- Trang Chủ
- Tài chính - Ngân hàng
- Khóa luận tốt nghiệp Tài chính Ngân hàng: Thực trạng công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Thủy An, Cục Hải quan Thừa Thiên Huế
Xem mẫu
- ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
uế
KHOA TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
ếH
ht
Kin
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ
XUẤT NHẬP KHẨU TẠI CHI CỤC HẢI QUAN THỦY AN,
ọc
CỤC HẢI QUAN THỪA THIÊN HUẾ
ih
Đạ
ng
PHẠM THỊ QUỲNH TRANG
ờ
Trư
Niên khóa: 2013 - 2017
- ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
uế
KHOA TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
ếH
ht
Kin
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ
XUẤT NHẬP KHẨU TẠI CHI CỤC HẢI QUAN THỦY AN,
ọc
CỤC HẢI QUAN THỪA THIÊN HUẾ
ih
Đạ
ng
Sinh viên thực hiện Giáo viên hướng dẫn
Phạm Thị Quỳnh Trang Th.S Lê Hoàng Anh
ờ
Lớp : K47 TCDN
Niên khóa: 2013 - 2017
Trư
Huế, tháng 05 năm 2017
- TÓM TẮT ĐỀ TÀI
Trong những năm trở lại đây, thu thuế xuất nhập khẩu hiện đang đối mặt với
uế
nhiều khó khăn khiến cho nguồn thu từ thuế xuất nhập khẩu giảm mạnh, ảnh hưởng
tới số thu ngân sách nhà nước. Việc cải cách hành chính trong công tác quản lý thu
ếH
thuế xuất nhập khẩu sao cho khắc phục được những hạn để đảm bảo nguồn thu ngân
sách là yêu cầu vô cùng quan trọng hiện nay của ngành Hải quan Việt Nam nói
chung và các cục Hải quan các tỉnh nói riêng. Trên cơ sở đó, tôi quyết định nghiên
ht
cứu về công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục Hải quan địa phương
với đề tài “Thực trạng công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục
Hải quan Thủy An, Cục Hải quan Thừa Thiên Huế”.
Kin
Mục tiêu của đề tài là dựa trên cơ sở khoa học về thuế xuất nhập khẩu và
công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu, thực hiện đánh giá về thực trạng quản lý
thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Thủy An, Cục Hải quan Thừa Thiên
Huế giai đoạn 2013-2016, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu
ọc
thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Thủy An trong thời gian tới.
ih
Nội dung đề tài gồm 3 chương. Chương 1 trình bày về cơ sở khoa học về
quản lý thu thuế xuất nhập khẩu, gồm cơ sở lí luận về thuế xuất nhập khẩu, công tác
quản lý thu thuế xuất nhập khẩu và các nội dung liên quan; và kinh nghiệm trong
Đạ
quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại một số địa phương
Trên cơ sở đó, chương 2 đi vào phản ánh thực trạng công tác quản lý thu thuế
xuất nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Thủy An, gồm các khâu quản lý khai tính thuế;
ng
quản lý thu nộp thuế; quản lý miễn giảm hoàn thuế; kiểm tra sau thông quan và xử lý
vi phạm; tuyên tuyền hỗ trợ người nộp thuế. Từ đó chỉ ra những điểm đạt được và các
ờ
mặt hạn chế cùng lí do của hạn chế trong quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại đơn vị.
Trư
Chương 3 trình bày định hướng và quan điểm đổi mới trong công tác quản
lý, đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu thuế
xuất nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Thủy An trong thời gian tới.
- Lời Cảm Ơn
uế
Khóa luận tốt nghiệp với đề tài “Thực trạng công tác quản lý
thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Thủy An, cục Hải
ếH
quan Thừa Thiên Huế” là kết quả của quá trình cố gắng không
ngừng của bản thân và được sự giúp đỡ, động viên khích lệ của các
thầy cô trong khoa Tài chính-Ngân hàng trường Đại học Kinh tế
Huế cùng với các cán bộ công chức tại cơ quan thực tập. Qua trang
ht
viết này tác giả xin gửi lời cảm ơn tới những người đã giúp đỡ tôi
trong thời gian thực hiện đề tài vừa qua.
Kin
Tôi xin tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với thầy
giáo Ths. Lê Hoàng Anh đã trực tiếp tận tình hướng dẫn cũng
như cung cấp tài liệu thông tin khoa học cần thiết cho đề tài này.
ọc
Xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Chi cục Hải quan Thủy
An, Cục Hải quan Thừa Thiên Huế và các công chức Đội Tổng
hợp tại đơn vị đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành tốt thời gian
ih
thực tập cuối khóa cũng như đề tài tốt nghiệp
Xin chân thành cảm ơn.
Đạ
Tác Giả
Phạm Thị Quỳnh Trang
ờ ng
Trư
- MỤC LỤC
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................1
uế
PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU. ........................................5
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT NHẬP
ếH
KHẨU...........................................................................Error! Bookmark not defined.
1.1 Cơ sở lý luận về quản lý thu thuế xuất nhập khẩu ..............................................5
1.1.1 Thuế xuất nhập khẩu ......................................................................................5
1.1.1.1 Khái niệm thuế xuất nhập khẩu.................................................................5
ht
1.1.1.2 Đặc điểm chung của thuế xuất nhập khẩu.................................................5
1.1.1.3 Vai trò của thuế xuất nhập khẩu................................................................7
Kin
1.1.1.4 Đối tượng nộp thuế, đối tượng chịu thuế xuất nhập khẩu.........................9
1.1.1.5 Căn cứ tính thuế, phương pháp tính thuế xuất nhập khẩu ......................11
1.1.1.6 Trị giá tính thuế xuất nhập khẩu .............................................................14
1.1.2 Quản lý thu thuế xuất nhập khẩu .................................................................16
ọc
1.1.2.1 Khái niệm quản lý thu thuế xuất nhập khẩu............................................16
1.1.2.2 Mục tiêu cơ bản của quản lý thu thuế xuất nhập khẩu............................18
ih
1.1.2.3 Nội dung quản lý thu thuế xuất nhập khẩu .............................................19
1.1.2.3.1 Quản lý khai thuế, tính thuế ...............................................................19
1.1.2.3.2 Quản lý thu nộp thuế ..........................................................................24
Đạ
1.1.2.3.3 Quản lý hoàn, miễn giảm thuế ...........................................................26
1.1.2.3.4 Kiểm tra, thanh tra thuế......................................................................29
1.1.2.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu..30
ng
1.1.2.5 Hệ thống VNACCS/VCIS ......................................................................31
1.2 Kinh nghiệm quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại một số đơn vị Hải quan......34
ờ
1.2.1 Cục Hải quan Đồng Nai ...............................................................................34
Trư
1.2.2 Chi cục Hải quan Nam Định ........................................................................35
1.2.3 Chi cục Hải quan quản lý các khu công nghiệp tỉnh Hà Nam .....................36
1.2.4 Bài học kinh nghiệm rút ra cho Chi cục Hải quan Thủy An........................37
- CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU
TẠI CHI CỤC HẢI QUAN THỦY AN, CỤC HẢI QUAN THỪA THIÊN HUẾ
uế
...................................................................................................................................39
2.1 Giới thiệu tổng quan về Chi cục Hải quan Thủy An, Cục Hải quan Thừa Thiên
Huế ............................................................................................................................39
ếH
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ................................................................39
2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ ..............................................................................40
2.1.3: Tổ chức bộ máy quản lý .............................................................................42
ht
2.1.4 Tình hình thu thuế tại đơn vị giai đoạn 2013-2016......................................43
2.2 Thực trạng quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Thủy An,
Kin
Cục Hải quan Thừa Thiên Huế giai đoạn 2013-2016 ...............................................48
2.2.1 Quản lý khai, tính thuế .................................................................................48
2.2.2 Quản lý thu nộp thuế ....................................................................................56
2.2.3 Quản lý miễn, giảm hoàn thuế .....................................................................59
ọc
2.2.3.1 Quản lí miễn thuế ....................................................................................59
2.2.3.2 Quản lí hoàn thuế ....................................................................................61
2.2.4 Kiểm tra sau thông quan và xử lý vi phạm ..................................................66
ih
2.2.5 Công tác tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế ..............................................67
2.3 Đánh giá công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Thủy
Đạ
An, Cục Hải quan Thừa Thiên Huế giai đoạn 2013-2016 ........................................68
2.3.1 Kết quả đạt được ..........................................................................................68
2.3.1.1 Kết quả về mặt tổ chức quản lý...............................................................68
ng
2.3.1.2 Kết quả thu thuế .....................................................................................71
2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân ..................................................................71
2.4.2.1 Hạn chế ...................................................................................................71
ờ
2.4.2.2 Nguyên nhân của hạn chế .......................................................................72
Trư
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG, MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU
TẠI CHI CỤC HẢI QUAN THỦY AN TRONG THỜI GIAN TỚI.................75
- 3.1 Phương hướng hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục
Hải quan Thủy An trong thời gian tới.......................................................................75
uế
3.2 Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi
cục Hải quan Thủy An trong thời gian tới ................................................................76
3.2.1 Tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ đối tượng nộp thuế....................76
ếH
3.2.2 Tăng cường công tác quản lý phân loại hàng hóa, giá tính thuế, xuất xứ
hàng hóa ....................................................................................................................77
3.2.3 Theo dõi và quản lý chặt chẽ các khoản nợ, tổ chức cưỡng chế những khoản
ht
nợ đọng dây dưa kéo dài theo đúng quy định của pháp Luật ...................................78
3.2.4 Nâng cao trình độ cho cán bộ cơ sở .............................................................79
Kin
3.2.5 Xây dựng cơ sở vật chất hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt
động quản lý thuế ......................................................................................................80
3.3 Một số kiến nghị...............................................................................................81
KẾT LUẬN ..............................................................................................................84
ọc
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................85
PHỤ LỤC .................................................................................................................87
ih
Đạ
ờ ng
Trư
- DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT
1. BVMT : Bảo vệ môi trường
uế
2. CNTT : Công nghệ thông tin
3. CP : Cổ phần
ếH
4. DN : Doanh nghiệp
5. FTA : Free Trade Agreement (Hiệp định thương mại tự do)
ht
6. GTGT : Giá trị gia tăng
7.NK : Nhập khẩu
8. TPP
Kin
: Trans-Pacific Partnership Agreement (Hiệp định Đối tác
xuyên Thái Bình Dương)
9. TTĐB : Tiêu thụ đặc biệt
ọc
10. TNHH : Trách nhiệm hữu hạn
11. UNC : Ủy nhiệm Chi
ih
12. VAT : Value Added Tax (Thuế giá trị gia tăng)
13. VNACCS : Vietnam Automated Cargo Clearance System
Đạ
(Hệ thống thông quan tự động)
14.XK : Xuất khẩu
ng
15.XNK : Xuất nhập khẩu
ờ
Trư
i
- DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ
uế
Sơ đồ 1.1 Nội dung quản lý thu thuế tại cơ quan thuế (trang 19)
Sơ đồ 2.1: Bộ máy quản lý của Chi cục Hải quan Thủy An (trang 43)
ếH
Sơ đồ 2.2: Quy trình quản lí khai, tính thuế tại Chi cục Hải quan Thủy An (trang
48)
Biểu đồ 2.3: Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu tại Chi cục Hải quan Thủy An thống
kê theo kim ngạch nhập khẩu (trang 53)
ht
Sơ đồ 2.4: Quy trình quản lý thu nộp thuế tại Chi cục Hải quan Thủy An (trang 56)
Sơ đồ 2.5: Quy trình quản lý miễn thuế tại Chi cục Hải quan Thủy An (trang 59
Kin
Sơ Đồ 2.6: Quy trình quản lý hoàn thuế đối với tiền thuế nộp thừa (trang 62)
ọc
ih
Đạ
ờ ng
Trư
ii
- Trư
ờ ng
Đạ
ih
ọc
Kin
ht
ếH
uế
iii
- DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1 Chi tiết số thu nộp ngân sách nhà nước tại Chi cục Hải quan Thủy An từ
uế
năm 2013-2016 (trang 44)
Bảng 2.2 : Số thuế nợ đọng tại Chi cục Hải quan Thủy An từ năm 2013-2016 (trang
ếH
47)
Bảng 2.3: Số lượng doanh nghiệp tại Chi cục Hải quan Thủy An từ năm 2013 –
2016. (trang 551)
Bảng 2.4: Danh sách một số doanh nghiệp thường đăng kí thủ tục tại Chi cục Hải
ht
quan Thủy An (trang 52)
Bảng 2.5: Tình hình miễn thuế tại Chi cục Hải quan Thủy An giai đoạn 2013-2016
(trang 60)
Kin
Bảng 2.6: Tình hình hoàn thuế tại Chi cục Hải quan Thủy An giai đoạn 2013-2016
(trang 64)
ọc
ih
Đạ
ờ ng
Trư
iv
- PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do nghiên cứu:
uế
Trong bối cảnh đất nước hội nhập vào nền kinh tế quốc tế như hiện nay, các
hoạt động thương mại quốc tế dần trở thành lĩnh vực quan trọng và không thể thiếu
ếH
trong hệ thống kinh tế. Xuất nhập khẩu (XNK) vì vậy ngày càng có vai trò to lớn
trong sự phát triển của mỗi quốc gia. Nguồn thu từ thuế XNK trở thành nguồn thu
vô cùng quan trọng, ngày càng Chiếm tỉ lệ cao trong ngân sách nhà nước. Công tác
ht
thu thuế XNK để đảm bảo nguồn thu cho ngân sách do đó trở thành vấn đề vô cùng
cấp bách và thiết yếu. Trong những năm trở lại đây, thu thuế XNK hiện đang đối
Kin
mặt với nhiều khó khăn do tác động từ nhiều yếu tố: biến động giá cả các mặt hàng
xuất khẩu chủ yếu như dầu thô, than đá, ô tô, các chính sách XNK của nhà nước,
ảnh hưởng từ các hiệp đinh thương mại tự do FTA, các thị trường là bạn hàng lớn
của Việt Nam cả về XNK có dấu hiệu tăng trưởng chậm…khiến cho nguồn thu từ
thuế XNK giảm mạnh. Bên canh đó, hệ thống chính sách và cơ chế quản lý thuế
ọc
chưa đồng bộ, nạn buôn lậu và gian lận trốn thuế còn phổ biến, tình trạng Chiếm
dụng tiền thuế, nợ thuế kéo dài và chưa được xử lý triệt để, việc kiểm tra chấp hành
ih
chính sách thuế XNK chưa được chú trọng đúng mức gây thất thu thuế nghiêm
trọng, làm tổn thất lớn cho ngân sách nhà nước. Do đó, xây dựng công tác quản lý
Đạ
thu thuế XNK sao cho khắc phục được những hạn chế chủ quan và giảm thiểu
những hạn chế khách quan là yêu cầu vô cùng quan trọng hiện nay của ngành Hải
quan Việt Nam nói chung và các cục Hải quan các tỉnh nói riêng.
ng
Năm 2016 qua, Cục Hải quan Thừa Thiên Huế đã đạt được những kết quả
nổi bật về vượt thu dự toán trong năm: tính đến thời điểm 5/9, Hải quan Thừa Thiên
Huế thu ngân sách đạt 295 tỷ đồng, đạt 107% dự toán năm 2016, đạt hơn 93% chỉ
ờ
tiêu phấn đấu. Trong đó, Chi cục Hải quan Thủy An từ khi triển khai thủ tục Hải
Trư
quan điện tử đã đạt được kết quả ấn tượng, là đơn vị chủ lực Chiếm tới 70% ngân
sách của Cục Hải quan Thừa Thiên Huế, trở thành địa chỉ tin cậy của nhiều doanh
nghiệp. Tuy nhiên kết quả này vẫn chưa tương xứng với tiềm lực của Chi cục. Còn
tồn tại những hạn chế và thiếu sót trong các khâu quản lý ảnh hưởng đến kết quả thu
1
- thuế của Chi cục. Để đảm bảo nguồn thu bền vững cho năm 2017 và những năm
tiếp theo, đơn vị pHải tiếp tục nỗ lực rất nhiều trong cải cách hành chính. Nhằm mục
đích tìm hiểu về thực trạng quản lý thu thuế xuất nhập khẩu từ đó đưa ra những giải
uế
pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu thuế tại Chi cục, tôi xin thực hiên đề
tài “Thực trạng công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục Hải quan
ếH
Thủy An, Cục Hải quan Thừa Thiên Huế”
2. Mục tiêu nghiên cứu:
*Mục tiêu tổng quát:
ht
Trên cơ sở khoa học về thuế XNK và công tác quản lý thu thuế XNK, đề tài
đã thực hiện đánh giá về thực trạng quản lý thu thuế XNK tại Chi cục trong thời
Kin
gian từ 2013-2016, từ đó đề xuất giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý thu thuế
XNK tại Chi cục Hải quan Thủy An thuộc Cục Hải quan Thừa Thiên Huế.
*Mục tiêu cụ thể:
-Giới thiệu tổng quan về Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu tại Việt Nam.
ọc
-Khái quát các nội dung liên quan đến công tác quản lý thu thuế XNK tại cơ
quan Hải quan.
ih
-Thu thập số liệu nhằm phản ánh thực trạng công tác quản lý thu thuế XNK
tại Chi cục Hải quan Thủy An.
Đạ
-Đánh giá những điểm đạt được và hạn chế, từ đó đưa ra một số giải pháp
nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu thuế XNK tại Chi cục Hải quan Thủy An
trong thời gian tới.
ng
3. Đối tượng nghiên cứu:
Hoạt động quản lý thu thuế XNK tại Chi cục Hải quan Thủy An.
ờ
4. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu:
Trư
* Nhiệm vụ nghiên cứu
2
- Làm rõ các nội dung của đề tài bằng nghiên cứu lý luận và tìm hiểu thực tế,
phân tích đánh giá nội dung công tác quản lý thu thuế XNK tại Chi cục, từ đó đề
uế
xuất các biện pháp khả thi để hoàn thiện công tác này.
*Phạm vi nghiên cứu
ếH
Địa bàn thu thuế XNK do Chi cục Hải quan Thủy An quản lý, trong thời gian
từ 03/01/2017 đến 29/04/2017, sử dụng số liệu thu thập từ 2013-2016
5. Phương pháp nghiên cứu:
ht
-Phương pháp tổng hợp thông tin: tham khảo tài liệu trên internet, Luật thuế
XNK, Luật Hải quan và các Thông tư, Nghị định liên quan để đưa ra cơ sở lý luận
cơ bản về thuế XNK.
Kin
-Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: phỏng vấn công chức Đội Tổng hợp để
nắm được quy trình quản lý thu thuế XNK.
-Phương pháp quan sát: quan sát quá trình làm việc, ghi chép lưu trữ chứng
ọc
từ của các công chức.
-Phương pháp xử lý số liệu: thống kê, so sánh phân tích số liệu qua các năm
ih
từ 2013-2016, tổng hợp để đưa ra kết luận.
-Phương pháp tham khảo: tham khảo có chọn lọc các đề tài nghiên cứu có
Đạ
liên quan.
6. Cấu trúc đề tài nghiên cứu:
Phần I: Đặt vấn đề.
ng
Phần II: Nội dung và kết quả nghiên cứu (gồm 3 chương).
ờ
Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý thu thuế XNK.
Trư
Chương 2: Thực trạng quản lý thu thuế XNK tại Chi cục Hải quan Thủy An,
Cục Hải quan Thừa Thiên Huế.
3
- Chương 3: Phương hướng, một số giải pháp và kiến nghị hoàn thiện công tác
quản lý thu thuế XNK tại Chi cục Hải quan Thủy An trong thời gian tới.
uế
Phần III: Kết luận.
ếH
ht
Kin
ọc
ih
Đạ
ờ ng
Trư
4
- PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ THU THUẾ
uế
XNK
1.1 Cơ sở lý luận về quản lý thu thuế XNK
ếH
1.1.1 Thuế XNK
1.1.1.1 Khái niệm thuế XNK
ht
Cho đến thời điểm hiện nay, chưa có một khái niệm đồng nhất về thuế xuất
khẩu (XK), thuế nhập khẩu (NK). Thuế XK, thuế NK thường có tên gọi chung là
Kin
thuế quan (Custom duty). Đây là loại thuế mà các nước dùng để đánh vào hàng hóa
XNK tại cửa khẩu, là một biện pháp tài chính nhằm huy động nguồn thu cho ngân
sách nhà nước, bảo hộ sản xuất và can thiệp vào quá trình hoạt động ngoại thương,
buôn bán trao đổi hàng hóa giữa các quốc gia theo những mục đích nhất định.
ọc
Giáo trình thuế của Học viện Tài chính định nghĩa: Thuế XK, thuế NK là sắc
thuế đánh vào hàng hoá XK, NK theo quy định của pháp Luật Việt Nam [1, tr.104]
ih
Theo Đỗ Đức Minh (2010), Giáo trình Lý Thuyết Thuế, NXB Tài Chính, Hà
Nội định nghĩa: Thuế NK là sắc thuế đánh vào hàng hóa NK theo quy định của pháp
Luật Việt Nam [2, tr.104]
Đạ
Theo từ điển Kinh tế học (Anh - Việt giải thích): “Thuế NK (Impoprt duty) là
khoản thuế mà Chính phủ đánh vào sản phẩm NK. Thuế NK được sử dụng để tăng
nguồn thu cho Chính phủ và bảo vệ các ngành sản xuất trong nước khỏi sự cạnh
ng
tranh của nước ngoài” [3, tr.439]
Trên cơ sở nghiên cứu sự ra đời của thuế XNK cùng như các quan niệm về thuế
ờ
XNK ở các góc độ nghiên cứu khác nhau, có thể hiểu khái niệm chung về thuế XNK
Trư
như sau: Thuế XNK là một phần thu nhập được tạo ra từ các hoạt động XNK hàng hoá
mà các tổ chức, cá nhân có nghĩa vụ pHải đóng góp cho Nhà nước theo quy định của
pháp Luật thuế XK, NK nhằm đáp ứng nhu cầu Chi tiêu của Nhà nước
1.1.1.2 Đặc điểm chung của thuế XNK
5
- - Thứ nhất, thuế XNK là một loại thuế gián thu.
Thường người XNK hàng hóa là các đơn vị sản xuất kinh doanh. Họ không trực
uế
tiếp tiêu dùng sản phẩm mà sẽ bán lại sản phẩm đó. Nhà sản xuất, nhà XK, NK là
người nộp thuế nhưng không pHải là người chịu thuế. Họ chỉ là đơn vị trung gian nộp
ếH
dùm thuế cho người tiêu dùng, sau đó các trung gian này lại chuyển thuế này vào Chi
phí tính vào hàng hóa và dịch vụ. Do vậy đối tượng chịu thuế là người tiêu dùng cuối
cùng. Một số trường hợp khi hàng hóa được NK về để sử dụng, tiêu dùng thì khi ấy
người tiêu dùng là người nộp thuế đồng thời là người chịu thuế. Khi đó thuế NK có
ht
tính chất là thuế trực thu
- Thứ hai, đối tượng chịu thuế XNK là hàng hóa được phép XNK qua biên
Kin
giới của một nước. Chỉ có những hàng hóa được vận chuyển hợp pháp qua biên giới
một nước mới là đối tượng chịu thuế XNK. Có hai quan điểm về vấn đề này: quan
điểm thứ nhất cho rằng thuế XNK nên đánh vào tất cả các loại hàng hóa ra vào lãnh
thổ quốc gia không kể là hợp pháp hay bất hợp pháp vì nhà nước pHải bỏ ra Chi phí
ọc
để kiểm tra, hơn nữa việc đánh thuế và tịch thu hàng hóa XNK trái phép sẽ là chế
tài mạnh hơn đối với hành vi này; quan điểm thứ hai cho rằng nếu đánh thuế lên
ih
hàng hóa không được phép XNK sẽ phần nào hợp thức hóa việc XNK này, các cá
nhân tổ chức sẽ XNK ổ ạt dẫn đến công tác quản lý thuế phức tạp, dễ nảy sinh tiêu
Đạ
cực
-Thứ ba, thuế XNK là loại thuế ít ổn định. Thu ngân sách từ loại thuế này
phụ thuộc nhiều vào cung cầu hàng hóa trên thị trường, vào các yếu tố quốc tế như
ng
sự biến động kinh tế thế giới, xu hướng thương mại quốc tế, khả năng kiểm soát nạn
buôn lậu và nhất là phụ thuộc vào sự giao lưu liên minh, liên kết và hội nhập kinh tế
thế giới của mỗi quốc gia. Sự biến động kinh tế thế giới và xu hướng thương mại
ờ
quốc tế trong từng thời kì tác động trực tiếp đến hoạt động XNK, nhất là trong giai
Trư
đoạn tự do hóa thương mại, mở cửa và hội nhập quốc tế như hiện nay
-Thứ tư, thuế XNK gắn chặt với hoạt động XNK, do đó cũng là bộ phận
không thể tách rời đối với hoạt động ngoại thương. Hoạt động ngoại thương giữ vai
6
- trò quan trọng đối với nền kinh tế quốc dân. Thuế XNK là công cụ quan trọng của
nhà nước nhằm kiểm soát hoạt động ngoại thương thông qua việc kê khai, tính thuế
uế
đối với hàng hóa XNK. Việc đánh thuế XNK thường căn cứ vào giá trị và chủng
loại hàng hóa cũng như chính sách thương mại, quan hệ đối ngoại của các quốc gia
theo từng thời kì.
ếH
1.1.1.3 Vai trò của thuế XNK
-Một là, đóng góp phần lớn vào nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
ht
Thuế XNK Chiếm một phần không nhỏ trong thu ngân sách nước ta. Thông
qua thuế XNK nhà nước huy động một phần thu nhập được tạo ra từ hoạt động
XNK hàng hoá để tập trung vào ngân sách. Tùy thuộc vào từng thời kỳ, giai đoạn
Kin
lịch sử khác nhau, sự phát triển kinh tế đối ngoại và quan điểm sử dụng mà thuế
XNK có vai trò khác nhau ở những quốc gia khác nhau trong việc tạo lập nguồn thu
cho ngân sách nhà nước. Đối với các nước phát triển, số thu từ thuế XNK Chiếm
một tỷ trọng không đáng kể trong tổng thu ngân sách nhà nước. Còn ở các nước
ọc
đang phát triển, thuế XNK luôn Chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng thu ngân sách. Ở
Việt Nam trong những năm qua, thuế XNK Chiếm khoảng 25 - 30% trong tổng thu
ih
về thuế. Thực tế cho thấy, thực hiện các cam kết trong ASEAN, WTO và các FTA
khác, số thu ngân sách liên quan đến thuế XNK đang có xu hướng giảm trong các
Đạ
năm gần đây, đặc biệt khi Việt Nam tham gia TPP (Hiệp định Đối tác xuyên Thái
Bình Dương), theo đó các nước tham gia hiệp định cam kết cắt giảm thậm chí xóa
bỏ hàng rào thuế quan trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên tỷ trọng thu từ hoạt
ng
động XNK có thể giảm tiếp, nhưng số thu tuyệt đối sẽ vẫn tăng. Nguyên nhân là bởi
mỗi hiệp định đều có tác động đa Chiều làm dịch chuyển thị trường XNK, do đó
nguồn thu ngân sách có thể giảm ở thị trường này nhưng lại tăng ở thị trường khác.
ờ
Mặt khác, tuy thuế XNK giảm, nhưng các khoản thu khác từ hàng hóa XNK như
Trư
thuế GTGT, thuế tiêu thụ đặc biệt vẫn được duy trì nên sẽ bù đắp phần nào.Như
vậy, quy mô thu ngân sách nhà nước từ XNK vẫn ổn định trong ngắn hạn.
7
- -Hai là, kiểm soát và điều tiết hoạt động XNK hàng hóa, đinh hướng người
tiêu dùng.
uế
Các loại thuế bổ sung hoặc thuế quan đối với hàng NK khiến cho việc các
DN nước ngoài cố gắng bán sản phẩm ở một nước khác không được khuyến khích.
ếH
Các thứ thuế này khiến cho việc NK vào nước ngoài hoặc là quá đắt hoặc là gần
như không thể cạnh tranh nếu hàng rào thuế quan không tồn tại. Điều này có thể
dẫn đến việc số lượng hàng hoá để lựa chọn ít hơn và chất lượng thấp hơn cho
người tiêu dùng. Thuế NK cấu thành trong giá cả hàng hoá, làm giá hàng hoá tăng,
ht
do đó có tác dụng điều tiết hoạt động NK và hướng dẫn tiêu dùng; bởi vì lượng
hàng hoá NK phụ thuộc vào sức tiêu thụ của hàng hoá đó, yếu tố này phụ thuộc vào
Kin
giá cả. Khi người tiêu dùng mua một hàng NK với giá cao hơn vì mức thuế áp vào
nó, người tiêu dùng sẽ có ít tiền hơn để Chi tiêu vào những thứ khác. Điều này buộc
người tiêu dùng hoặc mua ít hàng NK hoặc ít hơn một số hàng hoá khác, cuối cùng
giảm sức mua của người tiêu dùng. Giá cả cao hay thấp sẽ quyết định giảm hay tăng
ọc
sức cạnh tranh của hàng hoá đó trên thị trường. Như vậy, thông qua thuế NK, nhà
nước điều tiết việc NK hàng hoá, đồng thời hạn chế việc tiêu dùng hàng hoá xa xỉ
ih
hoặc các loại hàng hoá không được khuyến khích sử dụng như: thuốc lá, rượu, bia.
-Ba là, góp phần bảo hộ và khuyến khích sản xuất trong nước.
Đạ
Bảo hộ hợp lý nền sản xuất trong nước tránh khỏi sự cạnh tranh khốc kiệt từ
bên ngoài được coi là hết sức cần thiết đối với các nước. Điều này được thể hiện rõ
nét thông qua thuế XNK. Để kích thích sản xuất trong nước phát triển, kích thích
ng
sản xuất hàng hoá XK, nhà nước đánh thuế rất thấp hoặc không đánh thuế vào hàng
XK. Khuyến khích XK hàng hoá đã qua chế biến, hạn chế XK nguyên liệu thô.
Đánh thuế NK thấp đối với hàng hoá máy móc thiết bị trong nước chưa sản xuất
ờ
được và đánh thuế NK cao đối với hàng hoá máy móc thiết bị trong nước đã sản
Trư
xuất được hoặc hàng hoá tiêu dùng xa xỉ. Để chống lại xu hướng cạnh tranh không
cân sức giữa hàng hoá trong nước và hàng hoá ngoại nhập. Hàng hoá NK do bị
đánh thuế NK nên về lý thuyết giá cả hàng hoá này trên thị trường NK sẽ tăng lên,
8
- trong khi đó, các hàng hoá được sản xuất trong nước do không pHải chịu thuế NK
(hoặc chỉ chịu thuế NK do phần nguyên liệu hoặc máy móc NK) nên giá cả của
uế
chúng có xu hướng rẻ hơn và do đó, sức cạnh tranh lớn hơn hàng hoá ngoại nhập.
Điều này cho thấy, việc đánh thuế NK thực chất là một biện pháp để bảo vệ sản
xuất trong nước, khi chính phủ nhận thấy những bất lợi nghiêng về phía hàng hoá
ếH
được sản xuất từ phía các DN trong nước. Mặt khác, thuế NK giúp các DN sản xuất
kinh doanh các ngành còn non trẻ trong nước có thời gian trường thành và sinh lời,
từ đó có thể cạnh tranh với hàng hoá NK
ht
-Bốn là, khẳng định chủ quyền quốc gia và chống phân biệt đối xử trong
thương mại quốc tế, góp phần thực hiện chính sách đối ngoại của đất nước
Kin
Bất kể một loại hàng hóa nào khi NK vào Việt Nam đều pHải khai báo, xuất
trình để kiểm tra và nộp thuế (nếu có). Mọi hành động phân biệt đối xử đối với hàng
hóa Việt Nam nếu làm tổn hại đến sản xuất trong nước sẽ chịu các biện pháp trả đũa
bằng việc áp dụng thuế XNK bổ sung. Các quốc gia cũng có thể ấn định mức thuế
ọc
như là một kỹ thuật trả đũa nếu họ cho rằng một đối tác thương mại đã không chơi
theo Luật.Việc trả đũa cũng có thể được thực hiện nếu một đối tác thương mại đi
ih
ngược lại các mục tiêu chính sách đối ngoại của chính phủ. Thuế NK có thể đánh
cao đối với các mặt hàng của các nước có chính sách phân biệt quốc gia đối với
Đạ
nước mình hay cho một số nước đã kí hiệp định thương mại thuế quan. Nhà nước
phân biệt khu vực thuế cho từng nước đã có hiệp định thương mại với nước mình
đối với từng mặt hàng cụ thể.
1.1.1.4 Đối tượng nộp thuế, đối tượng chịu thuế XNK
ng
Theo điều 2, điều 3 chương I Luật thuế XK, thuế NK 107/2016/QH13
ờ
a)Đối tượng chịu thuế:
Trư
1. Hàng hóa XK, NK qua cửa khẩu, biên giới Việt Nam.
2. Hàng hóa XK từ thị trường trong nước vào khu phi thuế quan, hàng hóa
NK từ khu phi thuế quan vào thị trường trong nước.
9
nguon tai.lieu . vn