú s¶n xuÊt kinh doanh, thêi ®iÓm vay cã thÓ tr-íc chu kú s¶n xuÊt chø kh«ng ph¶i khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt. Nhµ n-íc cÇn t¨ng thªm nguån vèn ®Çu t- cho vay trung h¹n vµ dµi h¹n víi l·i xuÊt -u ®·i cho c¸c trang tr¹i, nhµ n-íc cÇn cã chÝnh s¸ch vÒ møc l·i suÊt vay theo møc l·i suÊt cña ng©n hµng chÝnh s¸ch, thñ tôc vay cÇn nhanh gän. Cã thÓ thùc hiÖn thÝ ®iÓm h×nh thøc cho vay vµ qu¶n lý vèn giao cho chÝnh c¸c chñ trang tr¹i. LÇn ®Çu khi cho vay vèn, ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông lµ n¬i ®øng ra cho vay vµ qu¶n lý vèn. C¸c trang tr¹i sÏ thµnh lËp hîp t¸c x· tÝn dông, sau khi ®· thu håi vèn lÇn ®Çu, nguån vèn nµy sÏ giao cho hîp t¸c x·. ViÖc quyÕt ®Þnh cho ai vay vèn, thêi h¹n bao l©u do chÝnh c¸c chñ trang tr¹i quyÕt ®Þnh. C¸c trang tr¹i sÏ hîp t¸c hç trî nhau trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ thu håi l¹i vèn vµ l·i vay. Ngoµi ra, nhµ n-íc cÇn ph¶i cã quü b¶o hé rñi ro cho c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i. NÕu c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i vay vèn mµ gÆp rñi ro sÏ cã sù trî gióp cña quü. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i còng ph¶i ®ãng gãp vµo quü rñi ro nµy. Dùa vµo sè hé s¶n xuÊt kinh doanh giái hiÖn cã cña vïng vµ tèc ®é ph¸t triÓn trang tr¹i cña vïng th× vïng trung t©m cã kh¶ n¨ng më réng n©ng tæng sè trang tr¹i lªn tíi 22 trang tr¹i vµo n¨m 2020. §èi víi vïng nói phÝa nam: cã ®Þa h×nh ®Êt ®åi nói dèc cao, thÝch hîp cho ph¸t triÓn rõng. H-íng ph¸t triÓn cho c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ë ®©y lµ nhËn kho¸n khoanh nu«i, tu bæ, b¶o vÖ, trång rõng míi (trång gç cho nguyªn liÖu lµm giÊy). HÇu hÕt c¸c trang tr¹i nµy ®Òu trong giai ®o¹n kiÕn thiÕt c¬ b¶n ch-a cho s¶n phÈm thu ho¹ch. Do ®ã, ®Ó n©ng cao ®-îc hiÖu qu¶ cho c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn theo h-íng sau: ®èi víi rõng s¶n Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  10. 118 xuÊt: ®Çu t- gièng míi cã sinh khèi lín nh- gièng keo lai. Bè trÝ chñng lo¹i c©y hîp lý gi÷a c¸c tÇng, t¨ng sè l-îng c©y cã sinh khèi lín trong thêi gian rõng ch-a khÐp t¸n. §èi víi rõng phßng hé: t¨ng sè l-îng c©y phô trî nh- mì, bå ®Ò ®Ó t¨ng s¶n l-îng thu ho¹ch cña rõng. Trong qu¸ tr×nh chê ®Õn khi rõng cho thu ho¹ch c©y chñ lùc: khai th¸c cÇn kÕt hîp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp d-íi t¸n c©y nh- ch¨n nu«i tr©u, bß, dª, nu«i gµ th¶ v-ên võa cho thu nhËp, võa tËn dông ®-îc ®iÒu kiÖn lîi thÕ cña vïng. C¸c trang tr¹i l©m nghiÖp cÇn chó träng tíi phßng chèng ch¸y rõng. Nhµ n-íc cÇn hç trî ®Çu t- vèn, cã chÝnh s¸ch cho vay vèn dµi h¹n ®èi víi c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp, cÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch cho vay vèn theo ch-¬ng tr×nh 120 “Ch­¬ng tr×nh vay vèn gi¶i quyÕt viÖc lµm” cña Ng©n hµng ChÝnh s¸ch, gièng nh- ë c¸c n-íc kh¸c ®· thùc hiÖn (nh- ë Th¸i Lan cho c¸c trang tr¹i vay vèn theo l·i suÊt cña Ng©n hµng ChÝnh s¸ch). Vïng phÝa nam cã kh¶ n¨ng n©ng tæng sè trang tr¹i lªn 63 trang tr¹i vµo n¨m 2020 dùa vµo sè hé ®¹t tiªu chuÈn s¶n xuÊt kinh doanh giái cÊp tØnh vµ tèc ®é ph¸t triÓn trang tr¹i cña vïng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  11. 119 KÕt luËn 1. C¸c m« h×nh trang tr¹i lµ nh©n tè míi ë n«ng th«n. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµ ®éng lùc míi nèi tiÕp vµ ph¸t huy ®éng lùc cña kinh tÕ hé, lµ b-íc chuyÓn sang s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng hãa lín. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ trang tr¹i ®· thùc sù ph¸t triÓn. MÆc dï ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nh-ng kinh tÕ trang tr¹i ®· thùc sù lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng hãa ngµy mét lín vµ ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp, n«ng th«n hiÖn nay. 2. Ph¸t triÓn m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i lµ h-íng ®i ®óng ®¾n trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn §ång Hû. Tuy sè trang tr¹i hiÖn nay cßn Ýt, diÖn tÝch kh«ng nhiÒu, s¶n phÈm hµng hãa ch-a râ nÐt nh-ng xÐt vÒ khuynh h-íng ph¸t triÓn, nã phï hîp víi quy luËt chung (tÝch tô ruéng ®Êt trong s¶n xuÊt, ph©n c«ng l¹i lao ®éng, s¶n xuÊt theo h-íng chuyªn m«n hãa …). Sè l-îng trang tr¹i ph¸t triÓn kh¸ nhanh, hiÖn nay huyÖn cã 89 trang tr¹i ®ñ tiªu chuÈn theo tiªu chÝ trung -¬ng, nhiÒu trang tr¹i ®· cã thu nhËp kh¸, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo gi¸ trÞ tæng s¶n l-îng cña ngµnh n«ng nghiÖp. 3. HiÖn nay, ë huyÖn §ång Hû, lo¹i h×nh trang tr¹i ®ang phæ biÕn vµ ph¸t triÓn m¹nh lµ lo¹i h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i, trang tr¹i l©m nghiÖp. C¸c trang tr¹i trong huyÖn ph¸t triÓn chñ yÕu c¸c lo¹i c©y trång nh- chÌ, c©y ¨n qu¶ (v¶i, nh·n, na), c¸c lo¹i vËt nu«i nh- lîn, gµ. Mét sè trang tr¹i ®· m¹nh d¹n ®Çu t- vµo c¸c ho¹t ®éng phi n«ng, l©m nghiªp, thñy s¶n vµ ®· ®em l¹i mét nguån thu ®¸ng kÓ cho c¸c trang tr¹i. Nh×n chung, c¸c trang tr¹i ®Òu cã thu nhËp t-¬ng ®èi cao, s¶n xuÊt ®· h-íng ra thÞ tr-êng, tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa b×nh qu©n mét trang tr¹i gÇn 80%. Trang tr¹i sö dông lao ®éng gia ®×nh lµ chÝnh. 4. Tuy nhiªn, c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Khã kh¨n lín nhÊt cña c¸c trang tr¹i lµ thÞ tr-êng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  12. 120 tiªu thô s¶n phÈm, vèn s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña chñ trang tr¹i. Ngoµi ra, nh÷ng khã kh¨n bªn ngoµi còng ¶nh h-ëng kh«ng nhá ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i nh-: hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng thÊp kÐm, gi¸ c¶ n«ng s¶n bÊp bªnh, kh«ng æn ®Þnh, dÞch bÖnh … 5. Tõ kh¶o s¸t thùc tÕ vµ ph©n tÝch sè liÖu cho thÊy, yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt, sè lao ®éng chÝnh, diÖn tÝch ®Êt, vèn vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña chñ trang tr¹i cã ¶nh h-ëng lín ®Õn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i. Cô thÓ, nh÷ng nh©n tè trªn cã ¶nh h-ëng 62% ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i. 6. Cã nhiÒu gi¶i ph¸p kh¶ thi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c trang tr¹i huyÖn §ång Hû. Tr-íc hÕt, cÇn ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c quy ho¹ch ®Êt ®ai, quy ho¹ch vïng c©y trång, vËt nu«i, g¾n gi÷a n¬i s¶n xuÊt víi n¬i chÕ biÕn n«ng s¶n. KhuyÕn khÝch sù hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i vµ c¸c hé vÖ tinh trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Víi cô thÓ tõng trang tr¹i, gi¶i ph¸p mang tÝnh quan träng lµ viÖc n©ng cao chÊt l-îng nguån nh©n lùc, trong ®ã ®Æc biÖt chó träng ®µo t¹o kiÕn thøc qu¶n lý kinh doanh vµ chuyªn m«n kü thuËt cho c¸c chñ trang tr¹i. Gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn vay cña c¸c trang t r¹i, thµnh lËp c¸c hîp t¸c x· tÝn dông, tiÕn hµnh giao cho c¸c chñ trang tr¹i qu¶n lý vèn vay. 7. H-íng ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i chuyªn ngµnh hiÖn nay ë huyÖn §ång Hû lµ rÊt h¹n chÕ. Do ®ã, kh¶ n¨ng ®Ó t¨ng ®-îc sè l-îng trang tr¹i trªn ®Þa bµn huyÖn lµ tËp trung ph¸t triÓn m« h×nh trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp. Trong ®ã, c¸c trang tr¹i -u tiªn ph¸t triÓn theo lîi thÕ cña m×nh, ®Æc biÖt chó träng ph¸t triÓn c©y chÌ. §èi víi trang tr¹i chuyªn ngµnh ch¨n nu«i ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn, gµ c«ng theo h-íng ch¨n nu«i c«ng nghiÖp. Trang tr¹i l©m nghiÖp kÕt hîp víi ch¨n nu«i ®¹i gia sóc ®Ó t¨ng thªm nguån thu nhËp cho trang tr¹i. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  13. 121 Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn Nh- Êt, Phan ThÞ NguyÖt Minh (2001),Tuæi trÎ lËp nghiÖp tõ trang tr¹i, NXB Thanh Niªn. 2. Bé chÝnh trÞ (1998), NghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ mét sè vÊn ®Ò ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, sè 06/NQ-TW. 3. Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, T¹p chÝ N«ng nghiÖp vµ N«ng th«n sè 3, 2003. 4. Chi côc Thèng kª huyÖn §ång Hû (2006), Niªn gi¸m Thèng kª huyÖn §ång Hû. 5. Chi côc Thèng kª huyÖn §ång Hû (2006), T×nh h×nh thêi tiÕt khÝ hËu huyÖn §ång Hû. 6. ChØ thÞ 100 CT/TW (1981), NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ, th¸ng 4 n¨m 1998. 7. Côc Thèng kª tØnh Th¸i Nguyªn (2006), Niªn gi¸m thèng kª tØnh Th¸i Nguyªn. 8. Maurice Buckett (1993), Tæ chøc qu¶n lý n«ng tr¹i gia ®×nh (b¶n dÞch), NXB N«ng nghiÖp Hµ néi. 9. NguyÔn §iÒn (1999), Tæ chøc qu¶n lý kinh tÕ trang tr¹i trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam, t¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 4, tr 37-43. 10. NguyÔn §iÒn, TrÇn §øc, TrÇn Huy N¨ng (1993) Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh trªn thÕ giíi vµ Ch©u ¸, NXB Thèng kª. 11. NguyÔn §×nh H-¬ng (2000), Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú CNH, H§H ë ViÖt Nam, NXB chÝnh trÞ quèc gia, HN. 12. NguyÔn §iÒn, Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ë c¸c n-íc T©y ©u trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, t¹p chÝ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 2, th¸ng 4/1997. 13. NguyÔn L-¬ng §»ng (2003), Gi¸o tr×nh Marketing N«ng nghiÖp, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 14. NghÞ quyÕt 03/2000/NQ-CP ngµy 02/02/2000 vÒ Kinh tÕ trang tr¹i. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
  14. 122 15. NghÞ quyÕt 10/NQ-TU ngµy 16/12/2003 cña tØnh ñy Th¸i Nguyªn vÒ Ch-¬ng tr×nh hµnh ®éng theo tinh thÇn nghÞ quyÕt 6 (lÇn 1) khãa VIII cña §¶ng. 16. Ph¹m Ngäc KiÓm (2004), Gi¸o tr×nh Thèng kª kinh doanh, NXB Thèng kª. 17. Së N«ng nghiÖp vµ PTNT tØnh Th¸i Nguyªn (2006), B¸o c¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn. 18. Tæng côc Thèng kª (2000), H-íng dÉn tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i cña liªn Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n vµ Tæng côc thèng kª, V¨n b¶n sè 69/TTLB/BNN-TCTK. 19. Lª träng (2000), Ph¸t triÓn vµ qu¶n lý trang tr¹i n«ng l©m nghiÖp, NXB N«ng NghiÖp, Hµ Néi. 20. NguyÔn V¨n TuÊn (2001), Gi¸o tr×nh qu¶n lý trang tr¹i n«ng l©m nghiÖp , NXB N«ng nghiÖp, HN. 21. NghÞ quyÕt 11/NQ-§H ngµy 28/10/2005 cña huyÖn ñy §ång Hû vÒ ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ huyÖn §ång Hû giai ®o¹n 2005 - 2010. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
nguon tai.lieu . vn