- Trang Chủ
- Nông - Lâm - Ngư
- Khoá luận Tốt nghiệp Đại học: Nghiên cứu ảnh của của một số loại giá thể đến sinh trưởng và phát triển của dưa chuột tại Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
Xem mẫu
- ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
ĐINH HOÀI THƯƠNG
Tên đề tài:
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ LOẠI GIÁ THỂ ĐẾN
SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN CỦA DƯA CHUỘT TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo : Chính quy
Ngành : Khoa học cây trồng
Khoa : Nông học
Khóa học : 2016 – 2020
Thái Nguyên, năm 2020
- ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
ĐINH HOÀI THƯƠNG
Tên đề tài:
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ LOẠI GIÁ THỂ ĐẾN
SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN CỦA DƯA CHUỘT TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo : Chính quy
Ngành : Khoa học cây trồng
Lớp : K48 - Trồng trọt - N02
Khoa : Nông học
Khóa học : 2016 – 2020
Giảng viên hướng dẫn: Th.S Lương Thị Kim Oanh
Thái Nguyên, năm 2020
- i
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài, em luôn nhận được sự quan tâm giúp đỡ
tận tình, sự quan tâm tạo điều kiện của Khoa Nông học, Ban giám hiệu, sự
phối hợp và giúp đỡ của gia đình và các bạn.
Trước hết, em bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc Th.S Lương Thị Kim Oanh đã giành
nhiều thời gian quý báu tận tình chỉ bảo em trong suốt thời gian thực hiện đề tài.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn đến Trung tâm Đào tạo nghiên cứu giống cây
trồng và vật nuôi đã tạo điều kiện giúp đỡ cho em thực hiện tốt đề tài này.
Em xin trân trọng cảm ơn Ban chủ nhiệm Khoa Nông học, Ban Giám
hiệu trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi
nhất để em thực hiện và hoàn thành đúng tiến độ đề tài thực tập tốt nghiệp.
Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các bạn luôn đồng hành
và giúp đỡ em thực hiện đề tài này.
Do điều kiện thời gian và trình độ còn hạn chế nên bài khóa luận của em
không tránh khỏi thiếu sót. Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của
các thầy, cô giáo và các bạn để bài khóa luận của em được đầy đủ và hoàn
thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 11 tháng 08 năm 2020
Sinh viên
Đinh Hoài Thương
- ii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i
MỤC LỤC ......................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ....................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ v
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................ vi
PHẦN 1. MỞ ĐẦU .......................................................................................... 1
1.1.Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................. 1
1.2. Mục đích và yêu cầu của đề tài .................................................................. 3
1.3. Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................... 3
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học ...................................... 3
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn sản xuất ............................................................. 4
PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................... 5
2.1. Cơ sở khoa học của đề tài .......................................................................... 5
2.2. Tổng quan về cây dưa chuột ...................................................................... 5
2.2.1. Nguồn gốc và sự phân bố của cây dưa chuột.......................................... 5
2.2.2. Đặc tính thực vật ..................................................................................... 6
2.2.3. Phân loại .................................................................................................. 7
2.3. Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh ............................................................... 8
2.4. Tình hình sản xuất dưa chuột và giá thể trên Thế giới và Việt Nam ......... 9
2.4.1. Tình hình sản xuất dưa chuột trên Thế giới và Việt Nam ...................... 9
2.4.2. Tình hình nghiên cứu giá thể trên Thế giới và Việt Nam ..................... 13
2.4.3. Giới thiệu về một số loại nguyên liệu giá thể ....................................... 17
2.5. Kết luận rút ra từ tổng quan ..................................................................... 20
PHẦN 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU ................................................................................................................ 21
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu........................................................... 21
3.1.1. Đối tượng và vật liêu nghiên cứu ......................................................... 21
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 22
- iii
3.2. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 22
3.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 22
3.3.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm.............................................................. 22
3.3.2. Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi ................................................... 25
PHẦN 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................... 27
4.1. Phân tích một số chỉ tiêu hóa lý trong giá thể trước khi trồng và giai đoạn
thu hoạch........................................................................................................... 27
4.2. Ảnh hưởng của một số loại giá thể đến sinh trưởng phát triển, năng suất
và chất lượng quả dưa chuột ........................................................................... 31
4.2.1. Ảnh của một số loại giá thể đến động thái tăng trưởng chiều cao cây
của dưa chuột .................................................................................................. 31
4.2.2. Ảnh hưởng của một số loại giá thể đến động thái ra lá trên thân chính
của dưa chuột .................................................................................................. 33
4.2.3. Ảnh hưởng của một số loại giá thể đến thời gian sinh trưởng, phát triển
của dưa chuột thí nghiệm ................................................................................ 37
4.2.4. Ảnh hưởng của một số loại giá thể đến sâu bệnh hại của dưa chuột .... 39
của dưa chuột .................................................................................................. 39
4.2.5. Ảnh hưởng của một số loại giá thể đến các yếu tố cấu thành năng suất
và năng suất của dưa chuột. ............................................................................ 40
4.2.6. Ảnh hưởng của một số loại giá thể đến Nitrat trong dưa chuột ............ 43
PHẦN 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ........................................................... 45
5.1. Kết luận .................................................................................................... 45
5.1.1. Về giá thể trồng cây .............................................................................. 45
5.1.2. Về sinh trưởng phát triển ..................................................................... 45
5.2. Đề nghị ..................................................................................................... 46
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 47
MỘT SỐ HÌNH ẢNH TRONG QUÁ TRÌNH THỰC TẬP
- iv
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
Tên
STT Tên đầy đủ
viết tắt
1 CT Công thức
2 TB Trung bình
3 EC Electrical Conductivity
4 CS Cộng sự
5 FAO Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc
6 CV(%) Hệ số biến động
7 LSD0,05 Sai khác nhỏ nhất có ý nghĩa
- v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Tình hình sản xuất dưa chuột trên thế giới qua các năm ................ 10
Bảng 2.2: Bảng tình hình sản xuất dưa chuột của các châu lục trên thế giới
(2015 – 2018) ................................................................................ 11
Bảng 4.1: Phân tích một số chỉ tiêu hóa lý trong giá thể trước khi trồng ....... 27
Bảng 4.2: Động thái tăng trưởng chiều cao của dưa chuột ............................. 32
Bảng 4.3: Động thái ra lá trên thân chính của dưa chuột ................................ 34
Bảng 4.4: Ảnh hưởng của một số loại giá thể đến sinh trưởng, phát triển của
dưa chuột ....................................................................................... 37
Bảng 4.5: Ảnh hưởng của một số loại giá thể đến sâu bệnh hại của dưa chuột
....................................................................................................... 39
Bảng 4.6. Ảnh hưởng của một số loại giá thể đến các yếu tố cấu thành năng
suất và năng suất của dưa chuột.................................................... 41
Bảng 4.7: Ảnh hưởng của giá thể đến hàm lượng Nitrat trong quả của dưa
chuột .............................................................................................. 44
- vi
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1 : Biểu đồ EC giá thể trước khi trồng và giai đoạn thu hoạch.............. 29
Hình 2: Biểu đồ EC giá thể trước khi trồng và giai đoạn thu hoạch............... 30
Hình 3: Đồ thị tăng trưởng chiều cao cây dưa chuột ...................................... 32
Hình 4: Đồ thị tăng trưởng số lá của cây dưa chuột ...................................... 35
Hình 5: Biểu đồ tương quan giữa EC và năng suất của dưa chuột ................. 43
- 1
PHẦN 1
MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Rau là thực phẩm quan trọng không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày
của mỗi gia đình. Rau cung cấp nhiều loại dinh dưỡng cần thiết cho sự phát
triển của cơ thể như: protein, vitamin, lipit, khoáng chất… và các chất sơ cho
sự tiêu hóa. Do đó, nhu cầu về rau khá lớn và sản xuất rau đóng vai trò quan
trọng trong sản xuất nông nghiệp.
Dưa chuột Cucumis Sativus L là một cây trồng phổ biến trong họ bầu bí,
trong họ bầu bí thì dưa chuột là loại được trồng nhiều hơn cả, và là loại rau ăn
quả thương mại quan trọng, nó được trồng lâu đời trên thế giới và trở thành
thực phẩm của nhiều nước. Những nước dẫn đầu về diện tích gieo trồng và
năng suất là: Trung Quốc, Nga, Nhật Bản, Mỹ, Hà Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Lan,
Ai Cập và Tây Ban Nha. Ở nước ta dưa chuột đã được trồng từ rất lâu, không
chỉ để giải quyết vấn đề thực phẩm trong bữa ăn hằng ngày mà còn mang tính
thương mại quan trọng.
Trong số các thực phẩm thì dưa chuột là cây trồng ngắn ngắn ngày, cung
cấp nguyên liệu cho ngành chế biến rau quả xuất khẩu được nhiều quốc gia trên
thế giới ưa thích. Kết quả nghiên cứu cho thấy dưa chuột là cây ăn quả có giá trị
dinh dưỡng cao, trong quả có chứa nhiều vitamin A, B, B6… và đặc biệt có
nhiều men tiêu hóa làm cho quá trình đồng hóa và hấp phụ thức ăn tốt hơn.
Dưa chuột là một trong những cây rau quan trọng nhất, được xếp thứ tư
chỉ sau cà chua, bắp cải và củ hành. Dưa chuột là loại rau có thời gian sinh
trưởng ngắn, có năng suất và chất lượng đáp ứng được phần lớn nhu cầu rau
xanh của con người. Dưa chuột còn là loại rau thương mại quan trọng, giữ vị
trí hàng đầu trong các chủng loại rau có sản phẩm chế biến sản suất và được
- 2
trồng khắp nơi trên thế giới. Dưa chuột được sử dụng rất đa dạng: quả tươi,
trộn, sa lát, cắt lát, muối chua, đóng hộp,… (Tạ Thu Cúc và cs, 2000) [6].
Trong những năm gần đây khi mà đời sống nhân dân được cải thiện thì
nhu cầu của con người về rau càng cao không chỉ về số lượng mà còn cả chất
lượng rau. Trong khi đó, quá trình đô thi hóa diễn ra mạnh mẽ làm cho diện
tích đất nông nghiệp bị thu hẹp dần, có cả diện tích đất trồng rau. Mặt khác
chất thải công nghiệp và chất thải đô thị ảnh hưởng mạnh đến nền nông
nghiệp nói chung và an toán thực phẩm nói riêng, trong đó có ngành sản xuất
rau. Ngoài ra, người sản xuất đã sử dụng nguồn nước, đất chứa một lượng lớn
các chất độc hại như: NO3-, kim loại nặng, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích
thích tăng trưởng…Điều này gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người dân
khi sử dụng các loại rau trồng ở những vùng bị ô nhiễm và gây ra tâm lý
không tốt với người tiêu dùng.
So với các cây trồng ngắn ngày, cây dưa chuột có ưu thế như chi phí sản
xuất không cao, vòng quay thu hồi vốn nhanh, bình quân 30 – 40 ngày là có
thể cho thu hoạch và thời gian thu hoạch kéo dài từ 60 – 80 ngày cho hiệu quả
kinh tế cao nên dưa chuột được người sản xuất đặc biệt quan tâm, từ canh tác
quảng canh theo thời vụ trên đồng ruộng tới thâm canh quanh năm trong nhà
lưới, hệ thống tưới hiện đại áp dụng công nghệ cao, hệ thống điểu khiển nhiệt
độ, ánh sáng, giá thể…
Các giá thể là những phế phẩm trong nông nghiệp phân chuồng hoai mục
(phân hữu cơ) từ gia súc, gia cầm, trấu hun, xơ dừa…. là những vật liêu vô
cùng thân thiện với môi trường, loại phân hữu cơ này có nhiều đặc tính hóa lý
thuận lợi trong hỗn hợp giá thể như độ thoáng, khả năng thông khí tốt, thoát
nước và giữ nước.
Ngày nay nền nông nghiệp hữu cơ đang được mọi tầng lớp quan tâm,
đặc biệt là các nhà quản lý, các nhà khoa học đang tìm mọi biện pháp để làm
- 3
sao tạo ra được sản phẩm sạch đang là mối quan tâm hàng đầu, thì giá thể là
một giải pháp có thể tạo ra bước đột phá trong nền nông nghiệp sạch. Rau
trồng trong giá thể sinh trưởng, phát triển và cho năng suất cao phụ thuộc vào
tỉ lệ phối trộn giá thể và quy trình chăm sóc hợp lí. Xuất phát từ yêu cầu thực
tế trên chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Nghiên cứu ảnh của của một số
loại giá thể đến sinh trưởng và phát triển của dưa chuột tại Trường Đại
học Nông Lâm Thái Nguyên”.
1.2. Mục đích và yêu cầu của đề tài
* Mục đích nghiên cứu của đề tài
Xác định được giá thể phù hợp với quá trình sinh trưởng và phát triển
dưa chuột trong nhà màng tại Trung tâm đào tạo nghiên cứu giống cây trồng
và vật nuôi trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên.
* Yêu cầu của đề tài
- Nghiên cứu ảnh hưởng của một số loại giá thể khác nhau đến khả năng
sinh trưởng và phát triển giống dưa chuột tại trường Đại học Nông Lâm.
- Xác định được công thức phối trộn giá thể thích hợp cho sản xuất
dưa chuột.
1.3. Ý nghĩa của đề tài
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
- Rèn luyện và nâng cao khả năng thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học
cho sinh viên, là một cơ sở và tiêu chí cho việc đánh giá chất lượng sinh viên
của trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
- Kết quả nghiên cứu đề tài là cơ sở cho việc thực hiện các đề tài nghiên
cứu tiếp theo về cây dưa chuột, là tư liệu, nguồn tài liệu tham khảo phục vụ
cho công tác giảng dạy, đào tạo trong và ngoài nhà trường.
- 4
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn sản xuất
- Tận dụng tốt các loại chất thải trong nông nghiệp, tạo ra loại giá thể
hữu cơ phục vụ tốt cho việc trồng dưa chuột. Hạn chế ô nhiễm môi trường.
- Kết luận của đề tài là cơ sở khoa học cho định hướng sử dụng các loại
giá thể nhằm phát triển sản xuất dưa chuột tại trường Đại học Nông Lâm
Thái Nguyên.
- 5
PHẦN 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1.Cơ sở khoa học của đề tài
Ngày nay nền nông nghiệp hữu cơ đang được mọi tầng lớp quan tâm,
đặc biệt là các nhà quản lý, các nhà khoa học đang tìm mọi biện pháp để làm
sao tạo ra được sản phẩm sạch đang là mối quan tâm hàng đầu, thì giá thể hữu
cơ là một giải pháp có thể tạo ra bước đột phá trong nền nông nghiệp sạch.
Phân chuồng hoai mục (phân hữu cơ) từ gia súc và gia cầm, trấu hun, xơ
dừa và bã dong riềng là những vật liêu vô cùng thân thiện với môi trường, loại
phân hữu cơ này có nhiều đặc tính hóa lý thuận lợi trong hỗn hợp giá thể như
độ thoáng, khả năng thông khí tốt, thoát nước và giữ nước tốt, ngoài ra
nguyên liệu tạo nên giá thể toàn là những phế phẩm trong nông nghiệp do đó
nó có thể cải tạo môi trường rất tốt nhờ quá trình thu gom chúng.
Trong thực tế sản xuất để đạt năng suất cao thì việc nghiên cứu tìm hiểu
các công thức phối trộn giá thể khác nhau là việc làm rất cần thiết nhằm giúp
cho cây trồng phát huy hết tiềm năng sẵn có của giống góp phần nâng cao
năng suất, chất lượng cây trồng để đáp ứng nhu cầu mục đích ngày càng cao
của con người.
2.2. Tổng quan về cây dưa chuột
2.2.1. Nguồn gốc và sự phân bố của cây dưa chuột
Dưa chuột Cucumis Sativus L là một cây trồng phổ biến trong họ bầu bí,
trong họ bầu bí thì Dưa chuột là loại được trồng nhiều hơn cả, và là loại rau
ăn quả thương mại quan trọng, nó được trồng lâu đời trên thế giới và trở thành
thực phẩm của nhiều nước. Những nước dẫn đầu về diện tích gieo trồng và
năng suất là: Trung Quốc, Nga, Nhật Bản, Mỹ, Hà Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Lan,
Ai Cập và Tây Ban Nha.
- 6
Dưa chuột là loại cây được trồng từ lâu, nó đã có mặt ở Ấn Độ khoảng
trên 3000 năm. Theo A. Decandoole (1820), dưa chuột xuất xứ từ vùng Tây
Bắc Ấn Độ, từ đây nó phát triển lên phía Tây và sau đó sang phía Đông Nam
Á. Những ghi chép về cây dưa chuột xuất hiện ở Pháp vào thế kỷ thứ 9, ở
Anh vào thế kỷ 14 và Bắc Mỹ vào giữa thế kỷ 16. Vào thế kỷ 16, dưa
chuột được mang tới Trung Quốc.
Tuy nhiên, theo Vavilop (1926), khu vực miền núi phía Bắc Việt Nam
giáp Lào là nơi phát sinh cây dưa chuột vì ở đây còn tồn tại các dạng dưa
chuột hoang dại, Kallo (1958) cho rằng Trung Quốc là trung tâm thứ hai hình
thành cây dưa chuột do các giống dưa chuột Trung Quốc có hàng loạt tính
trạng lặn có giá trị như: quả dài, tạo quả không qua thụ tinh, gai quả trắng,
không đắng. (Tạ Thu Cúc và cs, 2000) [6]
2.2.2. Đặc tính thực vật
Rễ: Rễ dưa chuột thuộc loài rễ chùm gồm có rễ chính và rễ phụ.
Rễ chính tương đối phát triển, phân bố ở tâng canh tác 0 – 30 cm, rộng
50 – 60 cm. Rễ chính có thể ăn sâu từ 60 – 100 cm, nếu trồng ở điều kiện lý
tưởng (đất có tầng canh tác day, nhiều mùn, thoáng khí, tơi xốp) thì rễ có thể
ăn sâu hơn.
Rễ phụ phân bố tương đối nông, chủ yếu ở tầng đất 0 – 20 cm. (Mai Thị
Phương Anh và cs 1996) [1]
Thân: Là cây thân thảo hằng niên, thân dài, có nhiều tua cuốn để bám
khi bò. Thân có thể dài từ 1- 3 m, dài nhất có thể đạt trên 3m. Trên thân chính
hình thành các cành cấp 1 rồi đến cấp 2, cấp 3…Trên thân chính ở mỗi nách
lá trên thân mọc ra các tua cuốn và phân nhánh hoặc không phân nhánh.
Thân tròn hay có góc cạnh, có lông ít nhiều tùy giống. (Mai Thị Phương Anh
và cs 1996) [1]
Lá: Gồm có lá mầm và lá thật
- 7
Lá mầm (nhú ra đầu tiên): Có hình trứng tròn dài, làm nhiệm vụ quang
hợp tạo vật chất nuôi cây và lá mới.
Lá thật: Là những lá đơn to mọc trên thân, dạng lá hơi tam giác (hình
chân vịt 5 cạnh) 2 mặt phiến lá đều có lông, cuống dài 10 – 15 cm; rìa nguyên
hay có răng cưa.
Hoa: Hoa dưa chuột là hoa đơn tính. Hoa cái mọc ở nách lá thành đôi
hay riêng biệt, hoa đực mọc thành cụm từ 5 – 7 hoa; dưa chuột cũng có hoa
lưỡng tính. Hoa có màu vàng thụ phấn nhờ côn trùng và gió, bầu noãn của
hoa cái phát triển rất nhanh ngay trước khi hoa nở.
Quả: Là loại quả thịt. Lúc còn non có gai xù xì, khi quả lớn gai từ từ mất
đi. Quả từ khi hình thành đến khi thu hoạch có màu xanh đậm, xanh nhạt, có
hay không có hoa văn (sọc, vệt, chấm) tùy thuộc vào giống.
Hạt: Có màu trắng ngà.
2.2.3. Phân loại
Dưa chuột (dưa leo), tên nước ngoài Common cucumber (Anh),
Concombre (Pháp), thuộc họ bầu bí Cucubitaceae, chi Cucumis, loài Sativus
L., số lượng NST 2n = 14.
Phần lớn các nhà nghiên cứu đều thống nhất rằng cây dưa chuột có
nguồn gốc từ Tây Ấn Độ (Nam Á). Ở Việt Nam, khu vực miền núi phía Bắc
Việt Nam là nơi phát sinh cây dưa chuột vì ở đây còn tồn tại dạng dưa 3 chuột
hoang dại.
Đã có nhiều khoa học tiến hành phân loại dưa chuột, trong đó có các nhà
thực vật học A. Filov (1940) (Trần Khắc Thi 1985)[11]. Trên cơ sở nghiên
cứu về tiến hóa sinh thái ông đã đưa ra bảng phân loại chính xác. Loại hạng
hoang dại vào một trong các phụ Ssp. Agrostis Gab, còn lại các dạng khác là
trồng trọt và tập trung vào các phụ sau:
- 8
1. Ssp. Europaeo – americanus Fil. Loài phụ Âu – Mỹ là loài phụ lớn
nhất về địa bàn phân bố.
2. Ssp. Occidentali – asiticus. Loài phụ Tây Á phân bố rộng rãi tại các
vùng khô hạn Trung và Tiểu Á, Iran, Afganistan và Azecbaizan với các đặc
tính chịu nóng.
3. Ssp. Chinensis Fil. Loài phụ Trung Quốc được sử dụng phổ biến để
trồng trong nhà kính ở Châu Âu gồm các giống quá ngắn cần thụ phấn và quả
dài không qua thụ phấn.
4. Ssp. Indico – japonicus. Loài phụ Nhật - Ấn được phân bố tại khu vực
nhiệt đới và á nhiệt đới với lượng mưa lớn.
5. Ssp. Himalacus Fil. Loài phụ Hymalaya.
6. Ssp. Hermaphrodtus Fil. Dưa chuột lưỡng tính.
2.3. Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh
Dưa chuột là loài cây ưa nhiệt độ ấm áp và những vùng nhiệt đới mát
mẻ, điều kiện sinh trưởng và phát triển của cây dưa chuột
Nhiệt độ: Dưa chuột cũng như các cây trong họ bầu bí rất mẫn cảm với
sương gió đặc biệt là nhiệt độ thấp dưới 00C. (Nguyễn Tường Đoàn và cs,
1997)[10]
Dưa chuột yêu cầu nhiệt độ ấm áp để nảy mầm, nhiệt độ bình thường
tối thiểu từ 10 – 180C. Nhiệt độ tối thiểu cho dưa chuột nảy mầm là 15,50C,
nhiệt độ tối đa là 40,50C. Nhiệt độ thích hợp là 15,5 – 350C, nhiệt độ cho cây
sinh trưởng là 200C. Ở nhiệt độ cao 400C cây ngừng sinh trưởng hoa cái
không xuất hiện, ở nhiệt độ 50C hầu hết các giống dưa chuột bị chết rét.
Hầu hết các giống dưa chột đều phải trải qua giai đoạn xuân hóa ở nhiệt
độ 20 – 22 độ C. (Nguyễn Thuý Hà, 2010) [2]
Ánh sáng: Dưa chuột thuộc nhóm cây ngắn ngày.
- 9
Cây sinh trưởng và phát dục thích hợp ở độ dài chiếu sáng 10 – 12
giờ/ngày.
Cường độ ánh sáng thích hợp cho dưa chuột sinh trưởng và phát triển
giúp cây tăng hiệu quả quang hợp, tăng năng suất, chất lượng và rút ngắn thời
gian lớn của quả trong khoảng 15.000 – 17.000 lux. (Nguyễn Văn Hiển,
2000) [3]
Dưa chuột ở tuổi 20 – 25 ngày sau khi nảy mầm có phản ứng thuận với
độ dài chiếu sáng dưới 12 giờ. (Trần Khắc Thi, 1985) [4]
Độ ẩm đất và độ ẩm không khí: Dưa chuột là cây chịu hạn chịu úng
kém. Trong thân cây nước chiếm 91,3%, trong quả chứa 93 -95 % nước, bộ lá
dưa chuột to, hệ số thoát nước lớn nên dưa chuột độ ẩm cao. Độ ẩm thích hợp
cho dưa chuột là 85 – 90%, độ ẩm không khí: 90 – 95%. Thời kì ra hoa tạo
quả yêu cầu lượng nước cao nhất. (Tạ Thu Cúc và cs, 2000) [6]
Đất và dinh dưỡng: Cây dưa chuột thích đất màu mỡ, giàu chất hữu cơ,
đất tơi xốp, độ pH từ 5,5 – 6,8 và tốt nhất từ 6 – 6,5. Dưa chuột yêu cầu độ
phì trong đất rất cao. Dinh dưỡng khoáng không đủ ảnh hưởng không tốt
ddeesnsinh trưởng và phát triển của cây. Khi nghiên cứu về hiệu suất sử dụng
phân khoáng chủ yếu của dưa chuột thấy rằng: dưa chuột sử dụng kali với
hiệu suất cao nhất, thứ đến đạm và ít nhất là lân. Khi Bón N:60 ; P:60 ; K:60
thì dưa chuột sử dụng 92% đạm, 33% lân và 100% kali. (Nguyễn Văn Hiển,
2000) [3]
2.4. Tình hình sản xuất dưa chuột và giá thể trên Thế giới và Việt Nam
2.4.1. Tình hình sản xuất dưa chuột trên Thế giới và Việt Nam
2.4.1.1. Tình hình sản xuất dưa chuột trên thế giới
Hiện nay có rất nhiều chủng loại rau được gieo trồng, diện tích rau ngày
càng gia tăng để đáp ứng nhu cầu rau của người dân.
- 10
Theo số liệu của (FAO, 2020) tình hình sản xuất dưa chuột trên thế giới
không ngừng phát triển kể cả về diện tích và sản lượng được thể hiện qua
bảng 2.1 dưới đây:
Bảng 2.1: Tình hình sản xuất dưa chuột trên thế giới qua các năm
(2015 – 2018)
Năm Diện tích (ha) Năng suất (tấn/ha) Sản lượng (tấn)
2015 2.125.807 367.097 78.037.657
2016 2.137.921 373.470 79.844.838
2017 2.007.664 387.996 77.896.545
2018 1.984.518 379.031 75.219.440
(Nguồn; FAO 2020)
Qua bảng 2.2 cho ta thấy tình hình sản xuất dưa chuột trê thế giới từ năm
2015 trở lại đây có nhiều biến động kể cả về diện tích, năng suất và sản lượng.
Về diện tích: Từ năm 2015 – 2018 diện tích trồng dưa chuột trên thế
giới đã thay đổi nhanh chóng. Năm 2015 diện tích trồng dưa chuột là
2.125.807 ha đến năm 2016 tăng lên 2.137.921 ha. Đến năm 2018 giảm xuống
chỉ còn 1.984.518 ha Như vậy chỉ sau 4 năm diện tích trồng dưa chuột trên
thế giới đã giảm 141.289 ha.
Về năng suất: Nhìn chung trong những năm gần đây năng suất tương
đối ổn định dao động nhẹ từ 367.097 – 387.996 tấn/ha (tăng trung bình 5.22
tấn/năm).
Về sản lượng: Từ năm 2015 trở lại đây tuy năng suất không tăng nhiều
nhưng do diện tích trồng tăng dần nên sản lượng của dưa chuột trên thế giới
đã tăng lên rõ rệt, bình quân mỗi năm tăng 1.156.349 tấn/năm.
Như vậy chứng tỏ nghề trồng dưa chột trên thế giới đan có xu hướng
phát triển nhanh chóng và có thể tăng lên nữa trong những năm tiếp theo.
- 11
Dưới đây là bảng tình hình sản xuất dưa chuột của các châu lục trên thế
giới trong những năm gần đây:
Bảng 2.2: Bảng tình hình sản xuất dưa chuột của các châu lục
trên thế giới (2015 – 2018)
Diện tích Năng suất Sản lượng
Các châu lục Năm
(ha) (tấn/ha) (tấn)
2015 322.045 42.976 1.384.011
2016 370.779 37.918 1.405.924
CHÂU PHI 2017 317.038 42.689 1.353.399
2018 323.011 44.989 1.453.194
2015 94.318 214.632 2.024.357
2016 93.850 226.113 2.122.070
CHÂU MĨ 2017 95.493 236.993 2.263.112
2018 89.399 243.753 2.179.129
2015 1.517.298 451.239 68.465.909
2016 1.505.528 468.365 70.513.709
CHÂU Á 2017 1.431.134 478.812 68.524.409
2018 1.410.068 466.364 65.619.556
2015 191.136 321.484 6.144.719
2016 166.668 346.944 5.782.441
CHÂU ÂU 2017 162.813 352.235 7.534.842
2018 160.842 369.727 5.946.785
2015 1.019 183.138 18.661
CHÂU ĐẠI 2016 1.096 188.820 20.693
DƯƠNG 2017 1.186 175.201 20.783
2018 1.198 173.459 20.776
(Nguồn; FAO 2020)
- 12
Qua bảng 2.2 ta có thể thấy rằng tình hình sản xuất dưa chuột tại các
châu lục trên thế giới có sự chênh lệch.
Châu Á với điều kiện thuận lợi, là lục địa đi đầu về sản xuất nông nghiệp
đặc biệt là dưa chuột với năng suất lớn nhất (468.365 tấn/ha) và sản lượng lớn
nhất (70.513.707 tấn) năm 2016.
Châu Phi có diện tích tăng dần qua các năm, có năng suất thấp hơn đối
với các châu lục khác chỉ đạt 44.989 tấn/ha (2018) là cao nhất. Năng suất thấp
như vậy nhưng sản lượng đạt rất cao 1.453.194 tấn.
Châu Mĩ ta có thể thấy diện tích và sản lượng dưa chuột tăng dần qua các
năm cao nhất là năm 2017 với diện tích 5.493 ha và sản lượng là 2.263.112 tấn.
Châu Âu năm 2015 có diện tích trồng cao nhất là 191.136 ha nhưng
lại có năng suất thấp nhất (321.484 tấn/ha) và sản lượng cao nhất
(61.447.919 tấn).
Châu đại dương có diện tích nước có địa hình và thời tiết không thuận
lợi nên diện tích (1.019 ha) và sản lượng thấp nhất là 18.661 tấn năm 2015.
2.4.1.2. Tình hình sản xuất dưa chuột ở Việt Nam
Đánh giá về thực trạng sản xuất rau ở nước ta trong thời gian qua, nhiều
tác giả cho rằng: Hiện nay sản lượng và năng suất rau ở nước ta còn thấp,
quy mô còn phân tán, chất lượng không ổn định, phần lớn rau không đủ tiêu
chuẩn xuất khẩu tươi và chế biến công nghiệp. Mức tiêu thụ nội địa còn thấp,
chỉ số bình quân đầu người đạt 60-65 kg/năm.
Sở dĩ có những hạn chế đó là do: Việc quản lí, thiếu cải tiến kỹ thuật,
canh tác chủ yếu thiên về năng suất, chưa chú trọng đến chất lượng sản phẩm
cho nên rau tươi Việt Nam chưa đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Mặt
khác, xuất khẩu rau còn quá ít, khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế
kém. Rau quả nước ta tuy đa dạng và phong phú, nhưng sản xuất chưa gắn
với thị trường, chất lượng thấp, bao bì mấu mã chưa thích hợp, thị trường rau
nguon tai.lieu . vn