Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
NGUYỄN TOÀN THẮNG
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ GIẢM ĐAU SAU PHẪU THUẬT BỤNG
VÀ TÁC DỤNG KHÔNG MONG MUỐN CỦA FENTANYL,
MORPHIN, MORPHIN-KETAMIN TĨNH MẠCH THEO
PHƯƠNG PHÁP BỆNH NHÂN TỰ KIỂM SOÁT
Chuyên ngành : Gây mê hồi sức
Mã số
: 62720121
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
Người hướng dẫn khoa học:
GS.TS. Nguyễn Hữu Tú
HÀ NỘI – 2016
LỜI CẢM ƠN
Hoàn thành luận án này tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới;
- GS. Nguyễn Thụ, là người thầy đã tận tình hướng dẫn và động viên tôi
từ khi học nội trú và trong quá trình hoàn thành luận án.
- GS. TS. Nguyễn Hữu Tú, là người thầy, người anh đã tận tâm dạy bảo
và trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các Giáo sư, Phó giáo sư,
Tiến sỹ trong chuyên ngành GMHS và các chuyên ngành liên quan đã nhiệt
tình đóng góp cho tôi những ý kiến hết sức quý báu, chi tiết và khoa học trong
quá trình tiến hành nghiên cứu và hoàn thành luận án.
Tôi xin trân trọng cám ơn:
- Ban Giám hiệu, Bộ môn Gây mê hồi sức, Phòng đào tạo Sau đại học Trường đại học Y Hà Nội, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá
trình học tập và thực hiện luận án.
- Ban giám đốc, Tập thể khoa Gây mê hồi sức, khoa Ngoại và Phòng kế
hoạch tổng hợp - Bệnh viện Bạch Mai, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp
đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án.
- Xin được bày tỏ lòng biết ơn đến tất cả các bệnh nhân những người đã
đồng ý hợp tác và cho tôi có cơ hội được thực hiện luận án này.
- Trân trọng biết ơn bố mẹ, vợ cùng hai con yêu quý và những người
thân yêu trong gia đình hai bên nội ngoại, các bạn bè và đồng nghiệp đã luôn
bên cạnh, động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.
Hà Nội, ngày 15 tháng 06 năm 2016
Nguyễn Toàn Thắng
LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Nguyễn Toàn Thắng, nghiên cứu sinh khóa 28, Trường Đại học
Y Hà Nội, chuyên ngành Gây mê hồi sức, xin cam đoan:
1. Đây là luận án do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn
của Thầy GS.TS. Nguyễn Hữu Tú.
2. Công trình này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã
được công bố tại Việt Nam.
3. Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính xác,
trung thực và khách quan, đã được xác nhận và chấp nhận của cơ sở
nơi nghiên cứu.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này.
Hà Nội, ngày 15 tháng 06 năm 2016
Người viết cam đoan
Nguyễn Toàn Thắng
CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ASA
BN
cs
HA
HATB
Max
Min
n
NC
NKQ
NMC
NMDA
NSAIDs
Opioids
PCA
PONV
SpO2
TDKMM
VAS
: Hội gây mê Hoa Kỳ
(American Society of Anesthesiologists)
: Bệnh nhân
: Cộng sự
: Huyết áp
: Huyết áp trung bình
: Tối đa
: Tối thiểu
: Số bệnh nhân
: Nghiên cứu
: Nội khí quản
: Ngoài màng cứng
: N-methyl-D-aspartate
: Thuốc chống viêm giảm đau không steroid
(Nonsteroidal anti-inflammatory drugs)
: Các thuốc giảm đau họ morphin
: Giảm đau do bệnh nhân tự kiểm soát
(Patient - Controlled Analgesia)
: Buồn nôn và/hoặc nôn sau phẫu thuật
(Postoperative Nausea and/or Vomitting)
: Độ bão hoà oxy máu mao mạch
(Saturation Pulse Oxygen)
: Tác dụng không mong muốn
: Thang điểm nhìn hình đồng dạng
(Visual Analogue Scale)
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1
Chương 1: TỔNG QUAN ............................................................................... 4
1.1. ĐỊNH NGHĨA VÀ MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ĐẾN ĐAU . 4
1.1.1. Định nghĩa ........................................................................................ 4
1.1.2. Đau cấp tính và đau mạn tính ........................................................... 4
1.2. CÁC ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN ĐAU ................................................... 5
1.2.1. Hoạt hóa các tận cùng thần kinh cảm giác ....................................... 5
1.2.2. Dẫn truyền đau đến tủy sống và hành tủy ........................................ 7
1.2.3. Dẫn truyền xung động từ tủy sống đến các cấu trúc trên tủy .......... 8
1.2.4. Kiểm soát đau đi xuống.................................................................... 9
1.3. ẢNH HƯỞNG CỦA ĐAU LÊN CÁC HỆ THỐNG CƠ QUAN. ...... 11
1.3.1. Ảnh hưởng trên tim mạch .............................................................. 12
1.3.2. Ảnh hưởng trên hô hấp................................................................... 12
1.3.3. Ảnh hưởng trên hệ thống mạch máu, đông máu. ........................... 13
1.3.4. Tại vị trí thương tổn ....................................................................... 14
1.3.5. Ảnh hưởng trên hệ tiêu hóa ............................................................ 15
1.3.6. Ảnh hưởng trên hệ thần kinh trung ương ....................................... 15
1.3.7. Hiện tượng tăng đau cấp tính do opioid. ........................................ 16
1.3.8. Đau mạn tính sau phẫu thuật .......................................................... 16
1.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ĐAU .......................................... 17
1.4.1. Thang điểm nhìn hình đồng dạng VAS ......................................... 18
1.4.2. Thang điểm lượng giá bằng số ....................................................... 19
1.4.3. Thang điểm lượng giá bằng lời nói ................................................ 20
1.5. CÁC BIỆN PHÁP ĐIỀU TRỊ ĐAU SAU PHẪU THUẬT BỤNG .... 21
1.5.1. Paracetamol và các thuốc chống viêm giảm đau không steroid .... 21
1.5.2. Opioid đường tĩnh mạch, tiêm bắp hoặc dưới da ........................... 22
1.5.3. Các phương pháp gây tê ................................................................. 23
nguon tai.lieu . vn
BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
NGUYỄN TOÀN THẮNG
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ GIẢM ĐAU SAU PHẪU THUẬT BỤNG
VÀ TÁC DỤNG KHÔNG MONG MUỐN CỦA FENTANYL,
MORPHIN, MORPHIN-KETAMIN TĨNH MẠCH THEO
PHƯƠNG PHÁP BỆNH NHÂN TỰ KIỂM SOÁT
Chuyên ngành : Gây mê hồi sức
Mã số
: 62720121
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
Người hướng dẫn khoa học:
GS.TS. Nguyễn Hữu Tú
HÀ NỘI – 2016
LỜI CẢM ƠN
Hoàn thành luận án này tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới;
- GS. Nguyễn Thụ, là người thầy đã tận tình hướng dẫn và động viên tôi
từ khi học nội trú và trong quá trình hoàn thành luận án.
- GS. TS. Nguyễn Hữu Tú, là người thầy, người anh đã tận tâm dạy bảo
và trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các Giáo sư, Phó giáo sư,
Tiến sỹ trong chuyên ngành GMHS và các chuyên ngành liên quan đã nhiệt
tình đóng góp cho tôi những ý kiến hết sức quý báu, chi tiết và khoa học trong
quá trình tiến hành nghiên cứu và hoàn thành luận án.
Tôi xin trân trọng cám ơn:
- Ban Giám hiệu, Bộ môn Gây mê hồi sức, Phòng đào tạo Sau đại học Trường đại học Y Hà Nội, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá
trình học tập và thực hiện luận án.
- Ban giám đốc, Tập thể khoa Gây mê hồi sức, khoa Ngoại và Phòng kế
hoạch tổng hợp - Bệnh viện Bạch Mai, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp
đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án.
- Xin được bày tỏ lòng biết ơn đến tất cả các bệnh nhân những người đã
đồng ý hợp tác và cho tôi có cơ hội được thực hiện luận án này.
- Trân trọng biết ơn bố mẹ, vợ cùng hai con yêu quý và những người
thân yêu trong gia đình hai bên nội ngoại, các bạn bè và đồng nghiệp đã luôn
bên cạnh, động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.
Hà Nội, ngày 15 tháng 06 năm 2016
Nguyễn Toàn Thắng
LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Nguyễn Toàn Thắng, nghiên cứu sinh khóa 28, Trường Đại học
Y Hà Nội, chuyên ngành Gây mê hồi sức, xin cam đoan:
1. Đây là luận án do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn
của Thầy GS.TS. Nguyễn Hữu Tú.
2. Công trình này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã
được công bố tại Việt Nam.
3. Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính xác,
trung thực và khách quan, đã được xác nhận và chấp nhận của cơ sở
nơi nghiên cứu.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này.
Hà Nội, ngày 15 tháng 06 năm 2016
Người viết cam đoan
Nguyễn Toàn Thắng
CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ASA
BN
cs
HA
HATB
Max
Min
n
NC
NKQ
NMC
NMDA
NSAIDs
Opioids
PCA
PONV
SpO2
TDKMM
VAS
: Hội gây mê Hoa Kỳ
(American Society of Anesthesiologists)
: Bệnh nhân
: Cộng sự
: Huyết áp
: Huyết áp trung bình
: Tối đa
: Tối thiểu
: Số bệnh nhân
: Nghiên cứu
: Nội khí quản
: Ngoài màng cứng
: N-methyl-D-aspartate
: Thuốc chống viêm giảm đau không steroid
(Nonsteroidal anti-inflammatory drugs)
: Các thuốc giảm đau họ morphin
: Giảm đau do bệnh nhân tự kiểm soát
(Patient - Controlled Analgesia)
: Buồn nôn và/hoặc nôn sau phẫu thuật
(Postoperative Nausea and/or Vomitting)
: Độ bão hoà oxy máu mao mạch
(Saturation Pulse Oxygen)
: Tác dụng không mong muốn
: Thang điểm nhìn hình đồng dạng
(Visual Analogue Scale)
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1
Chương 1: TỔNG QUAN ............................................................................... 4
1.1. ĐỊNH NGHĨA VÀ MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ĐẾN ĐAU . 4
1.1.1. Định nghĩa ........................................................................................ 4
1.1.2. Đau cấp tính và đau mạn tính ........................................................... 4
1.2. CÁC ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN ĐAU ................................................... 5
1.2.1. Hoạt hóa các tận cùng thần kinh cảm giác ....................................... 5
1.2.2. Dẫn truyền đau đến tủy sống và hành tủy ........................................ 7
1.2.3. Dẫn truyền xung động từ tủy sống đến các cấu trúc trên tủy .......... 8
1.2.4. Kiểm soát đau đi xuống.................................................................... 9
1.3. ẢNH HƯỞNG CỦA ĐAU LÊN CÁC HỆ THỐNG CƠ QUAN. ...... 11
1.3.1. Ảnh hưởng trên tim mạch .............................................................. 12
1.3.2. Ảnh hưởng trên hô hấp................................................................... 12
1.3.3. Ảnh hưởng trên hệ thống mạch máu, đông máu. ........................... 13
1.3.4. Tại vị trí thương tổn ....................................................................... 14
1.3.5. Ảnh hưởng trên hệ tiêu hóa ............................................................ 15
1.3.6. Ảnh hưởng trên hệ thần kinh trung ương ....................................... 15
1.3.7. Hiện tượng tăng đau cấp tính do opioid. ........................................ 16
1.3.8. Đau mạn tính sau phẫu thuật .......................................................... 16
1.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ĐAU .......................................... 17
1.4.1. Thang điểm nhìn hình đồng dạng VAS ......................................... 18
1.4.2. Thang điểm lượng giá bằng số ....................................................... 19
1.4.3. Thang điểm lượng giá bằng lời nói ................................................ 20
1.5. CÁC BIỆN PHÁP ĐIỀU TRỊ ĐAU SAU PHẪU THUẬT BỤNG .... 21
1.5.1. Paracetamol và các thuốc chống viêm giảm đau không steroid .... 21
1.5.2. Opioid đường tĩnh mạch, tiêm bắp hoặc dưới da ........................... 22
1.5.3. Các phương pháp gây tê ................................................................. 23