Xem mẫu
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
Lêi c¶m ¬n
§Ó hoµn thµnh ®Ò tµi tèt nghiÖp cña m×nh ngoµi sù nç lùc cña b¶n th©n, em ®·
nhËn ®-îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña b¹n bÌ cïng líp, thÇy c« vµ gia ®×nh.
Tr-íc tiªn em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi c« ThS. Ph¹m ThÞ Thanh Thuû
ng-êi ®· tËn t×nh chØ b¶o gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy còng
nh- trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh b¸o c¸o thùc tËp.
Em xin c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o Khoa Kü ThuËt N«ng NghiÖp tr-êng §¹i Häc
D©n LËp H¶i Phßng ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì t¹o ®iÒu kiÖn cho em trong suèt qu¸
tr×nh häc tËp vµ thùc hiÖn ®Ò tµi nµy.
Em c¶m ¬n trung t©m ph¸t triÓn N«ng L©m C«ng NghÖ Cao H¶i Phßng ®· gióp
®ì t¹o ®iÒu kiÖn cho em häc tËp vµ thùc hiÖn ®Ò tµi.
Cuèi cïng em xin c¶m ¬n tíi tÊt c¶ b¹n bÌ vµ ng-êi th©n ®· ®éng viªn t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho em hoµn thµnh ®Ò tµi tèt nghiÖp nµy.
Trong thêi gian thùc tËp do kiÕn thøc thùc tÕ ch-a nhiÒu lªn ®å ¸n kh«ng tr¸nh
khái nh÷ng sai sãt. Em rÊt mong ®-îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c«, b¹n
bÌ, nh÷ng ng-êi lµm c«ng t¸c nghiªn cøu ®Ó ®å ¸n ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n.
H¶i phßng, ngµy 20 th¸ng 7 n¨m 2009
Sinh viªn
Ph¹m V¨n Quý
1
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
PhÇn I: më ®Çu
1. ®Æt vÊn ®Ò
D-a còng nhiÒu c¸c lo¹i c©y trång kh¸c muèn sinh tr-ëng, ph¸t triÓn cho n¨ng
suÊt cao vµ chÊt l-îng tèt cÇn ph¶i bãn ®Çy ®ñ chÊt dinh d-ìng. Kh«ng chØ dinh
d-ìng ®a l-îng, trung l-îng mµ vi l-îng lµ nh÷ng nguyªn tè quan träng trong
viÖc cÊu thµnh nªn n¨ng suÊt vµ chÊt l-îng cña d-a. Tuy nhiªn, viÖc sö dông
ph©n bãn kh«ng ®óng c¸ch, ®óng liÒu l-îng, bãn kh«ng c©n ®èi còng lµm gi¶m
hiÖu lùc cña ph©n bãn ®Õn c©y trång nãi chung vµ c©y d-a nãi riªng.
HiÖn nay trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp viÖc sö dông qu¸ nhiÒu ph©n v« c¬ bãn cho
c©y kh«ng bæ sung thªm dinh d-ìng h÷u c¬ vµ vi l-îng cho c©y ®· lµm cho ®Êt
trë nªn trai cøng, « nhiÔm m«i trêng. §Ó tõng b-íc bæ sung c¸c nguyªn tè dinh
d-ìng h÷u c¬, vi l-îng, th©n thiÖn víi m«i tr-êng c¸c c«ng ty ph©n bãn trong
n-íc vµ ngoµi n-íc ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt ra hµng lo¹t c¸c lo¹i
ph©n bãn sinh häc, chÕ phÈm sinh häc ®-îc s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ tiÕn tiÕn
nh©n mét sè vi sinh vËt h÷u Ých cã thÓ “ tiªu thô” c¸c chÊt h÷u c¬ trong m«i
tr-êng hoÆc ®èi kh¸ng víi vi sinh vËt cã h¹i kh¸c ®Ó t¹o thªm nguån dinh d-ìng
cho c©y trång ®ång thêi gióp cho c©y cã kh¶ n¨ng chèng chÞu tèt víi s©u bÖnh
h¹i. §èi víi môc tiªu c¶i t¹o ®Êt th× c¸c nhãm vi sinh cã kh¶ n¨ng gi¶i phãng kim
lo¹i nÆng vµ c¸c ho¸ chÊt dïng trõ s©u bÖnh trªn c©y trång ®-îc chän lùa øng
dông. Th«ng th-êng, nhãm vi sinh nµy tËp trung ë vïng rÔ c©y vµ tù t¹o ra c¸c
axit h÷u c¬ ®Ó g¾n kÕt kim lo¹i nÆng, kim lo¹i ®éc h¹i kh«ng x©m nhËp vµo c©y
trång.
D-a lª nãi chung, d-a lª Ng©n Huy nãi riªng lµ lo¹i qu¶ cã gi¸ trÞ dinh d-ìng
cao, h×nh th¸i qu¶ hÊp dÉn, cã h-¬ng vÞ ®Æc tr-ng, gi¸ c¶ hîp lý nªn ®-îc ng-êi
tiªu dïng sö dông ®Ó ¨n t-¬i víi sè l-îng nhiÒu vµ quanh n¨m. Ngoµi ra trång
d-a cßn ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ kh¸ cao so víi mét sè lo¹i qu¶ vµ c©y trång
kh¸c do vËy c©y d-a lª ®Æc biÖt lµ gièng d-a lª Ng©n Huy ®ang lµ gièng d-a
®-îc ng-êi trång trät quan t©m vµ nã ®¨ng lµ ®èi t-îng c©y trång cã gi¸ trÞ kinh
2
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
tÕ cao cña mét sè ®Þa ph-¬ng cã thÕ m¹nh vÒ trång d-a. Tuy nhiªn ng-êi trång
d-a hiÖn nay vÉn ch-a yªn t©m v× trong thùc tÕ s¶n xuÊt míi chØ s¶n xuÊt manh
món, ch-a cã quy tr×nh kü thu©t trång trät vµ ch¨m sãc chuÈn cho c©y d-a lª.
Qu¸ tr×nh sinh tr-ëng ph¸t triÓn cña d-a ®-îc quyÕt ®Þnh bëi nhiÒu yÕu tè nh-
®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh, s©u bÖnh h¹i, dinh d-ìng cung cÊp cho c©y... viÖc cung cÊp
qu¸ nhiÒu dinh d-ìng cho c©y còng nh- dinh d-ìng ë d¹ng khã tiªu c©y khã hÊp
thô cã thÓ dÉn tíi c©y sinh tr-ëng ph¸t triÓn kÐm ®ång thêi cßn g©y h¹i cho ®Êt,
s¶n phÈm kh«ng an toµn mµ cßn lµm t¨ng chi phÝ mua ph©n bãn. §Ó kh¾c phôc
nh÷ng h¹n chÕ cña ph©n bãn v« c¬ ®Õn c©y d-a nãi chung vµ c©y d-a lª Ng©n
Huy nãi riªng lµ viÖc øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ míi
vÒ c«ng nghÖ ph©n bãn … trong ®ã cã c«ng nghÖ sö dông mét sè lo¹i ph©n bãn
l¸ bãn cho c©y v× ph©n bãn l¸ lµ nh÷ng lo¹i ph©n bãn trong thµnh phÇn cã kh¸
®Çy ®ñ c¸c nguyªn tè ®a l-îng, trung l-îng vµ vi l-îng ë d¹ng dÔ tiªu l¸ c©y cã
thÓ hÊp thô ®-îc mét c¸ch dÔ dµng gióp cho c©y ®¹t ®-îc n¨ng suÊt cao vµ chÊt
l-îng tèt. §-îc sù ph©n c«ng cña Khoa Kü ThuËt N«ng nghiÖp Tr-êng §¹i häc
D©n lËp H¶i Phßng, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “ ¶nh h-ëng cña mét
sè lo¹i ph©n bãn l¸ ( Fish Plus Bloom, Solotek Bloom, §Çu Tr©u 502 ) ®Õn sù
sinh tr-ëng ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt chÊt l-îng d-a Lª Ng©n Huy trång vô
Xu©n-HÌ 2009 t¹i H¶i Phßng”
2. Môc ®Ých – yªu cÇu.
2.1. Môc ®Ých:
X¸c ®Þnh ®-îc møc ®é ¶nh h-ëng cña ph©n bãn l¸ (Fish Plus Bloom, Solotek
Bloom, §Çu Tr©u 502 ) ®Õn sù sinh tr-ëng, ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt chÊt l-îng cña
d-a lª Ng©n Huy. Trªn c¬ së ®ã lùa chän ph©n bãn l¸ thÝch hîp cho d-a lª Ng©n
Huy nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ cña d-a lª Ng©n Huy
trång trong nhµ kÝnh.
2.2. Yªu cÇu
3
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
- Nghiªn cøu ¶nh h-ëng cña ph©n bãn l¸ Fish Plus Bloom, Solotek Bloom, §Çu
Tr©u 502 ®Õn sinh tr-ëng ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt chÊt l-îng cña d-a lª Ng©n
Huy.
- Nghiªn cøu ¶nh h-ëng cña nång ®é ph©n bãn l¸ Fish Plus Bloom, Solotek
Bloom ®Õn sinh tr-ëng ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt chÊt l-îng cña d-a lª Ng©n Huy.
- §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña tõng lo¹i ph©n bãn l¸ khi sö dông cho c©y d-a lª
Ng©n Huy.
4
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
PhÇn II: Tæng quan tµi liÖu
2.1 Giíi thiÖu chung vÒ c©y d-a
2.1.1. Nguån gèc vµ ph©n lo¹i
Theo mét sè tµi liÖu nghiªn cøu( T¹ ThÞ Thu Cóc, Hå H÷u An, Nghiªm ThÞ BÝch
Hµ) [1].C©y d-a cã nguån gèc ë ch©u Phi, ng-êi Ai CËp m« t¶ vµ sö dông d-a
hÊu Ýt nhÊt lµ 4000 n¨m. Nhµ truyÒn gi¸o David Livingstone(1857) ®· ph¸t hiÖn
thÊy c¶ 2 loµi d-a Melon ®¾ng vµ ngät hoang d¹i sinh tr-ëng ë ch©u Phi. ¤ng ®Ó
ý thÊy ng-êi ®Þa ph-¬ng dïng chóng nh- nguån n-íc trong mïa kh«. V× vËy
ch©u Phi ®-îc x¸c ®Þnh lµ trung t©m nguån gèc cña d-a hÊu. ë vïng cËn nhiÖt ®íi
ch©u Phi vÉn cßn nh÷ng vïng d-a hÊu réng lín tån t¹i cho tíi ngµy nay.
Tªn d-a ®· xuÊt hiÖn trong ng«n ng÷ v¨n ch-¬ng cña nhiÒu d©n téc trªn thÕ giíi
nh-: ¶ rËp, tiÕng Ph¹m, tiÕng T©y Ban Nha,….
D-a ®-îc ®-a ®Õn Trung quèc vµ miÒn §«ng Liªn X« vµo thÕ kû thø 10
vµ ®Õn Anh vµo n¨m 1600. Nh÷ng ®oµn kh¸ch l÷ hµnh ®· mang d-a ®Õn c¸c vïng
Êm ¸p cña ch©u Phi. C¸c th-¬ng gia ch©u Phi ®· mang h¹t d-a ®Õn b¸n ë nhiÒu
vïng cña ch©u Mü, nh÷ng n¨m 1640 d-a ®-îc trång réng r·i ë Mü, gièng tèt ®·
®-îc s¶n xuÊt t¹i Mü ®ã lµ Alabama sweet(1850),Peerless (1960) vµ 2 gièng
Phinney early vµ Gerogia Rattlenake(1870),sau ®ã lµ gièng Charleston Gray
(1954) vµ Crim sweet, Jubibe(1964),…
ë n-íc ta lÞch sö trång d-a ®· cã tõ rÊt l©u vµ ®-îc trång réng r·i cho ®Õn ngµy
nay.
Trong nhiÒu n¨m qu¶ d-a vÉn ®-îc ph©n lo¹i lµ Citrllus vulgaris
schrrad.Nh-ng ®Õn n¨m 1963, thieret ®· ®Æt tªn chÝnh x¸c lµ Citrullus
lanatus(thunb.) Mansf.
Coginiaux vµ Harms (1923) ®· trÝch dÉn tµi liÖu cña Shimotsuma cho r»ng cã 4
loµi Citrullus, Viz. C. vulgaris Schrrad. B©y giê gäi lµ:
Citrllus lanatus (thunb.) Mansf
Citrllus colocynthis (L.) schrad
5
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
Citrllus ecirrhosus cogn. Vµ
Citrllus naudinianus (sond.) Hook.
Shimotsuma ®· m« t¶ c¸c loµi ®ã nh- sau:
- C.lanatus (thunb.) Mansf lµ c©y hµng n¨m, nguån gèc ë miÒn nam ch©u Phi.
Lo¹i nµy ®-îc cung cÊp réng r·i ë Ai CËp vµ miÒn Nam, miÒn T©y vµ trung ¸. L¸
lín vµ xanh, chia thïy s©u tõ 3-5 c¸nh, ®«i khi thïy ®¬n gi¶n. Hoa trung b×nh,
®¬n tÝnh cïng gèc. Qu¶ tõ trung b×nh ®Õn lín,vá qu¶ dµy,thÞt qu¶ ch¾c cã nhiÒu
n-íc. Mµu s¾c thÞt qu¶ cã thÓ ®á, vµng, tr¾ng.
- C. colocynthis lµ c©y l-u niªn, cã nguån gèc ë B¾c Phi, loµi nµy kh¸c víi C.
vulgaris chñ yÕu h×nh th¸i c¸c bé phËn trªn c©y. L¸ nhá, thïy l¸ hÑp, l«ng phñ
trªn th©n l¸ mµu x¸m. Hoa ®¬n tÝnh cïng gèc.H¹t nhá, mµu h¹t n©u.
- C. naudinianus vµ C. ecirrhosus cogn. C¶ 2 ®Òu cã nguån gèc ë vïng sa m¹c
Nam Phi vµ T©y Phi. §Æc ®iÓm sinh tr-ëng dinh d-ìng cña C. naudinianus kh¸c
víi c¸c loµi trªn ë l¸ h×nh ch©n vÞt, xÎ thïy s©u, phñ ®Çy l«ng. Tua cuèn ®¬n gi¶n,
kÐo dµi hoÆc m¶nh mai
Hoa ®¬n tÝnh cïng gèc, ra hoa ë n¨m thø 2.
TÊt c¶ 4 loµi cã thÓ thô phÊn chÐo lÉn víi nhau.h¹t n¶y mÇm tèt,F1 sinh tr-ëng
tèt.[1]
2.1.2. Kü thuËt canh t¸c
2.1.2.1. Thêi vô trång. ThÝch hîp nhÊt lµ vô §«ng Xu©n vµ Xu©n HÌ
2.1.2.2. ChuÈn bÞ ®Êt trång.
§Êt trång cÇn tho¸t n-íc tèt, t-íi n-íc thuËn lîi, cã tÇng ®Êt mÆt dµy, lo¹i ®Êt c¸t
hoÆc c¸t pha cã chøa nhiÒu chÊt h÷u c¬. §Êt cã ®é PH: 6 - 6,8 lµ thÝch hîp nhÊt.
§Êt trång d-a tr-íc ®ã ph¶i lu©n canh víi lóa n-íc hoÆc ®Ëu, b¾p ( kh«ng lu©n
canh víi hä bÇu bÝ nh-: d-a leo, khæ qua, bÇu bÝ…) §Êt ph¶i cµy bõa t¬i xèp bãn
v«i 100% c¶ vô bµo 10 - 15 ngµy tr-íc khi bãn lãt. L-îng v«i: nh×n chung ®Êt
miÒn trung th-êng chua, nªn bãn 30 - 40 kg/sµo (500m2). Bãn lãt: 100%ph©n
chuång + 100% l©n h÷u c¬ sinh häc S«ng Gianh + 40 - 50% l-îng ph©n ho¸ häc
cho c¶ vô + Nitrat Canxi 5 - 6 kg lªn luèng réng 0.6 - 0.8 m, cao 30 - 40 cm,
6
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
kho¶ng c¸ch gi÷a hai r·nh lµ 4,5 - 5m, r·nh réng 0,4 - 0,5 m. Tr¶i b¹t Plastic lªn
luèng ( cuén b¹t dµi 400m x 1,2 - 1,4m dïng cho 1000m2) nh»m gi¶m bèc tho¸t
n-íc h¹n chÕ cá d¹i vµ s©u bÖnh, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông ph©n bãn. §ôc lç b¹t
nhùa ®-êng kÝnh 7 - 8 cm, ë vÞ trÝ cao 2/3 so víi chiÒu cao cña luèng. C©y x c©y
45 - 50 cm.
2.1.2.3. ChuÈn bÞ h¹t gièng vµ c©y con
§Ó trång 500 m2 cÇn kho¶ng 20g h¹t gièng
a. Xö lý ng©m ñ h¹t gièng: Ng©m h¹t gièng trong dung dÞch thuèc ViBen-C hoÆc
Topsin M. Pha thuèc trong n-íc theo tû lÖ 1/1000 ( 1gr/1 lÝt n-íc), thêi gian 15-
30 phót. Vít h¹t ra, röa s¹ch cho hÊp thô nhiÖt cho ®Õn võa Èm. Ng©m trong n-íc
Êm 34-350C ( tØ lÖ 2 s«i, 3 l¹nh ) 4-6 giê. Vít h¹t ra, röa cho s¹ch cho hÕt nhít.
Bäc vµo kh¨n Èm, s¹ch gãi l¹i, cho vµo bao nilon ñ h¬i Êm ( nhiÖt ®é thÝch hîp
28-300C) trong 24-36 giê ( nÕu kh«ng ®ñ Èm vµ Êm h¹t cã thÓ nhó sau 36-48 giê
)
b. Gieo h¹t
- Gieo vµo bÇu: cã thÓ lµm b»ng l¸ chuèi hoÆc l¸ dõa cã ®-êng kÝnh 5-7 cm
chiÒu cao 8-10 cm. NÕu dïng bao nilon ph¶i khoÐt lç tr¸nh ®äng n-íc. Dïng ®Êt
vµo bÇu ®-îc trén gi÷a: §Êt-tro trÊu-ph©n chuång hoai môc-l©n ( Super) theo tû
lÖ 3-1-1-0,5. Kh«ng dïng tro míi. §Æt h¹t n»m ngang hoÆc n»m nghiªng mét gãc
450, s©u 1 cm ( chó ý phÇn nhó mÇm quay xuèng ®Êt). Khi c©y cã 1 - 2 l¸ nh¸m (
kho¶ng 6-8 ngµy sau gieo) ®em trång ngoµi ®ång.
- Gieo th¼ng: khi cã ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, ®é Èm thuËn lîi, ®Êt b»ng ph¼ng t¬i xèp
th× cã thÓ gieo h¹t ®· n¶y mÇm lªn luèng trång. Dï gieo bÇu hay gieo th¼ng còng
ph¶i dù phßng 10 - 15% c©y con trong bÇu ®Ó dÆm
2.1.2.4. Ph©n bãn: L-îng ph©n bãn tuú thuéc vµo ®é mµu mì cña ®Êt. §Êt c¸t,
®Êt b¹c mµu nghÌo dinh d-ìng l-îng ph©n bãn ph¶i nhiÒu h¬n. L-îng ph©n bãn
500 m2 nh- sau: (tham kh¶o)
- Ph©n chuång hoai môc: 500 - 1000 kg + L©n h÷u c¬ sinh häc: 40 - 60 kg + Bao
h¹t vµng: 10 - 15 kg + NPK: 28 - 30 kg + Urª : 5 - 6 kg + kali: 5 kg-Bãn lãt:
7
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
100% ph©n chuång + 40 - 60 kg HCSH + 20 kg NPK 12:11:18 ( ph©n xanh §øc )
+ kg bao h¹t vµng.
+ Thóc lÇn 1 ( khi d-a bß ngän 20 - 30 cm): 8 -10 kg NPK 12:11:18 ( ph©n xanh
§øc) + 1,5 - 2 kg Kali + 5 kg bao h¹t vµng.
+ Thóc lÇn 2 ( sau khi thô phÊn 7 - 10 ngµy): 2,5-3 kg Urª + 2 kg Kali
+ Thóc lÇn 3 ( sau khi thóc lÇn 2: 4 - 5 ngµy): 2,5 kg Urª + 1-1,5 kg Kali
Tuú theo tÝnh chÊt ®Êt ®ai cña tõng vïng mµ ®iÒu chØnh l-îng ph©n bãn
cho phï hîp.
Sau khi trång lóc c©y cßn nhá, tuú theo t×nh h×nh sinh tr-ëng cña c©y cã
thÓ ng©m DAP ( 18 - 46 ) pha lo·ng t-íi ®Ó thóc ®Èy sinh tr-ëng cña c©y.
Ngoµi nh÷ng lÇn bãn thóc chÝnh thøc nªn phèi hîp ph©n bãn l¸ phun 7
- 10 ngµy/lÇn. B¾t ®Çu phun khi c©y cã 4 - 5 l¸ thËt vµ ngõng phun tr-íc khi thu
ho¹ch tõ 10 - 15 ngµy.
2.1.2.5. T-íi n-íc: D-a chÞu h¹n, sî óng, tuy vËy trång d-a ph¶i t-íi n-íc, viÖc
tiÕt n-íc rÊt ¶nh h-ëng ®Õn sù sinh tr-ëng cña c©y vµ chÊt l-îng qu¶. ë giai ®o¹n
c©y cÇn nhiÒu n-íc nhÊt lµ lóc ra hoa, kÕt tr¸i, nu«i tr¸i nªn t-íi ®ñ n-íc ( dïng
ph-¬ng ph¸p t-íi thÊm ). §èi víi nh÷ng gièng d-a vá tr¸i cã d¹ng l-íi, chê khi
vá tr¸i xuÊt hiÖn v©n l-íi ( sau khi ®Ëu tr¸i kho¶ng 20 ngµy ) th× ph¶i gi÷ cho mÆt
®Êt kh« r¸o ®Ó tr¸nh cho tr¸i bÞ thèi hoÆc bÞ nøt. Thêi gian tr¸i chÝn còng ph¶i gi÷
cho ®Êt kh« r¸o, nh- vËy tr¸i míi ®¹t chÊt l-îng tèt.
2.1.2.6. TØa nh¸nh, thô phÊn, chän tr¸i: BÊm ngän lÇn ®Çu tiªn lóc c©y con
võa chåi ra ë n¸ch l¸ tõ l¸ thø 1 ®Õn l¸ thø 5 trªn nh¸nh con. Nh¸nh tõ n¸ch l¸ thø
6-9 b¾t ®Çu ®Ó tr¸i, mçi nh¸nh chØ ®Ó 1 tr¸i. Nh¸nh ch¸u ssau khi ®Ëu tr¸i chõa 1
l¸ bÊm ngän nh¸nh. Mçi nh¸nh con chØ ®Ó nu«i 1 tr¸i. Thô phÊn bæ sung: Trong
thêi gian chän tr¸i ®Ó tr¸i lín ®Òu, mµu vá ®Ñp vµ h¹n chÕ thèi tr¸i, s©u ¨n t¹p (
c¹p vá ). Cã ®iÒu kiÖn nªn c¾m cäc treo tr¸i. Cäc cao 30 - 35cm, cäc c¸ch gèc
d-a kho¶ng 40 - 50cm, lÊy d©y kÏm hoÆc nilon lo¹i lín c¨ng trªn ®Ønh cäc. Lêy
d©y nilon mãc cuèng tr¸i vµo.
8
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
2.1.2.7. Phßng trõ s©u bÖnh: CÇn chó ý mét sè ®èi t-îng g©y h¹i chÝnh:
- S©u ¨n t¹p, s©u xanh: sö dông Delfin, Match, Success, Vertimec,…
- Bä trÜ, rÖp, rÇy: sö dông Confidor, Regent, Admire,…
- BÖnh hÐo c©y con: Sö dông Moncerene 250SC, Anvil 5SG, Validacin 3-5SL…
- BÖnh th¸n th-, s-¬ng mai: sö dông: Daconil50-75WP, Ridomil68-72WP,
TopsinM, Poliram 80DF, ThanM, Bavistin50FL…
- HÐo rò t¸i xanh: Phßng bÖnh: Lu©n canh, bãn v«i, tiªu diÖt nguån bÖnh. T-íi vµ
phun: Kasumin 2L, Staner 20WP, Phytoxyl-VS,…
Ng-ng t-íi n-íc 7 ngµy tr-íc khi thu ho¹ch. Thu ho¹ch khÝ tr¸i ®· lªn mµu
chuÈn hoÆc l-íi ®Òu, tua ®· kh« ngän, th-êng thu ho¹ch 30-35 ngµy sau thô
phÊn. Thêi gian thÝch hîp thu ho¹ch lµ lóc xÕ chiÒu. [8]
2.2. t×nh h×nh sö dông ph©n bãn hiÖn nay
2.2.1. Ph©n bãn v« c¬:
ë c¸c n-íc trªn thÕ giíi, vai trß cña ph©n bãn trong viÖc t¨ng n¨ng suÊt,
phÈm chÊt c©y trång vµ t¨ng ®é ph× cña ®Êt ®· ®-îc x¸c nhËn.
Nhµ b¸c häc Rumani Davideson (5/1957) trong héi nghÞ quèc tÕ ®· nãi:”
C¬ së n«ng nghiÖp lµ ®é ph× nhiªu cña ®Êt vµ c¬ së cña ®é ph× nhiªu cña ®Êt lµ
ph©n bãn. Nhê cã ph©n bãn mµ diÖn tÝch nhá cho n¨ng suÊt cao”, víi 26 n¨m
kinh nghiÖm nghiªn cøu t¹i viÖn khoa häc, «ng ®· chøng minh r»ng kh«ng cã
c¸ch nµo hiÖu qu¶ h¬n lµ n©ng cao n¨ng suÊt b»ng c¸ch sö dông ph©n bãn,«ng
nªu nªn vai trß cña ph©n bãn trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l-îng n«ng
s¶n khi diÖn tÝch ®Êt ®ai ngµy cµng thu hÑp dÇn. N¨m 1989, toµn thÕ giíi ®· sö
dông 147 triÖu tÊn ph©n hãa häc. Song viÖc bãn ph©n v« c¬ vÒ l©u dµi nh- ë ViÖt
Nam lµm ®Êt chua (PH cao), tû lÖ mïn gi¶m,®Êt chai cøng, g©y « nhiÔm m«i
tr-êng, dÉn ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l-îng n«ng s¶n gi¶m, ®ång thêi trong n«ng s¶n
th-êng tÝch rô nhiÒu ®éc tè g©y h¹i ®Õn søc kháe cña con ng-êi, v× vËy bãn ph©n
v« c¬ kh«ng ph¶i lµ ph-¬ng ¸n tèi -u khi s¶n xuÊt vÒ l©u dµi.
2.2.2 Ph©n bãn h÷u c¬ :
9
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
Ph©n h÷u c¬ t¹o ra s¶n phÈm chÊt l-îng cao, an toµn cho ng-êi tiªu dïng ( thµnh
phÇn kim lo¹i nÆng, hµm l-îng NO3- ®Òu rÊt thÊp ),thµnh phÇn dinh d-ìng trong
rau cao, ph©n h÷u c¬ cßn lµm t¨ng ®é t¬i xèp cho ®Êt, lµm cho ®Êt kh«ng bÞ trai
cøng vµ b¹c mµu. HiÖn nay ë c¸c n-íc trªn thÕ giíi ®ang quan t©m ®Õn viÖc sö
dông c¸c lo¹i ph©n bãn h÷u c¬ (ph©n bãn sinh häc )vµ c¸c chÕ phÈm sinh häc bao
gåm c¸c lo¹i ph©n chuång, ph©n ñ, ph©n xanh c¸c lo¹i, ph©n vi sinh. ë Ên §é,
hµng n¨m s¶n xuÊt ra kho¶ng 265 triÖu tÊn ph©n ñ, l-îng bãn b×nh qu©n 2
t¹/ha/n¨m,t-¬ng ®-¬ng víi 3,5-4 triÖu tÊn NPK vµ 6,7 triÖu ha c©y ph©n xanh,mçi
ha thu ®-îc 40-50 kg ®¹m,-íc tÝnh thu ®-îc kho¶ng 0,3 triÖu tÊn ®¹m(theo t¸c
gi¶ Ph¹m V¨n To¶n n¨m 2004).
§Æc biÖt Trung Quèc lµ n-íc sö dông ph©n bãn h÷u c¬ rÊt lín nhÊt lµ
ph©n chuång, ph©n xanh r¬m r¹, t-¬ng ®-¬ng víi 9,8 tÊn NPK nguyªn chÊt, vµ sö
dông nhiÒu lo¹i ph©n sinh häc trªn ®ång ruéng. Ph©n sinh häc sö dông cho 1 ha
t-¬ng ®-¬ng víi 65 kg (N+ P2O5 +K2O ).
Bãn c¸c lo¹i ph©n h÷u c¬ vµo trong ®Êt, cã t¸c dông lµm cho ®Êt vÒ l©u dµi cã
®iÒu kiÖn ®Ó tÝch lòy thªm ®-îc mïn do ®ã t¨ng ®é ph× cña ®Êt.
ViÖc bãn ph©n h÷u c¬ cã kh¶ n¨ng c¶i thiÖn tÝnh chÊt lý, hãa sinh cña ®Êt râ rÖt
vµ trong ®iÒu kiÖn ®Êt nhiÖt ®íi cña n-íc ta, ®iÒu ®¸ng chó ý h¬n hÕt lµ viÖc t¨ng
thªm dung tÝch hÊp thu cho ®Êt, nhê ®ã mµ kh¶ n¨ng hÊp thu vµ dù tr÷ dinh
d-ìng cho c©y.
T¸c dông cña bïn ao kh« dÇu…còng ®îc nªu lªn tõ thÕ kû 13 trong cuèn” N«ng
trang t¹p yÕu” cña Ph¬ng nguyªn, ®êi nguyªn.Than bïn chøa ®Çy ®ñ c¸c hîp
chÊt h÷u c¬, v« c¬ còng nh- c¸c lo¹i ph©n h÷u c¬ kh¸c,trong ®ã chÊt h÷u c¬
chiÕm tõ 39,5 – 60,5 % trong chÊt h÷u c¬ th-êng tû lÖ axit humic kh¸ cao.
Axit humic cã dung tÝch hÊp thô vµ kh¶ n¨ng gi÷ Èm cao. T¸c dông sinh
lý, hãa n«ng cña axit humic lµ kÝch th-íc t¸c dông cã bé rÔ lµm cho c©y sinh
tr-ëng m¹nh. ChÝnh v× vËy ë Liªn X«,ngoµi viÖc dïng than bïn ®én chuång, chÕ
biÕn c¸c lo¹i ph©n kh¸c, than bïn cßn dïng ®Ó ®iÒu chÕ c¸c lo¹i ph©n kÝch thÝch
nh : Humat natri, Humophot…
10
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
Tõ hµng n¨m nay, Rong biÓn còng nh- mét lo¹i ph©n h÷u c¬, ®-îc dïng trong
n«ng nghiÖp ®Ó c¶i t¹o nh÷ng lo¹i ®Êt cã m«i tr-êng hãa häc bÊt thuËn cho c©y
trång vµ ®Ó lµm ph©n bãn. Rong bãn vµo ®Êt gi¶i phãng chÊt h÷u c¬ vµ chÊt
kho¸ng vi l-îng gióp Ých cho cÊu tróc ®Êt thªm t¬i xèp vµ t¨ng ®é mµu mì. ë
Mü, Canada vµ mét sè n-íc ph¸t triÓn, c¸c lo¹i ph©n bãn sinh häc míi sö dông
trong n«ng nghiÖp ®Òu cho n«ng s¶n ®¹t gi¸ trÞ h÷u c¬,Cµ chua trång trong nhµ
kÝnh ®¹t tíi 740 tÊn/ha/n¨m,d-a chuét ®Ët 1000 tÊn/ ha/n¨m. ë Th¸i Lan viÖc sö
dông c¸c chÕ phÈm sinh häc h÷u c¬ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· lµm chi gi¸ trÞ
n«ng s¶n cña n-íc nµy cã vÞ thÕ rÊt cao trªn thÞ tr-êng thÕ giíi.
HiÖn nay ngoµi viÖc sö dông ph©n h÷u c¬ th× ng-êi s¶n xuÊt rau cßn dïng
c¸c chÕ phÈm h÷u c¬. T¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh cã rÊt nhiÒu lo¹i chÕ phÈm
sinh häc víi thµnh phÇn chñ yÕu lµ c¸c nguyªn tè vi l-îng, chÊt ®iÒu hßa sinh
tr-ëng d-íi dùng hçn hîp hoÆc dïng riªng lÎ. Thùc tÕ s¶n xuÊt trong thêi gian ®·
cho thÊy mét sè lo¹i ®· cho thÊy mét sè lo¹i ®· vµ ®ang ®-îc dïng phæ bÕn trªn
nhiÒu lo¹i c©y trång nh Rubi, Seahumic, KumicAtonik… ®· ®em l¹i kÕt qu¶ râ
rÖt.
Rubi vµ Seahumic do trung t©m nghiªn cøu n«ng d-îc triÓn khai, kh«ng
g©y « nhiÔm, ®¸p øng tiªu chuÈn ®Ò ra cho nh÷ng s¶n phÈm trong hÖ thèng n«ng
nghiÖp h÷u c¬. Rubi vµ Seahumic lµ s¶n phÈm cã nguån gèc tõ rong,t¶o
biÓn,®-îc chÕ biÕn thao c¸ch t¸ch triÕt thñy ph©n, dïng nguyªn liÖu lµ:
ascophllum nodosum, mét lo¹i rong n©u ®-îc xem lµ thùc vËt biÓn tèt nhÊt ®-îc
dïng trong n«ng nghiÖp.
Ph©n Komic do c«ng ty sinh hãa n«ng nghiÖp vµ th-¬ng m¹i Thiªn Sinh
s¶n xuÊt. Lµ lo¹i ph©n sinh hãa h÷u c¬ sö dông quy tr×nh lªn men vi sinh vËt ®Ó
ho¹t hãa than bïn(hoÆc r¸c th¶i) råi phèi trén víi c¸c lo¹i ph©n hãa häc (®¹m,
l©n, kali, lu huúnh…) c¸c nguyªn tè trung lîng, vi lîng cïng c¸c chÊt gi÷ Èm,
c¸c chÊt ®iÒu tiÕt cho c©y trång.
Ph©n bãn sinh hãa “Thiªn N«ng” do c«ng ty hãa phÈm Thiªn N«ng s¶n xuÊt, s¶n
phÈm ®-îc triÕt suÊt tõ than bïn, rong biÓn vµ c¸ biÓn víi enzim sinh tè ®-îc
11
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
triÕt suÊt tõ gièng giun hång(nu«i theo c«ng nghiÖp). Cã ®Çy ®ñ NPK vi l-îng ®Ó
bãn cho c¸c lo¹i c©y trång qua ®-êng l¸. Bãn ph©n qua l¸,c©y hÊp thô nhanh,
kh«ng mÊt m¸t l·ng phÝ, hoa mau cøng kháe, hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
Thuèc kÝch thÝch sinh tr-ëng c©y trång Atonik do h·ng hãa chÊt Asahi-
nhËt b¶n s¶n xuÊt. Asahi lµ thuèc kÝch thÝch sinh tr-ëng c©y trång thÕ hÖ míi.
Còng nh- c¸c vitamin,lµm t¨ng kh¶ n¨ng sinh tr-ëng, b¶o vÖ c©y trång tr¸nh khái
nh÷ng ¶nh h-ëng xÊu cña ®iÒu kiÖn sinh tr-ëng kh«ng thuËn lîi g©y ra.Asahi cã
t¸c dông lµm t¨ng kh¶ n¨ng ra rÔ, t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l-îng n«ng s¶n. [19]
2.3 . T×nh h×nh sö dông ph©n bãn ë ViÖt Nam
Mçi n¨m n«ng d©n ViÖt Nam sö dông kho¶ng 5 triÖu tÊn ph©n bãn v« c¬ quy
chuÈn, kh«ng ph©n h÷u c¬ vµ c¸c ph©n kh¸c do c¸c c¬ së t- nh©n vµ c«ng ty
TNHH s¶n xuÊt, cung øng.
Tõ n¨m 1985 ®Õn nay, møc tiªu thô trung b×nh 7,2%/ n¨m, ph©n l©n t¨ng
13,9%/n¨m, riªng kali cã møc t¨ng cao nhÊt lµ 23,9%/n¨m. Tæng sö dông N+
P2O5 + K2O trong 15 n¨m qua t¨ng trung b×nh 9,0 %/ n¨m vµ trong thêi gian tíi
cã xu h-íng t¨ng 10%/ n¨m. Trong 15 n¨m qua, ë c¸c giai ®o¹n : 1985-1990
;1991 – 1995 ; 1996 – 2001 l-îng tiªu thô ph©n kali ë ViÖt Nam t¨ng rÊt nhanh
vµ liªn tôc. ë c¸c giai ®o¹n : 1985 – 1990 ; 1991 – 1995 ; 1996 – 2001 møc tiªu
thô ph©n ®¹m t¨ng hµng n¨m lµ 10,3 %; 16,7%; 8,2% t-¬ng øng. Nh- vËy trong
5 n¨m trë l¹i ®©y møc tiªu thô ph©n ®¹m ®· gi¶m dÇn. ë 3 giai ®o¹n trªn, møc
tiªu thô ph©n lªn lµ 13,4 %, 26,8%,21,1% t-¬ng øng vµ còng cã xu h-íng gi¶m
møc t¨ng nh- ph©n ®¹m. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i vïng s¶n xuÊt rau ë x· Tó S¬n
– KiÕn Thôy – H¶i Phßng, ng-êi trång rau t¹i ®©y sö dông chñ yÕu lµ ®¹m, l©n,
vµ ph©n t-¬i t-íi cho rau.
HiÖn nay ngµnh s¶n xuÊt ph©n hãa häc ë n-íc ta míi ®¸p øng ®-îc 45% nhu cÇu
cña n«ng nghiÖp cßn l¹i ph¶i nhËp khÈu hÇu nh- toµn bé ph©n ®¹m ure, kali vµ
ph©n phøc hîp DAP, mét l-îng kh¸ lín NPK víi tæng sè 3 triÖu tÊn /n¨m riªng
®èi víi ph©n kho¸ng kali, do ph¶i nhËp khÈu hoµn toµn nªn tiªu thô kali ë n-íc ta
bÞ phô thuéc thÞ tr-êng n-íc ngoµi.
12
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
VÊn ®Ò sö dông ph©n bãn ë MiÒn B¾c:
Tr-íc nh÷ng n¨m 70 ë MiÒn B¾c ViÖt Nam, n«ng nghiÖp sö dông ph©n h÷u c¬
lµ chñ yÕu. Ph©n bãn chñ yÕu lµ phaan compot, ph©n r¸c ph©n xanh c¸c lo¹i…Tõ
khi b¾t ®Çu cuéc “ C¸ch M¹ng Xanh” ®Õn nay, víi c¸c c¬ cÊu c©y trång míi,
gièng míi (®Æc biÖt lµ c¸c gièng lai), hÖ thèng t-íi tiªu ®-îc c¶i thiÖn, kh¶ n¨ng
cung øng
ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt ®-îc t¨ng c-êng. §Æc biÖt sau khi mét sè
®iÒu trong luËt ®Êt ®ai ®-îc söa ®æi(12/1998), s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n-íc ta ®· ®i
theo h-íng th©m canh, t¨ng vô ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l-îng n«ng s¶n víi yªu
cÇu cña thÞ tr-êng.
Trong sè c¸c thiÕu hôt vÒ dinh d-ìng cho c©y trång trªn c¸c lo¹i ®Êt ë ViÖt Nam,
lín nhÊt vµ quan träng nhÊt vÉn lµ sù thiÕu hôt vÒ ®¹m, kali, l©n. §©y còng lµ c¸c
chÊt dinh d-ìng mµ c©y trång hÊp thô víi l-îng lín nhÊt vµ sÏ chi phèi h-íng sö
dông ph©n bãn. MÆt kh¸c, khi bãn ph©n ng-êi ta còng b¾t ®Çu tÝnh ®Õn nhu cÇu
dinh d-ìng cña tõng lo¹i c©y trång, thËm chÝ cho tõng gièng cô thÓ, trong c¸c vô
gieo trång trªn tõng lo¹i ®Êt riªng. V× vËy trong viÖc bè trÝ c¬ cÊu s¶n phÈm ph©n
bãn, vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i n¾m ®-îc c¬ cÊu ding d-ìng c©y trång trong vô
®ång thêi cã tÝnh ®Õn ®Æc ®iÓm cña c¸c lo¹i c©y trång vô tr-íc.
Thùc tÕ còng chøng minh, ph©n h÷u c¬ chØ cã thÓ lµ mét lo¹i ph©n bãn bæ sung
chø kh«ng thÓ th©y thÕ hoµn toµn ph©n v« c¬ ( ph©n kho¸ng). Do vËy, ®Ó ®¶m
b¶o cho mét nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ph¶i t¨ng c-êng sö dông ph©n
bãn trªn c¬ së kÕt hîp hµi hßa gi÷a ph©n v« c¬ vµ ph©n h÷u c¬, trong c¸c lo¹i
ph©n bãn ®-îc sö dông kh«ng nh÷ng c©n ®èi vÒ tû lÖ mµ ph¶i c©n ®èi víi l-îng
hÊp thô ®Ó bï l¹i l-îng thiÕu hôt do c©y trång lÊy ®i tõ ®Êt.
V× vËy n«ng nghiÖp n-íc ta nãi chung vµ MiÒn B¾c nãi riªng kh«ng thÓ chÊp
nhËn ®îc nguyªn lý “ tuyÖt ®èi kh«ng sö dông ph©n hãa häc vµ thuèc trõ s©u
hãa häc” ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn chóng ta ngµy cµng trång nhiÒu gièng c©y
trång cã n¨ng suÊt cao. §Þnh h-íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng ®ang ®Æt ra
yªu cÇu sö dông ph©n bãn hîp lý vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ. Tr-íc hÕt ph¶i
13
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
t¨ng c-êng sö dông ph©n h÷u c¬ cïng víi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt kh¸c nh-: cµy
vÆn r¹, cµy vïi c¸c lo¹i phô phÈm c©y trång (®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i c©y hä ®Ëu) hoÆc
trång xen lo¹i c©y hä ®Ëu lín c©y bãng m¸t ë vên cµ phª hay vên c©y ¨n qu¶…
Trªn c¬ së ®ã dïng mét lo¹i ph©n bãn hãa häc hîp lý bãn c©n ®èi cho mçi lo¹i
c©y trång trong hÖ thèng c¬ cÊu c©y trång trªn tõng lo¹i ®Êt.
KÕt qu¶ ®iÒu tra t×nh h×nh sö dông ph©n bãn ë viÖn thæ nh-ìng – n«ng hãa
vµ c¸c viÖn, tr-êng §¹i Häc N«ng NghiÖp tõ n¨m 1995 ®Õn nay cho thÊy mét sè
h¹n chÕ vÒ viÖc sö dông ph©n bãn MiÒn B¾c n-íc ta nh- sau:
- ViÖc bãn ph©n míi chØ chó träng ë ®ång b»ng n¬i cã mét sè c©y trång cã l-îng
n«ng s¶ hµng hãa t¬ng ®èi lín nh : lóa, ng«, l¹c, khoai t©y, rau vô ®«ng…ë ®Êt
®åi nói,ng-êi ta chØ chó träng bãn ph©n cho c¸c vïng chuyªn canh nh- chÌ, mÝa.
Trong 10 n¨m qua, tû lÖ bãn ph©n N, P, K ®· c©n ®èi h¬n (tû lÖ N: P: K cña c¸c
n¨m 1990, 1995, vµ 2000 lµ 1: 0,12 : 0,05; 1: 0,46 : 0,12; 1:0,44 :0,37 t-¬ng øng.
Tuy nhiªn, tû lÖ bãn ph©n NPK vÉn cßn mÊt c©n ®èi, ®Ëc biÖt ®èi víi c©y trång
trªn ®Êt dèc (tû lÖ kali cßn rÊt thÊp so víi tû lÖ ®¹m, l©n). Do c«ng t¸c khuyÕn
n«ng vÒ kü thuËt bãn ph©n c©n ®èi ch-a ®-îc lµm tèt vµ t©m lý -a chuéng ph©n
®¹m cña n«ng d©n nªn viÖc t¨ng bãn ®¹m ®· trÇm träng thªm sù mÊt c©n ®èi dinh
d-ìng trong ®Êt lµm hiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông ph©n bãn ch-a cao.
- L-îng ph©n bãn trªn mét ha tuy ®· ®-îc t¨ng lªn (ë c¸c n¨m 1990 – 1995
– 2000 tæng l-îng bãn N +P2O5 +K2O (kg /ha) lµ 58,7 : 117,7 : 170,8 t-¬ng øng,
chñ yÕu trªn ®Êt ®ång b»ng vµ so víi c¸c n-íc ph¸t triÓn th× møc ph¸t triÓn trªn
vÉn cßn thÊp (ë Mü, Hµn Quèc, Ph¸p, NhËt B¶n tæng l-îng NPK tiªu thô kho¶ng
240 – 400 kg/ha). Trªn ®Êt ®åi nói cña n-íc ta, møc sö dông ph©n bãn cßn thÊp
h¬n nhiÒu, ®Æc biÖt ph©n kali ®-îc bãn qu¸ Ýt nh- ®· nªu ë trªn.
- Sö dông ph©n bãn kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng sinh th¸i vµ c¸c thöa ruéng
ë c¸c tiÓu vïng. V× vËy trång trät ë c¸c vïng ®ång b»ng ®· chia cho c¸c hé gia
®×nh, nªn l-îng ph©n bãn cho nhu cÇu cña mçi lo¹i c©y trång còng rÊt kh¸c nhau,
phô thuéc vµo kh¶ n¨ng ch¨n nu«i vµ tiÒm lùc kinh tÕ cña mçi hé. MÆt kh¸c, diÖn
tÝch ®Êt trång trät cña mçi hé gia ®×nh ë vïng ®ång b»ng lµ rÊt thÊp, trung b×nh lµ
14
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
0,3 ha/ hé, h¬n n÷a l¹i chia ra rÊt nhiÒu thöa ruéng ë c¸c tiÓu ®Þa h×nh trong x·
(trung b×nh mçi hé cã tõ 4-5 thöa, nhiªu n¬i mçi hé cã tíi 10-12 thöa ruéng ) nªn
®Ó t¹o t©m lý cho n«ng d©n kh«ng muèn bãn ph©n ®Çy ®ñ cho c©y trång ë mçi
thöa cña m×nh. Trªn ®Êt ®åi nói, viÖc ®Çu t- cho ph©n bãn l¹i rÊt thÊp, ®Æc biÖt
®èi víi c©y c«ng nghiÖp, c©y thùc phÈm l©u n¨m, c©y ¨n qu¶, c©y rõng ®ång cá.
Ng-êi ta rÊt Ýt chó träng ®Õn bãn ph©n cho c¸c vïng trång rõng trong kÕ ho¹ch
phñ xanh ®Êt trèng, ®åi träc.
- Sö dông ph©n bãn cßn g©y nguy c¬ « nhiÔm m«i tr-êng. Sö dông ph©n chuång
vµ ph©n r¸c kh«ng hîp vÖ sinh g©y ra nhiÒu bÖnh vÒ ®êng h« hÊp, tiªu hãa…¶nh
h-ëng tíi søc kháe céng ®ång. Ph©n v« c¬ thuéc nhãn chua sinh lý (ure, SA,
K2SO4, KCL, supe l©n cßn d- l-îng axit) ®· lµm chua hãa ®Êt nªn ®· lµm nghÌo
kiÖt c¸c ion bazo vµ lµm xuÊt hiÖn nhiÒu nguyªn tè ®éc h¹i mµ chñ yÕu lµ Al 3+,
Fe3+, Mn2+ di ®éng cã h¹i cho c©y trång, lµm gi¶m ho¹t tings sinh häc cña ®Êt.
Ngoµi ra, viÖc bãn nhiÒu vµ bãn muén ph©n ®¹m cho rau ®· lµm t¨ng lªn ®¸ng kÓ
hµm l-îng nitrat trong s¶n phÈm rau.
- ChÊt vµ l-îng c¸c nguyªn tè dinh d-ìng cña nhiÒu lo¹i ph©n bãn kh«ng ®¶m
b¶o n©n khi sö dông ®· ¶nh h-ëng xÊu ®Õn c©y trång. Bãn c¸c lo¹i ph©n nµy
kh«ng nh÷ng kh«ng t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vµ chÊt l-îng n«ng s¶n mµ cßn g©y
thiÖt h¹i kinh tÕ cho c¸c hé n«ng d©n. C¸c lo¹i ph©n nµy chñ yÕu thuéc c¸c nhãm
: Ph©n trén (ph©n hçn hîp), ph©n h÷u v¬ sinh häc, ph©n vi sinh, ph©n h÷u c¬-
kho¸ng, ph©n bãn l¸ do c¸c ®¬n vÞ t- nh©n s¶n xuÊt b»ng c¸c ph-¬ng thøc l¹c hËu
hoÆc cè ý lõa ®¶o. C¸c lo¹i ph©n ®ã kh«ng ®¹t tiªu chuÈn ViÖt Nam vÒ liÒu
l-îng, tû lÖ c¸c nguyªn tè dinh d-ìng vµ hµm l-îng c¸c nguyªn tè ®éc h¹i, khi
bãn sÏ g©y « nhiÔm m«i tr-êng.
- ë n-íc ta viÖc s¶n xuÊt vµ më réng diÖn tÝch rau an toµn ®· ®-îc triÓn khai ë
hÇu hÕt c¸c thµnh phè lín nh-: Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh, L©m §ång, §µ
L¹t…DiÖn tÝch trång rau an toµn t¨ng dÇn qua c¸c n¨m tõ 162 ha n¨m 1995 ®Õn
n¨m 1999 ®¹t 1082,5 ha ®-a s¶n l-îng rau an toµn tõ 259 tÊn ®Õn 14 ngh×n tÊn
15
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
rau an toµn mçi n¨m( theo sè liÖu së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n – Hµ
Néi.
Ngoµi ra nhiÒu ®Þa ph-¬ng ®· x©y dùng nhiÒu m« h×nh s¶n xuÊt rau an toµn nh-:
H¶i Phßng, §µ N½ng, Vinh, VÜnh Phóc, B¾c Ninh…
Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu kh¶o nghiÖm cña viÖn N«ng Hãa Thæ Nh-ìng n¨m
2006 ë diÖn réng vµ diÖn hÑp cña mét sè c©y trång trong n¨m 2002-2003 trªn
mét sè lo¹i ®Êt miÒn b¾c[19]:
Trªn c©y lóa phun Bio-plant-99 trªn lóa cña ®Êt miÒn b¾c t¨ng 9,9 ®Õn 15,0
t¹/ ha, thu nhËp thªm 1547.500- 2567.500 ®ång/ha. Cßn khi phun Pro-plant-99
t¨ng tõ 8,0-10,6 t¹/ha thu nhËp thªm 942.900 – 1422.900 ®ång/ha. Khi phèi hîp
2 lo¹i ph©n trªn vµ gi¶m 25 % l-îng ph©n bãn v« c¬ (N, P, K) lµm t¨ng 6,2 ®Õn
17,2 t¹/ha thu nhËp thªm 742.400- 2918.400 ®ång/ha. (nguån ViÖn N«ng Hãa
Thæ Nh-ìng).
Trªn c©y b¾p c¶i: Khi phun ph©n Super vegetable trªn c©y b¾p c¶i ë ®Êt Hµ
T©y t¨ng 64 ®Õn 72 t¹/ ha, lµm gi¶m l-îng nitrat 3.8mg/kg vµ thu nhËp thªm
9.167.500 – 19.368.500 ®ång/ha. Khi phun Pro-plant-9 t¨ng 76 – 84 t¹/ha gi¶m
hµm l-îng nitrat 29 mg/kg thu nhËp 10.742.900 – 10.942.900 ph©n bãn v« c¬
lµm t¨ng 96 t¹/ha thu nhËp thªm 14.136.900 – 14.140.700 ®ång/ha.
Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña trung t©m Hµ T©y trªn c©y rau c¶i b¾p t¹i x·
Song Ph-¬ng, huyÖn Hoµi §øc(2004) cho thÊy khi sö dông ph©n Bio-plant, Pro-
plant, Super vegetable 11 -2 – 7 vµ ph©n ®¬n ®Ó s¶n xuÊt rau an toµn tiÕt kiÖm
®-îc chi phÝ s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l-îng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n
1.470.000 h¹n chÕ phun thuèc phßng trõ dÞch h¹i vµ ®¶m b¶o ®-îc søc kháe cña
ng-êi trång rau vµ gi¶m « nhiÔm m«i tr-êng.
Theo nguån tin tõ Së khoa häc – C«ng nghÖ tØnh VÜnh Phóc, n¨m 2007 cho biÕt
nh»m kh¶o nghiÖm vµ ®¸nh gi¸ t¸c dông cña ph©n bãn h÷u c¬ thÕ hÖ míi ®èi víi
c¸c lo¹i c©y trång ë tØnh VÜnh Phóc. N¨m 2006, Trung T©m øng dông vµ chuyÓn
giao tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ VÜnh Phóc thùc hiÖn ®Ò tµi:” Nghiªn Cøu thö
nghiÖm ph©n bãn h÷u c¬ cao ph©n tö Polyhumate ®Ó s¶n xuÊt rau an toµn t¹i tØnh
16
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
VÜnh Phóc” môc tiªu cña ®Ò tµi lµ nghiªn cøu, thö nghiÖm ph©n bãn cao ph©n tö
trong s¶n xuÊt rau an toµn cho tØnh. Theo dâi sù sinh tr-ëng, ph¸t triÓn vµ n¨ng
suÊt thu ®-îc sau khi dïng ph©n bãn Polyhumate so víi ph©n bãn th«ng th-êng
®-îc sö dông trong trång rau ë tØnh VÜnh Phóc lµm c¬ së ®Ó øng dông trong thùc
tiÔn.
Trung t©m ®· x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn thùc tÕ víi diÖn tichs1000 m2 t¹i x·
§Þa Trung – VÜnh Yªn – VÜnh Phóc c¸c lo¹i rau tham gia thÝ nghiÖm lµ : c¶i
xanh, cµ chua, c¶i b¾p ®-îc trång 3 vô trªn n¨m. Ph©n bãn ®-îc sö dông lµ lo¹i:
ph©n Super K – Humate USA do c«ng ty Vinacal Air Supply Products (Mü) s¶n
xuÊt vµ ®-îc ph©n phèi ®éc quyÒn ë ViÖt Nam bëi c«ng ty TNHH ph©n bãn An
T-êng H-ng- Sµi Gßn. Thµnh PhÇn ding d-ìng cña ph©n bãn nh- sau: N: 90%,P:
9%, K: 9%, K- humate 4% tæng kho¸ng ®a l-îng vµ trung l-îng 0,5 %, tæng vi
l-îng 2200 ppm.
KÕt qu¶ thùc nghiÖm cña ph©n K- humate trªn rau c¶i b¾p; ®-îc trång ë vô thu
vµ vô ®«ng n¨m 2006, gièng NS – Coss, c©y gièng 25 ngµy tuæi, cã 5-6 l¸ mËy
®é trång 1200 l¸/sµo theo mËt ®é 50 60 cm. Bè trÝ 2 c«ng thøc thÝ nghiÖm/vô mçi
c«ng thøc víi diÖn tÝch lµ 120 m2, nh¾c l¹i 3 lÇn. C«ng thøc thÝ nghiÖm dung
ph©n K-humate ®-îc bè trÝ: ph©n h÷u c¬ hoai môc 500kg/sµo, NPK 15 kg/sµo,
kali 6kg/sµo, ure 10kg/sµo, ®-îc phun khi bãn lãt, kÕt qu¶ thùc nghiÖm cho thÊy
cã sù kh¸c biÖt gi÷a c«ng thøc dïng ph©n K-humate vµ c«ng thøc kh«ng dïng
ph©n K-humate, träng l-îng trung b×nh/b¾p cña c«ng thøc cã dïng ph©n cao h¬n
c«ng thøc kh«ng dïng ph©n K-humate, n¨ng suÊt t¨ng 276,5kg/sµo
KÕt qu¶ thùc nghiÖm ph©n K- humate trªn c©y rau c¶i xanh ngät Hång
C«ng, ®-îc trång 3 vô/n¨m, gièng trång khi c©y cã 2-3 l¸ thËt, mËt ®é trång 700
- 1200 c©y/sµo, kho¶ng c¸ch trång 25 x 30 cm.
+ C«ng thøc gåm ph©n K-hunate 2 kg/sµo, ph©n h÷u c¬ hoai môc, NPK 15
kg/sµo, Kali 4kg/sµo, Ure 6 kg/sµo.
+C«ng thøc kh«ng sö dông ph©n K-humate, ph©n chuång 500 kg/sµo,NPK 15
kg/sµo, Kali 4kg/sµo, Ure 6 kg/sµo
17
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
KÕt qu¶ thùc nghiÖm cho thÊy víi c«ng thøc dïng ph©n K-humate c¸c chØ tiªu
sinh tr-ëng vÒ th©n l¸ ®Òu t¨ng, ®-êng kÝnh t¨ng 7,3 %, chiÒu dµi l¸ t¨ng 6.8%,
®é réng cña l¸ t¨ng 10% n¨ng suÊt b×nh qu©n t¨ng 31,1%.
KÕt qu¶ thùc nghiÖn trªn c©y cµ chua 3 vô/n¨m víi gièng Red Crown, mÆt ®é
trång 3500-4000 c©y/ha, kÝch th-íc lµ 60 x 40 cm.
+ C«ng thøc mét: gåm ph©n K-humate 4 kg/sµo, ph©n h÷u c¬ hoai môc 700
kg/sµo, NPK 7 kg/sµo, Kali 10 kg/sµo, ure 8 kg/sµo.
+ C«ng thøc hai: kh«ng dïng ph©n K-humate, c¸c thµnh phÇn tû lÖ ph©n kh¸c gi÷
nguyªn nh- c«ng thøc 1. KÕt qu¶ thùc nghiÖm cho thÊy: Khi dïng ph©n K-hunate
träng l-îng qu¶ cµ chua trung b×nh cao h¬n so víi kh«ng dïng ph©n lµ 18,02 %
vµ n¨ng suÊt lµ 13,6 %.
Còng theo th«ng cña Së N«ng NghiÖp VÜnh Phóc cho biÕt : kÕt qu¶ ph©n
tÝch 3 mÉu rau ®-îc lÊy ngÉu nhiªn, t¹i khu vùc x©y dùng m« h×nh, cho
thaays100% mÉu rau dïng ph©n K-humate ®¹t tieu chuÈn chÊt l-îng rau an toµn.
2/3 mÉu rau ®èi chøng kh«ng ®¶m b¸o an toµn vÖ sinh thùc phÈm.
VÒ kinh tÕ: §èi víi m« h×nh s¶n xuÊt c¶i b¾p, coonh thøc dïng ph©n K-
humate thu ®-îc 1.931.800 ®ång/ sµo chi phÝ s¶n xuÊt 566.500 ®ång/sµo, l·i
1.465.300 ®ång/ sµo, c«ng thøc kh«ng dïng ph©n K-humate thu ®-îc 1.667.600
®ång, chi phÝ s¶n xuÊt 241.500 ®ång/ sµo, l·i 1.326.400 ®ång/ sµo.
M« h×nh s¶n xuÊt c¶i xanh: + c«ng thøc dïng ph©n K- humate thu ®-îc
1.080.400 ®ång/ sµo, chi phÝ s¶n xuÊt 434.000 ®ång/ sµo, l·i 646.400 ®ång.
+ C«ng thøc kh«ng dïng ph©n K- humate thu ®-îc 799.700 ®ång /sµo, chi phÝ
s¶n xuÊt 309.000 ®ång/sµo l·i 490.700 ®ång/sµo.
M« h×nh s¶n xuÊt cµ chua, c«ng thøc dïng ph©n K-humate thu ®-îc
2.241.600 ®ång/sµo chi phÝ s¶n xuÊt 589.000 ®ång/ sµo, l·i 1.652.600 ®ång/sµo,
c«ng thøc kh«ng dïng ph©n thu ®-îc 1.973.100 ®ång chi phÝ s¶n xuÊt 589.000
®ång/sµo l·i 1.652.600 ®ång/sµo.
LÇn ®Çu tiªn tØnh VÜnh Phóc thµnh c«ng hiÖu qu¶ ph©n bãn h÷u c¬
polyhumate trong s¶n xuÊt rau an toµn, tõ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®-îc ta thÊy n«ng
18
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
d©n sö dông ph©n bãn h÷u c¬ thÕ hÖ míi nãi chung vµ ph©n K- humate nãi riªng
trong s¶n xuÊt rau an toµn viÖc dïng ph©n bãn nµy ®· mang l¹i hiÖu qu¶ râ rÖt vµ
an toµn vÖ sinh thùc phÈm cho ng-êi tiªu dïng.
2.4 §iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh
2.4.1 NhiÖt ®é
C¸c c©y trong hä bÇu bÝ ®Æc biÖt lµ c©y d-a rÊt nh¹y c¶m víi s-¬ng gi¸ nhÊt lµ
nhiÖt ®é thÊp d-íi 00 C, cã tuyÕt vµ khi nhiÖt ®é vµo ban ®ªm trong kho¶ng tõ 3 –
4 0 C. V× vËy d-a vµ c¸c lo¹i bÇu bÝ ng« yªu cÇu khÝ hËu Êm ¸p vµ kh« gi¸o ®Ó
s¶n xuÊt lín.
C¸c gièng d-a lµ nh÷ng c©y -a thÝch khÝ hËu Êm ¸p, cã kh¶ n¨ng chèng chÞu
nãng tèt nh-ng kh«ng chÞu ®-îc rÐt vµ s-¬ng gi¸. BÝ ng«, d-a hÊu vµ d-a bë lµ
nh÷ng c©y chèng chÞu nãng tèt, nhiÖt ®é cao tíi 35- 40 0 C c©y vÉn sinh tr-ëng vµ
ph¸t triÓn b×nh th-êng. HÇu hÕt sinh tr-ëng tèt nhÊt ë nhiÖt ®é 23- 30 0 C. NhiÖt
®é thÊp d-íi 10 0C sù sinh tr-ëng gÆp trë ng¹i vµ ngõng ho¹t ®éng. Ng-ìng nhiÖt
®é ban ngµy 25 – 30 0 C vµ ban ®ªm lµ 16- 18 0C hoa c¸i sÏ xuÊt hiÖn sím. ( Theo
gi¸o tr×nh c©y rau T¹ Thu Cóc, Hå H÷u An, Nghiªm ThÞ BÝch Hµ ) ®· nghiªn cøu
vµ cho kÕt qu¶ ë b¶ng nh- sau :
Tªn C©y NhiÖt §é N¶y MÇm NhiÖt §é Sinh Tr-ëng
>160C 300C
D-a hÊu
Opt 30 0C chÞu nhiÖt ®é cao
>12 – 13 0C 20 – 25 0C
D-a chuét
Opt 25 – 300C 50C th× nguy hiÓm
>13 – 15 0C 40 0C
BÝ Xanh
Opt 25 – 300C th× ngõng sinh tr-ëng
D-a th¬m 30 – 350C 18 – 320C
Kh¶ n¨ng th-¬ng m¹i cña hä bÇu bÝ, d-a lµ rÊt lín nh-ng h¹n chÕ vÒ ®iÒu kiÖn
thêi tiÕt khÝ hËu nªn kh«ng cã loµi bÇu bÝ nµo cã thÓ gieo trång ngoµi trêi trong
19
- §å ¸n tèt nghiÖp Ph¹m V¨n Quý – KN901
c¸c th¸ng mïa ®«ng ë sø l¹nh. V× vËy nh÷ng n¬i nµy ph¶i trång trong nhµ kÝnh,
nhµ lîp b»ng chÊt dÎo, nhê vËy cã thÓ s¶n xuÊt d-a trong suèt mïa ®«ng. Tõ khi
ng-êi ta t¹o ra ®-îc gièng bÝ ng« cã vá dµy cã thÓ b¶o qu¶n trong vµi th¸ng th×
kh«ng cÇn thiÕt ph¶i trång bÝ ng« trong ®iÒu kiÖn b¶o vÖ.
ë NhËt B¶n vµ mét sè n-íc trªn thÕ giíi, d-a th¬m cã gi¸ trÞ cao nªn th-êng
®-îc trång trong nhµ kÝnh. Nh-ng nÕu nhiÖt ®é thÝch hîp th× kh«ng cÇn thiÕt ph¶i
trång d-a th¬m trong nhµ kÝnh.
D-a chuét, d-a th¬m vµ bÝ ng« yªu cÇu ®Êt Êm ¸p ®Ó n¶y mÇm, nhiÖt ®é b×nh
th-êng tèi thiÓu tõ 10- 180C. ¶nh h-ëng cña nhiÖt ®é tíi qu¸ tr×nh lµ rÊt lín v× vËy
ph¶i nghiªn cøu kü míi ®i ®Õn quyÕt ®Þnh khi nµo vµ ë ®©u cã thÓ gieo th¼ng
nh÷ng lo¹i rau ®ã. NhiÖt ®é tèi thiÓu cho d-a chuét n¶y mÇm lµ 15,5 0C, nhiÖt ®é
tèi ®a 40,50C, nhiÖt ®é thÝch hîp lµ >15,5 – 350C.
NhiÖt ®é thÝch hîp cho sinh tr-ëng l¸ lµ 20 0C. ë 120C c©y sinh tr-ëng rÊt
chËm, ë nhiÖt ®é thÊp kÐo dµi (150C) c¸c gièng sinh tr-ëng rÊt khã kh¨n, ®èt
ng¾n , l¸ nhá, hoa ®ùc mµu nh¹t, vµng óa. ë 50C hÇu hÕt c¸c gièng d-a chuét ®Òu
cã nguy c¬ bÞ chÕt rÐt, khi nhiÖt ®é lªn cao 40 0C c©y ngõng sinh tr-ëng, hoa c¸i
kh«ng xuÊt hiÖn. L¸ bÞ hÐo khi nhiÖt ®é trªn 40 0C. HÇu hÕt c¸c gièng d-a chuét
®Òu qua giai ®o¹n xu©n hãa ë nhiÖt ®é 20 – 220C.
C¸c gièng d-a lµ nh÷ng c©y -a thÝch khÝ hËu Êm ¸p nªn cã kh¶ n¨ng chèng
chÞu nãng tèt. BÝ ng«, d-a hÊu vµ d-a bë lµ nh÷ng c©y chÞu nãng tèt, nhiÖt ®é
cao. NhiÖt ®é cao tíi 35 – 40 0C c©y sinh tr-ëng, ph¸t triÓn b×nh th-êng. HÇu hÕt
sinh tr-ëng tèt ë nhiÖt ®é 23 – 30 0C. NhiÖt ®é thÊp ®Õn 100C sù sinh tr-ëng gÆp
nhiÒu trë ng¹i vµ ngõng ho¹t ®éng. Nõu nhiÖt ®é ban ngµy 25 – 30 0C vµ ban ®ªm
16- 180C hoa c¸i sÏ xuÊt hiÖn sím ( theo gi¸o tr×nh T¹ ThÞ Thu Cóc, Hå H÷u An,
Nghiªm ThÞ BÝch Hµ).
2.4.2 ¸nh s¸ng
D-a lµ c©y -a ¸nh s¸ng ngµy ng¾n, thêi gian chiÕu s¸ng 10 – 12 giê/ngµy, hoa
c¸i ra sím vµ ë vÞ trÝ thÊp. Ph¶n øng cña d-a chuét ®èi víi ¸nh s¸ng cßn phô
20
nguon tai.lieu . vn
