Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN THỊ NGỌC ĐIỆP
BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG CA DAO
TRUYỀN THỐNG NGƯỜI VIỆT
CHUYÊN NGÀNH : VĂN HỌC VIỆT NAM
MÃ SỐ
: 5.04.33
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. CHU XUÂN DIÊN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2002
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả
nêu trong luận án là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào
khác.
Tác giả luận án
NGUYỄN THỊ NGỌC ĐIỆP
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ 3
T
0
T
0
MỤC LỤC ............................................................................................................ 4
T
0
T
0
DẪN LUẬN .......................................................................................................... 8
T
0
T
0
1. Mục đích, ý nghĩa của đề tài ............................................................................................. 8
T
0
T
0
2. Lịch sử vấn đề ................................................................................................................... 9
T
0
T
0
3. Giới hạn của đề tài .......................................................................................................... 15
T
0
T
0
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................. 16
T
0
T
0
5. Đóng góp mới của luận án .............................................................................................. 17
T
0
T
0
6.Kết cấu của luận án .......................................................................................................... 18
T
0
T
0
CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG CA
T
0
DAO .................................................................................................................... 19
T
0
1.1. Khái niêm biểu tượng và biểu tượng nghệ thuật trong ca dao ..................................... 19
T
0
T
0
1.1.1. Khái niệm biểu tượng: .......................................................................................... 19
T
0
T
0
1.1.2. Các loại biểu tượng: ............................................................................................. 24
T
0
T
0
1.1.3. Biểu tượng nghệ thuật trong ca dao: .................................................................... 26
T
0
T
0
1.2.Biểu tượng ca dao nhin dưới những góc độ khác nhau: ................................................ 31
T
0
T
0
1.2.1. Biểu tượng ca dao dưới góc độ ký hiệu học: ........................................................ 31
T
0
T
0
1.2.2. Biểu tượng ca dao dưới góc độ tu từ học ............................................................. 34
T
0
T
0
1.2.2.1.Dạng thức so sánh :........................................................................................ 36
T
0
T
0
1.2.2.2.Dạng thức ẩn dụ : ........................................................................................... 37
T
0
T
0
1.2.2.3.Dạng thức hoán dụ: ........................................................................................ 38
T
0
T
0
1.2.3. Biểu tượng ca dao dưới góc độ folklore học: ....................................................... 46
T
0
T
0
1.2.4. Biểu tượng ca dao dưới góc độ văn hóa học: ....................................................... 49
T
0
T
0
1.3. Biểu tượng ca dao thể hiện đặc trưng ngôn ngữ thể loại: ............................................ 52
T
0
T
0
CHƯƠNG 2: NGUỒN GỐC CỦA BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG
T
0
CA DAO NGƯỜI VIỆT ................................................................................... 57
T
0
2.1. Những biểu tương xuất phát từ tín ngưỡng- nghi lễ và phong tục, tập quán của người
T
0
Việt: ..................................................................................................................................... 57
T
0
2.1.1.Biểu tượng rồng: .................................................................................................... 57
T
0
T
0
2.1.2. Biểu tượng trầu cau: ............................................................................................. 60
T
0
T
0
2.1.3 Biểu tượng đôi đũa: ............................................................................................... 64
T
0
T
0
2.1.4. Biểu tượng cây đa: ................................................................................................ 65
T
0
T
0
2.1.5. Biểu tượng vuông - tròn: ...................................................................................... 66
T
0
T
0
2.2.Những biểu tượng xuất phát từ văn học cổ Việt Nam và Trung Quốc: ........................ 67
T
0
T
0
2.2.1. Các biểu tượng bắt nguồn từ văn học cổ Việt Nam: ............................................ 67
T
0
T
0
2.2.2. Các biểu tượng bắt nguồn từ văn học cổ Trung Quốc:......................................... 68
T
0
T
0
2.2.2.1.Biểu tượng chỉ hồng: ..................................................................................... 71
T
0
T
0
2.2.2.2.Biểu tượng Ngưu Lang- Chức Nữ: ................................................................ 72
T
0
T
0
2.2.2.3.Biểu tượng loan – phượng: ............................................................................ 73
T
0
T
0
2.2.2.4. Biểu tượng nhạn – én: ................................................................................... 74
T
0
T
0
2.2.2.5. Biểu tượng Châu - Trần: ............................................................................ 75
T
0
T
0
T
0
T
0
2.2.2.6.Biểu tượng Tấn- Tần: .................................................................................... 75
T
0
T
0
2.2.2.7.Biểu tượng đào thơ: ....................................................................................... 75
T
0
T
0
2.2.2.9. Biểu tượng đào- mận: ................................................................................... 77
T
0
T
0
2.2.2.10. Biểu tượng trúc- mai: .................................................................................. 79
T
0
T
0
2.2.2.11. Biểu tượng rồng - mây: ............................................................................... 81
T
0
T
0
2.2.2.12. Biểu tượng chim phượng - cây ngô đồng: .................................................. 82
T
0
T
0
2.3. Những biểu tượng xuất phát từ sự quan sát trực tiếp các hiện tượng tự nhiên và đời
T
0
sống hàng ngày của nhân dân ta:......................................................................................... 83
T
0
2.3.1. Biểu tượng con cò: ............................................................................................... 84
T
0
T
0
2.3.2. Biểu tượng sông: .................................................................................................. 85
T
0
T
0
nguon tai.lieu . vn
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN THỊ NGỌC ĐIỆP
BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG CA DAO
TRUYỀN THỐNG NGƯỜI VIỆT
CHUYÊN NGÀNH : VĂN HỌC VIỆT NAM
MÃ SỐ
: 5.04.33
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. CHU XUÂN DIÊN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2002
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả
nêu trong luận án là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào
khác.
Tác giả luận án
NGUYỄN THỊ NGỌC ĐIỆP
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ 3
T
0
T
0
MỤC LỤC ............................................................................................................ 4
T
0
T
0
DẪN LUẬN .......................................................................................................... 8
T
0
T
0
1. Mục đích, ý nghĩa của đề tài ............................................................................................. 8
T
0
T
0
2. Lịch sử vấn đề ................................................................................................................... 9
T
0
T
0
3. Giới hạn của đề tài .......................................................................................................... 15
T
0
T
0
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................. 16
T
0
T
0
5. Đóng góp mới của luận án .............................................................................................. 17
T
0
T
0
6.Kết cấu của luận án .......................................................................................................... 18
T
0
T
0
CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG CA
T
0
DAO .................................................................................................................... 19
T
0
1.1. Khái niêm biểu tượng và biểu tượng nghệ thuật trong ca dao ..................................... 19
T
0
T
0
1.1.1. Khái niệm biểu tượng: .......................................................................................... 19
T
0
T
0
1.1.2. Các loại biểu tượng: ............................................................................................. 24
T
0
T
0
1.1.3. Biểu tượng nghệ thuật trong ca dao: .................................................................... 26
T
0
T
0
1.2.Biểu tượng ca dao nhin dưới những góc độ khác nhau: ................................................ 31
T
0
T
0
1.2.1. Biểu tượng ca dao dưới góc độ ký hiệu học: ........................................................ 31
T
0
T
0
1.2.2. Biểu tượng ca dao dưới góc độ tu từ học ............................................................. 34
T
0
T
0
1.2.2.1.Dạng thức so sánh :........................................................................................ 36
T
0
T
0
1.2.2.2.Dạng thức ẩn dụ : ........................................................................................... 37
T
0
T
0
1.2.2.3.Dạng thức hoán dụ: ........................................................................................ 38
T
0
T
0
1.2.3. Biểu tượng ca dao dưới góc độ folklore học: ....................................................... 46
T
0
T
0
1.2.4. Biểu tượng ca dao dưới góc độ văn hóa học: ....................................................... 49
T
0
T
0
1.3. Biểu tượng ca dao thể hiện đặc trưng ngôn ngữ thể loại: ............................................ 52
T
0
T
0
CHƯƠNG 2: NGUỒN GỐC CỦA BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG
T
0
CA DAO NGƯỜI VIỆT ................................................................................... 57
T
0
2.1. Những biểu tương xuất phát từ tín ngưỡng- nghi lễ và phong tục, tập quán của người
T
0
Việt: ..................................................................................................................................... 57
T
0
2.1.1.Biểu tượng rồng: .................................................................................................... 57
T
0
T
0
2.1.2. Biểu tượng trầu cau: ............................................................................................. 60
T
0
T
0
2.1.3 Biểu tượng đôi đũa: ............................................................................................... 64
T
0
T
0
2.1.4. Biểu tượng cây đa: ................................................................................................ 65
T
0
T
0
2.1.5. Biểu tượng vuông - tròn: ...................................................................................... 66
T
0
T
0
2.2.Những biểu tượng xuất phát từ văn học cổ Việt Nam và Trung Quốc: ........................ 67
T
0
T
0
2.2.1. Các biểu tượng bắt nguồn từ văn học cổ Việt Nam: ............................................ 67
T
0
T
0
2.2.2. Các biểu tượng bắt nguồn từ văn học cổ Trung Quốc:......................................... 68
T
0
T
0
2.2.2.1.Biểu tượng chỉ hồng: ..................................................................................... 71
T
0
T
0
2.2.2.2.Biểu tượng Ngưu Lang- Chức Nữ: ................................................................ 72
T
0
T
0
2.2.2.3.Biểu tượng loan – phượng: ............................................................................ 73
T
0
T
0
2.2.2.4. Biểu tượng nhạn – én: ................................................................................... 74
T
0
T
0
2.2.2.5. Biểu tượng Châu - Trần: ............................................................................ 75
T
0
T
0
T
0
T
0
2.2.2.6.Biểu tượng Tấn- Tần: .................................................................................... 75
T
0
T
0
2.2.2.7.Biểu tượng đào thơ: ....................................................................................... 75
T
0
T
0
2.2.2.9. Biểu tượng đào- mận: ................................................................................... 77
T
0
T
0
2.2.2.10. Biểu tượng trúc- mai: .................................................................................. 79
T
0
T
0
2.2.2.11. Biểu tượng rồng - mây: ............................................................................... 81
T
0
T
0
2.2.2.12. Biểu tượng chim phượng - cây ngô đồng: .................................................. 82
T
0
T
0
2.3. Những biểu tượng xuất phát từ sự quan sát trực tiếp các hiện tượng tự nhiên và đời
T
0
sống hàng ngày của nhân dân ta:......................................................................................... 83
T
0
2.3.1. Biểu tượng con cò: ............................................................................................... 84
T
0
T
0
2.3.2. Biểu tượng sông: .................................................................................................. 85
T
0
T
0