Xem mẫu

  1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO                             BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN QUÂN Y PHAN THẾ DŨNG NGHIÊN CỨU MỨC ĐỘ BIỂU HIỆN  CỦA MICRO­RNA 29A, MICRO­RNA 146A  VÀ MICRO­RNA 147B TỰ DO HUYẾT TƯƠNG  Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÝP 2 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
  2. HÀ NỘI ­ 2021
  3. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO                             BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN QUÂN Y PHAN THẾ DŨNG NGHIÊN CỨU MỨC ĐỘ BIỂU HIỆN  CỦA MICRO­RNA 29A, MICRO­RNA 146A  VÀ MICRO­RNA 147B TỰ DO HUYẾT TƯƠNG  Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÝP 2 Chuyên ngành: Nội khoa Mã số: 9.72.01.07 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC Hướng dẫn khoa học:  1. PGS.TS Đoàn Văn Đệ 2. GS.TS Nguyễn Lĩnh Toàn 
  4. HÀ NỘI ­ 2021 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số  liệu, kết quả  nghiên cứu trong đề  tài này là trung thực, không sao chép  và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào khác.     Tác giả luận án                                                                           Phan Thế Dũng
  5. LỜI CẢM ƠN Bằng tất cả lòng kính trọng và sự biết ơn tôi xin gửi tới PGS. TS.   Đoàn Văn Đệ, GS. TS. Nguyễn Lĩnh Toàn ­ những người thầy tâm huyết   đã tận tình dạy dỗ, dìu dắt cho tôi trong quá trình học tập! Tôi xin chân thành bày tỏ lời cảm ơn tới: Đảng ủy, Ban Giám đốc,   Phòng Đào tạo Sau Đại học, Bộ môn Khớp ­ Nội tiết ­ Học viện Quân Y   đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ  tôi trong suốt quá trình học   tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án! Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn tới PGS. TS. Nguyễn Thị Phi Nga   chủ nhiệm bộ môn Khớp ­ Nội tiết Học viện Quân y đã đóng góp những   ý kiến quý báu, chia sẻ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập! Tôi xin cảm  ơn Ban Giám đốc Sở  Y tế  Nghệ  An, Ban giám đốc   bệnh viện và các khoa lâm sàng, cận lâm sàng của Bệnh viện Nội tiết   Nghệ An đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập. Tôi xin được gửi cảm ơn tới toàn thể những Người bệnh đã nhiệt   tình giúp đỡ  tôi trong suốt quá trình lấy số  liệu để  thực hiện luận án   này! Tôi xin trân trọng cảm  ơn các thầy, cô trong hội đồng chấm luận   án đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu để tôi có thể hoàn thiện và bảo vệ   luận án!  Tôi xin gửi lời cảm  ơn tới bạn bè, đồng nghiệp đã luôn sát cánh   bên tôi, động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập!
  6.  Cùng với tất cả tình yêu, lòng biết ơn sâu sắc nhất tôi xin gửi lời   cảm ơn tới Cha, Mẹ kính yêu, vợ  con, cùng những người thân trong gia   đình đã luôn là chỗ  dựa tinh thần và tạo động lực lớn để  tôi vượt qua   tất cả những khó khăn và thử thách!. Hà nội, tháng 11 năm 2021 Phan Thế Dũng MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng Danh mục hình  ĐẶT VẤN ĐỀ                                                                                             .........................................................................................      1  CHƯƠNG 1                                                                                                ............................................................................................      3  TỔNG QUAN                                                                                             .........................................................................................      3  1.1. TỔNG QUAN VỀ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÝP 2                           .......................      3  1.1.1. Định nghĩa, dịch tễ học                                                             ........................................................      3  1.1.2. Chẩn đoán đái tháo đường týp 2                                               ...........................................      4  1.1.3. Bệnh sinh đái tháo đường týp 2                                                ............................................      4  1.2. TỔNG QUAN VỀ MICRO­RNA                                                  ..............................................       13
  7.  1.2.1. Nguồn gốc sinh học                                                                ............................................................       14  1.2.2. Cấu trúc phân tử và quá trình hình thành micro­RNA            14 .......       1.2.3. Cơ chế hoạt động của micro­RNA                                        ....................................       16 1.2.4. Các  đặc tính và yếu tố   ảnh hưởng  đến biểu hiện của    micro­RNA                                                                              .........................................................................       19  1.2.5. Vai trò của micro­RNA trong bệnh đái tháo đường              ..........       21 1.2.5.3. Nguồn gốc, vai trò miR­29a trong bệnh đái tháo đường    týp 2                                                                                         ....................................................................................       28  1.2.6. Phương pháp định lượng micro­RNA                                    ................................       34 1.3.  MỘT   SỐ   NGHIÊN  CỨU   TRONG  VÀ  NGOÀI  NƯỚC   VỀ   MICRO­RNA Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG              ..........       38  1.3.1. Một số nghiên cứu trên thế giới                                             .........................................       38 Nghiên cứu của Bagge A. và cs cho thấy miR­29a tăng biểu hiện  ở  bệnh nhân ĐTĐ týp 2. Biểu hiện miR­29a tăng làm giảm sự bài  tiết insulin của tế bào β đảo tụy để đáp ứng với tình trạng tăng  glucose máu. Báo cáo cho thấy biểu hiện quá mức miR­29a làm  giảm sự phát triển của tế bào β INS­1E. Ngược lại, khi làm suy   giảm miR­29a làm cải thiện chức năng của tế bào β .                 .............       38 Nghiên cứu của Kong L. và cs (2011) trên 18 bệnh nhân ĐTĐ týp 2   mới   chẩn   đoán,   19   bệnh   nhân   tiền   ĐTĐ   và   19   người   khỏe  mạnh. Kết quả  cho thấy biểu hiện tương đối của miR­29a và  miR­146a huyết tương  ở  nhóm ĐTĐ týp 2 mới chẩn đoán cao   hơn tiền ĐTĐ và nhóm người khỏe mạnh (p
  8.  1.3.2. Một số nghiên cứu trong nước                                               ...........................................       39 Tại Việt Nam, hiện nay có một số  nghiên cứu về  gen  ở  bệnh nhân  ĐTĐ như  nghiên cứu của tác giả  Lê Danh Tuyên   (2019)   về  tính đa hình gen ở nhóm người kinh tại Việt Nam. Kết quả cho   thấy    sự phân bố các đa hình gen này mang đặc trưng chung của   nhóm các dân tộc châu Á so với các nhóm dân tộc châu Phi và   châu Âu, trong đó người Kinh Việt Nam tuy cũng thuộc nhóm  gần với các dân tộc Đông Á nhưng vẫn có những đặc trưng  riêng về  phân bố  kiểu gen và alen trong quần thể, như  tỷ  lệ  alen A của gen FTO (rs8050136) cao nhất và tỷ lệ kiểu gen AG   của   gen   INSR   (rs3745551)   thấp   hơn   mức   trung   bình   so   với  nhóm dân Đông Á. Một nghiên cứu khác của tác giả  Cấn Thị  Bích Ngọc (2017) trên các đối tượng bệnh nhân đái tháo đường  sơ  sinh . Kết quả  cho thấy tỷ  lệ phát hiện đột biến gen trong   ĐTĐ sơ  sinh là 82,5%. Các nghiên cứu về  miR  ở  người  đã  được ghi nhận như nghiên cứu của Ngô Tất Trung và cs (2018)  ở  bệnh nhân ung thư  gan cho thấy biểu hiện của miR­21 và   miR­122 cao hơn so với người khỏe mạnh và người bị  viêm  gan mạn . Một nghiên cứu khác cũng cho thấy biểu hiện của  miR­21, miR­122 cao hơn trong máu  ở  người phơi nhiễm chất   da cam/dioxin . Tuy nhiên tại Việt Nam, hiện tại chúng tôi chưa   ghi nhận nghiên cứu vai trò của miR ở bệnh nhân ĐTĐ.             .........       39  CHƯƠNG 2                                                                                              ..........................................................................................       41  ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU                            ........................       41  2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU                                                      ..................................................       41  2.1.1. Tiêu chuẩn lựu chọn                                                               ...........................................................       41
  9.  2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ                                                                 .............................................................       41  2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU                                                 .............................................       42  2.2.1. Thiết kế nghiên cứu                                                                ............................................................       42  2.2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu                                          ......................................       42  2.2.3. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu                                      ..................................       42  2.2.4. Phương pháp thu thập số liệu                                                ............................................       42  2.3. CÁC CHỈ TIÊU NGHIÊN CỨU                                                    ................................................       58  2.3.1. Đặc điểm lâm sàng của đối tượng nghiên cứu                     .................       58  2.3.2. Các chỉ số xét nghiệm của đối tượng nghiên cứu                 .............       59  2.3.3. Biểu hiện của các micro­RNA                                               ...........................................       59 2.3.4. Đánh giá mối liên quan giữa mức độ  biểu hiện của miR    với một số yếu tố                                                                   ...............................................................       59 2.4. MỘT SỐ TIÊU CHUẨN SỬ  DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU                                                                                                       60 ...................................................................................................     2.4.1. Tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường týp 2 và tiền đái tháo    đường                                                                                      .................................................................................       60  2.4.2. Tiêu chuẩn chẩn đoán hội chứng chuyển hóa                       ...................       60 2.4.3. Đánh giá chức năng tế bào beta và chí số kháng insulin theo    mô hình HOMA­2                                                                   ...............................................................       61  2.4.4. Phân độ béo phì                                                                       ...................................................................       62  2.4.5. Phân loại tỷ số eo – hông                                                       ..................................................       63  2.4.6. Phân loại huyết áp                                                                  ..............................................................       63  2.4.7. Tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn lipid máu                              ..........................       63 2.4.8. Tiêu chuẩn đánh giá mức độ albumin niệu ở bệnh nhân đái    tháo đường                                                                              .........................................................................       64  2.4.9. Tiêu chuẩn chẩn đoán nghiện rượu theo ICD 10                  .............       64
  10. 2.4.10.   Tiêu   chuẩn   chẩn   đoán   nghiện   thuốc   lá   theo   DSM   IV    (1994)                                                                                      .................................................................................       64  2.5. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU                                             .........................................       65  2.6. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU                                                            ........................................................       67  SƠ ĐỒ NGHIÊN CỨU                                                                            ........................................................................       69  Chúng tôi tiến hành thiết kế nghiên cứu theo sơ đồ sau                         .....................       69               69      CHƯƠNG 3                                                                                              ..........................................................................................       70  KẾT QUẢ                                                                                                  ..............................................................................................       70  3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU          70 .....       3.1.1. Đặc điểm lâm sàng của đối tượng nghiên cứu                     .................       70  3.1.2. Đặc điểm cận lâm sàng của đối tượng nghiên cứu              ..........       73 3.2. MỨC ĐỘ BIỂU HIỆN CỦA MICRO­RNA 29A, MICRO­RNA  146A, MICRO­RNA 147B HUYẾT TƯƠNG Ở BỆNH NHÂN   ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÝP 2                                                        ....................................................       77 3.3. MỐI LIÊN QUAN GIỮA MỨC ĐỘ  BIỂU HIỆN CỦA MIR­ 29A, MIR­146A, MIR­147B HUYẾT TƯƠNG VỚI MỘT SỐ  ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG  Ở  BỆNH ĐÁI   THÁO ĐƯỜNG TÝP 2                                                                ............................................................       82 3.3.1. Mối liên quan mức độ biểu hiện miR­29a, miR­146a, miR­ 147b huyết tương với một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm   sàng                                                                                          ......................................................................................       82 3.3.2. Tương quan mức độ  biểu hiện miR­29a, miR­146a, miR­ 147b huyết tương với một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm   sàng                                                                                          ......................................................................................       86
  11. 3.3.3. Giá trị chẩn đoán của miR­29a, miR­146a, miR­147b huyết    tương                                                                                       ..................................................................................       99  CHƯƠNG 4                                                                                            ........................................................................................       103  BÀN LUẬN                                                                                             .........................................................................................       104  4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU        104 ...       4.1.1. Tuổi, giới và thời gian bị bệnh                                             .........................................       104 4.1.2. Đặc điểm về  chỉ  số  nhân trắc của nhóm bệnh nhân đái   tháo đường týp 2                                                                   ...............................................................       105 4.1.3. Đặc điểm về  tăng huyết áp  ở  nhóm bệnh nhân đái tháo   đường týp 2                                                                           .......................................................................       107 4.1.4. Đặc điểm thuốc điều trị và kiểm soát glucose máu ở bệnh    nhân đái tháo đường týp 2                                                    ................................................       108 4.1.5. Đặc điểm rối loạn lipid máu ở bệnh nhân đái tháo đường    týp 2                                                                                       ...................................................................................       109 4.1.6. Đặc điểm microalbumin niệu ở bệnh nhân đái tháo đường    týp 2                                                                                       ...................................................................................       109  4.1.7. Kháng insulin ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2                ............       110  4.1.8. Chức năng tế bào beta ở bệnh nhân ĐTĐ týp 2                   ...............       112 4.2.  Mức   độ   biểu   hiện   của   các   micro­Rna   HUYẾT   TƯƠNG   ở   bệnh nhân đái tháo đường týp 2                                                 .............................................       115 4.3.   MỐI   LIÊN   QUAN   GIỮA   MỨC   ĐỘ   BIỂU   HIỆN   CỦA   MICRO­RNA VỚI MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN   LÂM SÀNG Ở ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU                         .....................       123 4.3.1.   Liên   quan   giữa   mức   độ   biểu   hiện   của   các   miR   huyết   tương với giới                                                                       ...................................................................       123
  12. 4.3.2.   Liên   quan   giữa   mức   độ   biểu   hiện   của   các   miR   huyết   tương với tuổi                                                                       ...................................................................       124 4.3.3. Liên quan giữa biểu hiện của các miR huyết tương với   thời gian phát hiện bệnh                                                       ...................................................       125  4.3.4. Liên quan giữa các miR huyết tương với tăng huyết áp  .  126      4.3.5. Liên quan giữa biểu hiện của các miR huyết tương với   BMI                                                                                        ....................................................................................       127 4.3.6. Liên quan giữa biểu hiện các miR huyết tương với chỉ số   lipid máu                                                                                ............................................................................       128 4.3.7. Liên quan giữa biểu hiện các miR huyết tương với glucose   máu                                                                                        ....................................................................................       129 4.3.8. Liên quan giữa biểu hiện các miR huyết tương với chức   năng tế bào beta                                                                    ................................................................       131 4.3.9. Liên quan giữa biểu hiện của các miR huyết tương với các   chỉ số kháng insulin                                                               ..........................................................       133 4.3.10.   Liên   quan   giữa   các   miR   huyết   tương   với   nồng   độ   microalbumin niệu                                                                ............................................................       135 4.3.11.   Tương   quan   giữa   các   miR­29a,   miR­146a,   miR­147b   huyết tương                                                                          .....................................................................       136 4.3.12.   Giá   trị   chẩn   đoán   của   miR­29a,   miR­146a,   miR­147b   huyết tương                                                                          .....................................................................       138  4.3.13. Hạn chế của đề tài                                                             .........................................................       139  KẾT LUẬN                                                                                              ..........................................................................................       140  KIẾN NGHỊ                                                                                             .........................................................................................       142
  13. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Phần viết  Phần viết đầy đủ tiếng anh Phần viết đầy đủ  tắt tiếng việt 1 ADA American Diabetes Association  Hiệp hội đái tháo  đường Hoa Kỳ 2 AKT AKT serine/threonine kinase 3 AGO2 Argonaute 2 4 β Beta 5 BMI Body Mass Index  Chỉ số khối cơ thể 6 BT Bình thường 7 cDNA Complementary DNA 8 CS Cộng sự 9 Ct Threshold cycle  Chu kỳ ngưỡng 10 CT Total Cholesterol  Cholesterol toàn phần 11 ĐTĐ Đái tháo đường 12 GLUT Glucose transporter  13 HbA1C Hemoglobin glycated 14 HCCH Hội chứng chuyển hoá 15 HDL­c High­density lipoprotein  Lipoprotein trọng lượng  cholesterol  phân tử cao 16 HOMA­β Homeostasis Model Assessment   Chỉ số chức năng tế  Beta cell function  bào beta 17 HOMA­IR Homeostasis Model Assessment  Chỉ số kháng insulin Insulin Resistance 18 HOMA­S Homeostasis Model Assessment  Chỉ số nhạy cảm insulin insulin sensitivity  19 IDF  International Diabetes  Liên đoàn đái tháo  Federation  đường quốc tế 20 IFN Interferon 21 IL Interleukin
  14. 22 INSR Insulin receptor  Thụ thể insulin 23 IRS Insulin Substrate 24 LDL­c Low­density lipoprotein  Lipoprotein trọng lượng  cholesterol  phân tử thấp 25 Mct1 Monocarboxylate transporter­1 26 MiR Micro­RNA 27 mRNA RNA thông tin 28 NHANES National Health and Nutrition  Chương trình khảo sát  Examination Survey  nghiên cứu sức khỏe và  dinh dưỡng quốc gia 29 NHS National Health Service  Dịch vụ y tế quốc gia 30 PI3K Phosphoinositide 3­kinase 31 PPARδ Peroxisome  proliferator­activated receptor δ 32 Pre­miR Micro­RNA thứ cấp 33 SIRT1 Sirtuin 1 34 RISC RNA­induced silencing  complex 35 RNA Ribonucleic acid 36 RT­PCR Reverse transcription  Phản ứng tổng hợp  polymerase chain reaction  chuỗi polymerase sao  chép ngược 37 TG Triglycerid 38 TPV Trung vị 39 TV Tứ phân vị 40 THA Tăng huyết áp 41 UTR Untranslated region  Vùng không dịch mã 42 VB Vòng bụng 43 VH Vòng hông 44 WHO World Health Organization  Tổ chức y tế thế giới
  15. DANH MỤC BẢNG Bảng Tên bảng Trang Bảng 1.1. Vai trò của micro­RNA tham gia vào điều hòa chức năng tế   bào beta tụy                                                                                     ................................................................................       23  Bảng 2.1. Phân độ béo phì                                                                        ...................................................................       62  Phân độ béo phì dành riêng cho khu vực châu Á                                     ...............................       62 Bảng 2.2. Phân loại tăng huyết áp theo khuyến cáo của Hội tim mạch    học Việt Nam 2018.                                                                        ....................................................................       63 Bảng 2.3. Mức độ tương quan tương ứng với giá trị của hệ số tương   quan r                                                                                               ...........................................................................................       66  Bảng 2.4. Diễn giải ý nghĩa của diện tích dưới cong ROC (AUC)        66 ...       Bảng 3.1. Đặc điểm về tuổi của các nhóm nghiên cứu                          ......................       70 Bảng 3.2. Đặc điểm thời gian phát hiện bệnh của bệnh nhân đái tháo   đường týp 2                                                                                     .................................................................................       71  Bảng 3.3. Đặc điểm chỉ số nhân trắc của các nhóm nghiên cứu            71 .......       Bảng 3.4. Đặc điểm thuốc hạ glucose máu sử dụng                              ..........................       73 Bảng 3.5. Đặc điểm một số  chỉ  số  cận lâm sàng ở  các nhóm nghiên   cứu                                                                                                   ...............................................................................................       73 Bảng 3.6. Đặc điểm microalbumin niệu  ở bệnh nhân đái tháo đường   týp 2                                                                                                 .............................................................................................       75 Bảng 3.7. Đặc điểm chức năng tế  bào beta, kháng insulin và chỉ  số   nhạy cảm insulin ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2                    ...............       75 Bảng 3.8. Đặc điểm chức năng tế  bào beta, kháng insulin và chỉ  số   nhạy cảm insulin ở các phân nhóm đái tháo đường týp 2             ........       76
  16. Bảng 3.9. Tỷ lệ mức độ biểu hiện của miR­29a ở bệnh nhân đái tháo    đường týp 2                                                                                     .................................................................................       77 Bảng 3.10. Tỷ lệ mức độ biểu hiện của miR­146a ở nhóm bệnh nhân   đái tháo đường týp 2 so với nhóm chứng                                       ...................................       79 Bảng 3.11 . Mức độ  biểu hiện của miR­147b  ở  bệnh nhân đái tháo   đường týp 2                                                                                     .................................................................................       81 Bảng 3.12. Liên quan mức độ  biểu hiện miR­29a, miR­146a, miR­  147b huyết tương ở nhóm bệnh nhân ĐTĐ týp 2 với giới tính   82  Bảng 3.13. Liên quan mức độ  biểu hiện miR­29a, miR­146a và miR­  147b huyết tương ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2 với BMI 82     Bảng 3.14. Liên quan mức độ  biểu hiện miR­29a, miR­146a, miR­ 147b huyết tương  ở  bệnh nhân đái tháo đường týp 2 với tăng   huyết áp                                                                                           .......................................................................................       83 Bảng 3.15. Liên quan mức độ  biểu hiện miR­29a, miR­146a và miR­ 147b huyết tương  ở  bệnh nhân đái tháo đường týp 2 với hội   chứng chuyển hoá                                                                           .......................................................................       83 Bảng 3.16. Liên quan mức độ  biểu hiện miR­29a, miR­146a, miR­ 147b   huyết   tương   ở   bệnh   nhân   đái   tháo   đường   týp   2   với   microalbumin niệu                                                                          ......................................................................       84 Bảng 3.17. Tương quan mức độ biểu hiện của miR­29a huyết tương  với một số  đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân đái tháo đường   týp 2                                                                                                 .............................................................................................       86 Bảng   3.18.   Tương   quan   mức   độ   biểu   hiện   của   miR­146a   huyết   tương với một số  đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân đái tháo   đường týp 2                                                                                     .................................................................................       87
  17. Bảng   3.19.   Tương   quan   mức   độ   biểu   hiện   của   miR­147b   huyết  tương với một số  đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân đái tháo   đường týp 2                                                                                     .................................................................................       87 Bảng 3.20. Tương quan giữa mức độ  biểu hiện miR­29a với một số  chỉ số sinh hóa máu, HOMA ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2.                                                                                                        88 .....................................................................................................     Bảng   3.22.   Tương   quan   giữa   mức   độ   biểu   hiện   miR­147b   huyết   tương với một số chỉ số sinh hóa máu, HOMA ở bệnh nhân đái   tháo đường týp 2.                                                                            ........................................................................       94 Bảng 3.23. Phân tích hồi quy đa biến đánh giá mối liên quan của biểu  hiện miR­29a; miR­146a và miR­147b huyết tương với các yếu   tố ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2                                           .......................................       102 Bảng 3.24. Phân tích hồi quy đa biến đánh giá mối liên quan của biểu  hiện miR­29a; miR­146a và miR­147b huyết tương với các yếu  tố   ở  bệnh nhân đái tháo đường týp 2 mới phát hiện chưa điều   trị                                                                                                    ................................................................................................       103
  18. DANH MỤC HÌNH Hình  Tên hình Trang  Hình 1.1. Con đường tín hiệu insulin                                                         .....................................................      8  Hình 1.2. Cơ chế bệnh sinh của đái tháo đường týp 2                            ........................       13 Hình 1.3. Cơ chế hình thành và thực hiện chức năng của micro­RNA                                                                                                        15 .....................................................................................................      Hình 1.4. Cơ chế bài xuất của các micro­RNA ra ngoại bào                  ..............       16 Hình 1.5. Sự  bắt cặp giữa mạch “guide” của miR với mạch mRNA    mục tiêu                                                                                           ......................................................................................       17  Hình 1.6. Con đường tín hiệu insulin và các micro­RNA tác động          26 .....       Hình 1.7. Vai trò của miR đối với kháng insulin tại các mô                   ..............       28 Hình 1.8. Đường biểu diễn khuếch đại ghi nhận cường độ  huỳnh  quang phát ra từ   ống phản  ứng khi nhận được ánh sáng kích   thích từ mỗi chu kỳ nhiệt                                                               ...........................................................       35 Hình 2.1. Hình ảnh nguyên lý và cơ chế hoạt động phản ứng khuếch    đại sử dụng SYBR Green I                                                            ........................................................       49  Hình 2.2. Nguyên lý thiết kế mồi                                                             ........................................................       50  Hình 2.3. Hệ thống máy AriaMx Real­time PCR (Mỹ)                           .......................       52 Hình 2.4. Biểu đồ  tín hiệu SYBR Green I của miR (1) và giá trị  Tm   của mẫu (2)                                                                                     .................................................................................       53 Hình 2.5. Hệ  thống máy xét nghiệm sinh hóa Achitech i2000SR tự   động hoàn toàn của hãng Abbott (Mỹ)                                           .......................................       58  Hình 3.1. Đặc điểm về giới của các nhóm nghiên cứu                           .......................       70  Hình 3.2. Đặc điểm chỉ số BMI ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2        72 ...     
  19.  Hình 3.3. Tỷ lệ tăng huyết áp ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2           72 ......      Hình 3.4. Đặc điểm kiểm soát glucose máu  ở  nhóm đái tháo đường    týp 2 đã điều trị (n=53)                                                                   ...............................................................       74 Hình 3.5. Tỷ  lệ  rối  loạn lipid  ở  bệnh nhân  đái tháo  đường týp 2    (n=105)                                                                                            ........................................................................................       74 Hình 3.6. Mức độ biểu hiện của micro­RNA 29a  ở đối tượng nghiên   cứu                                                                                                   ...............................................................................................       77 Hình 3.7. Mức độ  biểu hiện của miR­29a  ở các phân nhóm bệnh đái   tháo đường týp 2 so với nhóm chứng                                             .........................................       78  Hình 3.8. Mức độ biểu hiện của miR­146a ở đối tượng nghiên cứu   79  Hình 3.9. Mức độ  biểu hiện của miR­146a  ở các phân nhóm đái tháo   đường týp 2 so với nhóm chứng                                                     .................................................       80 Hình 3.10. Mức độ  biểu hiện của miR­147b  ở đối tượng nghiên cứu                                                                                                        80 .....................................................................................................     Hình 3.11. Mức độ  biểu hiện của miR­147b huyết tương  ở các phân   nhóm bệnh đái tháo đường týp 2 so với nhóm chứng                   ...............       81 Hình 3.12. Tương  quan giữa mức độ biểu hiện miR­29a huyết tương   với glucose ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2                              ..........................       89 Hình 3.13. Tương  quan giữa mức độ biểu hiện miR­29a với HbA1C    ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2                                                  .............................................       90 Hình 3.14. Tương  quan giữa mức độ biểu hiện miR­29a huyết tương   với HOMA­β ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2                          ......................       90 Hình 3.15. Tương quan giữa mức độ  biểu hiện của miR­29a huyết  tương với biểu hiện miR­146a ở bệnh nhân đái tháo đường týp   2                                                                                                       ...................................................................................................       91
nguon tai.lieu . vn