Xem mẫu
- Luận văn
Ảnh hưởng của vốn đầu tư nước ngoài
đối với nền kinh tế Việt Nam
1
- LỜI NÓI ĐẦU
Trong cuộc đua tranh phát triền kinh tế hiện nay , vấn đề tăng trưởng nhanh
và lâu bền diễn ra gay gắt đối với tất cả các quốc gia . Đối với những nước đi
sau , có điểm xuất phát thấp về kinh tế , yêu cầu này đặt ra như một đòi hỏi sống
còn ; Hoặc là đuổi kịp vươn lên phía trước , hoặc là tụt lại sau và ngày càng xa
rời các cơ hội phát triển .
Trước những diễn biến phức tạp đó của thế giới ,Việt Nam cũng có những cải
cách kinh tế quan trọng , đặc biệt là sau đại hội VI của Đảng . Một trong những
nội dung qua trọng của chính sách mới ở Việt Nam là mở cửa thu hút vốn đầu tư
nước ngoài .Trong những năm qua Việt Nam đã không ngừng cải thiện môi
trường đầu tư trong nước nhằn thu hút ngày càng nhiều vốn đầu tư trực tiếp
nước ngoài và những nỗ lực đó đã mang lại những kết quả đáng khích lệ .
Nhiều dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài đã đi vào hoạt động và mang lại những
hiệu quả thiết thực trong việc nâng cấp hệ thống thông tin viễn thông , khách sạn
hình thành một số ngành công nghiệp mới như lắp ráp và sửa chữa ô tô , xác
định trữ lượng dầu khí , hình thành các khu công ghiệp …Còn các nhà kinh
doanh nước ngo ài qua thực tiễn hoạt động ở Việt Nam đã ngày càng tin tưởng
hơn vào hiệu quả các dự án đầu tư của họ .
Tuy nhiên cũng như nhiều nước khác , trong giai đoạn đầu đầu tư nước ngoài
,Việt Nam chưa có môi trường đầu tư thuận lợi và đầu tư nước ngoài cũng gây
nhiều phiền phức trong quá trình quản lý nền kinh tế .Để giải quyết các tồn tại
và tìm hiểu rõ hơn vai trò đầu tư trực tiếp nước ngoài trong sự phát triển của đất
nước , em mạnh dạn chọn đề tài : “ Ảnh hưởng của vốn đầu tư nước
ngoài đối với nền kinh tế Việt Nam “.
Chuyên đề nhằm nêu lên thực trạng ,vai trò c ủa đầu tư nước ngo ài đối với sự
tăng trưởng và phát triển kinh tế của nước ta , đầu tư trực tiếp nước ngoài trong
quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước , ảnh hưởng của nó đối với
2
- nền kinh tế và một số kiến nghị nhằm thu hút ngày càng nhiều vốn đầu tư nước
ngoài vào Vệt Nam.
Cơ cấu chuyên đề gồm hai chương :
Chương I : FDI đối với nền kinh tế Việt Nam
Chương II: Mô hình phân tích sự tác động của FDI tới tăng trưởng
kinh tế .
3
- MỤC LỤC
Lời nói đầu .
Chương I: VAI TRÒ CỦA FDI ĐỐI VỚI NỀN KINH TẾ VIỆT NAM
I. Vì sao phải có FDI ?
II . Đánh giá tình hình thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
1. Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với phát triển kinh tế - xã hội.
1 .1. Tác động tới đầu tư phát triển , thúc đẩy tăng trưởng kinh tế , nâng cao
năng lưc sản xuất và thưc hiện và chuyển dịnh cơ cấu kinh tế ở Việt Nam.
1 .2. FDI góp phần mở rộng quy mô, ra tăng kim ngạch xuất khẩu và mở
rộng thị trường xuất khẩu:
1 .3. FDI Với nguồn nhân lực và tạo thu nhập cho người lao động.
1 .4. FDI đối với hệ quả kinh tế - xã hội:
1 .5. ảnh hưởng của FDI tới cơ cấu kinh tế :
2. Các nhân tố ảnh hưởng đến FDI:
2 .1. Xu hướng đầu tư trực tiếp trên thế giới .
2 .2. Tình hình chính trị đối ngoại .
2 .3. Môi trường đầu tư trong nước .
3. Các hình th ức FDI .
3 .1. Hình thức xí nghiệp liên doanh :
3 .2. Hình thức xí nghiệp 100% vốn nước ngoài :
3 .3. Hình thức hợp đồng , hợp tác kinh doanh .
3 .4. Các hình thức đầu tư và các phương thức tổ chức thu hút đầu tư khác 4.
Những hạn chế của FDI :
MÔ HÌNH PHÂN TÍCH SỰ TÁC ĐỘNG CỦA FDI
Chương II :
TỚI TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ
I . Mô hình đánh giá ả nh hưởng của vốn đầu tư nước ngoài đến tăng
trưởng kinh tế .
II. Các kiến nghị về giải pháp phát triển FDI ở Việt Nam :
1. Cần có kế hoạch thu hút và sử dụng FDI cụ thể , xác định rõ các ngành
, lĩnh vực cần tập chung đầu tư :
2. Cải thiện môi trường đầu tư.
K ết luận
P hụ lục
Ước lượng mô hình và kiểm định tính dừng của chuỗi thời gian .
Tài liệu tham khảo :
4
- Chương I
VAI TRÒ CỦA FDI ĐỐI VỚI NỀN KINH TẾ VIỆT NAM
I. Vì sao phải có FDI ?
Một khó khăn lớn đối với hầu hết các nước đang phát triển trong giai đoạn
đầu để phát triển nền kinh tế cuả đất nước là thiếu vốn đầu tư .Đây là yếu tố
quyết định để các nước đang phát triển có thể đẩy nhanh tốc độ phát triển nền
kinh tế , cải thiện đời sống vật chất của nhân dân , ở các nước đang phát triển
thường có nguồn lao động và tài nguyên chưa sử dụng hết hoặc không được sử
dụng vì thiếu các điều kiện vật chất của quá trình lao động sản xuất . Bản thân
các nước đang phát triển lại ít có khả năng tích luỹ vì năng suất lao động thấp ,
sản xuất hầu như không đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng trong nước .Trong ho àn
cảnh như vậy , nguồn vốn từ bên ngoài sẽ có ý nghĩa quan trọng đối với bước
ban đầu của các nước này . Đặc biệt là trong xu thế quốc tế hoá đời sống kinh tế
thế giới hiện nay , các nước đang phát triển bị đặt trong tình hu ống phải tạo
được tốc độ phát triển nhanh để đuổi kịp và từng bước hội nhập với nền kinh tế
thế giới , nguy cơ tụt hậu không cho phép các nước đang phát triển không được
chậm trễ hay có cách lựa chọn nào khác . Trong điều kiện trên thế giới có nhiều
quốc gia có nhu cầu đầu tư ra nước ngoài thì các nước đang phát triển có cơ hội
tranh thủ nguồn vốn và kỹ thuật của nước ngoài để phát triển nền kinh tế .Thực
tế cho thấy ,quốc gia nào biết thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn nước
ngoài sẽ tạo ra một bộ mặt nhanh chóng của nền kinh tế .
N ền kinh tế Việt Nam sau chiến tranh đã bị tàn phá nặng nề , lại vấp phải
những sai lầm nghiêm trọng trong quản lý và điều hành trên cả tầm vĩ mô và vi
mô ,nên đã rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng , Một nền kinh tế què quặt ,nghèo
nàn , lạc hậu ; đời sống của đại đa số nhân dân khó khăn thiếu thốn ,là gánh
nặng không dễ vượt qua được . Một thời gian dài trước năm 1990 , Việt Nam
không có tích luỹ trong nội bộ nền kinh tế , một phần quỹ tiêu dùng và phần lớn
quỹ tích luỹ chúng ta phải dựa vào vay nợ và viện trợ , m à chủ yếu là Liên Xô
và các nước Đông Âu trước đây , sau nàylà từ nhiều chính phủ và các tổ chức
trên thế giới .Sau khi vượt khỏi khủng hoảng , nền kinh tế Việt Nam bước vào
giai đo ạn ổn định và phát triển (1991 -2004) nhờ vào nguồn lực từ bên ngoài
thông qua vay nợ ,viện trợ và hợp tác đầu tư ; cùng với khai thác và sử dụng một
cách có hiệu quả nguồn lực trong nước ,chúng ta đã tạo ra một bước phát triển
đầu tiên khá vững chắc .Tốc độ tăng trưởng bình quân trong giai đo ạn này là
kho ảng 8,0% nhờ có sự tăng trưởng kinh tế mà đã tăng được tỷ lệ tích luỹ lên
gần 20% GDP vào năm 1995 và 25% GDP vào năm 1999.
Trong chiến lược phát triển kinh tế x ã hội trong giai đoạn 2001-2010 tăng gấp
đôi GDP mà Đảng và chính phủ đã đề ra và phấn đấu đến năm 2020 đưa m ức
GDP đầu người tăng lên 8-10 lần sovới hiện nay tương đương mức 2000 -3000
USD/người /năm , đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp , tạo
công ăn việc làm cho kho ảng 15 triệu người , tiến tới một nước Việt Nam không
5
- còn nghèo đói , có một nền kinh tế hiện đại hoá nhanh và có sự công bằng xã hội
rộng lớn hơn trong tương lai . Để thực hiện được mục tiêu ổn định , phát triển và
tăng trưởng kinh tế - xã hội trong giai đoạn 2001-2010 , yêu cầu về vốn là một
trong những thách thức lớn nhất và khó giải quyết nhất đối với nền kinh tế Việt
Nam , dự kiến Việt Nam sẽ phải tăng mức đầu tư trung b ình từ 25%GDP trong
những năm 90 lên trung bình 30%-35%GDP trong thập kỷ này ; giá trị xuất
khẩu tăng khoảng 24%-30%,trong đó xuất khẩu hàng chế biến khoảng 18%-
25%; tỷ trọng công nghiệp tăng từ 30%lên 40%GDP.Tuy nhiên , mức đầu tư ở
các khu vực nhà nước ,ngoài quốc doanh và đầu tư trực tiếp nước ngoài xẽ phải
có mức đầu tư cao hơn : Trong đó nguồn vốn trong nước chỉ đáp ứng được
kho ảng 50%,còn khoảng 50%nguồn vốn chúng ta phải nhờ tới đầu tư nước
ngoài ,mà chủ yếu là FDI.
Việc huy động vốn nước ngo ài để phát triển kinh tế là tận dụng điều kiện
khách quan cực kỳ thuận lợi mà thế giới đã tạo ra .Thay vì phải bỏ ra hàng trăm
năm để phát triển kinh tế ,vượt qua thời kỳ tích luỹ ban đầu lâu giài và gian khổ
,như nước Anh ,Pháp ,…các nước đi sau có thể “mượn sức” những nước đi
trước để thực hiện thành công chiến lược “rượt đuổi “như : Nhật Bản,Hàn Quốc
,Singapo,… Lợi ích củaviệc huy động vốn đầu tư nước ngoài đối với công cuộc
tăng trưởng và phát triển như :
+ Tạo thêm công ăn việc làm : nghĩa là tăng thêm thu nhập cho người lao
động và cho đất nước .
+ Chuyển giao công nghệ – kỹ thuật :đây là lợi ích căn bản nhất đối với
các nước tiếp nhận vốn .Vì nó mang lại công nghệ – kỹ thuật hiện đại ,kỹ xảo
chuyên môn ,bí quyết và trình độ quản lýtiên tiến cũng như năng lực thị trường
của các nước đi trước .
+ Lơị ích về vốn và ngo ại tệ :rút ngắn thời gian tích luỹ vốn ban đầu cho
công nghiệp hoá ;tạo ra những cơ sở xuất khẩu cho đất nước trong tương lai ;thu
một phần lợi nhuận của các công ty nước ngoài ;thu ngoại tệ từ các hoạt động
dịch vụ ….
II . Đánh giá tình hình thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ở
Việt Nam.
Cũng như nhiều nước trên thế giới Việt Nam luôn quan tâm đến mục têu
tăng trưởng và phát triển . Để thực hiện tốt mục tiêu này cần phải có một nguồn
vốn lớn , trong đó nguồn vốn nước ngo ài có vai trò quan trọng . Năm 1987 luật
đầu tư trực tiếp nước ngoài được Quốc Hội Việt Nam thông qua ,được quốc tế
ủng hộ và đánh giá cao .
Từ năm 1988 đến đầu năm 2004 hoạt động thu hút và sử dụng vốn đầu tư
trực tiếp nước ngoài (FDI) ở Vệt Nam có thể chia thành 4 giai đoạn với 4 trạng
thái khác nhau :
6
- +, Giai đoạn 1988-1990 : Trong 3 năm đầu tiên có 1794 triệu USD vốn
FDI đăng ký , vốn thực hiện không đáng kể . Nhìn chung ,FDI chưa có tác d ụng
rõ rệt đến kinh tế – xã hội .Các nhà đầu tư coi Việt N am như một “miền đất mới
“nên rất thận trọng trong hoạt động đầu tư .Mặt khác các doanh nghiệp FDI phải
làm nhiều thủ tục cần thiết mới đưa được vốn vào Việt Nam .
+, Giai đoạn 1991-1997 : Hoạt động FDI rất sôi động ,tăng trưởng
nhanh và hàng nghìn đoàn khách quốc tế đế tìm kiếm cơ hội đầu tư ,hàng trăm
dự án mới đến chờ thẩm định ,nhiều nhà máy được khởi công và hoạt động đã
góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế –xã hội
.Từ 1991-1995 ,vốn đăng ký đạt 16,684 tỷ USD , vốn thực hiện đạt 8,525tỷ
USD bằng 32%tổng vốn đầu tư của cả nước .Năm 1995 vốn FDI đăng ký đạt
6,53 tỷ USD ,gấp 4,9 lần so với năm 1991 là 1,322 tỷ USD . Trong thời gian này
các doanh nghiệp FDI đã tạo việc làm cho 20 vạn người . Hai năm tiếp theo
1996-1997, vốn FDI đăng ký đạt 13,146 tỷ USD ,trong đó vốn thực hiện đạt
6,14 tỷ USD .
+, Giai đoạn 1998-2000 : Hoạt động FDI có sự giảm sút .Năm 1998 ,vốn
đăng ký giảm còn 3,897 tỷ USD năm 1999 là 2,916 tỷ USD ,bằng 56,3%năm
1998 ;năm 2000 là 2,398 tỷ USD .Trong 3 năm 1998-2000 vốn thực hiện đạt
7,332 tỷ USD .
+, Từ 2001 đến nay :Hoạt động FDI có sự phục hồi chậm . vốn đăng ký
năm 2001: 2,536 tỷ USD ,tăng 12,6 % so với năm 2000; năm 2002 là 1,558 tỷ
USD và năm 2003 là 2 tỷ USD . Như vậy , kể tư khi có luật đầu tư trực
tiếp nươc ngoài đến nay đã thu hút 44,725 tỷ USD vốn đăng ký , vốn thực hiện
là 28,297 tỷ USD , trong đó vốn của các nhà đầu tư nước ngoài là 25,217 tỷ
USD . Đồ thị sau biểu diễn mức độ thu hút vốn FDI :
7
- Tæng sè vèn ®¨ng ký qua c¸c n¨m (triÖu USD)
Nguån : Bé kÕ ho¹ch ®Çu t n¨m 2003
9000
8497.3
8000
7000
6530
6000
TriÖu USD
5000
4649.1
4000 3897.4
3765.6
3000 2900
2398536
2
2196
2165
2000 2000
1558
1322.3
1000 839
372583
0
1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002
N¨m
Nguyên nhân của việc giảm sút FDI từ 1998 đến nay là do tác động của cuộc
khủng hoảng tiền tệ trong khu vực mà b ắt đầu ở Thái Lan và tiếp đó là sự suy
giảm kinh tế thế giói , đặc biệt là ở một số nước như Mỹ , EU , Nhật Bản mà đến
nay vẫn đang trong quá trình ph ục hồi chậm chạp , đã tác động tiêu cực đến nền
kinh tế Việt Nam , trong đó ảnh hưởng đến hoạt động thu hút đầu tư FDI .Ngoài
ra, hệ thống pháp luật thiếu minh bạch , thiếu nhất quán và việc thực thi luạt
không nghiêm minh , các thủ tục hành chính phiền hà , chi phí đầu tư kinh
doanh đắt đỏ , môi trường đầu tư kinh doanh ngày càng trở nên kém hẫp dẫn đã
làm cho hoạt động FDI giảm sút .
1. Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với phát triển
kinh tế - xã hội.
1.1. Tác động tới đầu tư phát triển , thúc đẩy tăng trưởng kinh tế , nâng cao
năng lưc sản xuất và thưc hiện và chuyển dịnh cơ cấu kinh tế :
Để thưc hiện tăng trưởng cao và bền vững , cần phải có một khối lượng vốn
lớn cho đầu tư phát triển .Tuy nhiên , hiện nay Viêt Nam đang đứng trước thực
trạng vốn huy động trong nước thông qua tiết kiệm và thu NSNN không đáp ứng
nhu cầu đầu tư phát triển. Tỷ lệ huy động vốn ở Việt Nam hiện nay chỉ đạt 22%
GDP trong khi nhu cầu đầu tư cần 30 –35%GDP .Hơn nữa , trong giai đoạn đầu
thực hiện CNH- H ĐH , nhập siêu là vấn đề không tránh khỏi nên rễ dẫn đến tình
trạng thiếu hụt ngoại tệ .Giải quyết vấn đề này chỉ có thể là thu hút vốn đầu tư
8
- nước ngoài ,trong đó có FDI . Nguồn vốn này sẽ là một tác nhân thu hút vốn
ODA từ các nước và tổ chức quốc tế, góp phần ra tăng tốc độ tăng trưởng kinh
tế , kích thích thị trường vốn phát triển ,thúc đẩy thương mại quốc tế và sự tham
gia đầu tư của các công ty khác .Mặt khác FDI là dòng vốn ổn định , được các
nhà đầu tư cam kết lâu dài .
Theo dự kiến trong dai đoạn 5 năm 2001 – 2005 thì nhu cầu vốn đầu tư xã
hội là 60 –65 tỷ USD ,bình quân khoảng 13 tỷ USD . Trong đó , vốn nước ngoàI
dự kiến chiếm 30% ,gồm ODA khoảng 7,5 tỷ USD và FDI khoảng 12,5 tỷ USD
.Trong số 800-1000 (tỷ USD) FDI của thế giới có khoảng100 – 140 tỷ USD
dành cho các nước đang phát triển , cho nên kế hoạch thu hút FDI của Việt Nam
là có thể thực hiện được , tuy nhiên , hiện nay vốn đăng ký mới hàng năm của
nước ta vẫn chưa được 3 tỷ USD/năm .Có lẽ chúng ta phải đặt mục tiêu vốn FDI
thực hiện hàng năm tối thiêu phải bằng năm cao nhất của thập kỷ trước và cố
gắng tăng thêm càng nhiều càng tốt , đặc biệt chú trọng đến hiệu qủa sử dụng
vốn FDI.
H iện nay ,đầu tư nước ngoài chiếm 100% về khai thác dầu thô, sản xuất ôtô ,
máy giặt , tủ lạnh , điều hoà nhiệt độ ….chiếm 60%sản lượng thép cán , 33% về
sản xuất máy móc , thiết bị điện , 76% dụng cụ y tế chính xác . Trong công
nhiệp nhẹ FDI chiếm 55% sản lượng sợi các loại , 30% vải các loại ,49% da,giày
, 18%may mặc và 25% thực phẩm …kết quả là khu vực FDI đóng góp hơn
13%GDP , chiếm khoảng 20% tổng vốn đầu tư của toàn xã hội, trên23%kim
nghạch xuất khẩu (không kể dầu khí ), đạt trên 35%giá trị sản xuất công nghiệp,
đóng góp cho NSNN khoảng 7%thu hut hơn 500 ngàn lao động trực tiếp và
hàng vạn lao động gián tiếp .Bằng việc chủ động nguồn vốn FDI , Nhà nước đã
chủ động trong bố trí cơ cấu vốn đầu tư nh ằm khai thác hiệu quả các nguồn lực
trong và ngoài nước để phát triển kinh tế .Đầu tư trực tiếp nước ngoài đã tạo ra
nhiều ngành nghề và sản p hẩm mới ,tăng năng lực lao động cho các ngànhcông
nghiệp Việt Nam .Ngoài ra dự án FDI với trang thiết bị , công nghệ mới , kinh
nghiệm quản lý tiên tiến ,với sức cạnh tranh cao đã co sức mạnh lan toả anh
hưởng , thúc đẩy tính cạnh tranh của các doanh nghiệp nói chung ngày một tăng
lên .
Thông qua đầu tư ,FDI đã có tác động đến cả chiều sâu và chiều rộng của
quá trình tăng trưởng kinh tế Việt Nam . Khu vực đầu tư nươc ngoài đã góp
phần nâng cao trình độ công nghệ và kỹ thuật của nhiều ngành sản xuất , nhờ
vậy tạo điều kiện nâng cao tay nghề , kinh doanh quản lý tiên tiến , nâng cao
chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu đổi mới của đất nước .
H iện nay , các doanh nghiệp của 64 nước và vùng lãnh thổ hoạt động tại Việt
Nam , chu yếu ở các thành phố lớn và vùng phụ cận .Năm 2000, các doanh
nghiệp FDI đã chiếm tỷ trọng 13,3% tỷ GDP nói chung và 19,5% GDP trừ khu
vực hộ gia đình ;chiếm tỷ trọng 35,5%tổng sản lượng công nghiệp chiếm tỷ
trọng 18,6% tổng vốn đầu tư của toàn xã hội Nhiều địa phương có lợi thế trong
thu hút FDI đã biết khai thác các lợi thế và tiềm năng, nâng cao năng lực sản
xuất như : Đồng Nai, tốc độ tăng trưởng b ình quân thời kỳ 1996 –2000 của tỉnh
9
- này là 12,9%(cao gấp 1,5 lần tốc độ tăng trưởng bình quân chung của cả nước
).Các doanh nghiệp FDI có công nghệ cao hơn các doanh nghiệp nhà nước nên
lao động Viêt Nam được tiếp thu công tác quản lý tiên tiến cũng như trình độ lao
động càng góp phần nâng cao trình độ lao động Việt Nam. Chỉ trong một thập
kỷ Viêt Nam đã hình thành nhiều ngành kinh tế quan trọng như thăm dò , khai
thác dầu khí , bưu chính viễn thông , cơ khí điện tử, công nghệ phần mềm và
nhiều dịch vụ khác như kinh doanh khách sạn ….FDI với h ình th ức đầu tư 100%
vốn nước ngoài đã hình thành nhiều doanh nghiệp hiện đại , có đủ khả năng
cạnh tranh với các doanh nghiệp trong khu vực và trên thế giới.
N hân tố cơ bản cho sự tăng trưởng kinh tế là vốn đầu tư ,m ức tăng trưởng
kinh tế phụ thựôc vào tổng số vốn đầu tư và hệ số ICOR của nền kinh tế . Tổng
nguồn vốn đầu tư và hệ số ICOR của toàn bộ nền kinh tế trong thời gian từ 1991
đến năm 2000 như sau :
Đầu tư toàn x ã hội
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
Vốn trong nớc (tỷ 1154 1955 3055 3779 4604 5666 6657 7303 8630 9820
đồng) 5 2 6 6 8 7 0 6 0 0
FDI (Tỷ đồng) 1926 5185 1062 1650 2200 2270 3030 2430 1890 2180
1 0 0 0 0 0 0 0
Tỷ lệ vốn /GDP 17.6 22.4 30.1 30.4 29.7 29.2 30.9 27 26.3 27.2
(%)
Hệ số ICOR 3 2.6 3.7 3.4 3 .1 3 .1 3.8 4.7 5.5 4
Theo số liệu của bảng trên đây th ì số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài chiếm
26.87% trong tổng vốn đầu tư của to àn bộ nền kinh tế .Nhưng phần tăng của
GDP do đầu tư trực tiếp nước ngoài mang lại chiếm khoảng 45.1% trong tổng
mức tăng GDP . Điều này có thể do việc sử dụng vốn đầu tư trực tiếp nước
ngoài có hiệu quả cao hơn so với hiệu quả vốn đầu tư trong nước .
1.2. FDI góp phần mở rộng quy mô, ra tăng kim ngạch xuất khẩu
và mở rộng thị trường xuất khẩu:
H ọc tập kinh nghiệm thành công của các nước Đông á, Việt Nam hiện đang
đi theo con đường hiện đại hoá hướng ngoại . coi trong xuất nhập khẩu hàng hoá
, dịch vụ , mở cửa thị trường với lộ trình thích hợp để hội nhập có hiệu quả với
nền kinh tế khu vực và thế giới ;Từ đó tăng cường đầu tư nước ngoài hướng về
xuất khẩu tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận và mở rộng quy mô thị
trường quốc tế , nâng cao năng lực xuất khẩu của Việt Nam . Bên cạnh đó , khu
vực đầu tư nước ngoài cũng đã góp phần mở rộng thị trường trong nước , thúc
đẩy các hoạt động dịch vụ phát triển nhanh , tạo điều kiện cho các doanh nghiệp
trong nước tham gia xuất khẩu tại chỗ hoặc tiếp cận thị trường quốc tế . Hiện
10
- nay , tiềm năng thu hút FDI trong lĩnh vực sản xuất hàng công nghiệp chế tạo
cho xuất khâủ còn rất lớn như lĩnh vực công nghệ điện tử, thông tin .
H iện nay Việt Nam đang trú trọng thu hút FDI , nhưng nhìn chung , việc thu
hút chỉ rừng ở đầu tư lĩnh vực công nghiệp lắp ráp có quy mô nhỏ , nguyên nhân
chủ yếu là do thể chế và phương thức thực hiện chưa đáp ứng yêu cầu hiện nay .
FDI Với nguồn nhân lực và tạo thu nhập cho người lao động.
1.3.
Việc tăng đầu tư trực tiếp đầu tư nước ngoài sẽ tạo ra cơ hội sản xuất ra
nhiều hàng hoá không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu nhiều
hơn , tạo ra nhiều việc làm hơn . Trong những năm qua , việt nam đã thu hút hơn
500nghàn lao động làm việc trực tiếp trong các doanh nghiệp FDI .Tuy nhiên
hàng năm nhu cầu tạo việc làm là 1,2 triệu lao động .Như vậy để giải quyết việc
làm thì cần thiết phải phát triển kinh tế nhiều thành phần , kể từ khi có luật
doanh nghiệp đã có hàng nghàn doanh nghiệp được thành lập mới và thu hút
hàng nghàn lao động , tạo ra nhiều việc làm mới . Tuy nhiên thực tế lao động
trong các doanh nghiệp FDI có mức thu nhập trung bình gấp 2 lận thu nhập của
các doanh nghiệp khác cùng ngành nghề , số lao động này được tiếp cận với
công nghệ hiện đại , có kỷ luật lao động tốt , học hỏi được các kinh nghiệm ,
phương thức lao động tiên tiến và phải làm việc trong môi trường có áp lực cao ,
cường độ lớn điều này đòi hỏi lao động việt nam luôn phải phát huy , học hỏi và
nâng cao trình độ . Đây là các thế mạnh của các doanh nghiệp FDI đối với tạo
công ăn , việc làm .
11
- 1.4. FDI đối với hệ quả kinh tế - xã hội:
Trong môi trường có điều kiện lao động tốt ,chất lượng lao động cao , các
doanh nghiệp FDI thực hiện đầu tư xây dựng nhà máy có quy mô thích hợp đều
đạt được hiệu quả tối đa .Các sản phẩm được xuất khẩu trên thị trường thế giới
hay sản phẩm chỉ được bán trong nước nhưng đầu tư FDI hợp lý đã góp phần
tăng năng xuất lao động xã hội do FDI đã thúc đẩy tiến bộ công nghệ ,nâng cao
tay nghề cho người lao động ,cải thiện trình độ quản lý doanh nghiệp ... Hàng
năm FDI đã có đóng góp quan trọng vào thu nghân sách nhà nước từ các khoản
thuế trực tiếp mà các doanh nghiệp nộp và các khoản gián tiếp mà FDI đã tạo ra
cho các hoạt động dịch vụ thương m ại , thu nhập của người lao động .
Đối với Việt Nam thì FDI còn tác động tới cán cân thanh toán quốc tế .Hàng
năm ,Việt Nam nhập từ 2-3 tỷ USD , trong đó không dưới 30% là ngoại tệ manh
để trang trải kinh phí đầu tư ban đầu ở trong nước . Trong quá trình gia tăng kim
ngạch xuất khẩu ,các doanh nghiệp FDI đã tạo ra nguồn ngoại tệ thặng dư tham
gia vào việc cân bằng cán cân thanh toán quốc tế .
FDI còn có tác động kích thích cải cách và hoàn thiện thể chế tiền tệ ,ngoại
hối .Trong thời gian qua đã có nhiều định chế tiền tệ ,tín dụng của Việt Nam
được thay đổi . Sự tham gia của các nghân hàng nước ngoài ,các tổ chức tín
dụng quốc tế ,các quỹ đầu tư ,các tổ chức bảo hiểm lớn trên thế giới tại Việt
Nam có tác động trực tiếp đến các hoạt động thương mại và đầu tư đòi hỏi các
nghân hàng ,các tổ chức tín dụng ,các doanh nghiệp bảo hiểm ...phải thay đổi
cách thức hoạt động cũng như thể chế của mình theo nguyên tắc thị trường cởi
mở hơn .
1.5. ảnh hưởng của FDI tới cơ cấu kinh tế :
Trong điều kiện nền kinh tế mở , các quan hệ kinh tế quốc tế tạo ra sự động
lực và điều kiện cho sự dịch chuyển nhanh cơ cấu kinh tế của các quốc gia .
Trong đó đầu tư trực tiếp nước ngoài là một động lực mạnh mẽ ,có ý nghĩa tăng
lớn đến sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế .
+. Cơ cấu kinh tế bao gồm :cơ cấu ngành ;cơ cấu thành phần và cơ cấu vùng
kinh tế .Mỗi cơ cấu kinh tế sẽ xác định vị trí và vai trò của các bộ phận khác và
có mối quan hệ hữu cơ giữa các bộ phận trong tổng thể nền kinh tế .Qúa trình
dịch chuyển cơ cấu kinh tế sẽ làm thay đổi vị trí và vai trò của các bộ phận khác
nhau .Nội dung dưới đây chỉ đề cập đến ngành kinh tế . Cơ cấu ngành kinh tế
được thể hiện ở tỷ trọng của các ngành trong GDP .Tỷ trọng này của Việt Nam
trong thời gian từ năm 1990-2000 có sự thay đổi đáng kể ,nếu chia nền kinh tế
quốc dân thành ba nhóm ngành lớn là nông nghiệp (bao gồm nông nghiệp ,lâm
nghiệp , thuỷ sản ), công nghiệp (bao gồm công nghiệp và xây dựng ) và dịch vụ
(bao gồm các ngành còn lại )thì tỷ trọng của chúng như sau :
12
- nông công
năm nhiệp nghiệp d ịch vụ tổng số
1990 38.7 22.7 38.6 100
1991 40.49 23.79 35.72 100
1992 33.49 27.26 38.8 100
1993 29.87 28.9 41.23 100
1994 27.43 28.87 43.7 100
1995 27.18 28.76 44.06 100
1996 27.76 29.73 42.51 100
1997 25.77 32.08 42.15 100
1998 25.78 32.49 41.37 100
1999 25.43 35.5 40.67 100
2000 24.3 36.61 39.09 100
Từ năm 1990 đến năm 1995, cơ cấu ngành kinh tế đã có sự chuyển biến tích
cực . Tất cả các nhóm ngành kinh tế đều tằng lên , nhưng tốc độ tăng lên của các
nhóm ngành là khác nhau nên đã làm cho tỷ trọng các ngành trong GDP thay đổi
. Tính trung bình thời kỳ 1990 -1995, nông nghiệp tăng 4.4%, thấp hơn nhiều so
với tốc độ tăng chung của nền kinh tế là 8.2%, nên tỷ trọng trong GDP đã giảm
9.7% trong vòng 5 năm , thời kỳ 1996 -2000 ,nông nghiệp tăng 3.2%và từ chỗ là
ngành có tỷ trọng cao nhất đã trở thành ngành có tỷ trọng thấp nhất . Nhóm
ngành công nghiệp có tốc độ tăng cao nhất ,trung bình 12.8%/năm , riêng công
nghiệp tăng 13.6%, gấp rưỡi tốc độ tăng chung , nên tỷ trọng đã tăng 6.4%từ chỗ
là nhóm ngành có tỷ trọng thấp nhất đã trở thành nhóm ngành có tỷ trọng cao
thứ hai .Nhóm ngành dịch vụ có tốc độ tăng khá , bình quân 9%/năm ,cao hơn
tốc độ tăng chung , nên tỷ trọng GDP thời kỳ 1990-1995 đã tăng 3.3%.
Điểm xuất phát của sự tăng trưởng kinh tế là việc tăng đầu tư cho nền kinh tế
,trong thơi kỳ 1990 -1995 ,tổng vốn đầu tư trong nền kinh tế đã thực hiện là 15.7
tỷ USD ( nếu quy theo giá năm 1995 thì tổng vố đầu tư lên tới 18-19 tỷ USD)
trong đó vốn đầu tư trực tiếp nước ngo ài là 4,205 tỷ USD, chiếm 27.4% tổng số
vốn đầu tư trong nền kinh tế ,thời kỳ 1996-2000 là 4.567 tỷ USD .
+. Do có sự tăng cường đầu tư nhiều hơn , nhất là sự trang bị máy móc thiết bị
và công nghệ ,nên sản xuất công nghiệp thời gian qua đã đạt tốc độ tăng nhanh
và chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong tổng GDP ,theo số liệu của tổng cục
Thống Kê giá trị xản xuất của các doanh nghiệp công nghiệp đã đi vào sản xuất
thuộc khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chiếm tới 21.7%giá trị sản xuất của
toàn ngành công nghiệp giai đoạn 1991 -2000. K ết quả này phản ánh phần nào
vài trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài trong xản xuất công nghiệp của Việt Nam
hiện nay ,trước hết là mặt định lượng .
13
- Đầu tư trực tiếp nước ngoài thực sự đã có vai trò to lớn đối với sự dịch
chuyển kinh tế ,thông qua việc đầu tư nhiều hơn vào ngành công nghiệp đã tạo
điều kiện để ngành công nghiệp đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng . V ì ngành công
nghiệp có năng suất lao động cao và tỷ trọng lớn trong nền kinh tế ,đầu tư trực
tíêp nước ngoài đã góp phần to lớn vào tăng nhanh tốc độ phát triển kinh tế
quốc dân .
2. Các nhân tố ảnh hưởng đến FDI:
Đầu tư trực tiếp nước ngoài vàoViệt Nam sẽ chịu sự chi phối của ba nhóm
yếu tố cơ bản . Đó là : xu hướng đầu tư của các công ty xuyên quốc gia trên thế
giới ; Mức độ cải thiện mối quan hệ chính trị – ngo ại giao với các nước ,đặc biệt
là mối quan hệ Việt - Mỹ , tạo điều kiện thuận lợi tạo điều kiện thuận lợi cho
Việt Nam gia nhập tổ chức thương m ại thế giới (WTO); khả năng cải thiện môi
trường đầu tư trong nước bao gồm cả môi trường kinh tế , pháp lý và xã hội .
2.1. Xu hướng đầu tư trực tiếp trên thế giới .
Q ua nghiên cứu về đầu tư trực tiếp trên thế giới cho thấy lượng vốn FDI đã
tăng mạnh qua các thập kỷ . Nếu như trong những năm 70, lượng vốn đầu tư
trực tiếp trên toàn thế giới bình quân hàng năm là 25 tỷ USD , thì con số này đã
tăng lên với lượng vốn là 50 tỷUSD trong thời kỳ 1980-1985, trong thời kỳ
1986-1989 thì con số này đã tăng lên trung bình là 141 tỷ USD /năm . Trong
thập kỷ 90 thì số lượng vốn đầu tư nước ngoài trung bình là 147.8 tỷ USD /năm
.
Qua đó cho thấy đầu tư trực tiếp nước ngoài nó là kết quả trực tiếp của sự bành
trướng hoạt động của các công ty xuyên quốc gia đang ngày còn chiếm giữ vị trí
quan trong trong đời sống kinh tế quốc tế .
Tuy nhiên , phần lớn lượng vốn đầu tư trực tiếp được thực hiện ở các nước
phát triển , các nước đang phát triển không những chỉ chiếm một tỷ trọng nhỏ
trong tổng vốn FDI trên toàn thế giới mà tỷ trọng này còn liên tục giảm xuống .
Các luồng vốn vào các nước đang phát triển ( tỷ USD ) .
1995 1996 1997 1998 1999 2000
Luồng vốn 174.1 187.7 154.5 99.0 83.5 64.0
thuần
Năm 1999, các nước công nghiệp phát triển chiếm 76.5 % tổng số vốn FDI ,
trong khi đó dân số thế giới sống tại các nước đang phát triển chia nhau 23.5%
còn lại .
14
- X u hướng gia tăng đầu tư trực tiếp nước ngoài trên thế giới là yêu cầu tất yếu
của quá trình quốc tế hoá đời sống kinh tế quốc tế đang diễn ra ngày càng mạnh
mẽ . Xu hướng này mang tính lâu dài , cho dù một số năm cụ thể ,lượng vốn
FDI có thể giảm xuống do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế , nhất là cuộc khủng
hoảng tài chính – tiền tệ Châu á năm 1997 ( do cuộc khủng hoảng tài chính -
tiền tệ năm 1997 , tốc độ tăng trưởng thương mại thế giới giảm xuống 4.2% so
với 6.9%trong thời kỳ 1990 -1996 , đã dẫn đến sự giảm xút của các luồng FDI
trong thời gian này ). Mặc dù tổng lượng vốn FDI trên toàn thế giới là rất lớn ,
nhưng phần lớn là đầu tư lẫn nhau giữa các cước phát triển . Trong số các nước
đang phát triển , đầu tư nước ngoài chỉ tập trung vào một số nước như : Khu vực
Châu á thái Bình Dương , ASEAN, Trung Quốc , các nước NICS ....
2.2. Tình hình chính trị đối ngoại .
Tình hình chính trị trên thế giới và mối quan hệ ngoại giao của Việt Nam với
các nước , nhất là quan hệ Việt – Mỹ là một trong những nhân tố quan trọng ảnh
hưởng trực tiếp tới dòng chu chuyển các dòng vật tư bên ngoài vào Việt Nam
.Trong những năm qua Việt Nam đã chủ động giải quyết từng bước quan hệ goại
giao với các nước . Trong đó b ình thường hoá quan hệ với các nước Tây Âu ,
Nhật Bản , Trung Quốc , quan hệ Việt –Mỹ và nhất là Việt Nam gia nhập các
nước ASEAN , ký hiệp định thương mại Việt – Mỹ , cam kết với AFTA, xin ra
nhập tổ chức thương mại thế giới ( WTO ), đã tạo điều kiện tiền đề cho việc thu
hút vốn đầu tư nước ngoài , nhập khẩu công nghệ cao từ các nước phát triển và
mở rộng hợp tác kinh tế trong khu vực cũng như trên thế giới .
2.3. Môi trường đầu tư trong nước .
Mặc dù đã từng bước cải thiện ,nhưng môi trường đầu tư của Việt Nam vẫn
kém thuận lợi hơn so với các nước khác trong khu vực , chủ yếu là cơ sở hạ tầng
yếu kém , thếu sân kho bến bãi , thếu ngoại tệ , sức mua của thị trường trong
nước còn hạn hẹp và đặc biệt là hệ thống luật pháp ,chính sách thiếu đồng bộ , thủ
tục hành chính quan liêu rườm rà . Sự nghèo nàn và lạc hậu của cơ sở hạ tầng vốn
dĩ đã tồn tại từ nhiều thập kỷ nay và càng trở nên gay gắt hơn khi nền kinh tế đã
tạo được đà chuyển biến với những kết quả tích cực trong việc gia tăng sản xuất
trong nước và mở quan hệ kinh tế với bên ngoài .Tình trạng quá tải và lạc hậu của
một số cảng biển , hàng không và hệ thống giao thông đường bộ , đường sắt cũng
như thiếu hụt điện năng , nhất là các tỉnh phía nam, nguồn cung cấp nước công
nghiệp chưa được đảm bảo ,thông tin liên lạc chưa thích nghi với cơ chế thị
trường , thiếu nhà ở , thiếu khu vực giải trí và d ịch vụ cho người nước ngoài .
Chất lượng dịch vụ ngân hàng , tài chính cũng như sức mua của thị trường
trong nước là bộ phận cấu thành quan trọng của môi trường đầu tư .Lĩnh vực tài
chính , ngân hàng đã có những chuyển biến nhất định . Chưa khi nào mức độ
15
- lạm phát ở nước ta lại thấp như thời gian gần đây . Khả năng khắc phục tình
trạng thiếu đồng bộ của hệ thống luật pháp , chính sách cũng như việc giảm bớt
tình trạng quan liêu và kết quả chống tham nhũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới môi
trường đầu tư .
3. Các hình thức FDI .
Theo luật đầu tư nước ngo ài tại Việt Nam quy định có ba hình thức đầu tư
chủ yếu là xí nghiệp liên doanh , xí nghiệp 100% vốn nước ngoài ,hợp tác kinh
doanh trên cơ sở hợp đồng ; ngoài ra còn có một số hình thức khác .
3.1. Hình thức xí nghiệp liên doanh :
Được áp dụng phổ biến hơn nhưng có xu hướng bớt dần về tỷ trọng .Các Nhà
đầu tư nước ngoài thích áp d ụng hình th ức liên doanh vì :
+. Thấy được ưu thế về hình thức xí nghiệp liên doanh so với xí nghiệp 100%
vốn nước ngoài là tranh thủ được sự hiểu biết ,những kinh nghiệm của đối tác
Việt Nam trên thị trường mà họ chưa quen biết trong quá trình làm ăn của họ tại
Việt Nam và sự hỗ trợ của đối tác Việt Nam trong tất cả các khâu hình thành ,
thẩm định và thực hiện dự án .
+. Môi trường đầu tư Việt Nam còn nhiều bất trắc , các Nhà đầu tư nước ngoài
không muốn gánh chịu mọi rủi ro mà họ muốn các đối tác Việt Nam cùng chia
sẻ rủi ro với họ nếu có . Liên doanh với một đối tác ở bản địa , các Nhà đầu tư
nước ngoài sẽ yên tâm và mạnh dạn hơn trong kinh doanh vì họ đã có một người
bạn đồng hành .
+. Đối với các doanh nghiệp trong nước , chúng ta cũng khuyến khích và hỗ trợ
họ đầu tư phát triển theo chiều sâu :Nhà nước tạo điều kiện và giúp đỡ các
doanh nghiệp trong nước liên doanh với nước ngoài nhằm sử dụng có hiệu quả
mặt bằng ,nhà xưởng và máy móc thiết bị hiện có . Ngoài ra việc bỏ vốn đầu tư
của các doanh nghiệp trong nước có thể giảm được các rủi ro về tài chính :Bởi
vì khi liên doanh với một đối tác nước ngoài thì :
- Thứ nhất là họ có nhiều kinh nghiệm trong kinh doanh nên hạn chế và ngăn
ngừa được rủi ro .
- Thứ hai là trong tình huống xí nghiệp liên doanh giữa họ với chúng ta có
nguy cơ đe dọa rủi ro thì các công ty mẹ sẽ có biện pháp cứu giúp như hỗ trợ sản
xuất ,tiêu thụ sản phẩm ,trợ giúp tài chính ...để ít nhất họ phải thu về được vốn
họ đã bỏ ra .
Tuy nhiên , những năm gần đây có xu hướng các nhà đầu tư nước ngoài giảm
dần sự quan tâm đến hình thức xí nghiệp liên doanh và số dự án 100%vốn nước
ngoài tăng lên ; Điều này được thể hiện qua việc gia tăng tỷ trọng của số dự án
của các xí nghiệp được cấp giấy phép .
16
- 3.2. Hình thức xí nghiệp 100% vốn nước ngoài :
Các dự án đầu tư trực tiếp nước ngo ài được hình thành theo hình thức 100%
vốn nước ngoài thời gian đầu chưa nhiều , nhưng xu hướng gia tăng các dự án
đầu tư theo hình thức này ngày càng mạnh mẽ . Năm 1988 chiếm 5%, đến năm
1995 tỷ trọng này là 27.1%...trong tổng số dự án đã được cấp giấy phép .
Nguyên nhân giảm sút tỷ trọng xí nghiệp liên doanh cũng chính là nguyên nhân
tăng tỷ lệ các xí nghiệp 100$ vốn nước ngoài đó là :
+. Sau một thời gian tiếp xúc với thị trường Việt Nam , các nhà đầu tư nước
ngoài , nhất là các nhà đầu tư Châu á đã hiểu rõ hơn về luật pháp cũng như
chính sách và các quy định khác của Việt Nam . Thậm trí họ còn hiểu rõ về
phong tục tập quán , thói quen tiêu dùng và cách thức kinh doanh của các doanh
nghiệp Việt Nam .
+. Các Nhà đầu tư nước ngoài muốn được tự chủ trong điều hành quản lý doanh
nghiệp , họ không muốn bị lệ thuộc ý kiến của đối tác nước nhà nữa . V ì thực
tiễn phát sinh nhiều tranh chấp trong việc quản lý điều hành xí nghiệp m à một
phần do sự yếu kém về trình độ của b ên Việt Nam ; Bên nước ngoài thường góp
nhiều vốn hơn nhưng không quyết định được những vấn đề chủ chốt của xí
nghiệp vì nguyên tắc nhất trí trong hội đồng quản trị .
+. Khả năng tham gia liên doanh của bên Việt Nam là có hạn vì thiếu cán bộ ,
thiếu vốn đóng góp .
+. Có đến 98%đối tác Việt Nam tham gia xí nghiệp liên doanh là các doanh
nghiệp Nhà nước , chỉ có 2% còn lại thuộc các tổ chức kinh tế ngoài quốc doanh
, bao gồm các hợp tác xã , công ty cổ phần , công ty trách nhiệm hữu hạn và
doanh nghiệp tư nhân . Do vậy ,có nhiều trường hợp cơ quan quản lý Nhà nước
đã tác động quá sâu vào quá trình tổ chức sản xuất kinh doanh của xí nghiệp .
+. Các chủ đầu tư nước ngo ài muốn giữ bí mật kinh doanh , bí quyết công nghệ
kỹ thuật ...
Uỷ ban Nhà nước về hợp tác và đầu tư trước đây đã từ chối cấp giấy phép
cho nhiêu dự án 100% vốn nước ngoài trong những lĩnh vực , ngành nghề quan
trọng hoặc có tính đặc thù như : Bưu chính viễn thông ,xây dựng kinh doanh
khách sạn , văn phòng cho thuê , sản xuất xi măng , dịch vụ xuất nhập khẩu , du
lịch ... Tuy nhiên trong những năm gần đây các địa phương phía nam đặc biệt là
các tỉnh Đồng nai , Sông bé , Bà rịa –V ũng tàu ... đã ủng hộ mạnh mẽ các d ự án
100% vốn nước ngoài với lập luận cho rằng Nhà đầu tư nước ngoài thuê đất lập
xí nghiệp 100% vốn nước ngo ài có lợi hơn cho việc giao đất cho bên Việt Nam
góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất để tham gia liên doanh .
H ình thức 100% vốn nước ngoài được các nhà đàu tư trực tiếp nước ngoài lựa
chọn ngày càng nhiều vì nó có phẩn rễ thực hiện và thuận lợi hơn cho họ
.Nhưng bằng hình thức đầu tư này , về phía nước nhận đầu tư thường chỉ nhận
được các lợi ích trước mắt , về lâu dài ,hình thức đầu tư này không hứa hẹn
những lợi ích tốt đẹp ,mà thập chí nước nhận đầu tư còn phải chịu những hậu
quả khó lường.
17
- 3.3. Hình thức hợp đồng , hợp tác kinh doanh .
Đây là hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài , theo đó bên nước ngoài và bên
Việt Nam cùng nhau thực hiện một hợp đồng được ký giữa hai b ên , quy định rõ
trách nhiệm , quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi bên trong hoạt động sản xuất kinh
doanh mà không tành lập một pháp nhân mới ; trong quá trình hợp tác kinh
doanh , mỗi bên giữ nguyên tư của các pháp nhân của mình .Hình thức này được
áp dụng phổ biến trong lĩnh vực thăm dò khai thác dầu khí và trong lĩnh vực bưu
chính viễn thông . Hai lĩnh vực này ch ỉ chiếm 30% số dự án hợp đồng hợp tác
kinh doanh nhưng chiếm tới 90% tổng số vốn kam kết thực hiện . Phần còn lại
chủ yếu thuộc về công nghiệp và dịch vụ .
Thực tiễn quản lý , thực hiện hợp đồng hợp tác kinh doanh thường phát sinh
hai loại vấn đề phức tạp như sau :
+. Một là có sự nhầm lẫn giữa hợp đồng hợp tác kinh doanh với các dạng
hợp đồng khác không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật đầu tư nước ngoài như :
Hợp đồng gia công sản phẩm ,hợp đồng mua các thiết bị trả chậm , hợp đồng
thuê mua các thiết bị ... Do vậy , một số nhà đầu tư đã lợi dụng để đầu tư chui ,
trốn tránh sự quản lý của Nhà nước về đầu tư .
+. Hai là khi thực hiện các dự án lớn , các bên hợp doanh đã đề xuất thành
lập ban điều hành dự án . Một số doanh nghiệp đã đề xuất thành lập ban điều
chung và đề nghị tổ chức ban điều hành như một pháp nhân .
3.4. Các hình thức đầu tư và các phương thức tổ chức thu hút đầu tư
khác .
-Liên doanh xây dựng kết cấu hạ tầng khu chế xuất – khu công nghiệp .
-Hình thức hợp đồng xây dựng –kinh doanh- chuyển giao ( BOT ).
-Công ty cổ phần có vốn đầu tư nước ngoài .
-Chi nhánh công ty nước ngoài tại Việt Nam .
-Hình thức thuê mua .
4. Những hạn chế của FDI :
Cơ cấu vốn đầu tư còn b ất hợp lý so với định hướng đầu tư phát triển kinh tế
–xã hội của đất nước . Trong thời gian qua ,hoạt động FDI mới chỉ tập trung đầu
tư vào các ngành dễ thu lợi nhuận , thời gian thu hồi vốn ngắn ,một số lĩnh vực
trong các ngành nông , lâm nghiệp , công nghiệp và d ịch vụ có giá trị lớn như
giao thông vận tải ,bưu chính viễn thông , ngân hàng ,tài chính ... chiếm tỷ lệ
thấp về số lượng d ư án và vốn đầu tư .Một số dự án kinh doanh kinh doanh kém
hiệu quả buộc phải phá sản do thua lỗ kéo dài . Đã có nhiều doanh nghiệp liên
doanh đã phải chuyển sang công ty 100% vốn nước ngoài để cải thiện tình hình
18
- hoạt động sản xuất ,kinh doanh . Nhiều công ty liên d oanh với nước ngoài có giá
trị góp vốn của Việt Nam thấp , chủ yếu là gía trị quyền sử dụng đất ,công nghệ
cũ và lạc hậu gây ô nhiễm môi trường .
Đầu tư trực tiếp nước ngoài chủ yếu do các công ty xuyên quốc gia cho nên
nếu nền kinh tế nước ta không phát triển nhanh và bền vững thì rễ dẫn đến sự lệ
thuộc vào vốn , kỹ thuật ,thị trường và mạng lưới tiêu thụ ,phân phối của nước
ngoài làm ảnh hưởng đến kinh tế xã hội đất nước , tăng xu hướng phân hoá giầu
nghèo trong xã hội . Ngoài ra ,phải nói rằng hiện chúng ta chưa có được chiến
lược đầu tư nước ngoài một cách toàn diện ,triệt để . Công tác quy hoạch còn
nhiều bất cập ở một số ngành , một số ngành khác còn chưa có quy hoạch , gây
khó khăn cho việc thu hút vốn . Mặt khác , hệ thống luật pháp Việt Nam chưa
đồng bộ ,còn trồng chéo ,chính sách chưa thực sự đi vào cuộc sống , thủ tục
hành chính còn rườm rà ...
Tóm lại : Trong toàn bộ phần Chương I đã xem xét vai trò của FDI đối với
nền kinh tế Việt Nam , qua đó càng hiểu rõ hơn về hoạt động đầu tư trực tiếp
nước ngoài có ảnh hưởng to lớn đến sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế
Việt Nam . Tuy nhiên , ngoài những yếu tố thuận lợi như tạo nguồn vốn bổ sung
hết sức quan trọng ; chuyển giao kỹ thuật , công nghệ hiện đại cho bên Việt
Nam và giúp cho trình độ quản lý kinh tế của chúng ta vững thêm đóng góp vào
quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế , FDI còn có nhiều ảnh hưởng tiêu cực như
: việc sử dụng vốn không hợp lý , sự phụ thuộc của các nước nhận đầu tư vào
vốn ,kỹ thuật của các nước đầu tư , sự chảy máu tài nguyên và chất xám , sự
can thiệp vào quá sâu vào công việc nội bộ : an ninh quốc phòng ...
V ới sự tác động to lớn của FDI tới nền kinh tế như thế thì FDI ít , nhiều vẫn
ảnh hưởng tới sự tăng giảm của FDI : nếu FDI tăng thêm một đơn vị thì GDP
tăng thêm là bao nhiêu , GDP có phụ thuộc nhiều vào FDI hay không ? , cần có
những giải pháp như thế nào để thu hút , sử dụng có hiệu quả nguồn vốn này ? .
Phần tiếp sau sẽ làm rõ những vấn đề này .
19
- Chương II
MÔ HÌNH PHÂN TÍCH SỰ TÁC ĐỘNG CỦA FDI TỚI
TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ
I . Mô hình đánh giá ảnh hưởng của vốn đầu tư nước ngoài đến
tăng trưởng kinh tế .
Ở chương I mới là sự đánh giá khái quát những ảnh hưởng của đầu tư trực
tiếp nước ngoài đối với phát triển kinh tế . Nhưng do tính phức tạp xoay quanh
vấn đề tác động của FDI tới nền kinh tế Việt Nam , những phân tích trên mới chỉ
nhằm xác định những ảnh hưởng của FDI để xem xét những thuận lợi và khó
khăn khi tiếp nhận vốn FDI ,ta còn cần phải xác định mức độ ảnh hưởng đến
tăng trưởng kinh tế (GDP). Từ những số liệu thu thập được , thông qua phân tích
định lượng và dự báo để xem xét liệu đầu tư trực tiếp nước ngoài nó ảnh hưởng
tới tăng trưởng kinh tế là bao nhiêu . Trong mô hình , các số liệu thu thập là các
chuỗi thời gian giai đoạn 1990-2003 . Mô hình gồm hai biến ; trong đó GDP là
biến nội sinh , FDI là biến ngoại sinh .
Năm GDP (%) FDI(%)
1990 5.1 8.4
1991 5.81 14.3
1992 8.7 21
1993 8.08 25.2
1994 8.83 30.4
1995 9.54 32.3
1996 9.34 28.6
1997 8.15 31.3
1998 5.76 24.9
1999 4.77 18
2000 6.75 18.6
2001 6.9 12.8
2002 7 10.1
2003 7.24 11.8
Chúng ta dùng phương pháp bình phương nhỏ nhất OLS để ước lượng mô hình ,
với phương trình ước lượng ta có những kiểm định đảm bảo tính thích hợp của
mô hình đã xây dựng .
20
nguon tai.lieu . vn
