Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
NGUYỄN HOÀI THANH
KHẢO SÁT NHỮNG ĐẶC ĐIỂM
THỂ LOẠI PHÓNG SỰ CỦA
VŨ TRỌNG PHỤNG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 1999
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
NGUYỄN HOÀI THANH
KHẢO SÁT NHỮNG ĐẶC ĐIỂM
THỂ LOẠI PHÓNG SỰ CỦA
VŨ TRỌNG PHỤNG
Chuyên ngành: Lý thuyết và lịch sử văn học
Mã số: 5. 04. 01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
- GS. Hoàng Nhƣ Mai
- PGS – TS Trần Hữu Tá
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 1999
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu
trong Luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác.
Tác giả luận án
NGUYỄN HOÀI THANH
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................... 1
1. Sự cấp thiết của đề tài và mục đích nghiên cứu ..................................................... 1
2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.......................................................................... 3
3. Lịch sử vấn đề ........................................................................................................ 6
4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................... 23
5. Đóng góp mới của luận án ................................................................................... 24
6. Bố cục của luận án ............................................................................................... 24
CHƢƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ THỂ PHÓNG SỰ............................................. 25
1.1. Một số quan niệm về thể phóng sự ................................................................... 25
1.1.1. Một ít tƣ liệu về thể phóng sự ở nƣớc ngoài .............................................. 25
1.1.2 Một số quan niệm ở Việt Nam về thể phóng sự ......................................... 31
1.2. Phóng sự báo chí và phóng sự văn học ............................................................. 37
1.2.1 Phóng sự - một thể kí trong báo chí và văn học.......................................... 39
1.2.2 Phóng sự báo chí và Phóng sự văn học ....................................................... 42
1.2.3. Phóng sự mang yếu tố tiểu thuyết .............................................................. 49
1.3. Mấy nét cơ bản về lịch sử thể phóng sự ở Việt Nam ........................................ 51
1.3.1. Sự xuất hiện thể phóng sự .......................................................................... 51
1.3.2. Sơ lƣợc về quá trình phát triển ................................................................... 56
CHƢƠNG 2: PHÓNG SỰ VŨ TRỌNG PHỤNG: HIỆN THỰC VÀ TƢ TƢỞNG .. 69
2.1. Những mảng hiện thực đen tối .......................................................................... 70
2.1.1. Những tệ nạn xã hội trầm kha .................................................................... 70
2.1.2 Những cảnh tƣợng thƣơng tâm, nhức nhối ................................................. 74
2.2. Sự tha hóa của những “giới” ngƣời .................................................................. 77
2.2.1. Những kẻ lụi tàn vì cờ bạc bịp ................................................................... 78
2.2.2. Những kẻ khốn cùng tha hóa ..................................................................... 80
2.2.3. Sự băng hoại của giới chủ nhà ................................................................... 82
2.3. Giá trị và hạn chế của nội dung phóng sự ......................................................... 83
2.3.1. Giá trị lịch sử - thời sự ............................................................................... 84
2.3.2. Tƣ tƣởng nhân đạo ..................................................................................... 93
2.3.3. Những bất cập, sai lầm và yếu tố tự nhiên chủ nghĩa .............................. 104
CHƢƠNG 3: ĐẶC ĐIỂM VỀ PHƢƠNG DIỆN NGHỆ THUẬT ............................ 117
3.1. Nghệ thuật khám phá hiện thực, khai thác tƣ liệu .......................................... 117
3.1.1. Sự tinh tế trong "tuyển chọn" thực tại ...................................................... 118
3.1.2. Sự năng động trong tiếp cận hiện thực .................................................... 120
3.1.3. Sự sáng tạo trong khai thác tƣ liệu ........................................................... 124
3.2. Những yếu tố của nghệ thuật tiểu thuyết ........................................................ 129
3.2.1. Mỗi "vấn đề" đều thành "câu chuyện" ..................................................... 130
3.2.2. Một quần thể nhân vật sống động ............................................................ 134
3.2.3 Một lối thuật kể hấp dẫn ........................................................................... 144
3.3. Nghệ thuật trào phúng ..................................................................................... 151
3.3.1. Nhân vật hài hƣớc, biếm họa ................................................................... 152
3.3.2. Tổ chức tình huống hài hƣớc, trào phúng ................................................ 157
3.3.3. Một lối văn giễu nhại ............................................................................... 161
CHƢƠNG 4: ĐẶC ĐIỂM LỜI VĂN PHÓNG SỰ VŨ TRỌNG PHỤNG ............... 168
4.1. Chất khẩu ngữ trong lời văn phóng sự ............................................................ 169
4.1.1. Những yếu tố khẩu ngữ ............................................................................ 169
4.1.1.1. Các lớp khẩu ngữ .............................................................................. 170
4.1.1.2. Lƣợng thành ngữ, tục ngữ mang màu sắc khẩu ngữ ......................... 172
4.1.1.3. Biện pháp tu từ mang màu sắc khẩu ngữ .......................................... 174
nguon tai.lieu . vn
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
NGUYỄN HOÀI THANH
KHẢO SÁT NHỮNG ĐẶC ĐIỂM
THỂ LOẠI PHÓNG SỰ CỦA
VŨ TRỌNG PHỤNG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 1999
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
NGUYỄN HOÀI THANH
KHẢO SÁT NHỮNG ĐẶC ĐIỂM
THỂ LOẠI PHÓNG SỰ CỦA
VŨ TRỌNG PHỤNG
Chuyên ngành: Lý thuyết và lịch sử văn học
Mã số: 5. 04. 01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
- GS. Hoàng Nhƣ Mai
- PGS – TS Trần Hữu Tá
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 1999
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu
trong Luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác.
Tác giả luận án
NGUYỄN HOÀI THANH
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................... 1
1. Sự cấp thiết của đề tài và mục đích nghiên cứu ..................................................... 1
2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.......................................................................... 3
3. Lịch sử vấn đề ........................................................................................................ 6
4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................... 23
5. Đóng góp mới của luận án ................................................................................... 24
6. Bố cục của luận án ............................................................................................... 24
CHƢƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ THỂ PHÓNG SỰ............................................. 25
1.1. Một số quan niệm về thể phóng sự ................................................................... 25
1.1.1. Một ít tƣ liệu về thể phóng sự ở nƣớc ngoài .............................................. 25
1.1.2 Một số quan niệm ở Việt Nam về thể phóng sự ......................................... 31
1.2. Phóng sự báo chí và phóng sự văn học ............................................................. 37
1.2.1 Phóng sự - một thể kí trong báo chí và văn học.......................................... 39
1.2.2 Phóng sự báo chí và Phóng sự văn học ....................................................... 42
1.2.3. Phóng sự mang yếu tố tiểu thuyết .............................................................. 49
1.3. Mấy nét cơ bản về lịch sử thể phóng sự ở Việt Nam ........................................ 51
1.3.1. Sự xuất hiện thể phóng sự .......................................................................... 51
1.3.2. Sơ lƣợc về quá trình phát triển ................................................................... 56
CHƢƠNG 2: PHÓNG SỰ VŨ TRỌNG PHỤNG: HIỆN THỰC VÀ TƢ TƢỞNG .. 69
2.1. Những mảng hiện thực đen tối .......................................................................... 70
2.1.1. Những tệ nạn xã hội trầm kha .................................................................... 70
2.1.2 Những cảnh tƣợng thƣơng tâm, nhức nhối ................................................. 74
2.2. Sự tha hóa của những “giới” ngƣời .................................................................. 77
2.2.1. Những kẻ lụi tàn vì cờ bạc bịp ................................................................... 78
2.2.2. Những kẻ khốn cùng tha hóa ..................................................................... 80
2.2.3. Sự băng hoại của giới chủ nhà ................................................................... 82
2.3. Giá trị và hạn chế của nội dung phóng sự ......................................................... 83
2.3.1. Giá trị lịch sử - thời sự ............................................................................... 84
2.3.2. Tƣ tƣởng nhân đạo ..................................................................................... 93
2.3.3. Những bất cập, sai lầm và yếu tố tự nhiên chủ nghĩa .............................. 104
CHƢƠNG 3: ĐẶC ĐIỂM VỀ PHƢƠNG DIỆN NGHỆ THUẬT ............................ 117
3.1. Nghệ thuật khám phá hiện thực, khai thác tƣ liệu .......................................... 117
3.1.1. Sự tinh tế trong "tuyển chọn" thực tại ...................................................... 118
3.1.2. Sự năng động trong tiếp cận hiện thực .................................................... 120
3.1.3. Sự sáng tạo trong khai thác tƣ liệu ........................................................... 124
3.2. Những yếu tố của nghệ thuật tiểu thuyết ........................................................ 129
3.2.1. Mỗi "vấn đề" đều thành "câu chuyện" ..................................................... 130
3.2.2. Một quần thể nhân vật sống động ............................................................ 134
3.2.3 Một lối thuật kể hấp dẫn ........................................................................... 144
3.3. Nghệ thuật trào phúng ..................................................................................... 151
3.3.1. Nhân vật hài hƣớc, biếm họa ................................................................... 152
3.3.2. Tổ chức tình huống hài hƣớc, trào phúng ................................................ 157
3.3.3. Một lối văn giễu nhại ............................................................................... 161
CHƢƠNG 4: ĐẶC ĐIỂM LỜI VĂN PHÓNG SỰ VŨ TRỌNG PHỤNG ............... 168
4.1. Chất khẩu ngữ trong lời văn phóng sự ............................................................ 169
4.1.1. Những yếu tố khẩu ngữ ............................................................................ 169
4.1.1.1. Các lớp khẩu ngữ .............................................................................. 170
4.1.1.2. Lƣợng thành ngữ, tục ngữ mang màu sắc khẩu ngữ ......................... 172
4.1.1.3. Biện pháp tu từ mang màu sắc khẩu ngữ .......................................... 174