Xem mẫu
- Lîi Ých ®Þa chiÕn l−îc cña c¸c c−êng quèc ë BiÓn §«ng L−¬ng V¨n KÕ(*) Khi xem xÐt tÝnh chÊt ®Þa chÝnh trÞ cña mét khu vùc ®Þa lý, ng−êi ta kh«ng chØ xem xÐt tõ khÝa c¹nh vÞ trÝ ®Þa lý, ®Þa h×nh (cÊu t¹o ®Þa chÊt), hay chØ vÒ tiÒm n¨ng tµi nguyªn, mµ cÇn ph¶i xem xÐt tÊt c¶ c¸c mÆt trªn. Kh«ng nh÷ng thÕ, cÇn ®Æt vïng ®Þa lý Êy trong toµn bé m¹ng l−íi cña c¸c quan hÖ liªn kÕt vµ xung ®ét quèc tÕ kh«ng chØ trong néi bé khu vùc, mµ cßn më réng tÇm nh×n ra c¸c vßng cung lín h¬n, ®a tÇng h¬n, thËm chÝ xem xÐt nã ë tÇm chiÕn l−îc toµn cÇu. Trong khu«n khæ bµi viÕt nµy, t¸c gi¶ sÏ xem xÐt vÊn ®Ò tranh chÊp biÓn §«ng d−íi gãc nh×n lîi Ých ®Þa chiÕn l−îc cña c¸c c−êng quèc cã liªn quan ®Õn biÓn §«ng, bao gåm 5 n−íc Trung Quèc, Mü, Nga, NhËt B¶n, Ên §é vµ Liªn minh ch©u ¢u (EU). 1. Lîi Ých ®Þa chiÕn l−îc cña Trung Quèc t¹i biÓn §«ng ®ang ë giai ®o¹n ®Çu cña hiÖn ®¹i hãa, khiÕn cho nhu cÇu cung nguyªn liÖu trë Khi nãi ®Õn lîi Ých ®Þa chiÕn l−îc cña nªn bøc thiÕt vµ ngµy cµng gia t¨ng, Trung Quèc ë biÓn §«ng, ng−êi ta thÊy nhÊt lµ nhu cÇu n¨ng l−îng dÇu khÝ. næi bËt 4 khÝa c¹nh ®Æc biÖt quan träng: Trong khi ®ã c¸c nghiªn cøu kh¶o s¸t vµ l·nh thæ - tµi nguyªn, giao th«ng, an thùc tiÔn khai th¸c tµi nguyªn ë biÓn ninh - quèc phßng vµ v¨n hãa - lÞch sö. §«ng ®Òu cho thÊy tiÒm n¨ng khæng lå (i) Trªn khÝa c¹nh l·nh thæ - tµi cña biÓn §«ng. H¬n n÷a, bèi c¶nh quèc nguyªn, môc ®Ých cña Trung Quèc tÕ tr−íc hÕt lµ bèi c¶nh ®Þa lý vµ t−¬ng kh«ng cã g× ®Ó nghi ngê. Hä kh«ng quan søc m¹nh ë §«ng Nam ¸ vµ biÓn nh÷ng muèn chiÕm tÊt c¶ c¸c ®¶o vµ b·i §«ng, cã thÓ nãi, ®· kÝch thÝch tham ®¸ trªn hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ väng ®Þa lý cña siªu c−êng d©n sè Tr−êng Sa, mµ thËm chÝ cã d· t©m nµy.(*)Nãi theo lý thuyÕt quan hÖ quèc tÕ chiÕm lu«n c¶ c¸c khu vùc ®Æc quyÒn hiÖn ®¹i, th× c¸c nh©n tè kh¸ch quan vµ kinh tÕ (EEZ) cña c¸c n−íc theo C«ng chñ quan ®· khiÕn Trung Quèc theo −íc vÒ LuËt biÓn quèc tÕ, trong khi c¸c ®uæi mét thø lîi Ých quèc gia tuyÖt ®èi khu vùc nµy c¸ch bê biÓn gÇn nhÊt cña b»ng mét søc m¹nh cøng tuyÖt ®èi. Trung Quèc (®¶o H¶i Nam) tíi trªn (ii) Trªn khÝa c¹nh giao th«ng: Khi 1.200 km. C¸c b−íc tiÕn nh− vò b·o Trung Quèc trë thµnh c−êng quèc th−¬ng trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i hãa vµ tham m¹i sè mét thÕ giíi th× còng cã nghÜa lµ väng siªu c−êng kinh tÕ vµ qu©n sù cña Trung Quèc v−ît qu¸ tr×nh ®é c«ng TSKH., Khoa Quèc tÕ häc, Tr−êng §¹i häc (*) nghÖ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nÒn kinh Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n, §¹i häc Quèc gia tÕ cña mét n−íc ®ang ph¸t triÓn míi Hµ Néi.
- Lîi Ých ®Þa chiÕn l−îc… 9 sù æn ®Þnh vµ phån vinh vÒ kinh tÕ vµ vÉn cã thÓ ra lÖnh cÊm th«ng th−¬ng x· héi cña Trung Quèc sÏ tïy thuéc vµo trªn vïng biÓn §«ng bÊt kú lóc nµo, khi nh÷ng dßng ch¶y th−¬ng m¹i ®Òu ®Æn t×nh huèng ®ßi hái b¶o vÖ lîi Ých cèt lâi nh»m ®¸p øng ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi nhu cña Trung Quèc vµ ng¨n chÆn lîi Ých cÇu xuÊt nhËp khÈu hµng hãa, tr−íc hÕt cña n−íc kh¸c (1). lµ nhËp khÈu tµi nguyªn vµ xuÊt khÈu hµng hãa thµnh phÈm tõ toµn bé c¸c (iii) Trªn khÝa c¹nh quèc phßng - an khu vùc kh¸c nhau cña thÞ tr−êng thÕ ninh: Lîi Ých qu©n sù vµ an ninh bao giê giíi. V× thÕ, trong khi giao th−¬ng còng g¾n víi lîi Ých kinh tÕ, lµ c«ng cô ®−êng bé cña Trung Quèc víi c¸c quèc ®Ó b¶o vÖ lîi Ých kinh tÕ. Do ®ã, b¶n chÊt gia vµ ch©u lôc kh¸c gÆp nhiÒu c¶n trë cña m−u ®å ®éc chiÕm biÓn §«ng cña bëi ®Þa h×nh vµ an ninh, ®Æc biÖt lµ c¸c Trung Quèc, nhÊt lµ hai quÇn ®¶o tuyÕn giao th«ng T©y Nam ®Ó tiÕp cËn Hoµng Sa vµ Tr−êng Sa, lµ nh»m hai Ên §é D−¬ng th«ng qua c¸c quèc gia môc ®Ých cèt lâi: thø nhÊt, ng¨n chÆn tù Myanmar, Pakistan, Ên §é th× c¸c tuyÕn do ®i l¹i trªn biÓn cña c¸c chiÕn h¹m hµng h¶i quèc tÕ ë bê T©y Th¸i B×nh n−íc ngoµi, nhÊt lµ cña c¸c ®èi thñ, D−¬ng chñ yÕu th«ng qua biÓn §«ng víi ngoµi giíi h¹n 12 h¶i lý tõ ®−êng c¬ së. c¸c ®Þa ®iÓm nh− eo biÓn Malacca ë Nam Nhê thÕ Trung Quèc cã thÓ ®Èy mèi ®e biÓn §«ng vµ khu vùc gi÷a hai quÇn ®¶o däa an ninh tõ biÓn ra xa bê biÓn Trung Tr−êng Sa vµ Hoµng Sa theo h−íng B¾c Quèc. C¸c tµu chiÕn vµ tµu do th¸m cña Nam nh»m kÕt nèi Trung Quèc víi thÕ Mü vµ c¸c n−íc kh¸c kh«ng cã ®iÒu kiÖn giíi lµ cèt tö. H¬n n÷a, víi m−u ®å “chèt tiÕp cËn bê biÓn Trung Quèc n÷a. Vô chÆn mÆt tiÒn” h−íng ra biÓn §«ng cña viÖc Trung Quèc c¾t c¸p tµu do th¸m ViÖt Nam, Trung Quèc sÏ tõng b−íc Mü Impercable n¨m 2008 trong thÒm buéc c¸c n−íc, tr−íc hÕt lµ ViÖt Nam, lÖ lôc ®Þa Trung Quèc thÓ hiÖn râ rÖt môc thuéc vµo quyÒn ®iÒu phèi cña Trung ®Ých nµy; thø hai, më lèi ®i ra ®¹i d−¬ng Quèc. §iÒu ®ã ch¼ng kh¸c g× t×nh tr¹ng xanh (lôc h¶i) cho h¶i qu©n Trung Quèc bi ®¸t cña l·nh thæ Palestine d−íi sù trong ®iÒu kiÖn biÓn Hoa §«ng d−íi sù chia c¾t vµ kiÓm so¸t cña Israel ë Trung kiÓm so¸t cña Mü vµ ®ång minh NhËt §«ng! MÆt kh¸c, viÖc cã ®−îc chñ quyÒn B¶n, §µi Loan ®· ng¨n chÆn ®−êng trªn biÓn §«ng theo ®−êng l−ìi bß còng v−¬n ra Th¸i B×nh D−¬ng vµ Ên §é gióp Trung Quèc khèng chÕ kh«ng phËn D−¬ng cña hä. ChØ cã th«ng qua biÓn trªn biÓn §«ng. Theo ®ã c¸c ®−êng bay §«ng, ra ®−îc tíi ®¹i d−¬ng xanh nh− quèc tÕ cña c¸c h·ng hµng kh«ng trªn thÕ th× Trung Quèc míi cã thÓ b¨ng thÕ giíi ®Òu ph¶i xin phÐp, chÞu sù ®iÒu chiÕn h¹m ngÇm hay næi ®−a mèi ®e däa phèi vµ nép thuÕ cho Trung Quèc, ®iÒu cña hä tíi gÇn n−íc Mü, Ên §é vµ c¸c ®Æc biÖt cã ý nghÜa trong kû nguyªn ®èi thñ tiÒm tµng kh¸c. §iÒu ®ã cµng bïng næ giao th«ng hµng kh«ng vµ du ®Æc biÖt bøc thiÕt khi tr×nh ®é c«ng nghÖ lÞch ë §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ trong thÕ tªn löa ®¹n ®¹o, tµu ngÇm h¹t nh©n vµ kû XXI nµy. c«ng nghÖ th«ng tin liªn l¹c cho tµu ngÇm cña hä ®ang cßn nhiÒu h¹n chÕ. CÇn l−u ý r»ng, mét khi Trung Quèc ®· ®éc chiÕm ®−îc biÓn §«ng, th× bÊt Nh− vËy, cã thÓ hiÓu ®−îc t¹i sao chÊp viÖc Trung Quèc tuyªn bè cam kÕt Trung Quèc quyÕt chiÕm Hoµng Sa, duy tr× tù do l−u th«ng trªn biÓn §«ng Tr−êng Sa, thiÕt lËp mét sè c¨n cø qu©n nh»m ®¹t ®−îc sù ®ång thuËn quèc tÕ sù vµ viÔn th«ng trªn c¸c ®¶o cña Hoµng ®èi víi môc ®Ých cña hä, Trung Quèc Sa vµ Tr−êng Sa còng nh− mua s¾m vµ
- 10 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2012 ®ãng míi c¸c tµu s©n bay ®Ó bè trÝ trªn mét dÊu Ên v« cïng s©u s¾c trong t− biÓn §«ng. TÊt c¶ nh»m “nèi dµi” tÇm duy cña giíi tinh hoa Trung Quèc ®Õn v−¬n cña ph¸o h¹m víi tÇm b¾n hiÖu tËn h«m nay. qu¶ nh»m vµo ®èi thñ. Trung Quèc ®· v−ît qua c¬n ¸c méng (iv) §éng c¬ v¨n hãa - lÞch sö: Ngoµi ®ã vµ ®· ®¹t ®Õn vÞ trÝ cao nhÊt cña mét c¸c ®éng c¬ then chèt nªu trªn, cã mét c−êng quèc ®¹i lôc vµ æn ®Þnh l·nh thæ nguyªn nh©n lÞch sö - v¨n hãa s©u xa ch−a tõng thÊy kÓ tõ triÒu ®¹i nhµ Minh thóc ®Èy Trung Quèc h−íng ra biÓn Hoa thÕ kû thø XVI. KÓ tõ §¹i héi §¶ng Céng §«ng vµ Hoa Nam (biÓn §«ng) ®Ó “lÊy s¶n XVI (n¨m 2003), Trung Quèc ®· nhÊn l¹i thÓ diÖn” mét d©n téc vÜ ®¹i: c¨n tÝnh m¹nh c¬ héi “ngµn n¨m cã mét” cho sù cña v¨n hãa Trung Hoa lµ v¨n hãa gia trçi dËy trë thµnh siªu c−êng thÕ giíi cña tr−ëng cña Nho gi¸o. Theo ®ã m« h×nh Trung Quèc(*) (dÉn theo: 7). cÊu tróc gia téc/gia ®×nh hay chÕ ®é t«ng 2. Mü ph¸p theo c¸ch gäi cña giíi nghiªn cøu Ngoµi Trung Quèc vµ c¸c n−íc kh¸c ®−îc lo¹i suy thµnh m« h×nh trËt tù thÕ ë §«ng Nam ¸, ý nghÜa ®Þa chiÕn l−îc giíi. Trong ®ã c¸c quèc gia ®−îc ph©n cña biÓn §«ng ®èi víi c¸c c−êng quèc t«n ti (thø bËc cao thÊp) kh¸c nhau tïy liªn quan nh− NhËt B¶n, Mü, Nga, vµo søc m¹nh thùc tÕ. §øng chãt trªn Australia, Ên §é còng qu¸ râ rµng. ®Ønh quyÒn uy lµ ®Õ chÕ b¸ chñ vµ §iÒu ®ã ®−îc thÓ hiÖn qua diÔn biÕn ®−¬ng nhiªn ®ã chØ cã thÓ lµ Trung quan hÖ quèc tÕ gi÷a c¸c n−íc trªn thÕ Quèc. M« h×nh h×nh Kim tù th¸p nµy giíi thêi gian qua. Tuy nhiªn, mèi quan tr¸i h¼n víi cÊu tróc “m¹ng l−íi” theo t©m cña c¸c n−íc thuéc “vßng ngoµi” nµy chiÒu ngang cña lý thuyÕt quan hÖ quèc chñ yÕu ë khÝa c¹nh giao th«ng hµng h¶i tÕ hiÖn ®¹i mµ ph−¬ng T©y ®Ò x−íng vµ vµ an ninh h¬n lµ vÊn ®Ò chñ quyÒn l·nh qu¶ng ®¹i c¸c quèc gia hiÖn ®¹i ®Òu thæ, nh− giíi chøc Mü ®· nhiÒu lÇn ®ång thuËn. tuyªn bè th¼ng th¾n vµ râ rµng. Mét quèc gia ®· tõng ®øng trªn tét §Ó hiÓu râ lîi Ých ®Þa chiÕn l−îc cña ®Ønh vinh quang nh− thÕ trong c¶ thiªn Mü ë biÓn §«ng bao gåm nh÷ng g×, cÇn niªn kû ®· dõng b−íc kÓ tõ thÕ kû XVI ®Æt biÓn §«ng trong tæng thÓ ®iÒu chØnh d−íi triÒu Minh. Suèt ba thÕ kû ngËp chiÕn l−îc toµn cÇu cña Mü. ch×m trong c¨n bÖnh “b·o hßa ë ®Ønh Trong ®iÒu chØnh chiÕn l−îc toµn cao” ®· khiÕn ®Õ chÕ Trung Hoa r¬i vµo cÇu cña Mü, ch©u ¢u ®−îc Mü xem lµ vßng tr× trÖ, suy yÕu vµ bÞ ph−¬ng T©y ®ång minh then chèt vµ cã ®ñ ®é tin cËy “xÎ thÞt” kÓ tõ gi÷a thÕ kû XIX; Trung sau khi khèi NATO ®· tr¶i qua 63 n¨m Quèc ®· ®Ó tuét khái tay chñ quyÒn ph¸t triÓn vµ ngµy cµng hïng m¹nh, l·nh thæ ë nhiÒu vïng vµ thu hÑp ph¹m ngµy cµng cã sù nhÊt trÝ cao gi÷a hai bê vi ¶nh h−ëng ë hÇu hÕt c¸c khu vùc l©n §¹i T©y D−¬ng. Lßng tin cña Mü ®èi víi bang vèn lµ c¸c vïng ¶nh h−ëng “truyÒn c¸c ®ång minh ch©u ¢u trong NATO dùa thèng” cña m×nh vµ cßn bÞ Ðp buéc ký trªn thö th¸ch thùc tiÔn vµ niÒm tin vÒ c¸c tháa thuËn nh−îng ®Þa cho c¸c n−íc ph−¬ng T©y quyÒn kiÓm so¸t nhiÒu (*) T¹i §¹i héi §¶ng Céng s¶n lÇn thø XVI (2003), thµnh phè ven biÓn quan träng nhÊt cña Trung Quèc nhËn ®Þnh bèi c¶nh quèc tÕ hiÖn nay Trung Quèc - gäi lµ hiÖp −íc H¶i c¶ng lµ thêi c¬ ngµn n¨m cã mét cho phôc h−ng Trung Hoa, lÊy l¹i 5 thÕ kû bÞ ®¸nh mÊt. T¹i §¹i héi Më (Treaty Ports). Nçi sØ nhôc hµng thÕ nµy, Trung Quèc còng ®· ®Ò ra t− t−ëng tiÕn kû nµy (“century of humiliation”) t¹o cïng thêi ®¹i, trçi dËy hoµ b×nh.
- Lîi Ých ®Þa chiÕn l−îc… 11 hÖ gi¸ trÞ chung mµ c¶ hai bªn theo ®uæi. víi c¸c n−íc kh¸c. Nã dÔ t¹o ra sù ®ång Nã còng dùa trªn kh¶ n¨ng tù vÖ ®¸ng thuËn ®èi víi c¸c n−íc, nhÊt lµ c¸c n−íc tin cËy cña ch©u ¢u tr−íc c¸c mèi ®e däa nhá, ®ang ®øng tr−íc mèi ®e däa tõ cã thÓ ®Õn tõ bªn ngoµi. H¬n n÷a, sù Trung Quèc. sôp ®æ mét ®i kh«ng trë l¹i cña khèi C¸c h¹m ®éi cña Mü vÉn ®−îc xem qu©n sù Warsawa do Liªn X« cò cÇm lµ hïng m¹nh nhÊt thÕ giíi, nh−ng nay ®Çu, sù suy yÕu t−¬ng ®èi vµ c« lËp cña ®· trë nªn qu¸ nhá bÐ (tõ gÇn 600 tµu Nga ®Õn nay khiÕn cho Mü kh«ng cÇn chiÕn nay chØ cßn 285 tµu) vµ tá ra ®uèi ph¶i tËp trung søc m¹nh ë ch©u ¢u n÷a. søc trong viÖc b¶o ®¶m an ninh c¸c §ång thêi, côc diÖn hai cuéc chiÕn t¹i vïng biÓn chung vµ c¸c h¶i tr×nh quan Iraq vµ Afghanistan ®ang dÇn ®i ®Õn träng trªn c¸c ®¹i d−¬ng. BiÓn §«ng nh÷ng kÕt côc mµ Mü mong ®îi: Gi¶m kh«ng nh÷ng tù th©n lµ mét vïng biÓn can thiÖp, gi¶m qu©n, gi¶m chi phÝ vµ mµ c¸c n−íc cã lîi Ých chiÕn l−îc giao rót lui trong danh dù, trao tr¸ch nhiÖm nhau, mµ xÐt vÒ vÞ trÝ chiÕn l−îc h¶i an ninh cho ®ång minh b¶n ®Þa. Trong qu©n th× nã lµ hµnh lang nèi kÕt gi÷a khi ®ã, sù v−¬n lªn cña Trung Quèc vµ hai ®¹i d−¬ng Th¸i B×nh D−¬ng vµ Ên tham väng siªu c−êng thÕ giíi cña hä §é D−¬ng, cho phÐp c¸c lùc l−îng cña cïng víi søc ¶nh h−ëng m¹nh mÏ cña Mü di chuyÓn nhanh chãng gi÷a hai ®¹i Trung Quèc vÒ c¶ kinh tÕ vµ qu©n sù ®èi d−¬ng nµy. Nã còng lµ ®iÓm nèi kÕt víi khu vùc ch©u ¸ ®· vµ ®ang th¸ch quan träng trong tam gi¸c Guam - biÓn thøc vÞ trÝ siªu c−êng duy nhÊt cña Mü. §«ng - Australia, còng nh− ®èi víi VÒ mÆt ®èi néi, ChÝnh phñ Mü ®øng chuçi ®¶o thø nhÊt ë T©y Th¸i B×nh tr−íc søc Ðp c¾t gi¶m chi tiªu qu©n sù D−¬ng bao v©y Trung Quèc (vµ Nga) vµ tËp trung cho kh«i phôc kinh tÕ sau kÐo dµi tõ §«ng B¾c ¸ ®Õn Australia. khñng ho¶ng. TÊt c¶ c¸c nguyªn nh©n Kh«ng nh÷ng thÕ, xung quanh lßng bªn ngoµi vµ bªn trong nãi trªn ®· ch¶o biÓn §«ng cßn cã mét sè vÞ trÝ c¶ng khiÕn cho ChÝnh quyÒn cña Tæng thèng biÓn mang tÇm chiÕn l−îc ®Ó c¸c tµu h¶i B. Obama ®i ®Õn quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh qu©n khæng lå cña Mü cã thÓ ®ån tró, chiÕn l−îc toµn cÇu, tËp trung søc b¶o d−ìng vµ thùc hiÖn c¸c chiÕn thuËt m¹nh, chñ yÕu lµ h¶i qu©n, vµo träng c«ng-thñ hÕt søc lîi h¹i, ch¼ng h¹n vÞnh ®iÓm ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng. Cam Ranh vµ §µ N½ng ë miÒn Trung ViÖt Nam. §iÒu ®ã cµng cã ý nghÜa khi §iÓm kh¸c biÖt c¨n b¶n vÒ lîi Ých Mü ®ang ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n vÒ chiÕn l−îc cña Mü ë biÓn §«ng so víi tµi chÝnh do ng©n s¸ch quèc phßng bÞ Trung Quèc lµ ë chç, Mü kh«ng cã tham c¾t gi¶m (gÇn 500 tû USD trong 10 n¨m väng l·nh thæ vµ tµi nguyªn ë biÓn tíi) trong khi chi phÝ cho c«ng viÖc duy §«ng, mµ chØ giíi h¹n ë quyÒn tù do vµ tr×, b¶o d−ìng vµ chi phÝ ®ãng tµu t¨ng duy tr× an ninh hµng h¶i cho c¶ tµu cao. Mü cµng kh«ng thÓ tÝnh ®Õn viÖc bu«n vµ tµu chiÕn cña Mü vµ céng ®ång x©y dùng c¨n cø h¶i qu©n míi ë khu quèc tÕ. Lîi Ých chiÕn l−îc toµn cÇu cña vùc, mµ chñ yÕu ph¶i dùa vµo c¬ së h¹ Mü, nãi ng¾n gän lµ duy tr× trËt tù tÇng cña c¸c ®ång minh. V× vËy, Mü quyÒn lùc trªn biÓn do Mü thèng trÞ, buéc ph¶i kªu gäi sù hç trî cña c¸c ®èi tr−íc hÕt lµ ë Th¸i B×nh D−¬ng vµ Ên t¸c b¶n ®Þa. §ã lµ c¸c lý do ®Ó biÓn §«ng §é D−¬ng. ChÝnh ®Æc ®iÓm then chèt trë thµnh mét tiªu ®iÓm hîp t¸c an ninh nµy quy ®Þnh tÝnh chÊt vµ møc ®é s½n biÓn quèc tÕ cña Mü, tr−íc hÕt lµ c¸c sµng cña quan hÖ ®ång minh gi÷a Mü ®ång minh ë biÓn §«ng.
- 12 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2012 Ngay tõ n¨m 2007, Mü ®· ®−a ra chiÕn l−îc qu©n sù. V× thÕ, chØ cÇn ®e do¹ ChiÕn l−îc hîp t¸c søc m¹nh biÓn thÕ kû c¸c ®−êng giao th«ng biÓn lµ Trung Quèc XXI (gäi t¾t lµ CS-21), giao sø mÖnh b¶o ®· gi¸ng mét ®ßn chÝ tö ®èi víi NhËt B¶n, ®¶m an ninh hµng h¶i toµn cÇu víi t− §µi Loan vµ Hµn Quèc mµ kh«ng cÇn cã c¸ch nhiÖm vô cèt lâi cho H¶i qu©n, mét hµnh ®éng qu©n sù trùc tiÕp nµo. LÝnh thñy ®¸nh bé vµ Lùc l−îng B¶o vÖ Trªn biÓn Hoa §«ng, däc theo quÇn ®¶o bê biÓn Mü. Trong chiÕn l−îc ®ã, khu Senkaku lµ mét thÒm lôc ®Þa cã tr÷ vùc T©y Th¸i B×nh D−¬ng vµ Ên §é l−îng dÇu lín. NÕu Trung Quèc chiÕm D−¬ng víi vïng VÞnh ë Trung §«ng lµ ®ãng toµn bé tuyÕn hµnh lang nèi biÓn c¸c s©n khÊu chÝnh cña søc m¹nh biÓn §«ng vµ biÓn Hoa §«ng th× hä cã thÓ t¹o cña Mü, bao gåm c¶ c¸c chøc n¨ng c¶nh ¶nh h−ëng lín ®èi víi c¸c n−íc xung s¸t vµ qu©n sù. §iÒu ®Æc biÖt lµ, Mü quanh, vµ cã thÓ tiÕn c«ng xa h¬n vµo c¸c cam kÕt sÏ “cïng víi c¸c quèc gia cã biÓn thuéc Ên §é D−¬ng vµ Th¸i B×nh chung chÝ h−íng b¶o vÖ vµ duy tr× hÖ D−¬ng trong t−¬ng lai (8). thèng kÕt nèi toµn cÇu mµ nhê ®ã chóng Do tÇm quan träng chiÕn l−îc cña ta thÞnh v−îng” (15). biÓn §«ng ®èi víi c¸c n−íc §«ng ¸ vµ Sù gÆp gì vÒ lîi Ých chiÕn l−îc ®· §«ng Nam ¸ vµ ng¨n ngõa kh¶ n¨ng ®Èy Mü vµ c¸c n−íc ë biÓn §«ng ®Õn gÇn xung ®ét biÓn §«ng mµ Trung Quèc chñ nhau, v−ît qua mäi ch−íng ng¹i to lín ®éng g©y ra, häc gi¶ Shigeo Hiramatsu mµ trong hoµn c¶nh b×nh th−êng khã cã trong bµi viÕt ®¨ng trªn Asia Pacific thÓ lµm ®−îc. Review n¨m 2001 ®· kªu gäi c¸c quèc gia ë §«ng ¸ cÇn cñng cè thµnh nhãm 3. NhËt B¶n ®ång minh th©n thiÕt víi sù hiÖn diÖn Cã cïng lîi Ých chiÕn l−îc víi Mü lµ cña lùc l−îng qu©n sù Mü trong vïng. NhËt B¶n trong vÊn ®Ò duy tr× tù do CÇn cã sù hîp t¸c qu©n sù vµ chÝnh trÞ giao th−¬ng trªn biÓn §«ng. Nh−ng so chÆt chÏ gi÷a Mü, NhËt B¶n, Hµn Quèc, víi Mü, biÓn §«ng ®èi víi NhËt B¶n cßn §µi Loan vµ c¸c n−íc §«ng Nam ¸ (8). quan träng h¬n nhiÒu, v× nÒn kinh tÕ Thñ t−íng NhËt B¶n Yoshihiko Noda dùa trªn xuÊt nhËp khÈu cña NhËt B¶n ngµy 05/10/2011 ®· ®Ò nghÞ Héi nghÞ ph¶i dùa vµo hµng h¶i nèi kÕt Th¸i Th−îng ®Ønh §«ng ¸ (ngµy 19/11/2011, B×nh D−¬ng vµ Ên §é D−¬ng. §Õn ®Çu t¹i Indonesia) thiÕt lËp mét c¬ chÕ thÕ kû XXI, chØ riªng NhËt B¶n ®· cã chung vÒ an ninh hµng h¶i. S¸ng kiÕn kho¶ng 1,1 tû tÊn hµng hãa ®i l¹i hµng nµy kh«ng ®¬n thuÇn lµ mét diÔn ®µn n¨m qua biÓn §«ng. Trong ®ã, 900 triÖu th¶o luËn, mµ lµ mét c¬ chÕ xem xÐt c¸c tÊn nhËp vµo NhËt B¶n vµ kho¶ng 200 biÖn ph¸p cô thÓ, ®Ó b¶o ®¶m vÊn ®Ò an triÖu tÊn xuÊt tõ NhËt B¶n. Tøc lµ, ninh trªn biÓn, trong ®ã cã viÖc gi¶i kho¶ng 3 triÖu tÊn hµng vµ 15 con tµu quyÕt tranh chÊp biÓn §«ng. Thñ t−íng träng t¶i 200 ngµn tÊn hµng ngµy ®i qua Noda hy väng, c¸c l·nh ®¹o 10 n−íc vïng biÓn nµy. Riªng víi dÇu th«, NhËt ASEAN còng nh− 7 n−íc kh¸c lµ Ên §é, B¶n ph¶i nhËp khÈu 238,37 triÖu tÊn Hµn Quèc, Hoa Kú, Nga, New Zealand, hµng n¨m, t−¬ng ®−¬ng víi 650 ngµn tÊn Trung Quèc vµ Australia sÏ ®¹t ®−îc hµng ngµy, tøc lµ 3,3 con tµu träng t¶i ®ång thuËn trªn kÕ ho¹ch cña NhËt 200 ngµn tÊn. Trong ®ã 90% ph¶i vËn B¶n, ®Ó khëi ®éng c¬ chÕ nµy vµ ghi chuyÓn qua eo Malacca vµ eo Bashi (8). nhËn trong b¶n Tuyªn bè chung. Vïng biÓn §«ng cã tÇm quan träng C¬ chÕ míi vÒ an ninh hµng h¶i nµy thiÕt th©n víi c¶ môc tiªu giao th«ng vµ ho¹t ®éng trªn c¬ së c¸c cuéc häp quan
- Lîi Ých ®Þa chiÕn l−îc… 13 chøc cÊp cao vµ chuyªn gia ®Õn tõ 18 giao I. Lavrov: “Nga kh«ng ®Æt nhiÖm vô quèc gia thµnh viªn Héi nghÞ Th−îng b¶o vÖ c¸c ®−êng biªn giíi phÝa Nam ®Ønh §«ng ¸. Tokyo tin t−ëng r»ng c¬ b»ng c¸ch lµm suy yÕu an ninh cña c¸c chÕ nµy sÏ dÉn ®Õn mét khu«n khæ ®a n−íc kh¸c. Nga kh«ng cã kÕ ho¹ch x©y ph−¬ng míi ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh dùng c¸c c¨n cø qu©n sù t¹i ch©u ¸- chÊp hµng h¶i ë biÓn §«ng vµ c¸c vïng Th¸i B×nh D−¬ng, còng nh− kh«ng cã ý biÓn l©n cËn. §ã lµ bé Quy t¾c øng xö ®Þnh c¹nh tranh ¶nh h−ëng víi bÊt kú t¹i biÓn §«ng mang tÝnh chÊt rµng buéc. ai. Nç lùc cña Nga trong viÖc cñng cè §ã lµ mét cè g¾ng kh¸c cña NhËt B¶n hîp t¸c víi ASEAN kh«ng nh»m chèng nh»m ®èi phã víi th¸i ®é quyÕt ®o¸n l¹i c¸c n−íc thø ba” (dÉn theo: 2, tr.17). ngµy cµng t¨ng cña B¾c Kinh trªn c¸c Ph©n tÝch sù ®iÒu chØnh chiÕn l−îc ®èi vïng biÓn trong khu vùc. ngo¹i vµ an ninh cña Liªn bang Nga trong trung h¹n kÓ tõ n¨m 2012 trë ®i Tuy nhiªn, s¸ng kiÕn cña NhËt B¶n d−íi thêi Tæng thèng Putin cho ng−êi ta ®· kh«ng trë thµnh hiÖn thùc do bÊt thÊy tÇm quan träng chiÕn l−îc cña ®ång s©u s¾c gi÷a c¸c n−íc tham gia Héi quan hÖ bang giao Nga-Trung ªm thÊm nghÞ Th−îng ®Ønh §«ng ¸ n¨m 2011. ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Nga T¹i Héi nghÞ Th−îng ®Ønh §«ng ¸ n¨m vµ b¶o ®¶m an ninh biªn giíi víi Trung 2012, s¸ng kiÕn nµy cµng kh«ng ®−îc ®Ò Quèc ë ViÔn §«ng. §ã lµ −u tiªn sè mét. cËp khi nh÷ng bÊt ®ång s©u s¾c gi÷a c¸c Së dÜ Nga cã chÝnh s¸ch nh− thÕ ®èi víi n−íc cßn kh¸ gay g¾t. T©y Th¸i B×nh D−¬ng lµ do vÞ trÝ ®Þa 4. Liªn bang Nga chÝnh trÞ ®Æc biÖt cña Nga: §èi t¸c Nga vèn kÝn tiÕng th× nay còng ®· th−¬ng m¹i quan träng nhÊt cña Nga bµy tá lËp tr−êng kh«ng can thiÖp vµ chÝnh lµ l¸ng giÒng Trung Quèc ë phÝa ph¶n ®èi can thiÖp cña Mü, ñng hé c¸ch §«ng vµ Liªn minh ch©u ¢u ë phÝa T©y. tiÕp cËn tõng cÆp song ph−¬ng cña Trung Quèc (m« h×nh trôc - nan hoa), chØ §Þa chÝnh trÞ cña ®Õ chÕ Nga cho quan t©m chñ yÕu ®Õn hîp t¸c kinh tÕ thÊy, ®Ó tiÕp cËn Ên §é, Nga kh«ng cÇn víi c¸c n−íc trªn biÓn §«ng mµ tr−íc th«ng qua biÓn §«ng ë §«ng Nam ¸, mµ hÕt lµ víi ViÖt Nam trªn lÜnh vùc khai chñ yÕu qua ng¶ ch©u ¢u vµ mét phÇn th¸c dÇu khÝ ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. qua c¸c n−íc Trung ¸ vèn thuéc kh«ng KhÝa c¹nh lîi Ých kinh tÕ vµ an ninh ®−îc gian X« ViÕt cò. NghÜa lµ, sù th«ng lång ghÐp víi nhau tinh tÕ trong chÝnh th−¬ng víi thÕ giíi cña Nga kh«ng lÖ s¸ch thùc dông cña Nga. §iÒu dÔ thÊy thuéc vµo biÓn §«ng nh− c¸c n−íc NhËt lµ, Nga ®· t×m thÊy mét thÞ tr−êng xuÊt B¶n, Hµn Quèc hay Trung Quèc. H¬n khÈu vò khÝ lín ë c¸c n−íc §«ng Nam n÷a, Nga biÕt tù l−îng søc m×nh: Thêi ¸, trong ®ã chñ yÕu lµ m¸y bay chiÕn ®¹i mµ Nga lµ siªu c−êng toµn cÇu ch−a ®Êu, tµu ngÇm vµ tæ hîp tªn löa hiÖn tíi vµ ch−a biÕt bao giê míi tíi. V× thÕ ®¹i. Hîp ®ång trang bÞ qu©n sù nµy Nga ch−a cÇn tíi c¸c c¨n cø qu©n sù h¶i mang l¹i cho Nga nhiÒu tû ®« la mçi ngo¹i. Vai trß ®ã tr−íc m¾t “nh−êng” n¨m. T×nh h×nh tranh chÊp ë biÓn §«ng cho Mü. §ã lµ ch−a kÓ ®Õn môc tiªu cµng nãng lªn bao nhiªu, th× nhu cÇu thùc dông cña Nga trong xuÊt khÈu vò nhËp khÈu vò khÝ cña c¸c bªn, kÓ c¶ khÝ cho tÊt c¶ c¸c bªn tranh chÊp ®ang Trung Quèc, còng t¨ng lªn bÊy nhiªu. ch¹y ®ua vò trang hiÖn ®¹i hãa h¶i Quan ®iÓm chÝnh thèng cña Nga thÓ qu©n vµ kh«ng qu©n nh»m h−ëng lîi hiÖn trong tuyªn bè cña Bé tr−ëng Ngo¹i khæng lå. Tõ ®ã, dÔ hiÓu t¹i sao Nga cã
- 14 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2012 lËp tr−êng kh¸c h¼n Mü vµ Ên §é (xem t×m ®èi t¸c ®ång minh ë §«ng Nam ¸ thªm: 3). nh»m ®èi träng víi Trung Quèc vµ “chia Th¸i ®é “n−íc ®«i” cña Nga cßn thÓ löa” víi Ên §é cã tÇm quan träng ®Æc hiÖn qua hîp t¸c khai th¸c dÇu khÝ víi biÖt. Kh«ng lªn tiÕng ån µo nh− Mü, ViÖt Nam ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam bÊt nh−ng Ên §é ®· v¹ch ra chÝnh s¸ch chÊp Trung Quèc ph¶n ®èi, trong khi ®ã “h−íng §«ng” tõ kh¸ l©u. ChÝnh s¸ch l¹i diÔn tËp h¶i qu©n lín ch−a tõng cã nµy cho phÐp Ên §é ngÇm thu hót vµ víi Trung Quèc. Tuyªn bè cña §¹i sø dÇn thiÕt lËp ¶nh h−ëng ®èi víi c¸c quèc Nga t¹i Philippines vµo th¸ng 5/2012 gia trong khu vùc. r»ng, Nga ph¶n ®èi c¸c n−íc ngoµi khu §¸ng chó ý, trong nh÷ng th¸ng gÇn vùc §«ng Nam ¸ can dù vµo tranh chÊp ®©y, Ên §é ®· ®¹t ®−îc nh÷ng b−íc ®ét chñ quyÒn trªn biÓn §«ng vµ gi¸n tiÕp ph¸ Ên t−îng trong viÖc t¨ng c−êng ñng hé ph−¬ng thøc “song ph−¬ng” cña quan hÖ quèc phßng víi c¸c n−íc ë khu Trung Quèc… cµng lµm dÊy lªn lo ng¹i vùc §«ng Nam ¸ (9). Danh s¸ch c¸c vÒ sù ph©n liÖt cña céng ®ång quèc tÕ, ®ång minh trong khu vùc cña Ên §é gia ph¸ hñy xu thÕ tËp hîp søc m¹nh cña t¨ng nhanh chãng. Th¸ng 1/2012, Ên §é c¸c n−íc ASEAN, t¹o c¬ héi ®¬n ph−¬ng vµ Philippines ®· tæ chøc Héi nghÞ Hîp lÊn tíi cña Trung Quèc trong thùc hiÖn t¸c quèc phßng t¹i Manila, ®Èy m¹nh chiÕn thuËt “chia ®Ó trÞ”, “bÎ tõng chiÕc quan hÖ trªn lÜnh vùc qu©n sù. Ngoµi ®òa” cña Trung Quèc (2). ra, Ên §é vµ Singapore cßn tæ chøc c¸c 5. Ên §é ®ît tËp trËn chung th−êng niªn gi÷a hai Gièng nh− c¸c c−êng quèc kh¸c ë n−íc. Ngµy 13/2/2012, Singapore vµ Ên ch©u ¸-Th¸i B×nh D−¬ng, Ên §é cã lîi §é ®· ký b¶n ghi nhí (MOU) vÒ hîp t¸c Ých chiÕn l−îc quan träng trªn biÓn quèc phßng nh»m thóc ®Èy hîp t¸c song §«ng, xÐt c¶ ë khÝa c¹nh kinh tÕ th−¬ng ph−¬ng trong c¸c lÜnh vùc nh− chÝnh m¹i vµ an ninh - quèc phßng, khi nh×n s¸ch quèc phßng, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tõ gãc ®é ®Þa kinh tÕ vµ ®Þa chÝnh trÞ. qu©n sù, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, hËu cÇn. Bªn c¹nh ®ã, tuy nÒn c«ng nghiÖp XÐt riªng trªn khÝa c¹nh an ninh - quèc phßng Ên §é cßn khiªm tèn, quèc phßng, chóng ta ph¶i ®Æt vÊn ®Ò nh−ng Ên §é còng giµnh ®−îc nhiÒu biÓn §«ng ®èi víi Ên §é trong tæng thÓ hîp ®ång mua b¸n trang thiÕt bÞ quèc quan hÖ ®Þa chÝnh trÞ gi÷a Ên §é vµ phßng cho c¸c quèc gia trong khu vùc Trung Quèc. LÞch sö hµng thÕ kû nay ®· khi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ t¨ng ng©n chøng kiÕn c¸c xung ®ét biªn giíi l·nh s¸ch quèc phßng vµ hiÖn ®¹i hãa qu©n thæ gi÷a hai ®¹i quèc nµy, mµ phÇn chÞu ®éi, trong ®ã tiªu biÓu lµ Indonesia, o Ðp vµ thua thiÖt lµ phÝa Ên §é. Cuéc Philippines vµ ViÖt Nam (9). tranh chÊp biªn giíi trªn lôc ®Þa vÉn cßn nãng báng vµ cã vÎ nh− Ên §é vÉn Trong quan hÖ víi ViÖt Nam, Ên §é ch−a t×m ra ®èi s¸ch h÷u hiÖu ®Ó ®èi ®· ®¹t ®−îc nhiÒu cam kÕt quan träng phã víi Trung Quèc. T×nh h×nh cµng trë víi t− c¸ch ®èi t¸c chiÕn l−îc cña nhau. nªn kÞch tÝnh h¬n khi Trung Quèc gia Víi h¶i qu©n Ên §é, viÖc ®−îc ViÖt Nam t¨ng hiÖn diÖn vµ ¶nh h−ëng trªn Ên §é cho phÐp sö dông c¶ng Nha Trang t¹i D−¬ng víi viÖc h×nh thµnh “chuçi c¨n cø biÓn §«ng cã ý nghÜa v« cïng to lín vÒ ngäc trai” nh»m khèng chÕ Ên §é c¶ chÝnh trÞ vµ quèc phßng. C¶ng Nha D−¬ng vµo bao v©y Ên §é. V× thÕ, viÖc Trang n»m cïng kinh ®é víi c¨n cø cña Ên §é v¹ch ra chiÕn l−îc “ph¸ v©y” vµ H¹m ®éi Nam H¶i cña Trung Quèc trªn
- Lîi Ých ®Þa chiÕn l−îc… 15 ®¶o H¶i Nam. §©y lµ mét th«ng ®iÖp víi VÒ mÆt hoµ b×nh vµ an ninh, mèi Trung Quèc r»ng, cã nhiÒu c−êng quèc quan ng¹i cña EU chñ yÕu xuÊt ph¸t tõ cïng cã quyÒn lîi t¹i biÓn §«ng, vµ vïng b¶n s¾c cña EU víi t− c¸ch lµ “mét khèi biÓn nµy kh«ng ph¶i "ao nhµ" cña Trung c−êng quèc yªu chuéng hoµ b×nh chuÈn Quèc. Sù kiÖn Trung Quèc h¹ch s¸ch mùc”. V× thÕ, mÆc dï lµm ¨n lín víi tµu h¶i qu©n Ên §é INS Airavat (trªn Trung Quèc, nh−ng c¸c n−íc EU vÉn ®−êng tõ Nha Trang ra H¶i Phßng) håi nh×n Trung Quèc kh«ng chØ lµ mét thÕ th¸ng 7/2011 ®· chøng tá hai ®iÒu: mét lùc hung h·n ®ang trçi dËy, mµ cßn v× lµ, Ên §é s½n sµng chÊp nhËn rñi ro b¶n chÊt hÖ gi¸ trÞ tiªu cùc mµ nã theo chÝnh trÞ-quèc phßng ®Ó gióp ViÖt Nam ®uæi: nÒn cai trÞ phi d©n chñ víi mét t¸i kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn trong vïng CNTB hoang d· vÒ b¶n chÊt lu«n vi biÓn cña m×nh; hai lµ, Ên §é còng s½n ph¹m c¸c cam kÕt vÒ an toµn thùc phÈm sµng gióp cñng cè nguyªn t¾c vÒ tù do còng nh− vÒ luËt lÖ quèc tÕ vµ vÒ nh©n l−u th«ng hµng h¶i trong khu vùc. quyÒn nãi chung chØ ®Ó thùc hiÖn c¸c tham väng lîi Ých cña m×nh (4). Do ®ã, 6. Liªn minh ch©u ¢u (EU) nÕu c¸c n−íc ch©u ¸ tiÕn hµnh c¸c c¶i EU cã mèi quan t©m lín ®Õn biÓn c¸ch kinh tÕ vµ chÝnh trÞ theo h−íng nhµ §«ng nãi riªng vµ §«ng ¸ nãi chung ë n−íc ph¸p quyÒn vµ d©n chñ th× EU s½n hai khÝa c¹nh lµ hoµ b×nh an ninh vµ sµng dµnh cho nh÷ng −u ®·i vµ gióp ®ì. hîp t¸c kinh tÕ. Ng−êi ta tÝnh r»ng, sù ®èi Myanmar víi nh÷ng c¶i c¸ch h¬n mét ®Çu ë §«ng ¸ sÏ ¶nh h−ëng lín tíi EU bëi n¨m qua lµ mét vÝ dô tiªu biÓu. lîi Ých cña 27 n−íc ë khu vùc, víi 18,1% HiÖn t¹i, §«ng ¸ lµ khu vùc cña bÊt xuÊt khÈu vµ 30,1% nhËp khÈu (xem æn do c¸c quèc gia t¨ng c−êng trang bÞ thªm: 15). vò khÝ qu©n sù, vµ bÊt ®ång gia t¨ng Trªn khÝa c¹nh kinh tÕ, gi÷a EU vµ gi÷a Trung Quèc vµ §µi Loan, ®e do¹ NhËt B¶n, Hµn Quèc cã quan hÖ ®Çu t− cña vÊn ®Ò h¹t nh©n trªn b¸n ®¶o TriÒu vµ th−¬ng m¹i còng rÊt lín: 18,1% xuÊt Tiªn vµ xung ®ét Nam B¾c TriÒu Tiªn. khÈu cña EU lµ tíi §«ng ¸, trong khi C¸c tranh chÊp ë c¸c quÇn ®¶o gi¸p toµn ch©u ¸ lµ 21,4%. EU nhËp khÈu ranh gi÷a c¸c n−íc §«ng B¾c ¸ víi 30,1% hµng hãa tõ §«ng ¸ trong tæng sè nhau, trang chÊp chñ quyÒn trªn biÓn 34,3% tõ ch©u ¸ (xem thªm: 15). Qua ®ã §«ng, v.v... ®Òu ®−îc EU quan t©m theo cho thÊy, sù phô thuéc lÉn nhau vÒ dâi víi sù lo l¾ng s©u s¾c. th−¬ng m¹i gi÷a EU vµ §«ng ¸ ®· t¹o c¬ héi lín, nh−ng còng rñi ro cao. Víi Tuy nhiªn, do EU kh«ng tËp trung nç lùc vµo x©y dùng lùc l−îng qu©n sù vµ Trung Quèc, vÒ mÆt kinh tÕ, cã thÓ thÊy sù rµng buéc rÊt lín víi EU nh− lµ mét phßng thñ riªng v× n»m chñ yÕu trong khu vùc ®ang ph¶i ®èi diÖn víi nh÷ng khèi NATO d−íi sù chØ huy cña Mü, EU kh«ng thÓ cã biÖn ph¸p qu©n sù vµ an khã kh¨n rÊt lín, trong khi Trung Quèc l¹i lµ mét thÕ lùc kinh tÕ míi næi, cã dù ninh cô thÓ ®Ó thóc ®Èy hßa b×nh vµ æn ®Þnh ë §«ng ¸, vµ tr−íc sau g× th× ch©u tr÷ ngo¹i tÖ rÊt lín vµ mét c«ng x−ëng ¢u nãi chung, c¶ EU vµ Nga, ®Òu kh«ng s¶n xuÊt hµng hãa cho toµn thÕ giíi. Sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a EU vµ Trung can thiÖp vµo vÊn ®Ò BiÓn §«ng (3). Quèc lµ kh¸ lín. Do ®ã, mét trong Tuy vËy, vÊn ®Ò an ninh khu vùc nh÷ng môc tiªu an ninh trong chÝnh §«ng ¸ vÉn ®Æc biÖt quan träng víi s¸ch ®èi ngo¹i cña EU lµ thóc ®Èy hßa kinh tÕ EU vµ thÕ giíi nãi chung. Do ®ã, b×nh vµ æn ®Þnh ë §«ng ¸. mét khi xung ®ét x¶y ra ë biÓn §«ng,
- 16 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2012 rÊt cã thÓ c¸c quèc gia EU sÏ hµnh ®éng quèc gia côc bé cña hä. Mét sè hoÆc tÊt ®¬n lÎ ®Ó duy tr× luËt ph¸p vµ trËt tù, c¶ c¸c n−íc lín nµy cã thÓ chÊp nhËn ®Ó hoÆc ®Ó ®¶m b¶o an toµn hµng h¶i B¾c Kinh kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn “cña nh»m b¶o vÖ lîi Ých th−¬ng m¹i ë khu m×nh” ®èi víi mét phÇn lín hay toµn bé vùc nµy. §ång thêi, víi t− c¸ch toµn c¶ hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Tr−êng Sa khèi, EU cã thÓ can dù th«ng qua NATO. víi ®iÒu kiÖn Trung Quèc b¶o ®¶m biÓn Dï sao, c¶ Anh vµ Ph¸p vÉn cã thÓ hµnh §«ng víi sù tù do l−u th«ng trªn c¸c ®éng riªng nÕu ®ã thuéc vÒ lîi Ých cña hä. tuyÕn hµng h¶i ë biÓn §«ng. VÊn ®Ò kh¶ C¶ Anh vµ Ph¸p ®Òu cã lùc l−îng h¶i n¨ng tháa hiÖp cña c¸c n−íc lín víi qu©n m¹nh, bao gåm c¶ kh¶ n¨ng hai Trung Quèc cÇn ®−îc giíi nghiªn cøu n−íc triÓn khai tµu s©n bay (14). chiÕn l−îc vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch nghiªn cøu toµn diÖn vµ thËn träng nhÊt. 7. KÕt luËn Lîi Ých cña c¸c c−êng quèc trªn thÕ Tuy nhiªn, nh÷ng chuyÓn ®éng ®Þa giíi t¹i biÓn §«ng rÊt ®a d¹ng, nhiÒu chiÕn l−îc tõ ®Çu n¨m 2012 víi tuyªn bè cÊp ®é, cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh gi÷a “Trë l¹i ch©u ¸” cña Mü cho ®Õn kh«ng hä víi nhau vµ v× thÕ c¸c chÝnh s¸ch cña khÝ cña DiÔn ®µn Shangri-La t¹i tõng n−íc còng kh¸c nhau. Nh−ng gi÷a Singapore (th¸ng 6/2012) vµ Héi nghÞ c¸c c−êng quèc vÉn cã nh÷ng lîi Ých Th−îng ®Ønh ASEAN 17 ®· cho thÊy, vÉn chung t¹o nªn tiÕng nãi chung trong cßn nhiÒu c¬ héi cho c¸c c¬ chÕ hîp t¸c ®a kiÕn t¹o hoµ b×nh ë biÓn §«ng. Trong ®ã ph−¬ng míi ®Ó t¨ng c−êng æn ®Þnh vµ Trung Quèc lµ c−êng quèc duy nhÊt cã thóc ®Èy th−¬ng m¹i vµ an ninh chung ë tham väng b¸ chiÕm l·nh thæ vµ t¹o ra biÓn §«ng (12). Xu thÕ ®a ph−¬ng hãa, c¸c xung ®ét ®Çy kÞch tÝnh ë khu vùc. quèc tÕ hãa vÊn ®Ò BiÓn §«ng lµ kh«ng thÓ ®¶o ng−îc cho dï néi bé khèi ASEAN Nguyªn nh©n chÝnh khiÕn Trung hµm chøa kh«ng Ýt bÊt ®ång gi÷a c¸c Quèc ngµy cµng tù tin vµ m¹nh b¹o nhãm n−íc cã lîi Ých kh¸c nhau vµ sù can trong c¸c hµnh ®éng g©y hÊn víi hai thiÖp ®Çy th©m hiÓm cña Trung Quèc n−íc ViÖt Nam vµ Philippines vµ ngang trong n¨m Campuchia lµm Chñ tÞch nhiªn thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p chÝnh lu©n phiªn cña ASEAN. Quan ®iÓm quèc s¸ch kh¸c, c¶ viÖc dïng søc m¹nh cøng tÕ hãa vÊn ®Ò BiÓn §«ng ®· ®−îc Bé lÉn søc m¹nh mÒm nh»m ®éc chiÕm tr−ëng Bé Ngo¹i giao ViÖt Nam tuyªn biÓn §«ng, lµ ë chç, c¸c n−íc cã tranh bè râ rµng sau khi kÕt thóc Héi nghÞ chÊp víi Trung Quèc vµ c¶ khèi ASEAN Th−îng ®Ønh ASEAN 17 (13). ®Òu kh«ng ph¶i lµ ®èi thñ c©n søc víi Trung Quèc. H¬n n÷a, th¸i ®é thiÕu C¸c diÔn biÕn gÇn ®©y xung quanh quyÕt liÖt vµ døt kho¸t cña mét sè c−êng tranh chÊp biÓn §«ng, quan ®iÓm cña quèc, kÓ c¶ Mü, thÓ hiÖn trong sù qu¸ c¸c quèc gia, tr−íc hÕt lµ cña c¸c chiÕn mÒm máng víi Trung Quèc t¹i Héi nghÞ l−îc gia, ®Òu cho thÊy biÓn §«ng lµ n¬i Th−îng ®Ønh ASEAN 17 (th¸ng 11/2012, ®ang tËp trung nh÷ng xung ®ét lín t¹i Phnom Penh) cµng khiÕn Trung Quèc nhÊt, nãng báng nhÊt cña thêi ®¹i vµ tù tin vµo chiÕn l−îc ®éc chiÕm biÓn b¸o hiÖu xu h−íng xung ®ét chñ yÕu §«ng cña m×nh. Mèi lo chÝnh hiÖn nay trong t−¬ng lai cña thÕ giíi. N¬i ®©y - cña 4 n−íc ASEAN cã tranh chÊp trùc trung t©m d©n sè vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ tiÕp víi Trung Quèc chÝnh lµ kh¶ n¨ng cña thÕ giíi - tËp trung kh«ng chØ c¸c tho¶ hiÖp cña c¸c n−íc lín víi Trung m©u thuÉn lîi Ých ®Þa chÝnh trÞ, mµ cßn Quèc v× tÇm nh×n thiÓn cËn vµ lîi Ých lµ xung ®ét vÒ hÖ gi¸ trÞ, vÒ c¸c m« h×nh
- Lîi Ých ®Þa chiÕn l−îc… 17 chÝnh trÞ x· héi cña c¸c c−êng quèc thÕ 6. L−¬ng V¨n KÕ. C¸c hÖ h×nh chuyÓn giíi, xung ®ét gi÷a toµn cÇu hãa vµ khu ®éng ®Þa chÝnh trÞ. T¹p chÝ Nh÷ng vùc hãa, gi÷a chñ nghÜa d©n téc vµ chñ vÊn ®Ò kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thÕ giíi, nghÜa quèc tÕ, gi÷a më cöa vµ ®ãng cöa, 2012, th¸ng 8. gi÷a c©n b»ng vµ cùc quyÒn… V× thÕ, 7. NguyÔn Trung. Chç ®øng cña ViÖt viÖc gi¶i quyÕt c¸c xung ®ét vÒ chñ Nam trong thÕ giíi ®a cùc. T¹p chÝ quyÒn vµ an ninh trªn biÓn §«ng ®ßi hái Thêi ®¹i míi, 2007, sè 11, th¸ng 7. nç lùc lín vµ kiªn tr×, chÝnh s¸ch kiªn ®Þnh vµ kh«n ngoan cña tÊt c¶ c¸c bªn. 8. Shigeo Hiramatsu. China's Advances Trong ®ã, viÖc lùa chän chiÕn l−îc vµ in the South China Sea: Strategies chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam trong quan hÖ and Objectives. Asia Pacific Review, quèc tÕ cÇn ph¶i kÕt hîp vµ trªn hÕt dùa Vol.8, No.1, May 2001. vµo t¨ng c−êng néi lùc cña d©n téc lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. 9. http://baodatviet.vn/Home/thegioi /Vai-tro-cua-An-Do-trong-tro-choi- quyen-luc-huong- Tµi liÖu tham kh¶o dong/20123/195966.datviet 1. Lª Hång NhËt. B¶n chÊt cña xung 10. http://nghiencuubiendong.vn/toa- ®ét chñ quyÒn t¹i biÓn §«ng. Sµi dam-hoi-thao/hoi-thao-quoc-te-ve- Gßn TiÕp thÞ. http://vtc.vn/311- bien-dong-lan-2-ho-chi-minh- 292551/quoc-te/ban-chat-cua-xung- 112010/1153-tinh-hinh-bin-ong-nm- dot-chu-quyen-tai-bien-dong.htm, 2010-anh-gia-t-n- ngµy 06/07/2011. 11. http://vietnamnet.vn/vn/chinh- 2. §ç Minh Cao. VÊn ®Ò BiÓn §«ng: tri/tuanvietnam/61019/hop-tac-tren- Quan ®iÓm cña Nga. T¹p chÝ Nghiªn co-so-suc-manh-tai-bien-dong.html, cøu ch©u ¢u, 2012, sè 3(138). Ch©u Giang dÞch tõ CNAS. 3. Felix F. Seidler. Es wird nich enger im suedchinesischen Meer, in: 12. http://vietnamnet.vn/vn/chinh- http://aussen-sicherheitspolitik.de/ tri/tuanvietnam/98199/asean-va- 8097/regionen/asien/es-wird-noch- chuyen--quoc-te-hoa--bien-dong.html enger-im-suedchinesischen-meer 13. http://vietnamnet.vn/vn/chinh- 4. Lª Nguyªn. §èi diÖn víi Trung tri/84013/eu-o-dau-trong-xung-dot- Quèc, n−íc cê nµo cho ViÖt Nam trªn bien-dong-.html bµn cê thÕ giíi hiÖn nay? http://www.vanhoanghean.com.vn/, 14. http://vietnamnet.vn/vn/chinh- Chñ nhËt, ngµy 15/7/2012. tri/84013/eu-o-dau-trong-xung-dot- bien-dong-.html 5. L−¬ng V¨n KÕ. ChuyÓn ®éng ®Þa chÝnh trÞ biÓn §«ng vµ lùa chän cña 15.http://vietnamnet.vn/vn/chinh- ViÖt Nam. T¹p chÝ Lý luËn chÝnh trÞ, tri/tuanvietnam/71406/chinh-sach- 2012, sè 10. bien-cua-my.html
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học