Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
----------
NGUYỄN THỊ VIỆT NGA
HÌNH THÀNH CHO SINH VIÊN KĨ NĂNG
ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC KHOA HỌC CỦA HỌC SINH THEO
QUAN ĐIỂM PISA TRONG DẠY HỌC SINH HỌC Ở
TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Chuyên ngành: LL & PPDH Sinh học
Mã số: 62.14.01.11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Đinh Quang Báo
Hà Nội – 2016
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả của
luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác.
Tác giả luận án
Nguyễn Thị Việt Nga
LỜI CẢM ƠN
Luận án được hoàn thành tại Bộ môn Lý luận và Phương pháp dạy học Sinh
học, Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Trong quá trình nghiên cứu
tôi đã nhận được những sự giúp đỡ vô cùng quý báu của các tập thể và cá nhân.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo hướng dẫn khoa học: GS.TS.
Đinh Quang Báo đã tận tâm giúp đỡ, hướng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu, thực
hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể bộ môn Lý luận và Phương pháp dạy học
Sinh học, khoa Sinh học, Phòng sau đại học, Ban Giám hiệu trường Đại học Sư
phạm Hà Nội đã tạo mọi điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các thầy cô, các em SV trường
Đại học Sư phạm Hà Nội 2, trường Đại học Vinh, trường Đại học Sư phạm- Đại học
Đà Nẵng đã tham gia vào quá trình khảo sát và thực nghiệm sư phạm, các giáo viên
phổ thông đã gửi ý kiến đóng góp để luận án được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp, gia đình và bạn bè đã luôn động
viên, khuyến khích tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Hà Nội, ngày
tháng
năm 2016
Nguyễn Thị Việt Nga
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
MỤC LỤC
BẢNG CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU
DANH MỤC HÌNH ẢNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 2
3. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 2
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu..................................................................... 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 3
6. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 3
7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 4
8. Những đóng góp của luận án ............................................................................... 5
9. Cấu trúc luận án.................................................................................................... 5
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................................................... 6
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ....................... 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu về kĩ năng đánh giá năng lực và đánh giá PISA ............ 6
1.1.1. Nghiên cứu về kĩ năng đánh giá năng lực .................................................... 6
1.1.1.1. Trên thế giới .......................................................................................... 6
1.1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................... 8
1.1.2. Nghiên cứu về đánh giá PISA .................................................................... 11
1.1.2.1. Trên thế giới ........................................................................................ 11
1.1.2.2. Ở Việt Nam ......................................................................................... 13
1.2. Cơ sở lý luận ..................................................................................................... 14
1.2.1. Năng lực khoa học ...................................................................................... 14
1.2.1.1. Năng lực .............................................................................................. 14
1.2.1.2. Năng lực khoa học............................................................................... 17
1.2.1.3. Cấu trúc NLKH theo quan điểm PISA trong dạy học Sinh học ......... 19
1.2.2. Đánh giá năng lực khoa học ....................................................................... 24
1.2.2.1. Đánh giá năng lực ............................................................................... 24
1.2.2.2. Đánh giá năng lực khoa học theo quan điểm PISA ............................ 26
1.2.3. Kĩ năng đánh giá NLKH theo quan điểm PISA ......................................... 40
1.2.4. Quy trình chung của hình thành kĩ năng .................................................... 43
1.3. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................. 44
1.3.1. Thực trạng nhận thức về đánh giá NLKH của GV Sinh học ở trường phổ
thông ..................................................................................................................... 44
1.3.1.1. Mục đích khảo sát ............................................................................... 44
1.3.1.2. Đối tượng khảo sát .............................................................................. 44
1.3.1.3. Hình thức khảo sát ............................................................................... 44
1.3.1.4. Kết quả khảo sát .................................................................................. 44
1.3.2. Thực trạng trình độ nhận thức về kiểm tra – đánh giá của sinh viên ngành sư
phạm Sinh học ...................................................................................................... 50
1.3.3. Thực trạng đào tạo kĩ năng đánh giá NLKH trong chương trình đào tạo SV
sư phạm ngành Sinh học ....................................................................................... 53
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ......................................................................................... 55
CHƯƠNG 2. HÌNH THÀNH CHO SINH VIÊN KĨ NĂNG ĐÁNH GIÁ
NĂNG LỰC KHOA HỌC CỦA HỌC SINH THEO QUAN ĐIỂM PISA
TRONG DẠY HỌC SINH HỌC ........................................................................... 56
2.1. Quy trình hình thành cho SV kĩ năng đánh giá NLKH theo quan điểm PISA
trong dạy học Sinh học ........................................................................................... 56
2.1.1. Nguyên tắc xây dựng quy trình .................................................................. 56
2.1.2. Quy trình hình thành cho SV kĩ năng ĐGNLKH theo quan điểm PISA .............. 57
2.1.3. Quy trình đánh giá năng lực khoa học theo quan điểm PISA .................... 63
2.1.4. Quy trình xây dựng câu hỏi đánh giá NLKH theo quan điểm PISA ................ 68
2.2. Giải pháp tổ chức hình thành kĩ năng ĐGNLKH theo quan điểm PISA
trong chương trình đào tạo SV ngành sư phạm Sinh học ................................... 73
nguon tai.lieu . vn
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
----------
NGUYỄN THỊ VIỆT NGA
HÌNH THÀNH CHO SINH VIÊN KĨ NĂNG
ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC KHOA HỌC CỦA HỌC SINH THEO
QUAN ĐIỂM PISA TRONG DẠY HỌC SINH HỌC Ở
TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Chuyên ngành: LL & PPDH Sinh học
Mã số: 62.14.01.11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Đinh Quang Báo
Hà Nội – 2016
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả của
luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác.
Tác giả luận án
Nguyễn Thị Việt Nga
LỜI CẢM ƠN
Luận án được hoàn thành tại Bộ môn Lý luận và Phương pháp dạy học Sinh
học, Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Trong quá trình nghiên cứu
tôi đã nhận được những sự giúp đỡ vô cùng quý báu của các tập thể và cá nhân.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo hướng dẫn khoa học: GS.TS.
Đinh Quang Báo đã tận tâm giúp đỡ, hướng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu, thực
hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể bộ môn Lý luận và Phương pháp dạy học
Sinh học, khoa Sinh học, Phòng sau đại học, Ban Giám hiệu trường Đại học Sư
phạm Hà Nội đã tạo mọi điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các thầy cô, các em SV trường
Đại học Sư phạm Hà Nội 2, trường Đại học Vinh, trường Đại học Sư phạm- Đại học
Đà Nẵng đã tham gia vào quá trình khảo sát và thực nghiệm sư phạm, các giáo viên
phổ thông đã gửi ý kiến đóng góp để luận án được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp, gia đình và bạn bè đã luôn động
viên, khuyến khích tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Hà Nội, ngày
tháng
năm 2016
Nguyễn Thị Việt Nga
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
MỤC LỤC
BẢNG CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU
DANH MỤC HÌNH ẢNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 2
3. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 2
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu..................................................................... 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 3
6. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 3
7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 4
8. Những đóng góp của luận án ............................................................................... 5
9. Cấu trúc luận án.................................................................................................... 5
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................................................... 6
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ....................... 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu về kĩ năng đánh giá năng lực và đánh giá PISA ............ 6
1.1.1. Nghiên cứu về kĩ năng đánh giá năng lực .................................................... 6
1.1.1.1. Trên thế giới .......................................................................................... 6
1.1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................... 8
1.1.2. Nghiên cứu về đánh giá PISA .................................................................... 11
1.1.2.1. Trên thế giới ........................................................................................ 11
1.1.2.2. Ở Việt Nam ......................................................................................... 13
1.2. Cơ sở lý luận ..................................................................................................... 14
1.2.1. Năng lực khoa học ...................................................................................... 14
1.2.1.1. Năng lực .............................................................................................. 14
1.2.1.2. Năng lực khoa học............................................................................... 17
1.2.1.3. Cấu trúc NLKH theo quan điểm PISA trong dạy học Sinh học ......... 19
1.2.2. Đánh giá năng lực khoa học ....................................................................... 24
1.2.2.1. Đánh giá năng lực ............................................................................... 24
1.2.2.2. Đánh giá năng lực khoa học theo quan điểm PISA ............................ 26
1.2.3. Kĩ năng đánh giá NLKH theo quan điểm PISA ......................................... 40
1.2.4. Quy trình chung của hình thành kĩ năng .................................................... 43
1.3. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................. 44
1.3.1. Thực trạng nhận thức về đánh giá NLKH của GV Sinh học ở trường phổ
thông ..................................................................................................................... 44
1.3.1.1. Mục đích khảo sát ............................................................................... 44
1.3.1.2. Đối tượng khảo sát .............................................................................. 44
1.3.1.3. Hình thức khảo sát ............................................................................... 44
1.3.1.4. Kết quả khảo sát .................................................................................. 44
1.3.2. Thực trạng trình độ nhận thức về kiểm tra – đánh giá của sinh viên ngành sư
phạm Sinh học ...................................................................................................... 50
1.3.3. Thực trạng đào tạo kĩ năng đánh giá NLKH trong chương trình đào tạo SV
sư phạm ngành Sinh học ....................................................................................... 53
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ......................................................................................... 55
CHƯƠNG 2. HÌNH THÀNH CHO SINH VIÊN KĨ NĂNG ĐÁNH GIÁ
NĂNG LỰC KHOA HỌC CỦA HỌC SINH THEO QUAN ĐIỂM PISA
TRONG DẠY HỌC SINH HỌC ........................................................................... 56
2.1. Quy trình hình thành cho SV kĩ năng đánh giá NLKH theo quan điểm PISA
trong dạy học Sinh học ........................................................................................... 56
2.1.1. Nguyên tắc xây dựng quy trình .................................................................. 56
2.1.2. Quy trình hình thành cho SV kĩ năng ĐGNLKH theo quan điểm PISA .............. 57
2.1.3. Quy trình đánh giá năng lực khoa học theo quan điểm PISA .................... 63
2.1.4. Quy trình xây dựng câu hỏi đánh giá NLKH theo quan điểm PISA ................ 68
2.2. Giải pháp tổ chức hình thành kĩ năng ĐGNLKH theo quan điểm PISA
trong chương trình đào tạo SV ngành sư phạm Sinh học ................................... 73