Xem mẫu
- Kinh k ch
Ban u ngh thu t di n tu ng sân kh u c a Trung Hoa c ư c g i là ca
k ch hay hí k ch là m t th lo i di n tu ng bao g m ca múa (ngâm khúc kèm theo
ngh thu t vũ o), th m chí có c các lo i t p kĩ pha tr n như k chuy n, các màn
nhào l n, xi c, di n ho t kê (ti u lâm khôi hài), i tho i trào l ng và võ thu t.
T th i nhà ư ng tr v trư c ngh thu t di n tu ng sân kh u ư c g i là
hí k ch.
Các th lo i k ch c a Trung Qu c cũng như các lo i hình bi u di n sân
kh u tương t t i các nư c trong khu v c như Tri u Tiên, Nh t B n, Vi t Nam
thư ng l y các s tích câu chuy n nh ng v anh hùng trong dân gian và l ch s
làm tài ch o.
Cho n th i nhà ư ng, ư c phát tri n thành Tham quân hí (ho c ư c
g i là L ng tham quân) bao g m hai vai: m t ngư i m c y ph c xanh l c t ch nh,
thông minh cơ trí và linh l i, tên vai di n g i là Tham quân; còn ngư i kia ăn m c
lôi thôi, kh kh o n n, tên vai di n g i là Thương c t. Hai nhân v t này trong
v khi di n thư ng có nh ng l i i áp khôi hài trào l ng. Tham quân là vai
chính, Thương c t là vai ph . ôi khi Tham quân là i tư ng làm trò cư i và
cu i cùng b Thương c t ánh p.
n th i nhà T ng, Tham quân hí bi n thành T p k ch. Vai di n cũng ch
có hai ngư i: Thương c t (vai kh kh o) ư c i thành tên Phó m t, còn Tham
quân (vai tinh khôn) ư c i tên là Phó t nh. Trong khi di n, di n viên nam cũng
có th hóa trang thành nhân v t n di n xu t, ư c g i là Trang án. n th i
- Nam T ng, vùng t Ôn Châu là nơi n i danh v hí k ch, ca múa, nên s n sinh ra
th lo i ư c g i là Nam hí (hí k ch Nam T ng).
Th i nhà T ng ngh thu t di n không chú ý n các vai n ( án giác). Vai
n ư c x p h ng là « t » (con em). Trong ban hát u là n thì ư c g i là «
t t p k ch». Vai chính ư c g i là Chính án, vai già là Lão án, vai tr là Ti u
án, Trà án, Thi p án, v.v...
Vào th i nhà Nguyên, vai n ( án giác) l i r t ư c xem tr ng. ó cũng là
i m khác bi t gi a t p k ch th i nhà Nguyên và t p k ch th i nhà T ng.
Tính ch t t p k ch th i nhà T ng và th i nhà Nguyên có chung m t tính
ch t là khôi hài, ho t kê, nhưng t p k ch th i nhà Nguyên có nh n m nh thêm tính
ch t phê phán thói i và các t n n xã h i.
T p k ch th i nhà Nguyên là thành t u r t l n và giai o n nh i m
hưng th nh c a nó trong su t hai th k XIII-XIV. Nhi u nhà so n nh ng v di n
tu ng múa hát r t nhi u, kho ng trên 150 ngư i, trong s ó n i ti ng nh t là
Quan Hán Khanh có ít nh t cũng kho ng 60 v tu ng.
- M t m t n dùng trong Kinh k ch.
T p k ch th i nhà Nguyên thâu hóa và chuy n th các tác ph m văn h c
Trung Qu c c i. Trong m t v thư ng có b n h i và ôi khi có thêm ph n phi
l . Vai chính ph i hát trong th i gian di n su t v k ch. Dù các nh c ph c a
Nguyên khúc không còn gi ư c, nhưng qua hình nh và các tư li u còn l i,
ngư i ta ã phát hi n các lo i nh c c g m sáo, tr ng, não b t.
Các nhân v t trong t p k ch th i nhà Nguyên là anh hùng, văn nhân, kĩ n ,
cư ng o, quan tòa, n sĩ, và các vai siêu nhiên (ma, q y, v.v...).
- Cu i th i nhà Nguyên, Nam hí chuy n hóa thành th lo i Truy n kỳ. Truy n
kì t p trung vào các ch tình c m lãng m n trên sân kh u trong su t 200 năm
sau ó. Âm nh c trong th lo i Nam hí bao g m các khúc hát và ca t trong dân
gian, các bài ca dao thôn quê mang tính ch t c thù a phương khá m. Do
v y trong Truy n kì ngh thu t di n ã phát tri n thành h th ng b n gi ng nói a
phương: H i Diêm, D c Dương, Dư Diêu, và Côn Sơn. Các Khúc hát vùng Côn
Sơn ư c g i là Côn khúc th ng lĩnh sân kh u t cu i th i nhà Minh.
n th i nhà Thanh thì Côn khúc ư c g i là Nhã b , r t ư c gi i sĩ phu
trí th c hâm m . Vào giai o n Côn Khúc suy tàn, các lo i hí k ch a phương m i
có d p n r và ư c g i theo tên a phương như Xuyên k ch c a vùng T Xuyên,
Tương k ch c a vùng Tương Dương, cho n C ng k ch, Huy k ch, v.v... mà sau
này t t c ư c g i là chung là Kinh K ch. Kinh k ch ôi khi ư c di n gi i là lo i
hát k ch B c Kinh.
Ngày nay, gi i tr Trung Qu c không còn ham thích lo i ngh thu t sân
kh u tu ng c này n a.
Trong Kinh k ch thư ng hay có các màn nhào l n, xi c, và di n trò và
không có v trí gì trong võ thu t Trung Hoa. Nhưng võ thu t Trung Hoa ã thâm
nh p vào lo i hình ngh thu t này và góp s c làm giàu thêm cho khung c nh Văn
hóa Trung Hoa.
Sau này các di n viên Kinh k ch ư c ào t o bài b n thư ng chuy n sang
thành các di n viên võ thu t trong i n nh như Quan c Hưng là ngư i u tiên
di n vai Hoàng Phi H ng, Thành Long (còn g i là Jackie Chan) trong các th lo i
phim võ hài do anh i m i phong cách cùng v i H ng Kim B o thoát ra kh i
t m nh hư ng c a th lo i phim Kungfu c a Lý Ti u Long kh i xư ng t cu i
th p k 1960, L c Ti u Linh ng trong vai Tôn Ng Không trong b phim truy n
- hình nhi u t p Tây du kí ư c chuy n th t tác ph m văn h c cùng tên c a nhà
văn Ngô Th a Ân th i nhà Minh, ...
Có th nói r ng Kinh k ch ã góp ph n làm phong phú di n m o c a i n
nh H ng Kông và Trung Qu c hi n i. Do ó có ngư i cho r ng trong th lo i
phim quy n cư c c a H ng Kông có hai lo i võ thu t là võ thu t th t s c a các
võ sư và quy n sư tham gia di n và võ thu t sân kh u c a nh ng di n viên Kinh
k ch chuy n sang.
nguon tai.lieu . vn
