Xem mẫu

  1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP.HỒ CHÍ MINH KHOA ĐÀO TẠO ĐẶC BIỆT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP NGÀNH TÀI CHÍNH ĐỀ TÀI GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN SVTH: ĐẶNG NGỌC DUNG MSSV: 1054032095 Ngành: TÀI CHÍNH GVHD: ThS. DƯƠNG TẤN KHOA Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2014
  2. LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập tại trường Đại học Mở, em đã được các thầy cô tận tình giảng dạy và truyền đạt lại những kiến thức cần thiết để có thể hoàn thành Báo cáo thực tập tốt nghiệp này. Em xin chân thành cám ơn quý thầy cô của Khoa Đào tạo Đặc biệt. Trước hết, em xin trân trọng cám ơn Thạc sĩ DƯƠNG TẤN KHOA đã hướng dẫn nhiệt tình và bổ sung cho em những kiến thức còn khiếm khuyết để em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này trong thời gian nhanh nhất và hiệu quả nhất. Em cũng xin gửi lời cám ơn chân thành đến Ban lãnh đạo của Agribank chi nhánh Sài Gòn, các Chị ở phòng Kinh doanh ngoại hối. Đặc biệt là chị DIỆP THỊ THANH VÂN - Trưởng phòng Kinh doanh ngoại hối và chị NGUYỄN THÚY QUỲNH – Thanh toán viên đã nhiệt tình giúp đỡ, hướng dẫn, cung cấp những số liệu cần thiết để em hoàn thành Báo cáo thực tập tốt nghiệp của mình đúng thời hạn, đúng yêu cầu, trên cơ sở đó để em có thể hoàn thành khóa luận của mình. Vì thời gian thực tập và tìm hiểu tại Chi nhánh khá ngắn nên bài luận của em không tránh khỏi còn tồn đọng một số sai sót. Do đó, em mong nhận được những nhận xét của thầy cô và các anh chị để Khóa luận được hoàn thiện hơn. Sau cùng em xin kính chúc Quý thầy cô đang giảng dạy tại trường Đại học Mở cùng các Anh Chị đang công tác tại Agribank chi nhánh Sài Gòn được dồi dào sức khỏe và thành công trong công việc cũng như trong cuộc sống. Em xin chân thành cám ơn. Sinh viên thực hiện ĐẶNG NGỌC DUNG i
  3. NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ii
  4. NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. iii
  5. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Nguyên chữ Agribank, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam NHNo&PTNT KDNH Kinh doanh ngoại hối NHTM Ngân hàng thương mại Tp.HCM Thành phố Hồ Chí Minh TTQT Thanh toán quốc tế USD Đơn vị tiền tệ của Mỹ VND Đơn vị tiền tệ của Việt Nam L/C Letter of Credit – Thư tín dụng Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication SWIFT Hiệp hội viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn thế giới ATM Automated Teller Machine – Máy giao dịch tự động POS Point of Sales/Service – Máy chấp nhận thanh toán thẻ WTO World Trade Organization – Tổ chức Thương mại Thế giới FDI Foreign Direct Investment – Đầu tư trực tiếp nước ngoài International Chamber of Commerce ICC Phòng Thương mại Quốc tế The Uniform Customs and Practice for Documentary Credits UCP Quy tắc thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ International Commerce Terms INCOTERMS Các điều khoản thương mại quốc tế iv
  6. MỤC LỤC CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU CHUNG .......................................................................... 1 1.1 LÍ DO CHỌN LĨNH VỰC VÀ CHỦ ĐỀ NGHIÊN CỨU .............................. 1 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ............................................................................... 2 1.2.1 Mục tiêu chung ............................................................................................ 2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể ............................................................................................ 2 1.3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................................... 3 1.4 PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................................................. 3 1.5 KẾT CẤU CỦA KHÓA LUẬN ......................................................................... 4 CHƯƠNG 2. LÍ LUẬN CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ..5 2.1 TỔNG QUAN VỀ TTQT ................................................................................... 5 2.1.1 Khái niệm TTQT ......................................................................................... 5 2.1.2 Đặc điểm của TTQT.................................................................................... 5 2.1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động TTQT của NHTM ......................... 6 2.2 LƯỢC KHẢO MỘT SỐ TÀI LIỆU LIÊN QUAN ........................................ 12 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TTQT CỦA AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ...................................................................................................... 13 3.1 GIỚI THIỆU KHÁT QUÁT VỀ AGRIBANK .............................................. 13 3.2 GIỚI THIỆU KHÁT QUÁT VỀ AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN .... 13 3.2.1 Lịch sử hình thành và phát triển Agribank chi nhánh Sài Gòn ................. 14 3.2.2 Cơ cấu tổ chức nhân sự của Agribank ...................................................... 14 3.2.3 Cơ cấu, chức năng và nhiệm vụ của các phòng ban ................................. 15 3.2.4 Các lĩnh vực hoạt động ............................................................................. 16 3.3 TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG CỦA AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN . 17 3.3.1 Hoạt động huy động vốn ........................................................................... 17 3.3.2 Hoạt động tín dụng .................................................................................... 18 3.3.3 Doanh thu - Chi phí - Lợi nhuận ............................................................... 20 3.3.4 Kinh doanh ngoại tệ. ................................................................................. 22 3.3.5 Các thành tích đạt được ............................................................................. 23 3.3.6 Định hướng phát triển ............................................................................... 23 v
  7. 3.4 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG XUẤT NHẬP KHẨU TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM .................................................................................................................... 24 3.5 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TTQT TẠI AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ........................................................................................................................... 27 3.5.1 Tình hình doanh số xuất nhập khẩu thực hiện qua Agribank chi nhánh Sài Gòn ................................................................................................................... 27 3.5.2 Tỷ trọng của từng phương thức thanh toán trong hoạt động TTQT ......... 28 3.5.3 Tình hình thực hiện TTQT bằng các phương thức tại Agribank Chi nhánh Sài Gòn ................................................................................................................... 30 3.6 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG TTQT TẠI AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ................................................................................................... 42 3.6.1 Về khách hàng ........................................................................................... 42 3.6.2 Về thị phần thanh toán xuất nhập khẩu trên địa bàn ................................. 43 3.6.3 Về mức biểu phí thanh toán ...................................................................... 45 3.7 NHỮNG ƯU ĐIỂM VÀ HẠN CHẾ CỦA AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ........................................................................................................................... 48 3.7.1 Ưu điểm ..................................................................................................... 48 3.7.2 Hạn chế ...................................................................................................... 49 3.7.3 Nguyên nhân của hạn chế ......................................................................... 50 CHƯƠNG 4. NHỮNG GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ............................... 53 4.1 NHỮNG CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CỦA AGRIBANK CHI NHÁNH SÀI GÒN ................................................................................................................... 53 4.1.1 Cơ hội ........................................................................................................ 53 4.1.2 Thách thức ................................................................................................. 53 4.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN ĐỂ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TTQT.54 4.2.1 Hoàn thiện cơ cấu tổ chức ......................................................................... 54 4.2.2 Xây dựng và đa dạng hóa nguồn vốn ngoại tệ .......................................... 55 4.2.3 Nâng cao chất lượng nguồn lực của Chi nhánh ........................................ 56 4.2.4 Về chiến lược kinh doanh ......................................................................... 59 4.2.5 Nâng cao hiệu quả hoạt động và đa dạng hóa dịch vụ TTQT ................... 62 4.3 KIẾN NGHỊ ...................................................................................................... 64 4.3.1 Đối với ngân hàng nhà nước ..................................................................... 64 4.3.2 Về ngân hàng Agribank chi nhánh Sài Gòn .............................................. 64 vi
  8. DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Tình hình huy động vốn của Agribank chi nhánh Sài Gòn .......................... 17 Bảng 3.2: Tình hình về dư nợ cho vay tại Agribank chi nhánh Sài Gòn ...................... 18 Bảng 3.3: Tình hình hoạt động kinh doanh của Agribank chi nhánh Sài Gòn.............. 20 Bảng 3.4: Doanh số mua bán ngoại tệ của Agribank chi nhánh Sài Gòn ..................... 19 Bảng 3.5: Tình hình xuất nhập khẩu của Tp.HCM ....................................................... 24 Bảng 3.6: Doanh số xuất nhập khẩu thực hiện qua Agribankchi nhánh Sài Gòn ......... 27 Bảng 3.7: Tỷ trọng của từng phương thức thanh toán trong hoạt động TTQT tại Agribank chi nhánh Sài Gòn ......................................................................................... 28 Bảng 3.8: Tình hình thực hiện TTQT theo phương thức nhờ thu tại Agribank chi nhánh Sài Gòn ............................................................................................................... 31 Bảng 3.9: Cơ cấu của thanh toán bằng phương thức nhờ thu ....................................... 33 Bảng 3.10: Tình hình thực hiện TTQT theo phương thức chuyển tiền tại Agribank chi nhánh Sài Gòn ............................................................................................................... 35 Bảng 3.11: Cơ cấu của thanh toán bằng phương thức chuyển tiền ............................... 37 Bảng 3.12: Tình hình thực hiện TTQT theo phương thức tín dụng chứng từ tại Agribank chi nhánh Sài Gòn ......................................................................................... 39 Bảng 3.13: Cơ cấu của thanh toán bằng phương thức tín dụng chứng từ ..................... 42 Bảng 3.14: Thị phần doanh số thanh toán xuất nhập khẩu của Agribank chi nhánh Sài Gòn so với kim ngạch xuất nhập khẩu của Tp.HCM .................................................... 44 Bảng 3.15: So sánh phí thanh toán của AGRIBANK với EXIMBANK và VIETCOMBANK.......................................................................................................... 46 vii
  9. DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ Hình 3.1: Sơ đồ Ban Giám đốc...................................................................................... 14 Hình 3.2: Sơ đồ bộ máy tổ chức của Agribank chi nhánh Sài Gòn .............................. 15 Biểu đồ 3.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của Agribankchi nhánh Sài Gòn.............. 20 Biểu đồ 3.2: Doanh số mua bán ngoại tệ của Agribankchi nhánh Sài Gòn .................. 22 Biểu đồ 3.3: Tình hình xuất nhập khẩu của Tp.HCM ................................................... 25 Biểu đồ 3.4 : Doanh số xuất nhập khẩu thực hiện qua Agribank chi nhánh Sài Gòn ... 27 Biểu đồ 3.5: Tỷ trọng của từng phương thức thanh toán trong hoạt động TTQT tại Agribank chi nhánh Sài Gòn ......................................................................................... 29 Biểu đồ 3.6: Tình hình thực hiện TTQT theo phương thức nhờ thu tại Agribank chi nhánh Sài Gòn ............................................................................................................... 31 Biểu đồ 3.7: Cơ cấu của thanh toán bằng phương thức nhờ thu ................................... 33 Biểu đồ 3.8: Tình hình thực hiện TTQT theo phương thức chuyển tiền tại Agribank chi nhánh Sài Gòn ............................................................................................................... 35 Biểu đồ 3.9: Cơ cấu của thanh toán bằng phương thức chuyển tiền ............................. 38 Biểu đồ 3.10: Tình hình thực hiện TTQT theo phương thức tín dụng chứng từ tại Agribank chi nhánh Sài Gòn ......................................................................................... 39 Biểu đồ 3.11: Cơ cấu của thanh toán bằng phương thức tín dụng chứng từ ................ 42 viii
  10. CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU CHUNG 1.1 LÍ DO CHỌN LĨNH VỰC VÀ CHỦ ĐỀ NGHIÊN CỨU Trên thế giới ngày nay, hội nhập kinh tế quốc tế và toàn cầu hóa là một xu hướng phát triển khách quan, xu hướng ấy đang diễn ra với tốc độ mạnh mẽ khiến cho các quốc gia trong khu vực và trên thế giới luôn phải hoạt động giao lưu không ngừng với nhau. Đặc biệt đối với các nước đang phát triển như Việt Nam thì hội nhập kinh tế quốc tế không chỉ là con đường phát triển kinh tế mà còn là đường lối đúng đắn giúp nước ta rút ngắn khoảng cách phát triển so với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Từ sau Đại hội đại biểu lần VI (1986) của Đảng Cộng sản Việt Nam và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII (1996), chủ trương hội nhập nền kinh tế khu vực và thế giới ngày càng được đẩy mạnh sâu rộng. Cùng với xu hướng quốc tế hóa mạnh mẽ nền kinh tế, Việt Nam đã dần khẳng định được vị thế, vai trò của mình và vươn tầm cao mới ra cộng đồng thế giới. Từ chỗ chỉ hợp tác thương mại thông thường và song phương, nước ta đã tiến tới hợp tác kinh tế toàn diện và đa phương. Ngày 11/1/2007, Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Ngày 25/12/2008, Việt Nam đã cùng Nhật Bản đã chính thức kí Hiệp định đối tác kinh tế Việt - Nhật. Đó là các sự kiện quan trọng mở ra các cơ hội cũng như thách thức cho nền kinh tế Việt Nam để tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Kết quả tất yếu của quá trình thúc đẩy các quan hệ ngoại thương và đầu tư quốc tế là việc đòi hỏi phát triển không ngừng các quan hệ thanh toán, tiền tệ và các dịch vụ ngân hàng quốc tế. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vừa và nhỏ - chiếm phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam và các cá nhân có nhu cầu thanh toán quốc tế còn hạn chế về khả năng tài chính cũng như kiến thức về các nghiệp vụ chuyên môn. Chính vì thế các ngân hàng thương mại được xem như là cầu nối giữa các phân khúc thị trường Việt Nam và nền kinh tế thế giới trong lĩnh vực thương mại quốc tế. Bên cạnh các nghiệp vụ truyền thống như hoạt động huy động vốn và hoạt động tín dụng của các ngân hàng hiện nay, hoạt động thanh toán quốc tế góp phần không nhỏ trong việc đáp ứng các nhu cầu được cấp vốn, sử dụng các sản phẩm và dịch vụ tiện ích cần thiết khi giao thương với các nước khác. Hoạt động thanh toán quốc tế không chỉ hỗ trợ các doanh nghiệp dễ dàng giải quyết việc thanh toán trong quá trình xuất nhập khẩu, kiểm tra đảm bảo quyền lợi, giá trị trên hợp đồng và điều chỉnh các sai sót trong chuyên môn; mà còn có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển nền ngoại thương Việt Nam và đóng góp lợi ích to lớn cho các NHTM. Các NHTM vừa có thể tăng thu nhập 1
  11. từ phí dịch vụ thanh toán quốc tế, vừa có thể đẩy mạnh và mở rộng các mặt nghiệp vụ khác như nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ, nghiệp vụ tài trợ xuất nhập khẩu, nghiệp vụ bảo lãnh quốc tế...Quan trọng hơn cả là các NHTM có thể gia tăng uy tín cũng như niềm tin từ khách hàng và thu hút các đối tác tiềm năng. Bên cạnh các cơ hội từ việc mở cửa thị trường, hội nhập quốc tế; các NHTM cũng gặp phải những thách thức, khó khăn khi mà ngày càng nhiều những ngân hàng nước ngoài thành lập ngân hàng con có 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam hoặc áp lực cạnh tranh đến từ các chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Đây là mối quan tâm hàng đầu của các ngân hàng trong nước cả về vốn, công nghệ và trình độ quản lí, trình độ nghiệp vụ. Chính vì vậy mà các ngân hàng trong nước muốn tồn tại và phát triển thì phải không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh của mình về trình độ quản lí, nghiệp vụ và thủ tục… Ngoài ra, các NHTM điều có mục tiêu cơ bản là tồn tại và giữ vững được thị phần, ngoài ra còn có tham vọng nâng cao vị thế và sức mạnh kinh tế của mình và đặc biệt là đẩy mạnh nghiệp vụ thanh toán quốc tế và hoàn thành tốt vai trò là cầu nối quốc tế vì điều đó đem lại nhiều nguồn lợi to lớn và cơ hội quý giá để hợp tác cùng các đối tác trên thế giới. Cùng với xu hướng chung, NHNo&PTNT chi nhánh Sài Gòn cũng đã dần tập trung nâng cao chất lượng các sản phẩm và dịch vụ cung cấp cho nhu cầu TTQT. Để tìm hiểu rõ hơn về thực trạng hoạt động TTQT qua các năm cũng như đề ra một số biện pháp nhằm cải thiện những yếu tố còn hạn chế và phát triển các thế mạnh của ngân hàng, đề tài “Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chi nhánh Sài Gòn” được chọn làm đề tài nghiên cứu trong Khóa luận tốt nghiệp này. 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1 Mục tiêu chung Trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động của Agribank chi nhánh Sài Gòn giai đoạn 2010-2012 nhằm đánh giá được những mặt đạt được và những hạn chế còn tồn đọng, luận văn đề xuất các giải pháp để phát triển hoạt động TTQT tại Agribank chi nhánh Sài Gòn. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể Phân tích khái quát kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2010-2012 của Agribank chi nhánh Sài Gòn. Phân tích khái quát về thực trạng hoạt động TTQT theo từng phương thức và kết quả hoạt động TTQT tại Agribank chi nhánh Sài Gòn trong 2
  12. giai đoạn 2010-2012 nhằm đánh giá những mặt đạt được và hạn chế của hoạt động TTQT. Tìm hiểu về tình hình xuất nhập khẩu tại Tp.HCM giai đoạn 2010-2012 để có một cái nhìn tổng quan về thực trạng hoạt động xuất nhập khẩu. Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến tình hình hoạt động TTQT của ngân hàng. Trên cơ sở đó, tìm ra những hạn chế tồn tại trong hoạt động TTQT và nguyên nhân dẫn đến những hạn chế đó. Từ đó, đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu nói riêng và hoạt động TTQT nói chung tại Agribank chi nhánh Sài Gòn. 1.3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Thu thập Quan sát Phỏng vấn Phân tích, thông tin so sánh Số liệu lấy từ Quan sát tình Tiến hành Phân tích, so sánh báo cáo của chi hình thực tế tại phỏng vấn trực số liệu theo chỉ nhánh. Thông tin chi nhánh nhằm tiếp các cán bộ tiêu tuyệt đối, thu thập từ sách nắm bắt kiến TTQT của ngân tương đối. Qua tham khảo, báo thức về hoạt hàng để tìm đó, đưa ra những mạng, tạp chí, động TTQT của hiểu về thực tế. nhận xét, kết luận chuyên đề ngân hàng. về hoạt động \ TTQT. tốt nghiệp. 1.4 PHẠM VI NGHIÊN CỨU Phạm vi không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu dựa trên những số liệu thứ cấp của phòng KDNH tại Agribank Sài Gòn. Phạm vi thời gian: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu dựa trên những số liệu báo cáo tài chính của 3 năm 2010-2012 của phòng KDNH tại Agribank Sài Gòn. Đối tượng nghiên cứu: Tình hình hoạt động dịch vụ TTQT thực tế tại Agribank chi nhánh Sài Gòn. Các báo cáo về kết quả hoạt động kinh doanh, kết quả 3
  13. của hoạt động TTQT của Chi nhánh, cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, thị trường xuất khẩu chính. Các tài liệu có liên quan do Chi nhánh cung cấp. 1.5 KẾT CẤU CỦA KHÓA LUẬN Ngoài lời cám ơn, mục lục và danh sách bảng biểu, hình, luận văn gồm 4 chương với những nội dung sau:  Chương 1: Giới thiệu chung Chương 1 của luận văn nêu ra lí do chọn lĩnh vực và chủ đề nghiên cứu, xuất phát từ những cơ hội và thách thức mà quá trình mở cửa giao thương, hội nhập kinh tế mang lại cho hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng. Từ đó, xác định được mục tiêu nghiên cứu cụ thể, đối tượng, phạm vi và các phương pháp nghiên cứu để đạt được mục tiêu.  Chương 2: Lí luận chung về hoạt động TTQT Chương 2 của luận văn đề cập tổng quát về khái niệm, các đặc điểm và quan trọng hơn là các nhân tố có ảnh hưởng đến hoạt động TTQT. Những lý thuyết được đề cập trong chương này đều là cơ sở để phân tích cụ thể thực trạng và đánh giá hoạt động TTQT tại Agribank chi nhánh Sài Gòn. Ngoài ra, những đề tài và công trình nghiên cứu liên quan đến TTQT cũng được đề cập và là nguồn tham khảo cho đề tài này.  Chương 3: Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế của Agribank chi nhánh Sài Gòn Chương 3 bao gồm những nội dung quan trọng của bài luận văn này, đề cập đến thực trạng về hoạt động TTQT của Chi nhánh. Luận văn giới thiệu sơ lược về Agribank nói chung và Chi nhánh Sài Gòn nói riêng, tìm hiểu về tình hình hoạt động của Chi nhánh trong giai đoạn 2010-2012. Bên cạnh đó, luận văn cũng đề cập đến thực trạng hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn Tp.HCM và đi sâu vào phân tích thực trạng hoạt động TTQT tại Chi nhánh. Từ đó, nêu ra những nhận xét đánh giá về những mặt đạt được, những hạn chế còn tồn đọng và nguyên nhân của những hạn chế đó.  Chương 4: Giải pháp phát triển hoạt TTQT tại Agribank chi nhánh Sài Gòn Dựa trên những nhược điểm và những nguyên nhân của nhược điểm đã nêu ở chương trước, luận văn đề xuất ra một số giải pháp nhằm phát triển hoạt động TTQT tại Agribank chi nhánh Sài Gòn, từ đó nhằm phát triển hoạt động kinh doanh tại Chi nhánh. 4
  14. CHƯƠNG 2. LÍ LUẬN CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ Trước khi phân tích sâu vào thực trạng hoạt động TTQT tại Agribank chi nhánh Sài Gòn, chương 2 sẽ giới thiệu khái quá về khái niệm, đặc điểm của TTQT và các nhân tố có ảnh hưởng đến hoạt động TTQT của một ngân hàng. Bên cạnh đó, chương này còn đề cập một số tài liệu tham khảo làm cơ sở cho phương pháp nghiên cứu của khóa luận. 2.1 TỔNG QUAN VỀ TTQT 2.1.1 Khái niệm TTQT Trong thời đại ngày nay, trên toàn thế giới, mỗi quốc gia độc lập thường xuyên phải tiến hành những mối quan hệ đa dạng và phức tạp, trên mọi lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa – xã hội, ngoại giao, hợp tác đầu tư…Trong đó, mối quan hệ kinh tế thường chiếm vị trí quan trọng và là cơ sở cho các mối quan hệ quốc tế khác. Quá trình tiến hành các hoạt động trên, tất yếu sẽ nảy sinh những nhu cầu chi trả, thanh toán tiền tệ giữa các chủ thểở các quốc gia khác nhau. Từ đó nảy sinh nhu cầu thực hiện các hoạt động TTQT. “Thanh toán quốc tế là việc thực hiện các nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi về tiền tệ phát sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ chức, cá nhân nước này với tổ chức, cá nhân nước khác, hay giữa một quốc gia với tổ chức quốc tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng của các nước liên quan.” (Nguyễn Văn Tiến, 1/2009, trang 294). Các quốc gia không thể tồn tại và phát triển nếu chỉ dựa vào các giao dịch, trao đổi hàng hóa, dịch vụ và các hoạt động văn hóa, khoa học kỹ thuật và xã hội của bản thân quốc gia mình. Để có thể tồn tại và phát triển, các quốc gia phải tiến hành trao đổi kinh tế và thương mại với nhau. Chính việc trao đổi này đã làm phát sinh các khoản thu và chi bằng tiền của nước này đối với một nước khác. Trong mối quan hệ chi trả này, các quốc gia phải cùng nhau quy định những yếu tố cấu thành cơ chế thanh toán giữa các quốc gia như quy định về chủ thể tham gia thanh toán, lựa chọn tiền tệ, các công cụ và các phương thức đòi hoặc chi trả tiền tệ. Tổng hợp các yếu tố cấu thành cơ chế đó tạo thành thanh toán quốc tế giữa các quốc gia. 2.1.2 Đặc điểm của TTQT  Thanh toán liên quan tới đồng tiền, địa điểm, phương tiện, phương thức và thời gian thanh toán 5
  15. Khi thực hiện hoạt động TTQT, cần phải xác định rõ năm vấn đề quan trọng, đó là: đồng tiền, địa điểm, phương tiện, phương thức và thời gian thanh toán. Việc lựa chọn đồng tiền nào trong TTQT là một điều quan trọng vì không phải bất kì đồng tiền nào cũng có khả năng thực hiện TTQT, mà yêu cầu đồng tiền đó phải mạnh và được các nước thừa nhận thực hiện trong hoạt động TTQT. Sau đó, việc lựa chọn đồng tiền nào để phù hợp với nội dung cụ thể của hoạt động TTQT nhằm mang lại hiệu quả: thanh toán nhanh, hạn chế rủi ro đến mức thấp nhất, đáp ứng được lợi ích của các bên…..Vì thế, khi kí kết các hợp đồng thương mại, tín dụng hay dịch vụ, các bên đàm phán thường thống nhất về loại ngoại tệ được dùng trong giao dịch là đồng tiền của nước nhập khẩu, nước xuất khẩu hay nước thứ ba.  TTQT phục vụ chủ yếu cho hoạt động kinh tế đối ngoại TTQT phục vụ chủ yếu cho hoạt động kinh tế đối ngoại, trong đó phần lớn phục vụ cho các giao dịch trong lĩnh vực ngoại thương. Thanh toán là một trong những khâu quan trọng trong quá trình sản xuất và lưu thông hàng hóa, khi hoạt động thanh toán diễn ra đồng nghĩa với việc đảm bảo chắc chắn kết thúc một phần hoặc toàn bộ của một quá trình trao đổi hàng hóa, dịch vụ. Giá trị của hàng hóa trao đổi và dịch vụ thực hiện giữa các chủ thể ở các quốc gia khác nhau được thực hiện và góp phần thúc đẩy ngoại thương phát triển chỉ khi công tác TTQT được tổ chức tốt. Vì thế, TTQT trở thành một nhân tố quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh tế đối ngoại trong điều kiện quan hệ quốc tế ngày càng được mở rộng.  Gặp nhiều rủi ro do có sự biến động về tiền tệ TTQT, khác với thanh toán nội địa, thường gặp nhiều rủi ro do sự biến động của tiền tệ, sự bất ổn chính trị của một quốc gia, do sự khác biệt về luật pháp, cơ chế chính sách, do vị trí địa lí của các bên tham gia làm hạn chế việc tìm hiểu về khả năng thanh toán của nhà nhập khẩu…Chính vì thế, các nghiệp vụ đảm bảo, bảo lãnh của ngân hàng, hoạt động tín dụng của các tổ chức tiền tệ, tài chính quốc tế ra đời như là một yếu tố không thể thiếu để hỗ trợ hoạt động TTQT. 2.1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động TTQT của NHTM Có rất nhiều nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động TTQT của NHTM nhưng có thể phân thành hai nhóm nhân tố cơ bản đó là nhân tố khách quan (các nhân tố bên ngoài ngân hàng) và nhân tố chủ quan (các nhân tố bên trong ngân hàng). 6
  16. 2.1.3.1 Nhân tố khách quan a. Môi trường kinh tế Trong quá trình hội nhập quốc tế, sự phát triển hay suy thoái của bất kì nền kinh tế nào cũng có tác động tới hoạt động thương mại quốc tế, từ đó ảnh hưởng đến hoạt động TTQT của các NHTM theo cùng chiều. Cụ thể hơn, nền kinh tế ổn định và phát triển sẽ tạo điều kiện thuận lợi để các NHTM phát triển các hoạt động kinh doanh trong đó bao gồm cả hoạt động TTQT và ngược lại khi nền kinh tế mất ổn định sẽ gây nhiều khó khăn cho hoạt động này. Hệ số mở cửa của nền kinh tế càng cao thì càng có nhiều nhiều cơ hội cho hoạt động ngoại thương. Doanh số xuất nhập khẩu tăng sẽ thúc đẩy làm tăng trưởng hoạt động TTQT vì TTQT là hoạt động phát sinh của hoạt động ngoại thương, và ngược lại. Thị trường tài chính trong nước đặc biệt là thị trường ngoại hối là thị trường vô hình hoạt động nhờ sự kết nối toàn cầu mạng internet. Nếu thị trường tài chính trong nước linh hoạt và có độ mở cao sẽ có nhiều các chủ thể ở khắp nơi trên thế giới cùng tham gia, như vậy sẽ thúc đẩy hoạt động thanh toán quốc tế và ngược lại. Môi trường đầu tư nước ngoài càng thông thoáng thì đầu tư nước ngoài càng phát triển, điều đó làm tăng sự di chuyển dòng tiền giữa các quốc gia và làm tăng doanh thu TTQT và ngược lại. b. Môi trường chính trị - xã hội Tình hình chính trị - xã hội của quốc gia có ảnh hưởng đến tất cả các hoạt động kinh tế quốc gia. Tình hình chính trị - xã hội ổn định sẽ tạo điều kiện thuận lợi và là một nền tảng vững chắc để hoạt động kinh tế đối ngoại của một nước có cơ hội phát triển, do đó hoạt động thanh toán quốc tế cũng sẽ phát triển, nhu cầu thanh toán xuất nhập khẩu tăng cao do đó doanh số thanh toán cũng tăng và ngược lại. c. Môi trường pháp lí Việc đẩy mạnh khả năng hội nhập với cộng đồng quốc tế trong thương mại quốc tế cũng như trong TTQT, khung pháp lý của mỗi quốc gia đòi hỏi phải được bổ sung, hoàn thiện hơn nữa theo hướng chuẩn mực quốc tế. Do hoạt động TTQT một mặt hoạt động theo chuẩn mực quốc tế, mặt khác phải tuân thủ các quy định liên quan của mỗi quốc gia. Vì vậy đứng về góc độ quản lý nhà nước, các văn bản pháp lý phải được ban hành đồng bộ, tránh chồng chéo, bất cập dẫn đến buông lỏng các sơ hở, đồng thời đảm bảo phù hợp với quy chuẩn quốc tế, tạo khung cơ sở pháp lý đầy đủ và hoàn chỉnh cho hoạt động TTQT. Hệ thống các văn bản pháp luật và các văn bản dưới luật, sự đồng bộ, toàn diện của hệ thống pháp luật sẽ tạo hành lang pháp lý thống nhất cho 7
  17. các hoạt động kinh tế trong nước, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của các doanh nghiệp và ngân hàng diễn ra an toàn, thuận lợi. d. Các chính sách vĩ mô của Nhà nước Trong nền kinh tế, chính sách kinh tế vĩ mô của Chính phủ đóng vai trò quyết định đối với hoạt động trong nền kinh tế quốc dân nói chung, lĩnh vực kinh doanh tiền tệ, tín dụng, lĩnh vực thanh toán xuất nhập khẩu của NHTM nói riêng. Chính sách kinh tế vĩ mô bao gồm: chính sách quản lí ngoại hối, chính sách thuế, chính sách kinh tế đối ngoại, chính sách về kinh tế, tài chính,…. Nếu chính phủ có sự thay đổi một trong các chính sách này thì sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp và các NHTM cũng chịu tác động trực tiếp hay gián tiếp. Tùy thuộc vào từng thời điểm cụ thể và mục tiêu phát triển mà các chính sách này có thể tác động đến hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu một cách khác nhau, có thể là tích cực cũng có thể là tiêu cực. Chính sách của Nhà nước về xuất nhập khẩu phải được xem xét trên quan hệ cung cầu, giá cả thị trường…để quy định về khối lượng, thời gian, mặt hàng xuất nhập khẩu nhằm tạo sự ổn định cho nền kinh tế, đáp ứng nhu cầu tiêu dung trong nước, phát triển sản xuất trong nước, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư sản xuất hàng xuất khẩu. e. Sự phát triển của hoạt động ngoại thương Sự phát triển của hoạt động ngoại thương là nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng đền hoạt động TTQT của ngân hàng. Sự phát triển của kinh tế đối ngoại và đặc biệt là hoạt động ngoại thương sẽ làm phát sinh nhiều nhu cầu thực hiện nghĩa vụ tiền tệ của quốc gia này đối với một quốc gia khác. Đây chính là điều kiện hàng đầu để NHTM mở rộng và phát triển nghiệp vụ thanh toán quốc tế. f. Tỷ giá hối đoái Về bản chất, kinh doanh ngoại tệ tự nó chứa đựng rủi ro rất cao. Ngoài các rủi ro thông thường mà các hoạt động khác cũng phải đối mặt như: rủi ro lãi suất, rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản, rủi ro kỹ thuật, rủi ro hoạt động, rủi ro pháp lí, rủi ro quốc gia,…thì kinh doanh ngoại hối còn chịu thêm một rủi ro đặc biệt, đó là rủi ro tỷ giá. Do tỷ giá biến động thường xuyên nên rủi ro tỷ giá được xem là rủi ro thường trực, gắn liền và trở thành rủi ro đặc trưng của hoạt động kinh doanh ngoại hối của các ngân hàng. Rủi ro tỷ giá là tác động bất lợi tiềm ẩn ảnh hưởng đến lợi nhuận và giá trị kinh tế của tổ chức tín dụng do biến động tỷ giá. Một tổ chức tín dụng gặp rủi ro tỷ giá ngay cả trong thị trường ngoại hối giao ngay lẫn kì hạn, và cả trong thị trường quyền chọn. Rủi ro tỷ giá trong thị trường giao ngay phái sinh khi tổng giá trị hiện tại của tài sản có tính bằng bất kì loại tiền tệ nào cũng không bằng với tổng giá trị hiện tại của giá trị tài 8
  18. sản nợ tính bằng loại tiền đó. Rủi ro tỷ giá kì hạn xảy ra đối với một loại tiền cụ thể khi có chênh lệch về kì hạn mua/bán của loại tiền tệ đó so với loại tiền tệ khác. Rủi ro tỷ giá quyền chọn nảy sinh từ ảnh hưởng của các biến động lãi suất và tỷ giá cũng như các biến động về giá trị thị trường của quyền chọn trong phạm vi danh mục đầu tư của tổ chức tín dụng. Thêm vào đó, tỷ giá hối đoái là một nhân tố khá nhạy cảm, được xác định vởi mối quan hệ cung – cầu trên thị trường tiền tệ. Không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu, biến động tỷ giá hối đoái còn ảnh hưởng xấu đến hoạt động thanh toán quốc tế và kinh doanh ngoại tệ của Ngân hàng. Việc cân nhắc mua hay bán ngoại tệ trở nên khó khăn khi tỷ giá thay đổi lien tục, bất thường, hậu quả là nguồn ngoại tệ thanh toán bị ảnh hưởng. Các ngân hàng buộc phải lựa chọn: hoặc chấp nhận co hẹp hoạt động thanh toán quốc tế, hạn chế đối tượng khách hàng, hoặc phải chịu lỗ về kinh doanh ngoại tệ, bù lại ngân hàng sẽ giữ được khách hàng. g. Các nhân tố khác Môi trường tài chính quốc tế: Khi khủng hoảng tài chính xảy ra sẽ ảnh hưởng đến hầu hết các nước và do đó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động thanh toán quốc tế vì nền kinh tế của mỗi quốc gia ngày càng hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế. Sự ổn định của đồng tiền thanh toán: Khi đồng tiền thanh toán bị mất giá sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến hậu quả hoạt động của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, và ngược lại. Năng lực kinh doanh của khách hàng: Khách hàng của các ngân hàng là các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu từ phía khách hàng đó là trình độ, kiến thức, kinh nghiệm,…của những doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Nếu những nhà kinh doanh xuất nhập khẩu này am hiểu thị trường mà mình kinh doanh, có kiến thức sâu rộng về hoạt động xuất nhập khẩu thì sẽ đảm bảo cho hoạt động kinh doanh của mình tốt, không gặp rủi ro. Tuy nhiên, trên thực tế, các khách hàng từ phía Việt Nam thường thiếu thông tin thương mại, chưa nắm chắc đối tác kinh doanh của mình trên thị trường quốc tế do thiếu kinh nghiệm, hạn chế về trình độ. Những thiếu sót ấy sẽ dẫn tới những rủi ro như: nhà xuất khẩu sẽ không nộp bộ chứng từ kịp thời, lập chứng từ không khớp với L/C, mô tả sai hàng hóa so với L/C hoặc không đầy đủ. Hoặc đối với nhà nhập khẩu, họ chưa coi trọng vai trò tham mưu của ngân hàng trong việc kí kết hợp đồng, điều này có thể khiến ngân hàng gặp khó khăn trong việc giao dịch với đối tác nước ngoài của nhà nhập khẩu hoặc ngân hàng thông báo theo quy định trong hợp đồng do không có quan hệ đại lý. 9
  19. 2.1.3.2 Nhân tố chủ quan a. Mô hình tổ chức quản lí điều hành hoạt động TTQT của NHTM Một hệ thống quản lí điều hành từ Trung ương đến chi nhánh theo một quy trình cụ thể, gọn nhẹ, giao quyền chủ động cho chi nhánh sẽ tiết kiệm được chi phí, thời gian thanh toán nhanh chóng và an toàn là tác nhân thu hút khách hàng đến với ngân hàng nhiều hơn vì quyền lợi của họ được đảm bảo. b. Chiến lược kinh doanh của ngân hàng Chính sách phát triển của một ngân hàng phụ thuộc vào mục tiêu của ngân hàng đó trong từng thời kì. Chẳng hạn mục tiêu của ngân hàng năm nay là ưu tiên phát triển dịch vụ TTQT thì ngay từ đầu năm ngân hàng phải có các chính sách như: nâng cao chất lượng sản xuất dịch vụ, tăng cường các hoạt động marketing, có chính sách để thu hút khách hàng. Quan trọng hơn cả, một định hướng tốt, một chiến lược kinh doanh phù hợp với môi trường hiện tại sẽ tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng phát triển. c. Chính sách đối ngoại của ngân hàng Đó là việc ngân hàng tăng cường mở thêm các chi nhánh, đại lý ở nước ngoài, tăng cường quan hệ hợp tác với các ngân hàng ở nước ngoài nhưng vẫn phải đảm bảo phù hợp với chính sách đối ngoại của nhà nước. Mạng lưới ngân hàng đại lý rộng khắp trên thế giới giúp cho việc giao dịch và thanh toán ra nước ngoài được thực hiện nhanh chóng, đúng địa chỉ, giảm bớt chi phí và giảm thiểu rủi ro. Ngược lại, thông qua ngân hàng đại lý, ngân hàng lại có điều kiện thực hiện các dịch vụ ủy thác của ngân hàng đại lý để mở rộng hoạt động TTQT. Bên cạnh đó, việc tăng cường mở rộng them chi nhánh hoặc đại lí giúp cho ngân hàng có thể tận dụng được mạng lưới khách hàng đa dạng của mình. d. Chính sách khách hàng Nâng cao chất lượng của dịch vụ chăm sóc khách hàng, phong cách chăm sóc khách hàng tận tình, chu đáo. Thực hiện được những phương châm trên ngân hàng sẽ đạt được nguồn doanh thu mang tính ổn định dựa trên mối quan hệ thân tín giữa ngân hàng và khách hàng. Ngược lại, nếu không thực hiện tốt chính sách này của ngân hàng sẽ không những làm mất khách hàng mà doanh thu lợi nhuận cũng như uy tín cũng bị giảm sút. e. Uy tín của NHTM trong nước và quốc tế Một ngân hàng có uy tín lớn là ngân hàng có các hoạt động đa dạng và phong phú cả về quy mô lẫn chất lượng, điều này sẽ thu hút một số lượng lớn khách hàng đến với ngân hàng. Không những thế, một ngân hàng có uy tín sẽ dễ dàng mở rộng được 10
  20. thị trường trong nước và quốc tế. Đặc biệt khi ngân hàng có uy tín trên thị trường quốc tế, sẽ rất thuận lợi khi thực hiện các nghiệp vụ mang tính bảo lãnh thanh toán cho khách hàng trong nước và nghiệp vụ TTQT, đồng thời các ngân hàng và đối tác nước ngoài sẽ tin tưởng lựa chọn ngân hàng để giao dịch. f. Trình độ nghiệp vụ của cán bộ ngân hàng Con người là nhân tố quyết định đến sự thành công hay thất bại trong hoạt động kinh doanh nói chung, trong hoạt động ngân hàng thì yếu tố con người lại càng quan trọng. Hoạt động TTQT là một hoạt động phức tạp, liên quan đến yếu tố quốc tế với nhiều quy định, tập quán khác nhau và mỗi phương thức thanh toán lại có những đặc điểm riêng do đó yêu cầu cán bộ TTQT của ngân hàng phải có những tiêu chuẩn nhất định, được trang bị đầu đủ và hiểu biết về pháp luật, thông lệ, tập quán thương mại các nước. Khi cán bộ TTQT của một ngân hàng đáp ứng đủ chuyên môn và có trình độ cao, có ý thức nghề nghiệp tốt sẽ tạo điều kiện cho hoạt động TTQT ngày càng phát triển, chất lượng của hoạt động ngày càng tốt hơn, nâng cao uy tín hoạt động TTQT cho ngân hàng và thu hút thêm được nhiều khách hàng. Hơn nữa, việc thông thạo ngoại ngữ là yếu tố đòi hỏi một cán bộ TTQT giỏi phải có vì các chứng từ giao dịch trong TTQT đều sử dụng ngoại ngữ. g. Nền tảng công nghệ thông tin hiện đại Trong giai đoạn hiện nay, công nghệ kĩ thuật – thông tin là một yếu tố thúc đẩy mọi hoạt động kinh tế xã hội, trong hoạt động của ngân hàng đặc biệt hoạt động TTQT thì yếu tố công nghệ lại càng đặc biệt quan trọng. Bởi vì hoạt động TTQT là hoạt động vừa yêu cầu độ chính xác cao lại vừa đòi hỏi phải nhanh chóng, hiệu quả để tạo điều kiện cho người xuất khẩu. Việc áp dụng công nghệ hiện đại vào TTQT sẽ thúc đẩy hoạt động này phát triển và giảm thiểu rủi ro cũng như tạo dựng được uy tín đối với khách hàng. Khi ngân hàng trang bị đầy đủ cho mình một nền tảng thông tin hiện đại thì sẽ giúp ngân hàng có nhiều điều kiện cho các giao dịch thanh toán quốc tế diễn ra nhanh chóng, kịp thời và chính xác. Ngược lại, nếu ngân hàng không quan tâm việc áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ sẽ khiến cho hoạt động của ngân hàng bị hạn chế, không theo kịp sự phát triển của các đối thủ cạnh tranh, từ đó sẽ dẫn tới bị loại bỏ khỏi thị trường. h. Thông tin thanh toán quốc tế Việc nắm bắt chính xác và kịp thời các thông tin liên quan đến hoạt động TTQT trong và ngoài nước giúp ngân hàng có chính sách, biện pháp để thực hiện công việc kinh doanh của mình cũng như tư vấn cho khách hàng, và từ đó hoạt động TTQT sẽ ngày càng có chất lượng cao. 11
nguon tai.lieu . vn