Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TỂ
*************
TRẦN THANH DŨNG
THỊ TRƯỜNG SỨC LAO ĐỘNG
TRONG NỀN KINH TẾ HÀNG HÓA
THEO ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
Ở VIỆT NAM
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ CHÍNH TRỊ XHCN
Mã số: 5. 02. 01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học:
TS. NGUYỄN VĂN LUÂN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Năm 1999
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, chƣa từng đƣợc công bố
trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác; các số liệu, tài liệu sử dụng trong luận án đều
trung thực và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
Tác giả
TRẦN THANH DŨNG
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... 1
CHƢƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ SỨC LAO ĐỘNG VÀ THỊ TRƢỜNG SỨC
LAO ĐỘNG ............................................................................................................................... 8
1.1. Đặc điểm và vai trò của sức lao động ............................................................................. 8
1.1.1. Đặc điểm chung của sức lao động. ........................................................................... 8
1.1.2. Vai trò của sức lao động. .......................................................................................... 9
1.2. Tính chất hàng hóa của sức lao động ............................................................................ 14
1.2.1. Điều kiện để sức lao động trở thành hàng hóa. ...................................................... 14
1.2.2. Thực chất của việc mua - bán sức lao động............................................................ 16
1. 2. 3. Giá trị sử dụng và giá trị của hàng hóa sức lao động ........................................... 18
1.3. Vị trí, đặc điểm và vai trò của thị trƣờng sức lao động nói chung ................................ 19
1.3.1 Vị trí của thị trƣờng sức lao động trong nền kinh tế thị trƣờng. .............................. 19
1.3.2. Đặc điểm chung của thị trƣờng sức lao động. ........................................................ 21
1.3.3. Vai trò của thị trƣờng sức lao động ........................................................................ 23
1.4. Một số vấn đề liên quan đến thị trƣờng sức lao động ................................................... 26
1.4.1. Sự xuất hiện và phát triển của thị trƣờng sức lao động trong lịch sử các nền kinh
tế. ...................................................................................................................................... 26
1.4.2. Trạng thái cung - cầu sức lao động. ........................................................................ 27
1.4.3. Quan hệ lao động .................................................................................................... 33
1.4.4. Vấn đề bóc lột sức lao động. .................................................................................. 40
1.4.5 Xu hƣớng di chuyển lao động. ................................................................................ 41
1.4.6. Giáo dục đào tạo và thị trƣờng đào tạo. .................................................................. 44
1.4.7. Việc làm và vấn đề thất nghiệp. ............................................................................. 47
1.4.8. Xu hƣớng hợp nhất và phân hóa trên thị trƣờng sức lao động. .............................. 54
1.4.9. Vai trò Nhà nƣớc đối với thị trƣờng sức lao động.................................................. 56
Kết luận chương 1: ............................................................................................................. 59
CHƢƠNG 2: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ THỰC TRẠNG CỦA THỊ TRƢỜNG SỨC
LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM .................................................................................................... 60
2.1. Quá trình hình thành thị trƣờng sức lao động ở Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử ........ 60
2.1.1. Thị trƣờng sức lao động trƣớc Cách mạng tháng Tám. .......................................... 60
2.1.2 Thị trƣờng sức lao động thời kỳ 1954 -1975. .......................................................... 61
2.1.3. Thị trƣờng sức lao động trong bƣớc chuyển sang kinh tế thị trƣờng. .................... 64
2.2. Thực trạng của thị trƣờng sức lao động ở Việt Nam hiện nay ...................................... 72
2.2.1. Thực trạng về nguồn cung sức lao động. ................................................................ 72
2.2.2. Nhu cầu sức lao động ngày càng tăng và không ổn định. ...................................... 85
2.2.3. Nạn thất nghiệp do tình trạng cung vƣợt cầu. ......................................................... 89
2.3. Thực trạng về quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng sức lao động ở Việt Nam ............. 96
2.3.1. Về quản lý lao động. ............................................................................................... 96
2. 3. 2. Giải quyết tranh chấp lao động. ............................................................................. 99
2.3.3. Quản lý các Trung tâm dịch vụ việc làm. ............................................................. 104
2.3.4 Quản lý tiền lƣơng và bảo hiểm xã hội.................................................................. 105
2.4. Tình hình thất nghiệp và các giải pháp về thị trƣờng sức lao động trên thế giới ........ 112
2.4.1. Tình hình thất nghiệp trên thế giới. ...................................................................... 113
2.4.2. Một số giải pháp áp dụng ở thị trƣờng sức lao động của các nƣớc. ..................... 115
Kết luận chương 2: ........................................................................................................... 123
nguon tai.lieu . vn
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TỂ
*************
TRẦN THANH DŨNG
THỊ TRƯỜNG SỨC LAO ĐỘNG
TRONG NỀN KINH TẾ HÀNG HÓA
THEO ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
Ở VIỆT NAM
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ CHÍNH TRỊ XHCN
Mã số: 5. 02. 01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học:
TS. NGUYỄN VĂN LUÂN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Năm 1999
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, chƣa từng đƣợc công bố
trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác; các số liệu, tài liệu sử dụng trong luận án đều
trung thực và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
Tác giả
TRẦN THANH DŨNG
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... 1
CHƢƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ SỨC LAO ĐỘNG VÀ THỊ TRƢỜNG SỨC
LAO ĐỘNG ............................................................................................................................... 8
1.1. Đặc điểm và vai trò của sức lao động ............................................................................. 8
1.1.1. Đặc điểm chung của sức lao động. ........................................................................... 8
1.1.2. Vai trò của sức lao động. .......................................................................................... 9
1.2. Tính chất hàng hóa của sức lao động ............................................................................ 14
1.2.1. Điều kiện để sức lao động trở thành hàng hóa. ...................................................... 14
1.2.2. Thực chất của việc mua - bán sức lao động............................................................ 16
1. 2. 3. Giá trị sử dụng và giá trị của hàng hóa sức lao động ........................................... 18
1.3. Vị trí, đặc điểm và vai trò của thị trƣờng sức lao động nói chung ................................ 19
1.3.1 Vị trí của thị trƣờng sức lao động trong nền kinh tế thị trƣờng. .............................. 19
1.3.2. Đặc điểm chung của thị trƣờng sức lao động. ........................................................ 21
1.3.3. Vai trò của thị trƣờng sức lao động ........................................................................ 23
1.4. Một số vấn đề liên quan đến thị trƣờng sức lao động ................................................... 26
1.4.1. Sự xuất hiện và phát triển của thị trƣờng sức lao động trong lịch sử các nền kinh
tế. ...................................................................................................................................... 26
1.4.2. Trạng thái cung - cầu sức lao động. ........................................................................ 27
1.4.3. Quan hệ lao động .................................................................................................... 33
1.4.4. Vấn đề bóc lột sức lao động. .................................................................................. 40
1.4.5 Xu hƣớng di chuyển lao động. ................................................................................ 41
1.4.6. Giáo dục đào tạo và thị trƣờng đào tạo. .................................................................. 44
1.4.7. Việc làm và vấn đề thất nghiệp. ............................................................................. 47
1.4.8. Xu hƣớng hợp nhất và phân hóa trên thị trƣờng sức lao động. .............................. 54
1.4.9. Vai trò Nhà nƣớc đối với thị trƣờng sức lao động.................................................. 56
Kết luận chương 1: ............................................................................................................. 59
CHƢƠNG 2: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ THỰC TRẠNG CỦA THỊ TRƢỜNG SỨC
LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM .................................................................................................... 60
2.1. Quá trình hình thành thị trƣờng sức lao động ở Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử ........ 60
2.1.1. Thị trƣờng sức lao động trƣớc Cách mạng tháng Tám. .......................................... 60
2.1.2 Thị trƣờng sức lao động thời kỳ 1954 -1975. .......................................................... 61
2.1.3. Thị trƣờng sức lao động trong bƣớc chuyển sang kinh tế thị trƣờng. .................... 64
2.2. Thực trạng của thị trƣờng sức lao động ở Việt Nam hiện nay ...................................... 72
2.2.1. Thực trạng về nguồn cung sức lao động. ................................................................ 72
2.2.2. Nhu cầu sức lao động ngày càng tăng và không ổn định. ...................................... 85
2.2.3. Nạn thất nghiệp do tình trạng cung vƣợt cầu. ......................................................... 89
2.3. Thực trạng về quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng sức lao động ở Việt Nam ............. 96
2.3.1. Về quản lý lao động. ............................................................................................... 96
2. 3. 2. Giải quyết tranh chấp lao động. ............................................................................. 99
2.3.3. Quản lý các Trung tâm dịch vụ việc làm. ............................................................. 104
2.3.4 Quản lý tiền lƣơng và bảo hiểm xã hội.................................................................. 105
2.4. Tình hình thất nghiệp và các giải pháp về thị trƣờng sức lao động trên thế giới ........ 112
2.4.1. Tình hình thất nghiệp trên thế giới. ...................................................................... 113
2.4.2. Một số giải pháp áp dụng ở thị trƣờng sức lao động của các nƣớc. ..................... 115
Kết luận chương 2: ........................................................................................................... 123