Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
LÊ THỊ TUYẾT TRINH
RÌn luyÖn cho sinh viªn kÜ n¨ng ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh
trong d¹y häc m«n To¸n ë tiÓu häc
Chuyên ngành: Lí luận và Phương pháp dạy học bộ môn Toán
Mã số: 62.14.01.11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Trần Trung
2. PGS.TS. Chu Cẩm Thơ
HÀ NỘI - 2017
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa
từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án
Lê Thị Tuyết Trinh
ii
LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin chân thành cảm ơn Phòng Sau đại học; Khoa Toán – Tin, Trường
Đại học sư phạm Hà Nội và Trường Đại học Đồng Tháp đã giúp đỡ tác giả trong
quá trình nghiên cứu và thực hiện luận án.
Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Trần Trung, Học viện
Dân tộc và PGS.TS Chu Cẩm Thơ, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam đã nhiệt
tình hướng dẫn cho tác giả trong suốt quá trình thực hiện luận án.
Tác giả xin được trân trọng cảm ơn các trường đại học có đào tạo giáo viên
tiểu học và bạn bè đồng nghiệp đã giúp đỡ tác giả thực hiện luận án.
Tác giả luận án
Lê Thị Tuyết Trinh
iii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu ...............................................................................................4
3. Đố i tươ ̣ng và khách thể nghiên cứu ........................................................................4
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..............................................................................................4
6. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................5
7. Đóng góp mới của luận án ......................................................................................5
8. Những luận điểm đưa ra bảo vệ ..............................................................................5
9. Cấu trúc của luận án ................................................................................................6
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN .....................................................7
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................7
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới ....................................................................7
1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam...................................................................11
1.2. Mục tiêu dạy học môn Toán ở tiểu học và đặc điểm tâm lý của học sinh
tiểu học ở Việt Nam ..................................................................................................13
1.2.1. Mục tiêu dạy học môn Toán ở tiểu học ......................................................13
1.2.2. Đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học .......................................................15
1.3. Đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở Tiểu học ...................................17
1.3.1. Các khái niệm ...............................................................................................17
1.3.2. Vai trò của đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở Tiểu học ..........21
1.3.3. Một số đặc điểm của đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở tiểu học.......25
1.3.4. Nội dung đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở Tiểu học.............26
1.3.5. Một số phương pháp và kĩ thuật đánh giá quá trình trong dạy học môn
Toán ở tiểu học .....................................................................................................27
1.4. Kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở Tiểu học cần rèn
luyện cho sinh viên....................................................................................................42
1.4.1. Kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán......................................42
1.4.2. Kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở tiểu học cần rèn
luyện cho sinh viên....................................................................................................43
iv
1.4.3. Rèn luyện kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán cho sinh viên
ngành giáo dục tiểu học ...............................................................................................50
1.4.4. Các mức độ hình thành kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn
Toán cho sinh viên ngành Giáo dục tiểu học ............................................................53
1.5. Thực trạng rèn luyện cho sinh viên kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học
môn Toán ở tiểu học ...................................................................................................59
1.5.1. Thực trạng nhận thức của sinh viên ngành Giáo dục tiểu học về đánh
giá quá trình trong dạy học môn Toán ..................................................................59
1.5.2. Thực trạng thể hiện kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn
Toán của sinh viên ngành Giáo dục tiểu học ........................................................67
1.5.3. Thực trạng rèn luyện cho sinh viên ngành Giáo dục tiểu học kĩ năng đánh
giá quá trình trong dạy học môn Toán một số trường đại học ở Việt Nam ................69
1.5.4. Một số nhận xét...........................................................................................71
Kết luận chương 1 ...................................................................................................71
Chương 2: BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN CHO SINH VIÊN KĨ NĂNG
ĐÁNH GIÁ QUÁ TRÌNH TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TIỂU HỌC ..73
2.1. Định hướng xây dựng biện pháp tổ chức rèn luyện kĩ năng đánh giá quá
trình trong dạy học môn Toán ở tiểu học cho sinh viên............................................73
2.1.1. Định hướng 1: Tôn trọng nội dung chương trình đào tạo của ngành học
và các nguyên tắc dạy học bộ môn .......................................................................73
2.1.2. Định hướng 2: Phù hợp với trình độ, nhu cầu và hứng thú lĩnh hội, tiếp
nhận của sinh viên, phù hợp đặc điểm của giáo viên dạy Toán tiểu học..............73
2.1.3. Định hướng 3: Tổ chức hướng dẫn cho sinh viên thực hiện việc tự học,
tự rèn luyện là chủ yếu ..........................................................................................74
2.2. Biện pháp rèn luyện cho sinh viên kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học
môn Toán ở tiểu học..................................................................................................75
2.2.1. Biện pháp 1: Cung cấp kiến thức về đánh giá quá trình trong dạy học môn
Toán ở tiểu học và bước đầu rèn luyện kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học
thông qua phân tích các Video ngắn về dạy học Toán ở tiểu học ................................75
2.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức cho sinh viên thực hành kĩ năng đánh giá quá
trình trong dạy học môn Toán trên lớp học sinh tiểu học giả định .......................92
nguon tai.lieu . vn
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
LÊ THỊ TUYẾT TRINH
RÌn luyÖn cho sinh viªn kÜ n¨ng ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh
trong d¹y häc m«n To¸n ë tiÓu häc
Chuyên ngành: Lí luận và Phương pháp dạy học bộ môn Toán
Mã số: 62.14.01.11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Trần Trung
2. PGS.TS. Chu Cẩm Thơ
HÀ NỘI - 2017
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa
từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án
Lê Thị Tuyết Trinh
ii
LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin chân thành cảm ơn Phòng Sau đại học; Khoa Toán – Tin, Trường
Đại học sư phạm Hà Nội và Trường Đại học Đồng Tháp đã giúp đỡ tác giả trong
quá trình nghiên cứu và thực hiện luận án.
Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Trần Trung, Học viện
Dân tộc và PGS.TS Chu Cẩm Thơ, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam đã nhiệt
tình hướng dẫn cho tác giả trong suốt quá trình thực hiện luận án.
Tác giả xin được trân trọng cảm ơn các trường đại học có đào tạo giáo viên
tiểu học và bạn bè đồng nghiệp đã giúp đỡ tác giả thực hiện luận án.
Tác giả luận án
Lê Thị Tuyết Trinh
iii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu ...............................................................................................4
3. Đố i tươ ̣ng và khách thể nghiên cứu ........................................................................4
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..............................................................................................4
6. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................5
7. Đóng góp mới của luận án ......................................................................................5
8. Những luận điểm đưa ra bảo vệ ..............................................................................5
9. Cấu trúc của luận án ................................................................................................6
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN .....................................................7
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................7
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới ....................................................................7
1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam...................................................................11
1.2. Mục tiêu dạy học môn Toán ở tiểu học và đặc điểm tâm lý của học sinh
tiểu học ở Việt Nam ..................................................................................................13
1.2.1. Mục tiêu dạy học môn Toán ở tiểu học ......................................................13
1.2.2. Đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học .......................................................15
1.3. Đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở Tiểu học ...................................17
1.3.1. Các khái niệm ...............................................................................................17
1.3.2. Vai trò của đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở Tiểu học ..........21
1.3.3. Một số đặc điểm của đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở tiểu học.......25
1.3.4. Nội dung đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở Tiểu học.............26
1.3.5. Một số phương pháp và kĩ thuật đánh giá quá trình trong dạy học môn
Toán ở tiểu học .....................................................................................................27
1.4. Kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở Tiểu học cần rèn
luyện cho sinh viên....................................................................................................42
1.4.1. Kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán......................................42
1.4.2. Kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán ở tiểu học cần rèn
luyện cho sinh viên....................................................................................................43
iv
1.4.3. Rèn luyện kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn Toán cho sinh viên
ngành giáo dục tiểu học ...............................................................................................50
1.4.4. Các mức độ hình thành kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn
Toán cho sinh viên ngành Giáo dục tiểu học ............................................................53
1.5. Thực trạng rèn luyện cho sinh viên kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học
môn Toán ở tiểu học ...................................................................................................59
1.5.1. Thực trạng nhận thức của sinh viên ngành Giáo dục tiểu học về đánh
giá quá trình trong dạy học môn Toán ..................................................................59
1.5.2. Thực trạng thể hiện kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học môn
Toán của sinh viên ngành Giáo dục tiểu học ........................................................67
1.5.3. Thực trạng rèn luyện cho sinh viên ngành Giáo dục tiểu học kĩ năng đánh
giá quá trình trong dạy học môn Toán một số trường đại học ở Việt Nam ................69
1.5.4. Một số nhận xét...........................................................................................71
Kết luận chương 1 ...................................................................................................71
Chương 2: BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN CHO SINH VIÊN KĨ NĂNG
ĐÁNH GIÁ QUÁ TRÌNH TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TIỂU HỌC ..73
2.1. Định hướng xây dựng biện pháp tổ chức rèn luyện kĩ năng đánh giá quá
trình trong dạy học môn Toán ở tiểu học cho sinh viên............................................73
2.1.1. Định hướng 1: Tôn trọng nội dung chương trình đào tạo của ngành học
và các nguyên tắc dạy học bộ môn .......................................................................73
2.1.2. Định hướng 2: Phù hợp với trình độ, nhu cầu và hứng thú lĩnh hội, tiếp
nhận của sinh viên, phù hợp đặc điểm của giáo viên dạy Toán tiểu học..............73
2.1.3. Định hướng 3: Tổ chức hướng dẫn cho sinh viên thực hiện việc tự học,
tự rèn luyện là chủ yếu ..........................................................................................74
2.2. Biện pháp rèn luyện cho sinh viên kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học
môn Toán ở tiểu học..................................................................................................75
2.2.1. Biện pháp 1: Cung cấp kiến thức về đánh giá quá trình trong dạy học môn
Toán ở tiểu học và bước đầu rèn luyện kĩ năng đánh giá quá trình trong dạy học
thông qua phân tích các Video ngắn về dạy học Toán ở tiểu học ................................75
2.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức cho sinh viên thực hành kĩ năng đánh giá quá
trình trong dạy học môn Toán trên lớp học sinh tiểu học giả định .......................92