Xem mẫu
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
NGUYỄN THỊ VĨNH LINH
HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI VÀ TRUYỀN GIÁO
CỦA BỒ ĐÀO NHA TẠI ẤN ĐỘ, TRUNG QUỐC
(THẾ KỶ XVI – THẾ KỶ XIX)
Chuyên ngành: LỊCH SỬ THẾ GIỚI
Mã số: 62.22.50.05
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. LÊ VĂN ANH
2. PGS.TS. ĐẶNG VĂN CHƯƠNG
HUẾ - NĂM 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số
liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong Luận án là trung thực, được các đồng
tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một
công trình nào khác.
Tác giả luận án
MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan
Mục lục
Ký hiệu viết tắt
Danh mục các bảng
A. MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .................................................................................... 2
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................... 10
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 11
5. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu ........................................................ 11
6. Đóng góp của đề tài ............................................................................................ 12
7. Bố cục đề tài ....................................................................................................... 13
B. NỘI DUNG............................................................................................................ 13
CHƯƠNG 1. HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI CỦA BỒ ĐÀO NHA TẠI ẤN ĐỘ
VÀ TRUNG QUỐC (THẾ KỶ XVI - ĐẦU THẾ KỶ XIX) .................................. 14
1.1. Thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ (thế kỷ XVI - thế kỷ XIX) .............. 14
1.1.1. Thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ (thế kỷ XVI - giữa thế kỷ XVII) ....... 14
1.1.2. Thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ (giữa thế kỷ XVII - đầu thế kỷ XIX) ...... 33
1.2. Thương mại Bồ Đào Nha tại Trung Quốc (nửa sau thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XIX) . 44
1.2.1. Hoạt động bước đầu của thương nhân Bồ Đào Nha tại Trung Quốc (đầu thế kỷ
XVI - nửa đầu thế kỷ XVII) ............................................................................................ 44
1.2.2. Hoạt động thương mại của thương nhân Bồ Đào Nha Macao với Trung Quốc
lục địa ................................................................................................................................ 50
1.2.3. Quá trình mở rộng thương mại của Bồ Đào Nha ở Macao với các khu vực khác
(thế kỷ XVII - đầu thế kỷ XIX) ....................................................................................... 57
1.2.4. Sự suy tàn của thương mại Bồ Đào Nha tại Macao (cuối thế kỷ XVIII - đầu thế
kỷ XIX) ............................................................................................................................. 63
CHƯƠNG 2. HOẠT ĐỘNG TRUYỀN GIÁO CỦA CÁC GIÁO ĐOÀN BỒ
ĐÀO NHA Ở ẤN ĐỘ VÀ TRUNG QUỐC (THẾ KỶ XVI - THẾ KỶ XIX) ..... 67
2.1. Hoạt động truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ ......................................... 67
2.1.1. Bước đầu xác lập ảnh hưởng của Thiên Chúa giáo tại Ấn Độ (thế kỷ XVI)..... 67
2.1.2. Hoạt động của các giáo đoàn Bồ Đào Nha tại Ấn Độ vào thế kỷ XVII. ........... 81
2.1.3. Sự suy yếu của các giáo đoàn Bồ Đào Nha tại Ấn Độ vào thế kỷ XVIII .......... 87
2.2. Hoạt động truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Trung Quốc ................................ 90
2.2.1. Quá trình truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Macao .............................................. 90
2.2.2. Hoạt động truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Trung Quốc lục địa........................ 94
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ NHẬN XÉT VỀ HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI VÀ
TRUYỀN GIÁO CỦA BỒ ĐÀO NHA TẠI ẤN ĐỘ, TRUNG QUỐC (THẾ KỶ
XVI - THẾ KỶ XIX) ............................................................................................... 115
3.1. Cơ sở xác lập hoạt động thương mại và truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn
Độ, Trung Quốc .................................................................................................... 115
3.1.1. Chính sách hướng biển của Bồ Đào Nha ........................................................... 115
3.1.2. Sự thừa nhận của Giáo hội Rome đối với các vùng đất Bồ Đào Nha xâm chiếm ........ 118
3.1.3. Sự tham gia của Bồ Đào Nha vào thương mại Đại Tây Dương trong thế kỷ XV .. 120
3.1.4. Vai trò của thương nhân Thiên Chúa giáo mới ................................................. 121
3.2. Đặc điểm hoạt động thương mại, truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ và
Trung Quốc ........................................................................................................... 123
3.3. Thương mại và truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ trong sự đối sánh với
Trung Quốc ........................................................................................................... 132
3.3.1. Vài đối sánh về hoạt động thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ và Trung Quốc . 132
3.3.2. Vài đối sánh về công cuộc truyền giáo của các giáo đoàn Bồ Đào Nha tại Trung
Quốc và Ấn Độ............................................................................................................... 138
3.4. Hệ quả quá trình hoạt động thương mại và truyền giáo của người Bồ Đào Nha
tại Ấn Độ và Trung Quốc ..................................................................................... 143
3.4.1. Sự gắn kết thương mại Ấn Độ, Trung Quốc vào mạng lưới giao thương toàn
cầu và hậu quả của chính sách độc quyền nhà nước trong thương mại biển ............. 143
3.4.2. Sự di cư, hình thành các tộc người mới và nạn kỳ thị chủng tộc ...................... 149
3.4.3. Sự tiếp biến ngôn ngữ Bồ Đào Nha trong cộng đồng cư dân châu Á .............. 151
3.4.4. Đối với quá trình tiếp biến và giao lưu văn hóa ................................................. 153
3.4.5. Bồ Đào Nha đặt nền tảng cho quá trình thay đổi cơ cấu động - thực vật trên
phạm vi toàn thế giới...................................................................................................... 158
C. KẾT LUẬN ......................................................................................................... 160
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
KÝ HIỆU VIẾT TẮT
Rs
Rupee
Tiền Ấn Độ
EIC
East India Company
Công ty Đông Ấn Anh
£
Pound
Đồng bảng Anh
VOC
Vereenigde Oost-Indische
Công ty Đông Ấn Hà Lan.
Compagnie
nguon tai.lieu . vn
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
NGUYỄN THỊ VĨNH LINH
HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI VÀ TRUYỀN GIÁO
CỦA BỒ ĐÀO NHA TẠI ẤN ĐỘ, TRUNG QUỐC
(THẾ KỶ XVI – THẾ KỶ XIX)
Chuyên ngành: LỊCH SỬ THẾ GIỚI
Mã số: 62.22.50.05
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. LÊ VĂN ANH
2. PGS.TS. ĐẶNG VĂN CHƯƠNG
HUẾ - NĂM 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số
liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong Luận án là trung thực, được các đồng
tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một
công trình nào khác.
Tác giả luận án
MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan
Mục lục
Ký hiệu viết tắt
Danh mục các bảng
A. MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .................................................................................... 2
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................... 10
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 11
5. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu ........................................................ 11
6. Đóng góp của đề tài ............................................................................................ 12
7. Bố cục đề tài ....................................................................................................... 13
B. NỘI DUNG............................................................................................................ 13
CHƯƠNG 1. HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI CỦA BỒ ĐÀO NHA TẠI ẤN ĐỘ
VÀ TRUNG QUỐC (THẾ KỶ XVI - ĐẦU THẾ KỶ XIX) .................................. 14
1.1. Thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ (thế kỷ XVI - thế kỷ XIX) .............. 14
1.1.1. Thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ (thế kỷ XVI - giữa thế kỷ XVII) ....... 14
1.1.2. Thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ (giữa thế kỷ XVII - đầu thế kỷ XIX) ...... 33
1.2. Thương mại Bồ Đào Nha tại Trung Quốc (nửa sau thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XIX) . 44
1.2.1. Hoạt động bước đầu của thương nhân Bồ Đào Nha tại Trung Quốc (đầu thế kỷ
XVI - nửa đầu thế kỷ XVII) ............................................................................................ 44
1.2.2. Hoạt động thương mại của thương nhân Bồ Đào Nha Macao với Trung Quốc
lục địa ................................................................................................................................ 50
1.2.3. Quá trình mở rộng thương mại của Bồ Đào Nha ở Macao với các khu vực khác
(thế kỷ XVII - đầu thế kỷ XIX) ....................................................................................... 57
1.2.4. Sự suy tàn của thương mại Bồ Đào Nha tại Macao (cuối thế kỷ XVIII - đầu thế
kỷ XIX) ............................................................................................................................. 63
CHƯƠNG 2. HOẠT ĐỘNG TRUYỀN GIÁO CỦA CÁC GIÁO ĐOÀN BỒ
ĐÀO NHA Ở ẤN ĐỘ VÀ TRUNG QUỐC (THẾ KỶ XVI - THẾ KỶ XIX) ..... 67
2.1. Hoạt động truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ ......................................... 67
2.1.1. Bước đầu xác lập ảnh hưởng của Thiên Chúa giáo tại Ấn Độ (thế kỷ XVI)..... 67
2.1.2. Hoạt động của các giáo đoàn Bồ Đào Nha tại Ấn Độ vào thế kỷ XVII. ........... 81
2.1.3. Sự suy yếu của các giáo đoàn Bồ Đào Nha tại Ấn Độ vào thế kỷ XVIII .......... 87
2.2. Hoạt động truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Trung Quốc ................................ 90
2.2.1. Quá trình truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Macao .............................................. 90
2.2.2. Hoạt động truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Trung Quốc lục địa........................ 94
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ NHẬN XÉT VỀ HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI VÀ
TRUYỀN GIÁO CỦA BỒ ĐÀO NHA TẠI ẤN ĐỘ, TRUNG QUỐC (THẾ KỶ
XVI - THẾ KỶ XIX) ............................................................................................... 115
3.1. Cơ sở xác lập hoạt động thương mại và truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn
Độ, Trung Quốc .................................................................................................... 115
3.1.1. Chính sách hướng biển của Bồ Đào Nha ........................................................... 115
3.1.2. Sự thừa nhận của Giáo hội Rome đối với các vùng đất Bồ Đào Nha xâm chiếm ........ 118
3.1.3. Sự tham gia của Bồ Đào Nha vào thương mại Đại Tây Dương trong thế kỷ XV .. 120
3.1.4. Vai trò của thương nhân Thiên Chúa giáo mới ................................................. 121
3.2. Đặc điểm hoạt động thương mại, truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ và
Trung Quốc ........................................................................................................... 123
3.3. Thương mại và truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ trong sự đối sánh với
Trung Quốc ........................................................................................................... 132
3.3.1. Vài đối sánh về hoạt động thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ và Trung Quốc . 132
3.3.2. Vài đối sánh về công cuộc truyền giáo của các giáo đoàn Bồ Đào Nha tại Trung
Quốc và Ấn Độ............................................................................................................... 138
3.4. Hệ quả quá trình hoạt động thương mại và truyền giáo của người Bồ Đào Nha
tại Ấn Độ và Trung Quốc ..................................................................................... 143
3.4.1. Sự gắn kết thương mại Ấn Độ, Trung Quốc vào mạng lưới giao thương toàn
cầu và hậu quả của chính sách độc quyền nhà nước trong thương mại biển ............. 143
3.4.2. Sự di cư, hình thành các tộc người mới và nạn kỳ thị chủng tộc ...................... 149
3.4.3. Sự tiếp biến ngôn ngữ Bồ Đào Nha trong cộng đồng cư dân châu Á .............. 151
3.4.4. Đối với quá trình tiếp biến và giao lưu văn hóa ................................................. 153
3.4.5. Bồ Đào Nha đặt nền tảng cho quá trình thay đổi cơ cấu động - thực vật trên
phạm vi toàn thế giới...................................................................................................... 158
C. KẾT LUẬN ......................................................................................................... 160
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
KÝ HIỆU VIẾT TẮT
Rs
Rupee
Tiền Ấn Độ
EIC
East India Company
Công ty Đông Ấn Anh
£
Pound
Đồng bảng Anh
VOC
Vereenigde Oost-Indische
Công ty Đông Ấn Hà Lan.
Compagnie