- Trang Chủ
- Nông - Lâm - Ngư
- Khoá Luận tốt nghiệp Đại học: Tìm hiểu hoạt động sản xuất kinh doanh tại trang trại nuôi lợn của ông Nguyễn Thái Long – Xã Phúc Thuận – Thị xã Phổ Yên - Tỉnh Thái Nguyên
Xem mẫu
- ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
–––––––––––––––––––––
GIÀNG A KHAI
Tên đề tài:
TÌM HIỂU HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH TẠITRANG TRẠI
NUÔI LỢN CỦA ÔNG NGUYỄN THÁI LONG, XÃ PHÚC THUẬN
THỊ XÃ PHỔ YÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo : Chính quy
Định hướng đề tài : Hướng ứng dụng
Chuyên ngành : Phát triển nông thôn
Khoa : Kinh tế và PTNT
Khóa học : 2016 - 2020
Thái Nguyên - năm 2020
- ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
–––––––––––––––––––––
GIÀNG A KHAI
Tên đề tài:
TÌM HIỂU HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH TẠI TRANG TRẠI
NUÔI LỢN CỦA ÔNG NGUYỄN THÁI LONG, XÃ PHÚC THUẬN
THỊ XÃ PHỔ YÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo : Chính quy
Định hướng đề tài : Hướng ứng dụng
Chuyên ngành : Phát triển nông thôn
Khoa : Kinh tế và PTNT
Khóa học : 2016 - 2020
Giảng viên hướng dẫn : ThS. Vũ Thị Hải Anh
Cán bộ cơ sở hướng dẫn : Nguyễn Thái Long
Thái Nguyên - năm 2020
- i
LỜI CẢM ƠN
Được sự đồng ý và tạo điều kiện của Ban Giám Hiệu nhà trường, Ban
chủ nhiệm khoa Kinh Tế & PTNT tôi đã tiến hành thực hiện khóa luận tốt
nghiệp: “Tìm hiểu hoạt động sản xuất kinh doanh tại trang trại nuôi lợn của
ông Nguyễn Thái Long – Xã Phúc Thuận – Thị xã Phổ Yên - Tỉnh Thái
Nguyên”.
Để hoàn thành khóa luận này, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo
ThS. Vũ Thị Hải Anh và Thầy giáo ThS. Đỗ Hoàng Sơn, đã tận tình hướng dẫn
trong suốt quá trình viết khóa luận tốt nghiệp.
Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới Ban Giám Hiệu nhà trường, Ban chủ
nhiệm khoa cùng quý Thầy, Cô trong khoa Kinh Tế & PTNT. Trường Đại Học
Nông Lâm Thái Nguyên đã tận tình truyền đạt kiến thức trong 4 năm học tập.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến chủ trang trại và các anh chị cô chú tại
trang trại Nguyễn Thái Long đã giúp đỡ, tạo điều kiện trong quá trình thực tập
tại trang trại.
Trong thời gian thực tập tốt nghiệp, bản thân tôi đã cố gắng khắc phục
mọi khó khăn để hoàn thiện khóa luận. Tuy nhiên, với thời gian ngắn và hạn
chế, kiến thức còn hạn hẹp nên trong quá trình thực hiện đề tài tôi còn gặp
không ít những khó khăn, do vậy mà đề tài không tránh khỏi những thiếu sót
nhất định, rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý thầy giáo, cô
giáo và các bạn sinh viên để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 25 tháng 06 năm 2020
Sinh viên
Giàng A Khai
- ii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................. i
MỤC LỤC ...................................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC HÌNH .......................................................................................... iv
Phần 1.MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
1.1. Sự cần thiết thực hiện nội dung thực tập .............................................................. 1
1.2Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................... 2
1.2.1. Mục tiêu chung .................................................................................................. 2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................. 2
1.3. Nội dung và phương pháp thực hiện .................................................................... 4
1.3.1. Nội dung thực tập .............................................................................................. 4
1.3.2. Phương pháp thực hiện...................................................................................... 4
1.4. Thời gian và địa điểm thực tập............................................................................. 5
Phần 2. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................................. 6
2.1. Về cơ sở lý luận.................................................................................................... 6
2.1.1. Các khái niệm có liên quan ............................................................................... 6
2.1.2. Các chính sách khuyến khích, hỗ trợ cho phát triển kinh tế trang trại .................. 11
2.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................... 13
2.2.1. Tình hình phát triển kinh tế trang trại ở Việt Nam ......................................... 13
2.2.2. Kinh nghiệm của địa phương khác ................................................................. 15
2.2.3. Bài học kinh nghiệm trong phát triển trang trại chăn nuôi ............................. 18
Phần 3. KẾT QUẢ THỰC TẬP ................................................................................ 21
3.1. Khái quát về trang trại chăn nuôi lợn của ông Nguyễn Thái Long .......................... 21
3.1.1. Khái quát về địa bàn thực tập .......................................................................... 21
3.2.3. Đánhgiáhiệuquảhoạtđộngsản xuất kinh doanh của trang trại ......................... 28
3.3. Những bài học kinh nghiệm rút ra từ thực tế ......................................................... 33
3.4.2.Giải pháp cụ thể cho mô hình trang trại nơi thực tập....................................... 34
Phần 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................... 36
4.1. Kết luận .............................................................................................................. 36
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 38
- iii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1: Các loại cám trang trại dùng trong chăn nuôi ............................. 25
Bảng 3.2: Tỷ lệ trộn cám.............................................................................. 26
Bảng 3.3. Chi phí đầu tư xây dựng cơ bản của trang trại Nguyễn Thái Long ..... 29
Bảng 3.4: Chi phí đầu tư trang thiết bị ban đầu của trang trại ..................... 30
Bảng 3.5: Tình hình nguồn vốn của trang trại ............................................. 30
Bảng 3.6: Chi phí biến đổi hàng năm của trang trại .................................... 31
Bảng 3.7: Hiệu quả kinh tế của trang trại .................................................... 32
- iv
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 3.2: Sơ đồ bộ máy tổ chức của trang trại ông Nguyễn Thái Long ............ 24
Hình 3.3: Sơ đồ nguyên lý xử lý chất thải của trang trại ................................... 26
Hình 3.4: Quy trình chăn nuôi gia công của trang trại ....................................... 27
Hình 3.5: Chuỗi giá trị của các sản phẩm chăn nuôi lợn gia công
tại trang trại Nguyễn Thái Long ......................................................................... 27
- 1
Phần 1
MỞ ĐẦU
1.1. Sự cần thiết thực hiện nội dung thực tập
Trong những năm qua, chăn nuôi quy mô trang trại tại nhiều địa phương
đã mang lại thu nhập cao cho hộ nông dân, góp phần tăng giàu giảm nghèo, thu
hút được lao động, góp phần giải quyết việc làm, đẩy mạnh sự chuyển dịch cơ
cấu sản xuất nông nghiệp nông thôn.
Phát triển chăn nuôi quy mô trang trại ở nước ta tuy đã có những thành công
nhất định, nhưng bên cạnh đó còn bộc lộ rất nhiều những yếu điểm cần được nghiên
cứu khắc phục như: Trình độ tổ chức quản lý và hoạch toán kinh tế của chủ trang
trại còn hạn chế; kỹ thuật công nghệ áp dụng vào chăn nuôi chưa đồng bộ; thiếu kỹ
năng thu thập và phân tích thông tin thị trường nên rủi ro trong sản xuất luôn tiềm
ẩn, đặc biệt là rủi ro về dịch bệnh. Để tạo điều kiện cho phát triển chăn nuôi quy mô
trang trại ổn định và hiệu quả rất cần có những chính sách, cơ chế về mặt bằng cho
xây dựng chuồng trại, vốn đầu tư, lao động có chuyên môn, liên kết hợp tác trong
sản xuất, hỗ trợ giải quyết ô nhiễm môi trường,...
Hiện nay, có thể nói sản xuất nông nghiệp nói chung và sản xuất ngành chăn
nuôi nói riêng tại Việt Nam thiếu chiến lược phát triển bài bản, chưa có những giải
pháp đồng bộ để đảm bảo cho sản xuất hiệu quả và bền vững. Nhiều nông dân đầu
tư phát triển trang trại chăn nuôi đã lâm vào cảnh phá sản, không còn vốn để đầu tư
hoặc không dám mạnh dạn đầu tư lớn. Nguyên nhân cũng đã được chỉ ra, nhưng
chưa thật đúng và sát nên chưa có những giải pháp bài bản để khắc phục có hiệu quả
tình trạng trên. Chính vì vậy, rất cần có những nghiên cứu tìm hiểu thực tế sản xuất
nông nghiệp, bám sát địa bàn và cùng trải nghiệm với nông dân, học hỏi những nông
dân làm trang trại thành cônglà vô cùng cần thiết.
Cũng như các trang trại chăn nuôi trong cả nước, các trang trại chăn nuôi của
tỉnh Thái Nguyênđã và đang được phát triển mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả bước đầu, các trang trại chăn nuôi cũng gặp
không ít những khó khăn như: Dịch bệnh phát sinh thường xuyên, các điểu kiện cho
- 2
phát triển chăn nuôi chậm được tháo gỡ, trình độ tổ chức quản lý của chủ trang
trạithấp, đầu tư khoa học kỹ thuật hạn chế, khả năng nhận biết và dự báonhu cầu thị
trường thiếu chính xác,... làm cho sản xuất chăn nuôi quy môtrang trại thiếu ổn định
và luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Vấn đề cấp thiết đặt ra hiện nay là phải tìm kiến những
giải pháp để các trang trại chăn nuôi đạt hiệu quả, bền vững.
Đối với mỗi sinh viên, quá trình nghiên cứu thực tiễn để củng cố kiến thức
đã học, học hỏi những kinh nghiệm làm kinh tế từ thực tế là vô cùng quan trọng.
Ngoài ra, trao đổi và trải nghiệm qua thực tập tại trang trại còn giúp sinh viên có
được nghị lực, quyết tâm và sự tự tin trong phát triển nghề nghiệp sau này. Cùng
với chủ trang trại tìm ra những yếu điểm hạn chế và đưa ra những hướng khắc
phục cho phát triển bền vững trang trại là vô cùng cần thiết. Xuất phát từ những
yêu cầu thực tiễn trên tôi chọn đề tài:“Tìm hiểu hoạt động sản xuất kinh doanh
tại trang trại nuôi lợn của ông Nguyễn Thái Long – Xã Phúc Thuận – Thị xã
Phổ Yên - Tỉnh Thái Nguyên”.
1.2Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1. Mục tiêu chung
Thông qua thực tế nghiên cứu, học tập và trải nghiện tại trang trại chăn
nuôi giúp người học hiểu biết thêm về những loại hình sản xuất, có được những
kinh nghiệm về tổ chức sản xuất kinh doanh trang trại chăn nuôi, rèn luyện những
kỹ năng chuyên môn cần thiết. Ngoài ra, người học còn đánh giá phân tích được
những thành công của trang trại, tìm ra được những khó khăn, trở ngại và những
nguyên nhân ảnh hưởng đến việc phát triển kinh tế trang trại. Qua đó, đề xuất
được các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác tổ chức và quản lý hoạt động
sản xuất kinh doanh trang trại chăn nuôi theo hướng hiệu quả.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
1.2.2.1. Về chuyên môn
- Tìm hiểu thực trạng sản xuất, kinh doanh của trang trại chăn nuôi lợn của
ông Nguyễn Thái Long, xã Phúc Thuận, thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên
- Đánh giá những thuận lợi, khó khăn của trang trại trong sản xuất, kinh doanh
- 3
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh
doanh trang trại chăn nuôi của ông Nguyễn Thái Long những năm tới.
1.2.2.2. Vềtháiđộ
- Tạo mối quan hệ thân thiện, hòa nhã với mọi người trong trang trại.
- Có trách nhiệm và nghĩa vụ hoàn thành tốt mọi công việc được giao.
- Chủ động trong các công việc, sẵn sàng trợ giúp, hỗ trợ mọi người trong
trang trại để hoàn thành tốt các công việc chung bên cạnh đó cũng tự khẳng định
được năng lực của mình là một sinh viên đại học.
1.2.2.3. Về kỹ năng sống, kỹ năng làm việc
* Kỹ năng sống
- Sống vui vẻ, hòa nhã với mọi người xung quanh tại trang trại, tại địa
phương nơi mình tham gia thực tập.
- Xây dựng mối quan hệ tình cảm tốt đẹp với chủ trang trại, người lao động
và những người trong gia đình chủ trang trại nơi thực tập.
- Biết lắng nghe và học hỏi từ những lời phê bình của người khác
- Giao tiếp ứng xử trung thực, lịch sự nhã nhặn, luôn giữ thái độ khiêm
nhường và cầu thị.
* Kỹ năng làm việc
- Biết cách tổ chức, thực hiện các công việc tại trang trại theo kế hoạch,
khoa học và chuyên nghiệp. Tuân thủ giờ giấc hoạt động của trang trại.
- Có được khả năng quan sát, theo dõi những vấn đề phát sinh để cùng với
chủ trang trại có biện pháp can thiệp kịp thời hạn chế thiệt hại.
- Thông qua hoạt động thực tế tại trang trại tạo cho sinh viên tác phong
nhanh nhẹn, tự chịu trách nhiệm và chịu được áp lực cao trong công việc.
- Học hỏi và thực hành tỉ mỉ các công việc kỹ thuật đã được giao, sinh viên
nắm bắt được những kiến thức và kỹ năng cơ bản về các kỹ thuật chăn nuôi, chăm
sóc và phòng trừ dịch bệnh đối với lợn thịt nuôi tại trang trại.
- Có khả năng quản lý công việc và làm việc nhóm hiệu quả.
- 4
1.3. Nội dung và phương pháp thực hiện
1.3.1. Nội dung thực tập
- Tìm hiểu điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của xã Phúc Thuận
- Quá trình xây dựng hình thành và phát triển của trang trại.
- Tìm hiểu công tác tổ chức và quản lý sản xuất của trang trại chăn nuôi lợn
thịt gia công của ông Nguyễn Thái Longtrên địa bàn xã Phúc Thuận.
- Phân tích những khó khăn, thuận lợi và các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức
sản xuất kinh doanh của trang trại.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển các trang trại chăn nuôi lợn an
toàn, hiệu quả và bền vững.
1.3.2. Phương pháp thực hiện
1.3.2.1. Phương pháp thu thập thông tin
* Thu thập số liệu thứ cấp
Thu thập những số liệu, thông tin liên quan trực tiếp và gián tiếp đến vấn đề
nghiên cứu của đề tài đã được công bố chính thức của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền, như lấy số liệu từ các ban ngành của huyện, xã, các báo cáo tổng kết liên quan
đến trang trại, thu thập số liệu qua sách báo, tạp chí, nghị định, quyết định...
* Thu thập số liệu sơ cấp
- Số liệu sơ cấp được thu thập trực tiếp từ trang trại ông Nguyễn Thái Long.
Để thu thập số liệu sơ cấp, tôi sử dụng các phương pháp chủ yếu sau:
+ Phương pháp điều tra trực tiếp chủ trang trại: Loại hình trang trại, số lao động,
diện tích đất đai, vốn sản xuất. Những thông tin về kết quả hoạt động sản xuất kinh
doanh của trang trại như: Tình hình các khoản chi phí, các khoản thu cả hiện vật và
giá trị. Những thông tin về ý kiến, nguyện vọng, nhu cầu, thuận lợi, khó khăn của trang
trại. Các yếu tố sản xuất như: Vốn, kỹ thuật, lao động, giá cả thị trường.
+ Phương pháp tiếp cận có sự tham gia:
Trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất của trang trại như: Dọn dẹp, vệ
sinh chuồng nuôi, chăm sóc lợn, kiểm cám, kiểm thuốc từ đó đánh giá được những
- 5
thuận lợi, khó khăn mà trang trại gặp phải trong quá trình phòng dịch cũng như
hoạt động sản xuất kinh doanh của trang trại.
+ Phương pháp quan sát:
Tiến hành quan sát trực tiếp khi tham gia các hoạt động phòng dịch của
trang trại, phỏng vấn, điều tra trang trại, nhằm có cái nhìn tổng quát về trang trại,
đồng thời cũng là những tư liệu để đánh giá độ chính xác các thông tin mà chủ
trang trại cung cấp.
+ Phương pháp thảo luận:
Cùng với chủ trang trại, cán bộ kỹ thuật thảo luận về những vấn đề khó
khăn, tồn tại trang trại đang gặp phải như: Vốn, lao động, thị trường, chính sách
của nhà nước từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển tổ chức sản xuất của
trang trại trong những năm tới.
1.3.2.2. Phương pháp xử lý và phân tích thông tin
* Phương pháp xử lý thông tin: Những thông tin, số liệu thu thập được tổng
hợp, đồng thời được xử lý thông qua chương trình Excel. Việc xử lý thông tin là cơ
sở cho việc phân tích.
* Phương pháp phân tích thông tin: Toàn bộ số liệu thu thập được tổng
hợp, tính toán từ đó phân tích hiệu quả, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đên kết
quả sản xuất kinh doanh của trang trại (vốn, đất đai, lao động, trình độ quản lý).
Hạch toán các khoản chi, các khoản thu của trang trại làm cơ sở cho định hướng
đưa ra các giải pháp cho sự phát triển của kinh tế trang trại.
1.4. Thời gian và địa điểm thực tập
- Thời gian: Từ ngày 01/01/2020 đến ngày 30/05/2020.
- Địa điểm: Trang trại chăn nuôi lợn của ôngNguyễn Thái Long – Xã Phúc
Thuận – Thị xã Phổ Yên - Tỉnh Thái Nguyên.
- 6
Phần 2
TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
2.1. Về cơ sở lý luận
2.1.1. Các khái niệm có liên quan
2.1.1.1 Khái niệm tổ chức sản xuất
Tổ chức sản xuất là sự bố trí các công đoạn các khâu trong cả dây chuyền
nhằm thực hiện chu trình kinh doanh từ “đầu vào” đến “đầu ra” [13].
Tổ chức sản xuất là sự bố trí các công đoạn, các khâu nhằm tạo ra năng suất, chất
lượng cao hơn, nhịp độ sản xuất nhanh hơn, tận dụng và huy động tối đa các nguồn
lực vật chất vào sản xuất, giảm chi phí sản xuất một đơn vị đầu ra tới mức thấp nhất,
rút ngắn thời gian sản xuất sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ [13].
2.1.1.2.Khái niệm trang trại và kinh tế trang trại
* Khái niệm trang trại
Trang trại là một hình thức tổ chức sản xuất cơ sở trong nông nghiệp (bao gồm
cả nông, lâm, ngư nghiệp) mà tư liệu sản xuất thuộc quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng
của một người chủ độc lập. Sản xuất được tiến hành với quy mô ruộng đất và các yếu
tố sản xuất tập trung đủ lớn cùng phương thức tổ chức quản lý sản xuất tiến bộ và trình
độ kỹ thuật cao, hoạt động tự chủ để sản xuất ra các loại sản phẩm hàng hoá phù hợp
với yêu cầu đặt ra của cơ chế thị trường [3].
* Khái niệm kinh tế trang trại
Theo Nghị quyết số 03/2000/NQ - CP ngày 02/02/2000 về kinh tế trang trại của
Chính phủ, “Kinh tế trang trại là hình thức tổ chức sản xuất hàng hoá trong nông
nghiệp, nông thôn, chủ yếu dựa vào hộ gia đình, nhằm mở rộng quy mô và nâng cao
hiệu quả sản xuất trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản, trồng
rừng, gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ nông, lâm, thuỷ sản ” [4].
Kinh tế trang trại là hình thức tổ chức sản xuất hàng hoá trong nông nghiệp, nông
thôn, chủ yếu dựa vào hộ gia đình, nhằm mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả sản
xuất trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản, trồng rừng, gắn sản xuất
với chế biến và tiêu thụ nông, lâm, thuỷ sản.
- 7
2.1.1.3. Khái niệm kinh tế trang trại chăn nuôi
Kinh tế trang trại chăn nuôi là một nền sản xuất kinh tế trong nông nghiệp
với nông sản hàng hoá là sản phẩm của chăn nuôi đại gia súc, gia cầm… Đó là
tổng thể các mối quan hệ kinh tế của các tổ chức sản xuất hoạt động kinh doanh
nông nghiệp, xét ở phạm vi chăn nuôi. Bao gồm các hoạt động trước và sau sản
xuất nông sản hàng hoá xung quanh các trục trung tâm là hệ thống các trang trại
chăn nuôi ở các vùng kinh tế khác nhau.
Kinh tế trang trại chăn nuôi cũng là sản phẩm của thời kỳ công nghiệp hoá,
quá trình hình thành và phát triển các trang trại gắn liền với quá trình công nghiệp
hoá từ thấp đến cao, tỷ trọng hàng hoá từ thấp đến cao cũng như trình độ sản xuất,
quy mô và năng lực sản xuất đáp ứng được nhu cầu sản phẩm hàng hoá như thịt,
trứng, sữa… trên thị trường, phù hợp với sự phát triển kinh tế thị trường hiện nay.
Kinh tế trang trại chăn nuôi là một nền tảng lớn của một hệ thống kinh tế
trang trại nói chung, là một bộ phận của nền sản xuất trong nông nghiệp, khác với
các ngành sản xuất khác: lâm nghiệp hay thuỷ sản phụ thuộc nhiều vào điều kiện
đất đai, khí tượng và thời tiết nhưng đối với chăn nuôi đó chỉ là những ảnh hưởng
tác động đến vật nuôi, nó phụ thuộc chính vào điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng
của trang trại. Sản phẩm của chăn nuôi phục vụ trực tiếp nhu cầu tiêu dùng của
đại đa số người dân trong cả nước.
2.1.1.4. Vai trò, đặc trưng của kinh tế trang trại
* Vai trò và vị trí của kinh tế trang trại
Ở các nước phát triển, trang trại gia đình là loại hình tổ chức sản xuất trang trại
chủ yếu, có vị trí đặc biệt quan trọng trong hệ thống kinh tế nông nghiệp, có vai trò to
lớn và quyết định trong sản xuất nông nghiệp, là lực lượng sản xuất ra phần lớn sản
phẩm nông nghiệp trong xã hội, tiêu thụ sản phẩm cho các ngành công nghiệp, cung
cấp nguyên liệu cho chế biến và thương nghiệp.
Trong điều kiện nước ta, vai trò và hiệu quả phát triển kinh tế của trang trại được
đánh giá, nhìn nhận trên cả ba mặt đó là: hiệu quả về kinh tế, xã hội và môi trường.
- 8
Sự hình thành và phát triển kinh tế trang trại có vai trò cực kỳ to lớn được
biểu hiện:
- Kinh tế trang trại là hình thức tổ chức sản xuất lấy việc khai thác tiềm năng
và lợi thế so sánh phục vụ nhu cầu xã hội làm phương thức sản xuất chủ yếu. Vì
vậy,nó cho phép huy động khai thác, đất đai sức lao động và nguồn lực khác một
cách đầy đủ, hợp lý và có hiệu quả. Nhờ vậy nó góp phần thúc đẩy tăng trưởng
và phát triển kinh tế trong nông nghiệp nông thôn nói riêng và phát triển kinh tế
xã hội nói chung.
- Trang trại với kết quả và hiệu quả sản xuất cao, góp phần chuyển dịch cơ
cấu kinh tế, phát triển các loại cây trồng vật nuôi có giá trị hàng hoá cao, khắc
phục dần tình trạng manh mún tạo vùng chuyên môn hoá cao, đẩy nhanh nông
nghiệp sang sản xuất hàng hoá.
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trang trại tạo ra nhiều nông sản, nhất là các nông sản
làm nguyên liệu cho công nghiệp. Vì vậy trang trại góp phần thúc đẩy công nghiệp nhất
là công nghiệp chế biến và dịch vụ sản xuất ở nông thôn phát triển.
- Kinh tế trang trại là đơn vị sản xuất có quy mô lớn hơn kinh tế hộ, vì vậy
có khả năng áp dụng hiệu quả các thành tựu khoa học và công nghệ vào sản xuất,
nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực.
- Với cách thức tổ chức sản xuất và quản lý kinh doanh tiên tiến, trang trại
là nơi tiếp nhận và truyền tải các tiến bộ khoa học công nghệ đến hộ nông dân
thông qua chính hoạt động sản xuất của mình.
- Về mặt kinh tế: Kinh tế trang trại đã tạo ra bước chuyển biến về giá trị sản
phẩm hàng hóa và thu nhập của trang trại vượt trội hẳn so với kinh tế hộ, khắc
phục tình trạng sản xuất phân tán, manh mún tạo nên những vùng chuyên môn
hóa, tập trung hàng hóa và thâm canh cao. Mặt khác qua thúc đẩy chuyển dịch cơ
cấu kinh tế, trang trại góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp, đặc biệt là công
nghiệp chế biến và dịch vụ sản xuất ở nông thôn, góp phần tích cực thúc đẩy sự
phát triển của nông nghiệp và kinh tế nông thôn.
- 9
- Về mặt xã hội: Phát triển kinh tế trang trại làm tăng hộ giàu ở nông thôn, tạo
thêm việc làm và tăng thu nhập cho người lao động và dân cư ở nông thôn, góp phần
thúc đẩy phát triển kết cấu hạ tầng nông thôn là tấm gương cho các hộ nông dân về
cách thức tổ chức sản xuất kinh doanh tiên tiến và có hiệu quả. Tất cả những vấn đề
đó góp phần quan trọng giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội ở nông thôn.
- Về mặt môi trường: Phát triển kinh tế trang trại góp phần cải tạo và bảo vệ môi
trường sinh thái. Thực hiện phát triển kinh tế trang trại nước ta đã đem lại nhiều kết quả
về kinh tế xã hội và môi trường. Nhưng phát triển kinh tế trang trại ở nước ta phải phù
hợp với điều kiện tự nhiên kinh tế từng vùng và từng địa phương. Nhất là những vùng
địa phương có điều kiện đất đai và điều kiện sản xuất hàng hoá.
* Đặc trưng của kinh tế trang trại nói chung và kinh tế trang trại chăn nuôi nói riêng
- Đặc trưng của kinh tế trang trại nói chung
Trong điều kiện kinh tế thị trường, trang trại là một đơn vị kinh tế tự chủ với
đặc trưng chủ yếu sau:
+ Tư liệu sản xuất mà trước hết là ruộng đất và vốn được tập chung theo yêu
cầu của sản xuất hàng hóa.
+ Người chủ trang trại có ý chí, có hiểu biết chuyên môn kỹ thuật và có khả
năng nhất định về tổ chức quản lí sản xuất kinh doanh nông nghiệp.
+ Các trang trại đều có thể thuê mướn lao động. Có 2 hình thức thuê mướn
lao động trong các trang trại đó là lao động thường xuyên và lao động thời vụ.
Trong hình thức thuê lao động thường xuyên, trang trại thuê người lao động ổn
định quanh năm, còn hình thức thuê lao động thời vụ, trang trại chỉ thuê người
lao động làm việc theo thời vụ sản xuất.
- Đặc trưng của kinh tế trang trại chăn nuôi:
+ Kinh tế trang trại chăn nuôi có đặc trưng là sản xuất sản phẩm hàng hóa,mà
sản phẩm của nó là các loại thịt, trứng, sữa,… đáp ứng nhu cầu của thị trường,
như vậy để đáp ứng được nhu cầu thị trường thì quy mô trang trại chăn nuôi phải
ở mức độ tương đối lớn, khác biệt với hộ gia đình.
- 10
+ Kinh tế trang trại chăn nuôi sản xuất các sản phẩm thịt, trứng, sữa… trong
điều kiện kinh tế thị trường thời kỳ công nghiệp hoá nên mọi hoạt động sản xuất
kinh doanh đều xuất phát nhu cầu thị trường. Chính vì vậy tất cả các yếu tố đầu
vào như vốn, lao động, giống, khoa học công nghệ… cũng như các yếu tố đầu ra
như sản phẩm thịt, trứng, sữa… đều là sản phẩm hàng hoá.
+ Do đặc trưng sản xuất hàng hoá ngành chăn nuôi chi phối mà phải đòi hỏi
tạo ra ưu thế cạnh tranh trong sản xuất và kinh doanh, để thực hiện yêu cầu tái
sản xuất mở rộng, hoạt động kinh tế trang trại chăn nuôi theo xu thế tích tụ, tập
trung sản xuất kinh tế ngày càng cao, tạo ra tỷ xuất hàng hoá cao, khối lượng hàng
hoá ngày càng nhiều, chất lượng tốt. Đi đôi với việc tập trung, nâng cao năng lực
sản xuất của từng trang trại còn diễn ra xu thế tập trung các trang trại thành các
vùng chuyên môn hoá về từng loại như vùng chuyên canh nuôi đại gia súc như:
trâu, bò… vùng thì chuyên môn hoá nuôi lợn nái sinh sản, lợn thịt, với mục đích
tạo ra khối lượng hàng hoá lớn.
+ Kinh tế trang trại chăn nuôi cũng có nhiều loại hình khác nhau trong đó
trang trại gia đình vẫn là phổ biến, có đặc trưng rất linh hoạt trong từng hoạt động,
vì có thể dung nạp các trình độ sản xuất khác nhau về xã hội hoá, chuyên môn
hoá. Dung nạp các quy mô sản xuất trang trại chăn nuôi khác nhau như các trang
trại chăn nuôi nhỏ, vừa và lớn và thậm chí đến cực lớn. Dung nạp các cấp độ công
nghệ sản xuất khác nhau từ thô sơ đến hiện đại, riêng biệt hoặc đan xen. Liên kết
các loại hình kinh tế khác nhau cá thể, tư nhân, hợp tác quốc doanh…Với các
hình thức hợp tác sản xuất kinh doanh đa dạng. Chính vì vậy mà kinh tế trang trại
chăn nuôi có khả năng thích ứng với các nước đang phát triển và ở các nước công
nghiệp phát triển.
+ Kinh tế trang trại chăn nuôi có đặc trưng là tạo ra năng lực sản xuất cao về
nông sản hàng hoá mà chủ yếu là sản phẩm thịt, trứng, sữa… do đặc điểm về tính
chất quản lý sản xuất kinh doanh của trang trại quyết định. Chủ trang trại là người
có ý chí, có năng lực tổ chức quản lý, có kiến thức và có kinh nghiệm trong sản xuất
chăn nuôi, cũng như kinh doanh trong cơ chế thị trường.
- 11
2.1.1.5. Tiêu chí định lượng để xác định kinh tế trang trại
Theo quy định tại Điều 5 Thông tư số 27/2011/TT - BNNPTNT ngày
13/04/2011 của Bộ NN - PTNT quy định về tiêu chí và thủ tục cấp giấy chứng
nhận kinh tế trang trại [1].
Cá nhân, hộ gia đình sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản
đạt tiêu chuẩn kinh tế trang trại thỏa mãn điều kiện sau:
* Đối với cơ sở trồng trọt, nuôi trồng thủy sản, sản xuất tổng hợp
- Có diện tích trên mức hạn điền, tối thiểu:
+ 3,1 ha đối với vùng Đông Nam Bộ và ĐBSCL.
+ 2,1 ha đối với các tỉnh còn lại.
- Giá trị sản lượng hàng hóa đạt 700 triệu đồng/năm
* Đối với cơ sở chăn nuôi
Giá trị sản lượng hàng hóa từ 1 tỷ đồng/năm trở lên.
* Đối với cơ sở sản xuất lâm nghiệp
Diện tích tối thiểu 31 ha và giá trị sản lượng hàng hóa bình quân đạt 500
triệu đồng/năm trở lên.
2.1.2. Các chính sách khuyến khích, hỗ trợ cho phát triển kinh tế trang trại
Trong quá trình phát triển, các trang trại đã nhận được nhiều cơ chế, chính
sách khuyến khích phát triển, như các chính sách về đất đai, chính sách giao rừng,
cho thuê rừng trồng là rừng sản xuất, chính sách về thuế, chính sách khuyến nông,
tín dụng, lao động - đào tạo, thị trường, vệ sinh môi trường... Từ khi có cơ chế,
chính sách khuyến khích phát triển kinh tế, các trang trại đã chủ động tiếp cận
được các chính sách để củng cố, phát triển kinh tế trang trại.
Trong năm 2015, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã soạn thảo
Quyết định về chính sách khuyến khích phát triển kinh tế trang trại trình Thủ
tướng Chính phủ ban hành:
Tại dự thảo Quyết định về chính sách khuyến khích phát triển kinh tế trang
trại, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ
- 12
trang trại như: Hỗ trợ thành lập khu trang trại, hỗ trợ về đất đai, hỗ trợ xây dựng
hạ tầng…
Cụ thể, đối với việc hỗ trợ thành lập khu trang trại, tùy theo điều kiện của
địa phương, UBND xã quy hoạch khu phát triển kinh tế trang trại và cho thuê đất
làm kinh tế trang trại theo quy định hiện hành. Ngân sách nhà nước hỗ trợ đầu tư
xây dựng đường, hệ thống cấp thoát nước tới khu trang trại.
Dự thảo nêu rõ, UBND cấp xã lập dự án, báo cáo dự án lên UBND cấp
huyện phê duyệt và hỗ trợ từ nguồn ngân sách địa phương.
Về đất đai, theo dự thảo, chủ trang trại được cấp có thẩm quyền cho thuê
đất ổn định lâu dài từ quỹ đất của địa phương hoặc nhận chuyển nhượng quyền
sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai hiện hành.
Bên cạnh đó, ngân sách nhà nước hỗ trợ một lần theo dự án 50% chi phí
làm đường, xây dựng hệ thống điện đến chân hàng rào trang trại. Mức hỗ trợ tối
đa không quá 2 tỷ đồng/trang trại.
Chủ trang trại cũng được ngân sách nhà nước hỗ trợ một lần theo hợp đồng
50% tiền thuê cán bộ hướng dẫn kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và kỹ thuật sản
xuất tiên tiến, tư vấn xây dựng dự án/phương án kinh doanh. Mức hỗ trợ không
quá 100 triệu đồng/trang trại/2 năm đầu.
Ngân sách nhà nước hỗ trợ một lần, 100% chi phí cấp giấy chứng nhận và
chi phí áp dụng quy trình thực hành nông nghiệp tốt (VietGAP) hoặc quy trình
thực hành nông nghiệp tốt khác đối với từng trang trại hoặc hợp tác xã của các
chủ trang trại.
Theo dự thảo, Nhà nước khuyến khích trang trại xây dựng thương hiệu
riêng hoặc tham gia xây dựng thương hiệu của hợp tác xã của các chủ trang trại.
Ngân sách nhà nước hỗ trợ 50% chi phí tham gia hội trợ, triển lãm giới thiệu sản
phẩm nông nghiệp đối với các trang trại hoặc hợp tác xã trang trại.
Ngoài ra, theo dự thảo, trang trại trồng rừng sản xuất được Ngân sách nhà
nước hỗ trợ một lần chi phí cấp giấy chứng chỉ rừng bền vững, với mức 200.000
đồng/ha nếu trồng rừng nguyên liệu gỗ lớn. Trang trại nuôi trồng thủy sản được
- 13
ngân sách nhà nước hỗ trợ một lần đến 30% kinh phí xây dựng các hạng mục
công trình xử lý nước thải, ao lắng. Mức hỗ trợ không quá 300 triệu đồng/trang
trại; hỗ trợ 50% chi phí lồng bè của trang trại nuôi thủy sản trên biển.
Dự thảo nêu rõ, UBND cấp tỉnh căn cứ vào điều kiện cụ thể của địa phương
ban hành chính sách hỗ trợ bổ sung cho trang trại trên địa bàn. Nhà nước khuyến
khích thành lập các hiệp hội, hợp tác xã của các chủ trang trại.
Hai trong số nhiều chính sách quan trọng đã ban hành có tác động ảnh
hưởng lớn đến kinh tế trang trại cần đặc biệt quan tâm:
+ Thông tư số 27/2011/TT-BNN&PTNT: Thông tư số 27/2011/TT-
BNN&PTNT ngày 13/4/2011 của Bộ Nông nghiệp và PTNT quy định về tiêu chí
và thủ tục cấp giấy chứng nhận kinh tế trang trại. Thông tư có hiệu lực từ ngày
28/05/2011
+ Nghị định số 55/2015/NĐ-CP: Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày
9/6/2015 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp,
nông thôn. Nghị định có hiệu lực từ ngày 25/7/2015.
2.2. Cơ sở thực tiễn
2.2.1. Tình hình phát triển kinh tế trang trại ở Việt Nam
Khu vực nông nghiệp ở nước ta hiện nay có gần 11 triệu hộ nông dân, chủ
yếu sản xuất ở quy mô nhỏ lẻ, phân tán, giá trị sản xuất thấp và có nhiều rủi ro. Tuy
nhiên trong số đó có một số hộ nông dân tổ chức phát triển sản xuất với quy mô lớn
hơn theo hướng sản xuất tập trung, áp dụng khoa học công nghệ và mang lại giá trị
kinh tế cao, ít rủi ro hơn. Đây chính là các hộ gia đình, cá nhân phát triển theo hướng
kinh tế trang trại. Trong thực tiễn sản xuất, các mô hình kinh tế trang trại làm ăn có
hiệu quả, đã đóng góp quan trọng cho sự phát triển nền kinh tế nông nghiệp của đất
nước. Do đó Đảng và Nhà nước có chủ trương khuyến khích, thúc đẩy phát triển
mạnh kinh tế trang trại trong trong thời gian tới.
Theo báo cáo của các địa phương, trên địa bàn cả nước hiện có khoảng 29.500
trang trại. Trong đó, có 8.800 trang trại trồng trọt (chiếm 29,83%), 10.974 trang trại
chăn nuôi (chiếm 37,20%), 430 trang trại lâm nghiệp (chiếm 1,46%), 5.268 trang trại
- 14
thủy sản (chiếm 17,86%) và 4.028 trang trại tổng hợp (chiếm 13,66%). Số lượng trang
trại đã tăng 9.433 trang trại so với năm 2011. Tuy nhiên các địa phương mới chỉ cấp
giấy chứng nhận kinh tế trang trại cho 6.247 trang trại [2].
Các trang trại phân bố nhiều ở khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long (6.911 trang
trại, chiếm 30%) chủ yếu sản xuất thủy sản và trái cây, Đông Nam Bộ (6.115 trang
trại, chiếm 21%) chủ yếu là chăn nuôi, Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung (5.693
trang trại, chiếm 20%) chủ yếu kinh doanh tổng hợp, Đồng bằng Sông Hồng (5.775
trang trại, chiếm 19,5%) chủ yếu là chăn nuôi, Trung du và miền núi phía Bắc (2.063
trang trại, chiếm 7%) chủ yếu là chăn nuôi và lâm nghiệp [2].
Quy mô diện tích đất bình quân của các trang trại hiện nay về trồng trọt là 12
ha/trang trại, chăn nuôi là 2 ha/trang trại, tổng hợp là 8 ha/trang trại, lâm nghiệp là 33
ha/trang trại, thủy sản là 6 ha/trang trại. Trong quá trình tổ chức sản xuất cho thấy một
số trang trại thực hiện tích tụ ruộng đất nên quy mô diện tích lớn, đặc biệt có trang trại
có tới trên 100 ha. Nhiều trang trại đã áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất như sản xuất
an toàn, sản xuất sạch, công nghệ cao, nên tạo ra năng suất và chất lượng cao và hiệu quả
kinh tế. Theo báo cáo của các địa phương, thu nhập bình quân của trang trại đạt 02 tỷ
đồng/năm, đã tạo thêm công ăn việc làm cho lao động ở địa phương, mỗi trang trại bình
quân giải quyết được khoảng 8 lao động, có nhiều trang trại thu hút được hàng trăm lao
động.
Có thể khẳng định kinh tế trang trại là hình thức tổ chức sản xuất tiên tiến của
kinh tế hộ, mang lại hiệu quả cao cho sản xuất nông nghiệp do đó cần có chính sách
phát triển.
Tuy nhiên kinh tế trang trại ở nước ta vẫn còn một số tồn tại và hạn chế cần
được giải quyết sau:
- Về quy mô và số lượng: Số lượng trang trại hiện nay tăng chậm và phân
bố không đều giữa các vùng trong cả nước. Khu vực Trung du miền núi phía Bắc
là nơi có diện tích đất đai rộng nhưng số lượng trang trại ít, trong khi đó khu vực
Đồng bằng Sông Cửu Long, Đông Nam Bộ lại tập trung nhiều trang trại thì quy
nguon tai.lieu . vn