Xem mẫu
- LU N VĂN T T NGHI P
TÀI: ““Ho t ng xu t kh uThan
khoáng s n Vi t Nam trong giai o n t
năm 2001 n nay.”
1
- M CL C
L IM U ...........................................................................1
Chương 1. T ng quan chung v Than khoáng s n Vi t Nam7
1.1. Than khoáng s n và l ch s ngành Than khoáng s n Vi t Nam ............. 7
1.1.1. Than khoáng s n ................................................................................. 7
1.1.2. L ch s phát tri n c a ngành Than khoáng s n Vi t Nam .................... 8
1.2. T m quan tr ng c a ngành Than khoáng s n Vi t Nam ...................... 18
1.2.1. i v i n n kinh t , xã h i ................................................................ 18
1.2.2. Than khoáng s n trong ngành năng lư ng ......................................... 23
1.3. Nh ng y u t kinh t , xã h i tác ng n ngành Than khoáng s n Vi t
Nam ........................................................................................................... 25
1.3.1. V n phân b vùng m và a phương khai thác ............................ 25
1.3.2. V n thu c n i b ngành Than khoáng s n .................................... 27
1.3.3. Tác ng chung c a n n kinh t ........................................................ 28
1.3.4. Nhân t nh hư ng n ho t ng xu t kh u Than khoáng s n Vi t
Nam ............................................................................................................ 29
Chương 2 Th c tr ng ho t ng xu t kh u Than khoáng
s n Vi t Nam trong giai o n t 2001 n nay..................... 33
2.1. Th trư ng tiêu th Than khoáng s n th gi i trong giai o n hi n nay33
2.1.1. Phân b tr lư ng Than khoáng s n trên th gi i .............................. 33
2.1.2. Xu hư ng và tình hình cung – c u Than khoáng s n trên th trư ng th
gi i ............................................................................................................. 36
2.2. Tình hình s n xu t Than khoáng s n xu t kh u Vi t Nam................... 44
2.2.1. Phân b Than khoáng s n Vi t Nam .............................................. 44
2.2.2. M t s c i m s n ph m Than khoáng s n Vi t Nam .................... 47
2.3. Tình hình xu t kh u Than khoáng s n c a Vi t Nam........................... 49
2.3.1. Phân lo i Than khoáng s n xu t kh u c a Vi t Nam ......................... 49
2.3.2. Kim ng ch xu t kh u Than khoáng s n Vi t Nam ............................. 52
2
- 2.3.3. Th trư ng xu t kh u c a Than khoáng s n Vi t Nam ....................... 59
2.4. ánh giá ho t ng xu t kh u khoáng s n c a Vi t Nam..................... 66
2.4.1. Thành t u t ư c ........................................................................... 66
2.4.2. T n t i và nguyên nhân trong ho t ng xu t kh u Than khoáng s n 68
Chương 3. Kinh nghi m qu c t , tri n v ng và gi i pháp i
v i ho t ng xu t kh u Than khoáng s n Vi t Nam trong
th i gian t nay n 2015 ....................................................... 75
3.1. Các quy nh c a Chính ph Vi t Nam trong ho t ng kinh doanh
xu t kh u Than khoáng s n ..................................................................... 75
3.2. Kinh nghi m qu c t v xu t kh u Than khoáng s n............................ 78
3.3. Tri n v ng xu t kh u Than khoáng s n Vi t Nam trong th i gian t i. 81
3.3.1. D báo th trư ng xu t kh u Than khoáng s n .................................. 81
3.3.2. Thách th c ........................................................................................ 83
3.3.3. M c tiêu & chi n lư c phát tri n c a ngành Than khoáng s n Vi t
Nam ............................................................................................................ 86
3.4. Gi i pháp cho ho t ng xu t kh u Than khoáng s n c a Vi t Nam .. 87
K T LU N ............................................................................. 96
3
- L IM U
Tính t t y u c a tài
Than khoáng s n là m t trong nh ng ngu n tài nguyên khoáng s n quý
giá c a qu c gia, y là ngu n l i thiên nhiên ban t ng cho các qu c gia. i
v i Vi t Nam, Than khoáng s n có m t vai trò h t s c quan tr ng trong vi c
khai thác, s d ng và ti n hành xu t kh u. Hàng năm, ho t ng xu t kh u
Than khoáng s n c a Vi t Nam ã thu v m t ngu n l i l n cho qu c gia, là
m t trong nh ng nhóm ngành có t tr ng óng góp GDP l n nh t c a t
nư c. Ngành Than khoáng s n ư c coi là ngành công nghi p h t ng c a các
ngành công nghi p quan tr ng khác khi mà cung c p u vào cho các ngành
v hóa ch t, xi măng, i n và phân bón… S phát tri n c a ngành Than
khoáng s n c a Vi t Nam g n li n v i s phát tri n c a các ngành ngh khác
trong t ng th n n kinh t .
Ho t ng xu t kh u Than khoáng s n v n ang ư c ti n hành u
n trong th i gian qua, nhưng có nh ng v n ư c t ra bên c nh ho t
ng xu t kh u ó như ch t lư ng hàng hóa, hàm lư ng công ngh chưa trong
s n ph m, giá thành hàng hóa trên th trư ng, th trư ng xu t kh u và quan
tr ng là ph i t ho t ng xu t kh u ó trong chi n lư c phát tri n kinh t và
an ninh năng lư ng c a qu c gia, v i nh ng m c tiêu c th là thu ư c giá
tr l n nh t t ho t ng xu t kh u Than khoáng s n. V i t m quan tr ng và
tính th i s ó, tác gi ã l a ch n nghiên c u tài “Ho t ng xu t
kh uThan khoáng s n Vi t Nam trong giai o n t năm 2001 n nay”
M c ích nghiên c u
Tác gi nghiên c u tài ho t ng xu t kh u Than khoáng s n c a
Vi t Nam có cái nhìn t ng quan v ngành Than khoáng s n Vi t Nam, th c
4
- tr ng ho t ng xu t kh u t y có ư c nh ng gi i pháp h p lý nh m thu
ư c l i nhu n l n nh t t ho t ng xu t kh u trên cơ s m b o an ninh
năng lư ng qu c gia trong hi n t i và tương lai.
i tư ng và ph m vi nghiên c u
i tư ng nghiên c u c a tài chính là ho t ng xu t kh u Than
khoáng s n c a Vi t Nam, thông qua s ki m soát c a các cơ quan liên quan
n ho t ng xu t kh u Than khoáng s n.
Ph m vi nghiên c u c a tài ư c xác nh trên hai phương di n là
không gian và th i gian. V m t không gian là ho t ng xu t kh u Than
khoáng s n c a Vi t Nam, v m t th i gian trong giai o n t năm 2001 n
nay.
Phương pháp nghiên c u
tài s d ng phương pháp phân tích t ng h p các ngu n s li u; so
sánh, i chi u s phát tri n c a ngành Than khoáng s n nói chung và ho t
ng xu t kh u Than khoáng s n nói riêng v i tình hình chung c a s phát
tri n kinh t Vi t Nam và th gi i. Cùng v i vi c s d ng phương pháp so
sánh và i chi u gi a các th i kỳ phát tri n c a ngành Than khoáng s n Vi t
Nam.
K tc u tài g m 3 chương:
Chương 1: T ng quan chung v ngành Than khoáng s n Vi t Nam
Chương 2: Th c tr ng ho t ng xu t kh u Than khoáng s n c a Vi t
Nam trong giai o n 2001 n nay
Chương 3: Kinh nghi m qu c t , tri n v ng và gi i pháp i v i ho t
ng xu t kh u Than khoáng s n Vi t Nam t nay n năm
2015.
5
- CHƯƠNG 1
T NG QUAN CHUNG
V THAN KHOÁNG S N VI T NAM
6
- Chương 1.
T ng quan chung v Than khoáng s n Vi t Nam
1.1. Than khoáng s n và l ch s ngành Than khoáng s n Vi t Nam
1.1.1. Than khoáng s n
Than khoáng s n là m t trong nh ng tài nguyên khoáng s n trong lòng
t c a qu c gia, cùng v i các lo i khoáng s n khác như: ng, chì, k m,
thi c… ã t o thành m t ngu n tài nguyên khoáng s n a d ng phong phú và
có giá tr c a Vi t Nam.
Than khoáng s n là m t trong nh ng lo i nhiên li u hóa th ch ư c
hình thành các h sinh thái m l y, các xác cây c i th c v t ư c nư c
và bùn lưu gi kh i b oxi hóa và phân h y b i sinh v t mà hình thành
nên Than á ngày nay. Thành ph n chính c a Than khoáng s n là ch t
Cacbon, ngoài ra còn có các ch t khác như lưu huỳnh, nên Than có tính
năng là t cháy t t và sinh ra lư ng nhi t l n, vì v y Than khoáng s n là
ngu n nguyên li u s n xu t i n năng l n nh t th gi i. Hi n nay, lư ng
Than ư c khai thác trên th gi i và Vi t Nam ư c s d ng trong các
ngành năng lư ng, ph c v s n xu t nhà máy nhi t i n và các ngành
công nghi p s d ng ch t t… Than ang ư c khai thác t các m
Than l thiên hay các h m lò n m sâu dư i lòng t.
Ngày nay, v i trình công ngh hi n i, công tác thăm dò và
khai thác ã giúp con ngư i phát hi n ra nhi u tài nguyên khoáng s n có
giá tr ng th i khai thác có hi u qu hơn i v i ngu n tài s n qu c gia
này. Vi t Nam ư c ánh giá là có ngu n d tr Than á áng k và có
giá tr v m t kinh t , trong tài nguyên v khoáng s n thì Than á là
ngu n tài nguyên có tr lư ng và hi u qu kinh t l n nh t. Theo Cơ quan
7
- Năng lư ng qu c t thì tr lư ng Than hi n nay trên th gi i r t l n,
kho ng 910 t t n, cho s n xu t trong 155 năm v i t c như hi n nay
và n u như không có s t bi n nào thì nhu c u s d ng Than trên th
gi i s tăng g p 3 l n t nay n năm 2050. Theo các cu c thăm dò và
khai thác thì Than hi n di n kh p nơi trên th gi i và ư c s d ng ch
y u trong các nhà máy nhi t i n, s n xu t xi măng, ph c v các ngành
công nghi p và nhu c u sinh ho t c a ngư i dân, nhưng ư c s d ng l n
nh t là trong các nhà máy nhi t i n, do ó 40% lư ng i n ư c s n xu t
trên toàn c u là t các nhà máy nhi t i n dùng Than.
1.1.2. L ch s phát tri n c a ngành Than khoáng s n Vi t Nam
Ngành Than Vi t Nam ã có l ch s khai thác hơn 100 năm, tr i qua 72
năm truy n th ng v vang, t cu c t ng bãi công ngày 12/11/1936 c a hơn 3
v n th m ã giành ư c th ng l i r c rõ, ánh d u m c son chói lói trong
trang s hào hùng u tranh cách m ng vì s nghi p gi i phóng giai c p, gi i
phóng vùng m góp ph n to l n vào s nghi p gi i phóng dân t c, giành l i
c l p t do cho T qu c. Tr i qua quá trình hình thành, ho t ng và phát
tri n c a ngành, dù trong b t kỳ hoàn c nh khó khăn gian kh nào, ngư i th
m Vi t Nam v n phát huy b n lĩnh sáng t o và tinh th n oàn k t, dũng c m,
luôn tiên phong i u, t o nên nhi u chi n công xu t s c trong chi n u
ch ng gi c ngo i xâm cũng như trong s nghi p xây d ng và b o v T qu c
Vi t Nam xã h i ch nghĩa.
Trong ch ng ư ng ã i qua, ngành Than Vi t Nam ã g p không ít
nh ng khó khăn và thăng tr m trong l ch s phát tri n, c bi t là th i kỳ
bư c vào công cu c im ic a t nư c và nh ng năm u c a th p niên
90, n n khai thác Than trái phép phát tri n tràn lan ã d n n nhi u h u qu
i v i ngành Than và xã h i, tình tr ng tài nguyên môi trư ng vùng m Than
8
- b h y ho i, tr t t xã h i ph c t p, công nhân thi u vi c làm, ngành Than ã
ph i c t gi m s n xu t… v i nh ng khó khăn ó ã y ngành Than c a Vi t
Nam vào tình tr ng kh ng ho ng và suy thoái nghiêm tr ng trong m t th i
gian.
Trong giai o n trư ng thành và phát tri n t 1985 n năm 1994,
ngành Than Vi t Nam ã có nh ng bư c u thành công trong vi c khai thác
t p trung t i các khu m , vi c u tư trang thi t b , máy móc t i các h m m
nên s n lư ng khai thác và tiêu th ã ư c ph n ánh qua k t qu kinh doanh
c a ngành.
B ng 1.1: Tình hình s n xu t và kinh doanh Than khoáng s n c a
Vi t Nam trong giai o n 1985 – 1988
( ơn v : 1000 t n)
1985 1986 1987 1988
Than nguyên khai 6295 6855 7690 7605
Than tiêu th 5689 6120 6340 5657
- Xu t kh u 640 620 201 314
- Tiêu th n i a 5049 5500 6139 5343
(Ngu n: S li u l ch s ngành Than – B Năng lư ng)
Cho n nh ng năm 1988, nh s quan tâm c a ng và Nhà
nư c, s giúp t Liên Xô nên ngành Than ã u tư vào cơ s h
t ng, các m l thiên l n cùng các h m lò ư c xây d ng, c i t o và m
r ng. Trong th i gian này, ngành Than ho t ng theo cơ ch bao c p,
nh n k ho ch s n xu t t nhà nư c và giao n p s n ph m cho nhà nư c.
Nh có ư c s quan tâm úng lúc khó khăn nên ngành Than ã có ư c
m t s k t qu ban u trong quá trình s n xu t và kinh doanh Than s n
ph m.
9
- B ng 1.2: Tình hình s n xu t và kinh doanh Than khoáng s n c a
Vi t Nam trong giai o n nh ng năm 1989 – 1994
ơn v : 1000 t n
1989 1990 1991 1992 1993 1994
Than nguyên khai 4221 5198 4895 5226 5835 7575
Than tiêu th 3873 4091 4128 4852 5351 6000
- Xu t kh u 528 676 920 132 182 215
- Tiêu th n i
3345 3415 3208 3528 3526 3850
a
(Ngu n: S li u l ch s ngành Than – B Năng lư ng)
Trong giai o n 1985 – 1988, ngành Than ã t ư c nhi u k t qu
cao trong vi c khai thác và tiêu th Than, nh i m c a giai o n này là hai
năm 1987 và năm 1988, riêng trong năm 1987 ã công ty khai thác ư c 7690
nghìn t n Than, tăng hơn 20% so v i lư ng Than khai thác ư c trong năm
1985 và tăng 835 nghìn t n so v i năm trư c 1986. V i lư ng Than khai thác
tăng lên qua các năm nên lư ng Than tiêu th trong nư c và xu t kh u cũng
không ng ng tăng lên hàng năm trong giai o n, lư ng Than s d ng cho các
nhà máy nhi t i n trong nư c chi m 34% - 50% trong t ng s Than ư c
tiêu th n i a. Trong năm 2008, toàn ngành Than ã b c 29,2 tri u m3 t
và ã khai thác ư c 7605 nghìn t n Than nguyên khai, sàng tuy n ư c 6304
nghìn t n Than s ch ưa i tiêu th trên th trư ng.
Nhưng t năm 1989, t i n c a nhà máy th y i n Hòa Bình l n lư t
ư c ưa vào v n hành s d ng và n n kinh t Vi t Nam b kh ng ho ng thì
nhu c u s d ng Than b suy gi m, lư ng Than khai thác t lòng t cũng
gi m sút so v i các năm trư c ó d n n tình tr ng gi m sút trong kinh
doanh và tiêu th c a ngành Than Vi t Nam. Có th nói trong giai o n 1991-
1994 là giai o n kh ng ho ng nh t c a ngành Than, khi mà n n khai thác
10
- Than trái phép l i phát tri n, cùng v i tình hình th trư ng tiêu th lũng o n
nên ã y các m Than chính th ng ph i c t gi m s n xu t, h n ch bóc t,
gi m ào lò, c t gi m ti n lương công nhân viên cân i tài chính theo
nguyên t c t trang tr i, công nhân thi u vi c làm…
Trong b i c nh y, ngày 10/10/1994, Th tư ng Chính ph ã có
quy t nh 563/1994/Q -TTg v vi c thành l p T ng công ty Than Vi t
Nam. S ra i c a T ng công ty Than như m t cu c cách m ng trong ngành
Than khoáng s n c a Vi t Nam, t o cơ h i ngành Than phát tri n tr l i,
ph c h i và phát tri n công vi c khai thác và kinh doanh Than. Nhi m v
chính mà ng và Chính ph giao cho T ng công ty Than là:
L p l i tr t t trong khai thác. Kinh doanh Than
Th a mãn các nhu c u v Than c a n n kinh t , phát tri n các ngành
ngh khác trên n n công nghi p Than m t cách có hi u qu gi i
quy t vi c làm cho ngư i lao ng.
Th c hi n nhi m v quan tr ng c a ng và Nhà nư c giao phó, ngay
trong năm 1995, T ng công ty Than Vi t Nam ã xây d ng án “ im it
ch c, qu n lý và nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh”. Trên cơ s ti m
năng và n i l c s n có v v n, lao ng, các phương ti n s n xu t, cơ s v t
ch t k thu t và i u ki n th c t , T ng công ty Than Vi t Nam ã l a ch n
phương hư ng xây d ng m t t p oàn kinh doanh a ngành trong n n s n
xu t Than s n ph m. T m c tiêu chi n lư c ã ư c ra, T ng công ty ã
c th hóa nh ng m c tiêu y thành gi i pháp và bi n pháp th c hi n c th
hóa trong ngành s n xu t Than khoáng s n. M t trong nh ng chi n lư c quan
tr ng và mang tính ch t s ng còn v i ngành Than trong nh ng ngày m i
thành l p T ng công ty ó là chi n lư c qu n lý tài nguyên và môi trư ng.
T ng công ty Than Vi t Nam và cùng các doanh nghi p thành viên ã tri n
khai và áp d ng ng b các bi n pháp hành chính - kinh t - k thu t, s p
11
- x p l i t ch c, l p l i tr t t trong khai thác và kinh doanh Than. Bên c nh
y, an ninh chính tr và tr t t trong quá trình thăm dò, khai thác là v n
c p bách ư c t ra, T ng công ty ã ti n hành thu th p, phân tích, ánh giá
các tài li u, báo cáo a ch t s n có, tính toán tr lư ng; Ti p t c i u tra,
kh o sát, thăm dò b sung, thăm dò m i tài nguyên.. Công tác c p nh t a
ch t ã có m t bư c ti n rõ r t so v i trư c ây, nh có s i m i trong tư
duy và ng d ng công ngh m i theo kinh nghi m c a các nư c tiên ti n trên
th gi i. M t s chi n lư c c th và mang tính quy t nh ư c ngành Than
c th hóa như:
B o v môi trư ng và gi gìn c nh quan là m c tiêu quan tr ng trong
chi n lư c phát tri n b n v ng c a ngành Than Vi t Nam, kh c ph c h u
qu suy thoái môi trư ng các vùng m sau nhi u năm l i, ngành Than
Vi t Nam ã có các cu c kh o sát và ánh giá tác ng c a ho t ng khai
thác Than n môi trư ng c a vùng m r i ưa ra các gi i pháp và chương
trình c i thi n môi trư ng. T ng công ty ã quy t nh thành l p Qũy môi
trư ng Than Vi t Nam trên cơ s s d ng 1% chi phí tính thêm vào giá thành
ư c Chính ph cho phép và các ngu n huy ng khác, qua y ã u tư
tr ng m i và chăm sóc ư c 1780 ha r ng trong ranh gi i m , t o ngu n g
ch ng lò ph c v trong quá trình khai thác c a các h m lò. Bên c nh ó, các
doanh nghi p thành viên ã có nhi u bi n pháp tăng cư ng c i t o, nâng
c p ư ng sá, gi m thi u b i trong công tác khoan n mìn, b c xúc và sàng
tuy n, v n chuy n Than, c i thi n i u ki n làm vi c cho lao ng.
u tư i m i công ngh là chi n lư c quan tr ng hàng u ư c
T ng công ty Than c bi t quan tâm, nh m khai thác t i a cơ s v t ch t, tài
s n s n có, nâng cao m c m b o an toàn trong s n xu t; c i thi n i u
ki n làm vi c cho lao ng, gi m thi u ô nhi m môi trư ng, nâng cao ch t
lư ng Than trong nguyên khai, Than s ch và t l thu h i Than ng th i tăng
12
- năng su t lao ng, gi m chi phí s n xu t, a d ng hóa s n ph m theo nhu c u
c a th trư ng. T i các m l thiên, công ngh xu ng sâu ã ư c áp d ng và
ngày càng hoàn thi n hơn ng th i các m ư c trang b máy xúc th y l c
g n ngư c và áp d ng công ngh xúc ch n l c nên gi m thi u ư c h s bóc
t m t s m . Công ngh c t ch ng th y l c ơn và giá th y l c di ng
cũng ư c ưa vào s d ng t i m t s h m lò, gi m ư c t n th t Than t
40%-50% xu ng còn 15%-20%, gi m tiêu hao g ch ng lò, gi m t l g dăm
trong Than và m b o ư c an toàn cho ngư i lao ng. Bên c nh vi c u
tư i m i công ngh cho khai thác Than, các doanh nghi p ã chú tr ng
trong u tư c i t o, thay i công ngh sàng tuy n phù h p v i yêu c u
c a khách hàng, t n thu Than bùn và x lý nư c th i trư c khi ra bi n. Công
tác u tư và hoàn thi n các kho bãi cũng ư c y m nh, nâng c p b n rót
tiêu th , u tư lu ng l ch m r ng c ng bi n m b o cho tàu thuy n giao
nh n Than thu n l i và nhanh chóng.
Song song v i vi c i m i công ngh , hi n i hóa dây chuy n s n
xu t nâng cao ch t lư ng s n ph m, ngành Than c a Vi t Nam ã c bi t
quan tâm n chi n lư c th trư ng, b i “có th trư ng là có t t c ”. T ng
công ty ã kiên trì xây d ng ngành Than, trư c h t là tr t t trong kinh doanh
Than, i m i t ch c, qu n lý và phương pháp kinh doanh Than c a h
th ng các công ty Than trong n i a, hoàn thi n và phát tri n cách th c qu n
lý trong công tác ti p th và giao d ch xu t nh p kh u Than. B ng vi c phát
tri n th trư ng s n ph m chính là cách tháo g u ra cho s n ph m và
cân b ng cung c u Than trên th trư ng.
Than Vi t Nam ã t ư c nhi u thành t u trong giai o n u thành
l p T ng công ty, ngành Than Vi t Nam ã m r ng ư c th trư ng tiêu th
s n ph m trong và ngoài nư c, xây d ng ư c các m i quan h b n hàng tin
c y trong và ngoài nư c, ã ký h p ng dài h n v i các h l n kho ng 30%
13
- s n lư ng Than tiêu th hàng năm. Than Vi t Nam ã có quan h v i các b n
hàng nư c ngoài kh p các châu l c, năm 1997 ã xu t kh u ư c 3,7 tri u
t n Than, m c cao nh t t trư c n nay. Trong giai o n này, Than Vi t
Nam ã xu t sang các th trư ng như: Nh t B n, Trung Qu c, Canada, Hàn
Qu c, Thái Lan, ài Loan… B ng nhi u bi n pháp kinh t t ng h p, phương
châm nh t quán “Cùng phát tri n v i b n hàng”, T ng công ty Than Vi t
Nam ã phát huy n i l c s n có xây d ng m t chi n lư c phát tri n th
trư ng tiêu th s n ph m. Vi c m r ng và gi v ng th trư ng là y u t
quy t nh ngành Than Vi t Nam m r ng t ch c s n xu t m i cũng như
ti p c n các th trư ng tài chính, tín d ng, m b o v n cho kinh doanh, ph c
v các d án khai thác, u tư và phát tri n. Bên c nh nh ng n l c phát tri n
th trư ng tiêu th , nâng cao trình công ngh thì ngành Than còn ch ng
ti p xúc và tìm ki m khách hàng cho riêng mình, ti n hành àm phán và kí
k t các h p ng ng n h n, dài h n v i cơ ch giá m m d o, c nh tranh
tăng cư ng kh năng ki m soát và m r ng th trư ng tiêu th Than trong và
ngoài nư c, ưa Than s n ph m n t n nơi s d ng và m r ng m ng lư i
bán Than n các t nh, thành ph trong c nư c, bao g m c th trư ng nông
thôn, mi n núi.
Trong giai o n s n xu t và kinh doanh 1995-2001, ngành Than
khoáng s n Vi t Nam cũng g t hái ư c nhi u thành công trong khai thác, ch
bi n và xu t kh u. B ng s n l c c a chính T ng công ty ã giúp cho lư ng
Than khai thác và Than s n ph m xu t kh u hàng năm không ng ng gia tăng,
ó là m t d u hi u áng m ng trong vi c u tư i m i công ngh trong quá
trình khai thác và chi n lư c phát tri n th trư ng c a công ty ưa ra trong
nh ng năm u thành l p. Vi c i m i công ngh c c ch ng trong h m lò
hay công ngh khai thác các m l thiên, i m i và c i ti n công ngh trong
14
- giai o n v n chuy n trên băng chuy n… cùng v i vi c phát tri n th trư ng,
b n hàng ã mang n cho ngành Than m t s thành công nh t nh.
B ng 1.3: Tình hình s n xu t và kinh doanh Than khoáng s n c a
Vi t Nam trong giai o n 1995-2000
1995 1996 1997 1998 1999 2000
Than tiêu th
7592 9653 10779 10721 10500 11409
(1000 t n)
- Xu t kh u 2783 3666 3525 2900 3300 3076
- Trong nư c 4809 5987 7254 7821 7200 8333
Doanh thu tiêu
1917 2584 2953 2953 2792 3114
th (t ng)
- Xu t kh u 955 1262 1323 1246 1328 1765
- Trong nư c 962 1322 1630 1707 1464 1349
Doanh thu sx- kd
485 1074 1301 1605 1337 1764
khác (t ng)
T ng doanh thu
2402 3658 4254 4558 4129 4887
(t ng)
N p ngân sách
120 152 199 154 133 155
(t ng)
(Ngu n: Báo cáo t ng k t ho t ng ngành Than Vi t Nam)
V i nh ng chính sách và ư ng l i ho t ng úng n, trong năm
1995 ngành Than ã tiêu th ư c 7592 nghìn t n Than v i doanh thu tiêu th
thu v kho ng 1917 t ng, tuy s n lư ng Than tiêu th trong nư c l n g p
2 l n lư ng Than tiêu th trên th trư ng qu c t nhưng doanh thu tiêu th c a
2 th trư ng này l i b ng nhau, như v y có th th y r ng ngành Than ang
th c hi n tr giá cho th trư ng trong nư c. ây cũng có th là m t bi n pháp
khuy n khích nhu c u s d ng Than trong nư c và m t ph n h tr th
15
- trư ng trong nư c. Trong nh ng năm ti p theo, s n lư ng Than khai thác và
s n lư ng kinh doanh trên th trư ng c a ngành Than Vi t Nam tăng liên t c,
trong năm 1996 s n lư ng Than khai thác và doanh thu t kinh doanh Than
tăng kho ng 30% so v i năm trư c nên doanh thu t th trư ng trong nư c và
th gi i cũng tăng v i t c 32% so v i năm 1995. Ngành Than ã r t n l c
gi v ng ư c t c tăng lên trong khai thác và kinh doanh tiêu th , năm
1997 ngành Than ã khai thác ư c 10779 nghìn t n Than, tăng g n 42% s n
lư ng khai thác so v i năm 1995 v Than s n ph m, k t qu ó ư c ánh giá
là m t thành qu vư t b c và là mong ư c c a ngành Than trong th i gian b y
gi . Tuy trong khai thác Than thành ph m tăng nhanh nhưng l i xu t hi n d u
hi u ch ng l i c a ho t ng kinh doanh xu t kh u do nh ng nh hư ng ban
u c a cu c i kh ng ho ng tài chính – ti n t châu Á trong năm 1997, s n
lư ng tiêu th gi m, doanh thu t ho t ng xu t kh u tăng nh và ó là d u
hi u u tiên cho nh ng gi m sút c a doanh thu trong nh ng năm ti p theo.
ánh giá trong nh ng năm 1995-1997, ngành Than c a Vi t Nam ã có
nh ng bư c ti n vư t b c nh bi t phát huy ư c n i l c, công ngh m i áp
d ng và nh ng chính sách phát tri n h p lý, óng góp vào ngân sách nhà
nư c 471 t ng trong 3 năm 1995-1997.
Năm 1998, sau khi ch u s nh hư ng c a cu c kh ng ho ng tài chính
– ti n t khu v c nên ã tác ng n Than xu t kh u c a Vi t Nam trên th
trư ng th gi i v lư ng l n v giá c , ngành Than c a Vi t Nam ph i c nh
tranh hơn khi mà cung vư t quá c u trên th trư ng, nhưng nh s m m d o
trong quan h b n hàng và có các m i quan h b n hàng lâu năm nên lư ng
Than xu t kh u c a Vi t Nam v n duy trì t i m c 3 tri u t n và gi ư c
25%-30% th ph n Than Antraxit buôn bán th gi i. Th trư ng trong nư c
16
- cũng có s gi m sút trong tiêu th , c bi t là năm 1999, lư ng Than tiêu th
gi m hơn 600 t n so v i năm 1998 và doanh thu kinh doanh Than c a Vi t
Nam ã gi m xu ng t 2953 t ng năm 1998 xu ng 2792 t ng c năm
1999. Cho n năm 2001, T ng công ty Than Vi t Nam ã m r ng quan h
dài h n v i các nhà tiêu th như: Nh t B n, Hungari, Trung Qu c, Thái Lan,
Philippin, ài Loan, Hà lan, Hàn Qu c, Nam Phi… V th trư ng xu t kh u,
công ty không ch duy trì các th trư ng tiêu th ti m năng mà còn m r ng
ra các th trư ng m i nên s n ph m Than c a công ty ã có m t t i kho ng 40
nư c trên th gi i, và công ty cũng ã ti n hành ký k t nhi u h p ng cung
c p Than dài h n cho khách hàng.
Các giai o n phát tri n và trư ng thành c a ngành Than Vi t Nam t
năm 1955 n nay, có th nhìn nh n mô hình qu n lý ngành Than t trư c
n nay:
T tháng 4/1955 n tháng 7/1960, ngành Than do B Công nghi p
qu n lý.
T tháng 7/1960 n tháng 8/1969, ngành Than do B Công nghi p
n ng qu n lý.
T tháng 8/1969 n tháng 1/1981,ngành Than do B i n và Than
qu n lý.
T tháng 1/1981 n tháng 3/1987, ngành Than thu c s qu n lý c a B
M và Than.
T tháng 3/1987 n tháng 10/1994, ngành Than thu c s qu n lý c a
B Năng lư ng.
T tháng 10/1994, ngành Than c a Vi t Nam ch u s qu n lý c a T ng
công ty Than Vi t Nam, T ng công ty Than Vi t Nam là m t t p oàn
kinh t tr c thu c Chính ph .
17
- 1.2. T m quan tr ng c a ngành Than khoáng s n Vi t Nam
1.2.1. i v i n n kinh t , xã h i
Vi t Nam là m t trong nh ng qu c gia có tr lư ng Than l n trên th
gi i, v i ư c tính có kho ng 4 t t n Than Antraxit. V i tr lư ng Than phân
b ch y u là sâu dư i 500m trong khi lư ng Than các m l thiên l i
r t nh , kho ng 300 tri u t n nên g p không ít khó khăn trong vi c khai thác.
Hơn n a, Vi t Nam có tr lư ng kho ng 17 t t n Than nâu thích h p cho
vi c s d ng trong các ngành công nghi p n i hơi, nhưng ph n l n lư ng
Than này n m dư i ng b ng châu th sông H ng nên s Than này s r t
khó khăn trong vi c khai thác do vi c nh hư ng n di n tích t nông
nghi p và nh hư ng c a lư ng nư c ng m cao. Than Antraxit n m ch y u
vùng m Qu ng Ninh còn Than nâu ch y u t p trung ng b ng sông
H ng.
Ngành Than là m t b ph n c a n n kinh qu c dân th ng nh t, phát
tri n c a ngành Than ph i t trong s phát tri n c a các ngành liên quan và
t trong t ng th phát tri n c a n n kinh t và xã h i. Ngành Than là m t
trong nh ng ngành công nghi p mang tính ch t h t ng và là ngu n cung c p
u vào ph c v cho nhi u ngành kinh t khác. Mang tính ch t là m t ngành
công nghi p h t ng nên ngành c n có tính ch t c thù cho c u tư phát
tri n n i ngành và c con ngư i, m b o cho ngành Than Vi t Nam phát
tri n m t cách b n v ng, ch c ch n và ng b v i các ngành nó ph c v .
Khi nói n t m quan tr ng c a ngành Than, chúng ta c n ánh giá Than
trong các m t kinh t , xã h i, b o v môi trư ng và an ninh năng lư ng…
V Kinh t
Vi c khai thác Than có m t vai trò r t quan tr ng trong s phát tri n
c a n n kinh t nói chung và s phát tri n c a nhi u ngành nói riêng, c th
như:
18
- m b o nhu c u v nguyên li u, nhiên li u cho m t s ngành trong
n n kinh t qu c dân như: i n, xi măng, s t thép, gi y, m, v t li u xây
d ng và ch t t sinh ho t… Hàng năm, m t lư ng Than l n ư c cung c p
cho các ngành công nghi p luy n kim cũng như ph c v nhu c u tiêu th
trong sinh ho t không ng ng ư c tăng lên. N u như trong năm 1995 v i
lư ng Than cung c p cho các ngành trong nư c kho ng 4,8 tri u t n thì n
năm 2000 lư ng Than tiêu th trong nư c ã tăng lên g n g p ôi và tm c
8,4 tri u t n. Sau cu c kh ng hoáng kinh t châu Á năm 1997 thì nhu c u tiêu
dùng Than ph c v trong s n xu t c a các ngành công nghi p s d ng Than
cũng ư c n nh nên n năm 2004, lư ng Than cung c p cho tiêu dùng
trong nư c t trên 14,5 tri u t n Than, t c trung bình gia tăng cung c p
Than cho n n kinh t trong giai o n 2000 – 2004 t t c kho ng
13%/năm. D ki n t nay n năm 2020, s n lư ng cung c p Than cho n n
kinh t ư c t kho ng 15 – 43 tri u t n Than, t c gia tăng bình quân hàng
năm là 8%/năm.
B ng 1.4: Nhu c u tiêu th Than khoáng s n trong nư c trong quý
1/2008
So sánh v i (%)
ơn v K ho ch Th c hi n
k
tính năm 2008 quý 1/2008 cùng kỳ
ho ch
Than tiêu th trong 1000 t n 20 000 4 419 22.1 117.2
nư c
- i n “ 6 780 1 549 22.8 111.8
- m “ 475 116 24.4 148.7
- Gi y “ 260 41 15.8 105.1
- Xi măng “ 4 852 752 15.5 147.2
- H khác “ 7 633 1 961 25.7 111.7
(Ngu n: T p oàn Công nghi p Than khoáng s n Vi t Nam - 2008)
19
- Ngoài ra, nh giá bán Than c a công ty Than i v i th trư ng trong
nư c ch b ng m t n a so v i giá bán Than trên th trư ng th gi i nên nó ã
gián ti p làm giá thành m t s m t hàng này trong nư c; Hay nói cách khác,
Than ã gián ti p óng góp vào giá tr GDP c a t nư c thông qua các
ngành s d ng Than…
B ng 1.5: Giá tr kinh t c a ho t ng kinh doanh Than khoáng s n
Vi t Nam
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008*
Than tiêu th
12500 15700 18100 24700 30200 371100 40000 9119
(1000 t n)
Doanh thu
tiêu th (t 5935 7020 9830 14689 18481 22983 29000 5644
ng)
N p ngân
sách 165 294 383 602 776 942 1080 ---
(t ng)
(Ngu n: T p oàn Công nghi p Than Vi t Nam – 2008*: th c hi n quí I/2008)
Ngành Than óng góp vào giá tr gia tăng c a t nư c – giá tr GDP.
M i năm, ngành Than ã óng góp vào giá tr GDP hàng ngàn t ng, năm
1995 giá tr óng góp c a ngành Than m i ch kho ng 120 t ng thì n
năm 2004 giá tr óng góp c a ngành Than ã t m c 6 ngàn t ng và
m c óng góp này ngày càng tăng lên, trong giai o n 1995 n 2004, t c
trung bình óng góp c a ngành Than i v i nhà nư c t 19,1%. Không
nh ng th , trong ho t ng xu t kh u Than hàng năm, ngành cũng ã thu v
m t lư ng ngo i t l n, năm 2004 lư ng ngo i t thu v t 322 tri u USD.
20
nguon tai.lieu . vn
