Xem mẫu
- 71
tuæi mµ c¸c c©y trong ®¸m cã sù ph©n ho¸ râ rÖt lîi dông chÆt tØa th-a,
duy tr× ®-îc kh¶ n¨ng khÐp t¸n cña rõng.
VÒ mÆt kh«ng gian dinh d-ìng cña ®Êt rõng bè trÝ theo ®¸m kh«ng
nh- bè trÝ theo hµng, s¶n l-îng kh«ng cao nh-ng cã -u ®iÓm lµ thÝch hîp
víi m«i tr-êng kh¾c nghiÖt cho nªn nã thÝch h¬pj víi nh÷ng c©y chÞu
bãng sinh tr-ëng chËm vµ trong ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÐm. Nh÷ng n¬i cã sù
c¹nh tranh cá d¹i vµ c©y bôi kÞch liÖt ph-¬ng thøc bè trÝ theo ®¸m ®èi víi
c©y l¸ kim mçi ha lµ 200-400 (®¸m). Gi÷a c¸c ®¸m cã thÓ b¶o l-u c¸c
c©y l¸ réng quý hiÕm cã thÓ t¸i sinh tù nhiªn, ®ã lµ mét ph-¬ng ph¸p hçn
giao c¸c c©y l¸ réng cã hiÖu qu¶. Ph-¬ng ph¸p nµy h×nh thµnh mét hiÖu
Ých b¶o vÖ t-¬ng ®èi tèt cña c¸c c©y gç c©y bôi vµ cá d¹i còng cã thÓ
rõng ®-îc c¶i t¹o c¸c rõng thø sinh. Trong rõng tù nhiªn cã mét sè h¹t
t¸i sinh vµ chÞu bãng (th«ng) vµ mét sè loµi t¸i sinh chåi ph©n bè theo
®¸m khuynh h-íng nµy cã lîi cho viÖc b¶o tån vµ ph¸t triÓn quÇn thÓ loµi
nªn cÇn ®-îc lîi dông trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp.
Bè trÝ theo ®¸m cã nh÷ng mÆt cã lîi nh-ng còng cã mÆt kh«ng lîi.
Khi rõng cßn non t¸c dông cã lîi chiÕm -u thÕ nh-ng sau mét ®é tuæi
nhÊt ®Þnh t×nh h×nh cung øng ¸nh s¸ng n-íc ph©n ë trong ®¸m kh¸ khÈn
tr-¬ng vµ g©y ra nh÷ng m©u thuÉn yªu cÇu ph¶i kÞp thêi chÆt tØa th-a.
Bè trÝ theo ®¸m cã thÓ ¸p dông nhiÒu ph-¬ng ph¸p nh- gieo trªn
hè lín gieo thµnh nhiÒu hè gieo daú thµnh ®¸m. §é lín cña ®¸m ph¶i
xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu m«i tr-êng, tõ 3 ®Õn 5 c©y ®Õn m-êi mÊy c©y. Sè
l-îng ®¸m nãi chung nªn t-¬ng ®-¬ng víi sè c©y trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch
lóc chÆt chÝnh. Sù s¾p xÕp ®¸m cã thÓ quy chuÈn còng cã thÓ kh«ng theo
quy t¾c theo biÕn ®æi theo ®Þa h×nh vµ thùc b× tù nhiªn.
3.Tæ thµnh loµi c©y rõng.
Tæ thµnh loµi c©y rõng lµ tû lÖ thµnh phÇn c¸c loµi c©y rõng nã
chiÕm th«ng th-êng l©m phÇn tæ thµnh chØ mét loµi c©y chØ rõng thuÇn
loµi cß rõng cã hai loµi c©y trë nªn gäi lµ rõng hçn giao. Tæ thµnh loµi
c©y rõng nãi chung th-êng biÓu thÞ b»ng diÖn tÝch mÆt c¾t thiÕt diÖn
®-êng kÝnh ngang ngùc cña mét loµi c©y trªn thiÕt diÖn ®-êng kÝnh
ngang ngùc cña tæng sè loµi c©y toµn rõng còng cã thÓ biÓu thÞ b»ng tr÷
l-îng cña mét loµi c©y trªn tæng tr÷ l-îng toµn rõng. Tæ thµnh loµi c©y
khi trång rõng lµ tû lÖ phÇn tr¨m c¸c loµi c©y trªn tæng sè c©y toµn rõng
3.1 ý nghÜa quan träng cña trång ch¨m sãc rõng hçn giao.
bao gåm tÊt c¶ c©y gç c©y bôi.
Tuy rõng tù nhiªn phÇn lín lµ rõng hçn giao nhiÒu loµi c©y, nh-ng
do giíi h¹n vÒ nhËn thøc t- t-ëng ®Õn nay ë nhiÒu n-íc vÉn trång rõng
thuån loµi lµ chÝnh vµ ®· trång trªn mét quy m« lín rõng thuÇn loµi mét
sè loµi c©y Th«ng, Sa méc, H«ng. Do kÕt c©u vµ chøc n¨ng hÖ sinh th¸i
rõng thuÇn loµi kh¸ ®¬n gi¶n, nhiÒu khu vùc ®· xÈy ra dÞch s©u bÖnh h¹i
tÝnh ®a d¹ng sinh vËt gi¶m kh¶ n¨ng ®Êt rõng bÞ suy tho¸i, l©m phÇn
kh«ng thÓ duy tr× ®-îc søc s¶n xuÊt vµ lµm gi¶m chøc n¨ng cña nã g©y
¶nh h-ëng ®Õn s¶n xuÊt l©m nghiÖp vµ m«i tr-êng sinh th¸i. Cho nªn bÊt
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 72
cø ë n-íc nµo nhiÒu nhµ l©m häc cµng chó ý ®Õn trång vµ ch¨m sãc rõng
hçn giao ®Ó ®i t×m tÝnh æn ®Þnh cña hÖ sinh th¸i rõng mang ý nghÜa bÒn
v÷ng vµ thu ®-îc hiÖu Ých tæng hîp sinh th¸i vµ kinh tÕ.
C¨n cø vµo viÖc ®iÒu tra c¸c mÆt, rõng hçn giao cã kÕt cÊu hîp lý
sÏ mang l¹i nh÷ng -u ®iÓm vµ t¸c dông sau:
1)Lîi dông ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng quang hîp vµ ®Êt, tuú tõng loµi c©y cã ®Æc
tÝnh sinh vËt häc kh¸c nhau mµ tiÕn hµnh hçn giao thÝch hîp cã thÓ lîi
dông ®-îc kh«ng gian. Nh- hçn giao c¸c loµi c©y kh¸c nhau vÒ tÝnh chÞu
bãng hoÆc -u s¸ng, bé rÔ n«ng s©u mäc côm mäc t¶n c¸c kiÓu -a ph©n
bãn nh- -a ®¹m -a l©n, ka li vµ thêi gian hÊp thu lîi dông kh¸c nhau.
Nh- vËy cã thÓ lîi dông c¶ phÇn trªn mÆt ®Êt vµ phÝa d-íi mÆt ®Êt t¹o ra
nh÷ng loµi c©y cã thêi kú kh¸c nhau tÇng thø kh¸c nhau, lîi dông c¸c
chÊt dinh d-ìng kh¸c nhau ®Ó n©ng cao søc s¶n xuÊt cña ®Êt rõng. Yªu
cÇu vÒ ¸nh s¸ng cña c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao cã ph©n tÇng hîp lý
t¸n c©y rõng, nh÷ng c©y -a s¸ng ë tÇng trªn cã thÓ lîi dông ®-îc ®Çy ®ñ
n¨ng l-îng ¸nh s¸ng cßn nh÷ng c©y -a bãng ë tÇng d-íi vÉn ph¸t huy
®-îc kh¶ n¨ng quan hîp, n©ng cao ®-îc sù tÝch luü s¶n l-îng l©m phÇn.
Bé rÔ cña rõng hçn giao sÏ ph©n bè hîp lý lîi dông ®Çy ®ñ dinh d-ìng
trong ®Êt. So víi rõng hçn giao rõng thuÇn loµi lîi dông kh«ng gian bªn
ngoµi kh«ng ®Çy ®ñ, nh-ng kh«ng cã nghÜa lµ rõng thuÇn loµi kh«ng thÓ
lîi dông tèt ®iÒu kiÖn bªn ngoµi.
2)C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lËp ®Þa hçn giao hîp lý c¸c loµi c©y kh¸c nhau cã
thÓ c¶i thiÖn kh¸ lín ®iÒu kiÖn lËp ®Þa. Chñ yÕu biÓu hiÖn ë hai mÆt: a)
KÕt cÊu rõng phøc t¹p ®-îc h×nh thµnh cã lîi cho viÖc c¶i thiÖn tiÓu khÝ
hËu ®Êt rõng ( ¸nh s¸ng, nhiÖt, n-íc, kh«ng khÝ ) lµm cho ®iÒu kiÖn m«i
tr-êng sinh tr-ëng c©y rõng ®-îc c¶i thiÖn. B) rõng hçn giao cã thÓ tÝch
luü ®-îc c¸c chÊt dinh d-ìng vµ n©ng cao ®-îc tèc ®é tuÇn hoµn dinh
d-ìng lµm cho ®Êt rõng ®-îc duy ch× vµ c¶i thiÖn.
ë c¸c vïng c¸t ven s«ng B¾c Kinh trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn v« cïng kh¾c
nghiÖt tr-íc ®©y trång rõng D-¬ng thuÇn loµi ®· øc chÕ sù sinh tr-ëng
cña c©y t¹o thµnh nh÷ng c©y nhá giµ. VÒ sau trång xen c©y HoÌ ®· lµm
gi¶m nhiÖt ®é tõ 360 xuèng 320 hµm l-îng n-íc trong ®Êt n©ng cao 3-4
lÇn tiÓu khÝ hËu cña ®Êt rõng còng ®-îc c¶i thiÖn, cho nªn trång rõng hçn
giao D-¬ng vµ HoÌ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng c¶i thiÖn
sinh tr-ëng cña rõng vµ n©ng cao søc s¶n xuÊt cña rõng.
Duy tr× vµ n©ng cao ®é ph× cña ®Êt rõng chñ yÕu quyÕt ®Þnh bëi sè
l-îng cµnh kh« l¸ dông trong rõng, chÊt l-îng vµ tèc ®é ph©n gi¶i chóng.
L-îng l¸ dông cña c©y l¸ kim rÊt Ýt vµ kh¶ n¨ng ph©n gi¶i khã kh¨n dÉn
®Õn chÊt mïn tÝch luü ë tÇng A0 bÞ chua ho¸ vµ lµ mét trong nh÷ng
nguyªn nh©n chñ yÕu lµm cho ®é ph× cña rõng l¸ kim bÞ suy tho¸i. Cµn
ph¶i hçn giao c©y l¸ réng( nhÊt lµ c©y cè ®Þnh ®¹m) víi c©y l¸ kim,
kh«ng chØ cã thÓ t¨ng lªn l-îng l¸ rông trong rõng mµ cßn lµm t¨ng
l-îng tuÇn hoµn dinh d-ìng, t¨ng tèc ®é ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ dông
n©ng cao ®-îc hiÖu suÊt dinh d-ìng cña ®Êt. Nã cã ý nghÜa duy tr× ®-îc
søc s¶n xuÊt cña rõng. Theo ®iÒu tra cña häc viÖn n«ng nghiÖp khoa Nam
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 73
ë l©m tr-êng Khai B×nh Qu¶ng §«ng l-îng cµnh kh« l¸ rông ë trong
rõng hçn giao Th«ng vµ Vèi thuèc 16 tuæi nhiÒu h¬n rõng thuÇn loµi
cïng tuæi lµ 61.5% chÊt h÷u c¬ ®¹m toµn phÇn, l©n h÷u hiÖu vµ kali h-u
hiÖu ë tÇng A cña tÇng hçn giao ®¹t ®-îc 4.79%, 0.11%, 0.23mg/kg,
1.95mg/kg, mµ rõng th«ng thuÇn loµi hµm l-îng chÊt h÷u c¬ vµ ®¹m toµn
phÇn chØ ®¹t 1.83% hoÆc 0.08% l©n h÷u hiÖu vµ kali h÷u hiÖu kh«ng
®¸ng kÓ.
3)Xóc tiÕn sinh tr-ëng c©y rõng t¨ng thªm s¶n l-îng ®Êt rõng vµ t¨ng s¶n
phÈm rõng duy tr× vµ n©ng cao søc s¶n xuÊt ®Êt rõng. Rõng hçn giao bè
trÝ hîp lý cã thÓ lîi dông ®Çy ®ñ kh«ng gian dinh d-ìng, c¶i thiÖn rÊt lín
®iÒu kiÖn lËp ®Þa cho nªn cã thÓ sóc tiÕn sinh tr-ëng c©y rõng t¨ng thªm
s¶n l-îng ®Êt rõng, t¨ng chñng lo¹i s¶n phÈm cña rõng duy tr× vµ n©ng
cao ®-îc søc s¶n xuÊt ®Êt rõng. Theo th«ng b¸o cña Yu Xin Tuo ®iÒu tra
rõng hçn giao cña 46 loµi c©y trªn 14 tØnh miÒn nam trong ®ã 11 loµi
Th«ng 9 loµi Sa méc 25 loµi c©y l¸ réng, s¶n l-îng gç trªn ®¬n vÞ diÖn
tÝch cao h¬n rõng thuÇn loµi b×nh qu©n lµ 20% cã n¬i t¨ng 2-3 lÇn. Tuy
nhiªn còng cã nh÷ng vÝ dô ng-îc l¹i, nhÊt lµ tr÷ l-îng cña nh÷ng loµi
c©y môc ®Ých trong rõng hçn giao th-êng do sè l-îng c©y rõng Ýt ®i so
víi rõng thuÇn loµi mµ lµm gi¶m hiÖu Ých kinh tÕ, lµ mét nguyªn nh©n
quan träng h¹n chÕ t¸c h¹i cña rõng hçn giao.
Nh÷ng loµi c©y môc ®Ých trong rõng hçn giao do sù hç trî cña
loµi c©y b¹n sinh tr-ëng th©n c©y th¼ng trßn tØa cµnh tù nhiªn tèt h¬n
chÊt l-îng gç còng tèt h¬n. Do tæ thµnh nhiÒu loµi c©y trong rõng hçn
giao c¸c chñng lo¹i s¶n phÈm cña rõng kh¸c nhau gi¸ trÞ còng kh«ng nh-
nhau chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm dµi ng¾n kh¸c nhau, nh- vËy cã thÓ lÊy
ng¾n nu«i dµinhiÒu tr-êng hîp cã thÓ n©ng cao gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng.
NhiÒu tØnh miÒn nam ®· trång Sa méc víi nhiÒu c©y l¸ réng quý hiÕm
sau 20 n¨m ®· mang l¹i mét hiÖu Ých kh¸ lín. Mét sè n¬i ®· trång Th«ng
Sßi, Polia, hçn giao vÒ chÌ ®· lµm t¨ng chÊt l-îng cña chÌ vµ thu ®-îc
l-îng gç lín n©ng cao ®-îc hiÖu Ých kinh tÕ cña ®Êt rõng.
4)Ph¸t huy ®-îc hiÖu Ých sinh th¸i vµ hiÖu Ých x· héi cña rõng. HiÖn nay
hiÖu Ých sinh th¸i ®· trë thµnh mét chøc n¨ng chñ yÕu cña rõng. Rõng
hçn giao mang l¹i nhiÒu hiÖu Ých sinh th¸i rÊt râ rÖt nh- b¶o vÖ n-íc vµ
®Êt, phßng gÝo vµ gi÷ c¸t lµm s¹ch khÝ quyÓn tÝch ch÷ l-îng CO2 kh«i
phôc hÖ sinh th¸i bÞ tho¸i ho¸. KÕt cÊu cña t¸n rõng hçn giao phøc t¹p
nhiÒu tÇng c¶n ®-îc l-îng m-a h¬n rõng thuÇn loµi lµm gi¶m ®-îc tèc
®é giã h¹i. C¸c chÊt mïn vµ tÇng cµnh kh« l¸ dông còng dµy h¬n rõng
thuÇn loµi chÊt ®Êt, kh¶ n¨ng gi÷ n-íc vµ thÊm n-íc còng ®-îc t¨ng
c-êng, bé rÔ cña c¸c loµi c©y kh¸c nhau giao nhau vµ ph©n bè s©u n©ng
cao ®-îc c¸c khe hë trong ®Êt t¨ng c-êng ®é thÊm cña n-íc m-a nh- vËy
lµm gi¶m dßng ch¶y bÒ mÆt vµ sù mÊt n-íc ë tÇng ®Êt mÆt. N¨m 1985
ng-êi ta ®· ®iÒu tra l-u l-îng dßng ch¶y ë rõng hçn giao Th«ng ®u«i
ngùa vµ DÎ ë vÞ trÝ ®é dèc 260 s-ên phÝa nam tuæi rõng lµ 9-11 n¨m ®é
tµn che lµ 0.76 kÕt qu¶ cho thÊy l-u l-îng dßng ch¶y bÒ mÆt lµ 2.98m3 ®é
s©u dßng ch¶y lµ 29.8 mm vµ sè l-îng l«ng bµo lµ 362tÊn/ km2 nh-ng
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 74
rõng Th«ng thuÇn loµi cao h¬n chóng lµ 2.08 lÇn, 2.08lÇn vµ 5.14 lÇn.
Trong mét lÇn m-a 4.5 giê l-îng m-a lµ 116 mm hÖ sè dßng ch¶y bÒ
mÆt cña rõng hçn giao lµ 20% thÊp h¬n rõng thuÇn loµi 3 lÇn c¨n cø vµo
tµi liÖu ®iÒu tra cña tr¹m thÝ nghiÖm chèng xãi mßn cña huyÖn §iÖn B¹ch
tØnh Qu¶ng §«ng trong rõng hçn giao nhiÒu tÇng thø cã 320 loµi c©y sau
khi tiÕn hµnh ®ãng cöa rõng trång n¨m 1984 cã l-îng m-a n¨m lµ 2000
mm hÖ sè dßng ch¶y vµ sè xãi mßn lµ 8.48% vµ 98.3 tÊn/ km2 trong lóc
®ã ë rõng thuÇn loµi lµ 51.2% vµ 1478 tÊn/km2.
Rõng hçn giao cã thÓ duy tr× vµ n©ng cao tÝnh ®a d¹ng cña rõng.
Do rõng hçn giao cã kÕt cÊu phøc t¹p nh- rõng tù nhiªn t¹o ®iÒu kiÖn tèt
cho nhiÒu loµi sinh vËt chó ngô vµ sinh tån do ®ã mµ duy tr× vµ n©ng cao
®-îc tÝnh ®a d¹ng sinh vËt. NhiÒu nghiªn cøu ngoµi n-íc ®Òu chøng tá
rõng hçn giao cã thÓ lµm t¨ng sè l-îng ®éng vËt th©n mÒm trong ®Êt hiÖu
Ých cña chóng gÇn nh- gÊp ®«i. Nghiªn cøu vÒ mÆt nµy còng cßn Ýt
nh-ng chóng ta cã thÓ nhËn thøc r»ng rõng hçn giao cã thÓ b¶o vÖ c¸c
lo¹i gen di truyÒn cña nhiÒu loµi c©y.
Bè trÝ rõng hçn giao hîp lý cßn cã thÓ lµm t¨ng gi¸ trÞ thÈm mü,
gi¸ trÞ du lich, chøc n¨ng b¶o vÖ søc khoÎ con ng-ßi lµm cho rõng ph¸t
huy tèt h¬n hiÖu Ých x· héi nhiÒu rõng §µo, rõng M¬ thÝ sinh ë B¾c
Kinh ®· t¹o nªn mét c¶nh quan hoa xu©n, tr-íc ra hoa sau ra l¸ ng-êi ta
cã c¶m gi¸c ®¬n ®iÖu nh-ng hçn giao vÒ Th«ng vµ B¸ch c©y xanh quanh
n¨m ng-êi ta cã c¶m gi¸c xanh vµ ®Ñp n©ng cao ®-îc møc ®é c¶nh ®Ñp
cña rõng hçn giao vµ còng t¨ng ®-îc sè lÇn du kh¸ch tíi xem mang l¹i
hiÖu Ých kinh tÕ vµ x· héi .
5)T¨ng c-êng søc ®Ò kh¸ng cña c©y rõng. Do hÖ thèng rõng hçn giao tæ
thµnh nhiÒu loµi c©y chuçi thøc ¨n dµi kÕt cÊu dinh d-ìng ®a d¹ng, cã lîi
cho chim thó c- tró vµ nÊm ký sinh .NhiÒu loµi sinh vËt khèng chÕ lÉn
nhau vµ cã thÓ khèng chÕ ®-îc sù ph¸t dÞch cña s©u bÖnh h¹i. Theo ®iÒu
tra cña viÖn khoa häc An Huy rõng hçn giao Th«ng, DÎ cã h¬n 30 loµi
chim trong ®ã cã 26 loµi ¨n s©u rãm th«ng. Rõng th«ng thuÇn loµi chØ cã
6 loµi víi sè l-îng rÊt Ýt. Trong rõng hçn giao l¸ kim l¸ réng ®ã tû lÖ s©u
bÞ b¾t ®¹t ®-îc 90%, tØ lÖ ký sinh trøng lµ 37.8 – 67% tØ lÖ ký sinh s©u
non vµ nhéng lµ 53.2 – 80%. Do tØ lÖ thiªn ®Þch trong rõng hçn giao gi÷
®-îc mét sè l-îng nhÊt ®Þnh mµ kh«ng ph¸t sinh dÞch, l-îng thøc ¨n
còng phong phó mµ kh«ng lµm cho thiªn ®Þch mÊt ®i vµ thùc hiÖn ®-îc
viÖc khèng chÕ c¸c loµi s©u h¹i. Tõ n¨m 1954 s©u rãm th«ng th-êng g©y
dÞch, hµng n¨m ph¶i dïng 12000 kg thuèc nh-ng n¨m nµo còng ph¸t
dÞch, ®Õn nh÷ng n¨m 70 l©m tr-êng ®· quyÕt t©m c¶i t¹o l©m phÇn vµ
®ãng cöa rõng. Tr¶i qua nhiÒu n¨m lç lùc biÕn rõng Th«ng thuÇn loµi
thµnh mét rõng hçn giao cã 251 loµi c©y gç, 25 n¨m l¹i ®©y kh«ng dïng
thuèc mµ còng kh«ng ph¸t dÞch hµng n¨m mçi c©y chØ cßn mét con.
TÇng t¸n c©y cña rõng hçn giao ë nhiÒu líp, cµnh l¸ giao nhau vµ
bé rÔ còng ph¸t triÓn h¬n rõng thuÇn loµi, cho nªn cã kh¶ n¨ng chèng
gi«ng giã b·o. T¹i c¸c tØnh phÝa Nam rõng Sa méc thuÇn loµi th-êng bÞ
giã ®æ, sau khi hçn giao víi th«ng hoÆc LiÕu sam th× l¹i gi¶m ®-îc kh¶
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 75
n¨ng ®æ g·y cña c©y rõng. Rõng hçn giao ë mïa kh« nãng th-êng gi¶m
nhiÖt ®é ®é Èm t¨ng nªn cho nªn c¸c vËt liÖu ch¸y khã b¾t löa. Rõng
thuÇn loµi l¸ kim rÔ ph¸t sinh ch¸y vµ rÔ bèc nhanh tõ mÆt ®Êt ®Õn t¸n
c©y rÊt khã dËp. VÝ dô rõng Th«ng ®u«i ngùa hçn giao víi rõng c©y l¸
réng nh- Vèi thuèc, Lim, Kh¸o ®· gi¶m møc ®é nguy hiÓm vµ tØ lÖ ph¸t
sinh ch¸y rõng, VÝ dô viÖn nghiªn cøu khoa häc Phóc KiÕn ®· x¸c ®Þnh
trong rõng hçn giao Sa méc vµ Giæi ®é Èm b×nh qu©n hµng ngµy cao h¬n
3% Sa méc thuÇn loµi hµm l-îng n-íc cña chÊt mïn cao h¬n 7.66%
l-îng tÝch n-íc trong rõng cao h¬n 46.8%. Sè l-îng vËt liÖu ch¸y nguy
hiÓm vµ s¶n l-îng l©m phÇn còng gi¶m ®i lµ 8.5 vµ 3.96% nhiÖt ®é b¾t
löa cña Giæi cao h¬n Sa méc 270c cho nªn cã thÓ t»ng c-êng ®-¬c kh¶
n¨ng chèng ch¸y.
6)TÝnh t-¬ng ®èi cña -u ®iÓm rõng hçn giao. Nh÷ng -u ®iÓm cña rõng
hçn giao nªu trªn vÉn lµ cã tÝnh t-¬ng ®èi, ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt
®Þnh, míi ph¸t huy ®-îc nh÷ng -u ®iÓm vµ t¸c dông cña nã. Trång, ch¨m
sãc, khai th¸c lîi dông,®ßi hái kü thuËt kh¸ phøc t¹p, thi c«ng kh¸ phiÒn
phøc, dång thêi s¶n l-îng cña loµi c©y môc ®Ých cã thÓ thÊp h¬n rõng
thuÇn loµi. §Æc biÖt lµ lÞch sö nghiªn cøu khoa häc vfa thùc tiÔn s¶n xuÊt
cña n-íc ta cßn rÊt ng¾n, mèi quan hÖ loµi rõng hçn giao vµ quy luËt
h×nh thµnh l©m phÇn cßn thiÕu nh÷ng nhËn thøc s©u ¾c, trong c«ng t¸c
thùc tÕ vÉn ch-a n¾m v÷ng. Thö so s¸nh, trång rõng thuÇn loµi kü thuËt
®¬n gi¶n,dÔ thi c«ng, lu©n kú khai th¸c ng¾n. Cho nªn trong c¸c ®iÒu
kiÖn kh¸c nhau, hiÖn nay cã nªn trång rõng hçn giao hay kh«ng cßn ph¶i
ph©n tÝch cô thÓ, nh-ng trång rõng vÉn ph¶i trång ch¨m sãc nh- rõng tù
3.2. C¬ së lý luËn cña viÖc trång ch¨m sãc rõng hçn giao thµnh
nhiªn, ph¶i t¨ng c-êng tû lÖ rõng hçn giao lµ ®iÒu tÊt yÕu ph¶i thùc hiÖn.
c«ng
Rõng hçn giao cã trång thµnh c«ng hay kh«ng, ngoµi viÖc tho¶
m·n c¸c yªu cÇu th«ng th-êng, mÊu chèt lµ lµm thÕ nµo ®iÒu chØnh ®-îc
mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi c©y tæ thµnh trong rõng hçn giao. §iÒu chØnh
chÝnh x¸c ph¶i x©y dùng trªn c¬ së nhËn thøc s©u s¾c mèi quan hÖ loµi.
Cho nªn nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi trong rõng hçn giao lµ
mét h-íng träng ®iÓm cña trång ch¨m sãc rõng vµ sinh th¸i häc rõng.
NhËn thøc mèi quan hÖ ®ã gÇn nöa thÕ kû nay ®· cã nh÷ng tiÕn triÓn rÊt
lín, nhÊt lµ trong mÊy n¨m nay rõng thuÇn loµi cã nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i
gi¶i quyÕt vµ tiÕp tôc nghiªn cøu, trong ®ã viÖc nghiªn cøu c¬ chÕ t¸c
dông gi÷a c¸c loµi trong ph¹m vi thÕ giíi cµng ngµy cµng s©u s¾c h¬n.
3.2.1. C¬ së sinh th¸i häc cña mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi
trong rõng hçn giao.
Trong giíi tù nhiªn c¸c c¸ thÓ sinh vËt tån t¹i trong m«i tr-êng ®Òu
cùc kú quan träng tuy nhiªn trong mét sè m«i tr-êng c¸c nh©n tè vËt lý
cã t¸c dông chñ ®¹o trong quÇn x· sinh vËt, nh-ng trong nhiÒu hÖ sinh
th¸i ®Æc ®iÓm cña b¶n th©n sinh häc vµ ph-¬ng thøc t¸c ®éng t-¬ng hç
lÉn nhau còng rÊt quan träng mçi mét loµi sinh vËt trong qua tr×nh chän
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 76
läc tù nhiªn ®Òu chiÕm cø mét khu vùc vµ cã quan hÖ v¬Ý mét lo¹t c¸c
sinh vËt kh¸c, cã t¸c dông t-¬ng hç gi÷a c¸c sinh vËt nh- thÕ míi lµm
cho hÖ sinh th¸i c©n b»ng vµ sinh vËt míi ®-îc sinh tån trong tù nhiªn.
Rõng hçn giao lµ mét quÇn x· thùc vËt tæ thµnh nhiÒu loµi c©y kh¸c nhau
lµ mét h×nh thøc tån t¹i rÊt phæ biÕn trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña c©y gç.
Nh÷ng loµi c©y kh¸c nhau sèng trong cïng mét m«i tr-êng s¶n sinh sù
c¹nh tranh mét sè tµi nguyªn nh- ¸nh s¸ng n-íc dinh d-ìng kh«ng khÝ,
nhiÖt l-îng vµ kh«ng gian, c¨n cø vµo nguyªn lý c¹nh tranh hai loµi
kh«ng thÓ sèng chung l©u dµi trong rõng hçn giao chóng cã mét vÞ trÝ
sinh th¸i kh¸c nhau. Sù thùc lµ dï trong quÇn x· hçn giao tù nhiªn vÉn
ph¶i phèi hîp trong rõng hçn giao nh©n t¹o loµi c©y vÉn ph¶i th«ng qua
tÝnh thÝch øng kh¸c nhau tÝnh chÞu ®ùng nhu cÇu sinh tån vµ hµnh vi kh¸c
nhau ®Ó tr¸nh sù c¹nh tranh h×nh thµnh mét mèi quan hÖ ®èi lËp thèng
nhÊt bæ sung cho nhau gi÷a c¸c loµi cho nªn taä ra mét rõng hçn giao cã
thµnh c«ng hay kh«ng quyÕt ®Þnh bëi møc ®é t-¬ng ®ång vµ chªnh lÖch
n¨ng lùc khi c¹nh tranh vÒ yªu cÇu sèng cña hai loµi, nghÜa lµ mèi quan
hÖ vÞ trÝ sinh th¸i c¸c loµi c©y kh¸c nhau. VÒ mÆt lý luËn mèi quan hÖ vÞ
trÝ sinh th¸i cña bÊt cø hai loµi c©y nµo sinh tr-ëng ®Òu cã ba h×nh thøc:
1) vÞ trÝ sinh th¸i cña hai loµi kh«ng cïng nhau; 2) mét bé phËn trïng
nhau; 3) trïng nhau hoµn toµn. Loµi thø nhÊt kh«ng ph¸t sinh c¹nh tranh
hoµn toµn hç trî lÉn nhau, loµi thø hai tån t¹i sù c¹nh tranh mét bé phËn
kh«ng trïng nhau sÏ hç trî cho nhau møc ®é vÒ c-êng ®é c¹nh tranh vµ
hç trî cã thÓ suÊt hiÖn hai bªn cïng cã lîi, mét bªn cã lîi vµ hai bªn ®Òu
cã h¹i. loµi thø ba c¹nh tranh l©n nhau cuèi cïng mét loµi xÏ bÞ tiªu diÖt.
Th«ng th-êng trong rõng hçn giao loµi thø hai lµ phæ biÕn nhÊt kh¸i
niÖm vÒ vÞ trÝ sinh th¸i ®· trë thµnh mét t- t-ëng trung t©m ®Ó gi¶i thÝch
quan hÖ gi÷a c¸c loµi sinh vËt, cho nªn khi th¨m giß t¸c dông t-¬ng hç
gi÷a c¸c loµi hçn giao x¸c ®Þnh vÞ trÝ sinh th¸i cña mçi loµi lµ v« cïng
quan träng, nh-ng x¸c ®Þnh vÞ trÝ sinh th¸i lµ mét vÊn ®Ò sinh th¸i häc rÊt
phøc t¹p, ®ßi hái chóng ta ph¶i cã c¸ch nh×n tæng hîp vµ biÕn ®æi ®Ó t×m
hiÓu ®Æc tÝnh sinh vËt häc vµ sinh th¸i häc cña mét loµi nhÊt ®Þnh lµm
cho quan hÖ c¹nh tranh ®-îc dung hoµ t¨ng c-êng sù t¸c dông hç trî ®Ó
ph¸t huy hiÖu Ých hçn giao lín h¬n.
3.2.2 M« h×nh biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi trong
rõng hçn giao.
Gi÷a c¸c loµi cã t¸c dông t-¬ng hç phøc t¹p vµ sinh ra mét kÕt qu¶
cuèi cïng lµ t¸c dông cã lîi vµ cã h¹i. Nãi chung khi hai loµi hçn giao
víi nhau mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cã thÓ biÓu hiÖn cã lîi nh- hç trî cho
nhau vµ sóc tiÕn l©n nhau vµ cã h¹i lµ c¹nh tranh øc chÕ l©n nhau hai t×nh
h×nh ®ã ®-îc quyÕt ®Þnh bëi sù kh¸c nhau vÒ vÞ trÝ sinh th¸i mçi loµi
ph-¬ng thøc biÓu hiÖn t¸c dông ®ã trong thùc tÕ lµ: Trung tÝnh ( 0) xóc
tiÕn (+) vµ øc chÕ (-) vµ s¾p xÕp thµnh mét tæ hîp: 00, 0+, - -, - +, + +. V×
trong rõng hçn giao c¸c loµi c©y cã vÞ trÝ kh¸c nhau( loµi chñ yÕu vµ loµi
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 77
hç trî ) cßn mèi quan hÖ cña nã lµ lîi h¹i ®¬n ph-¬ng hoÆc lîi h¹i song
ph-¬ng (h×nh 3-6) vÒ ý nghÜa nã nhÊt trÝ víi ph©n lo¹i sinh th¸i häc.
M« h×nh biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi ®Æc biÖt nhÊn m¹nh kÕt qu¶
t¸c dông hç trî vµ nã cã mét ý nghÜa s©u s¾c t¸c dông t-¬ng hç gi÷a c¨n
c¸c loµi trong rõng hçn giao kh«ng cã t¸c dông cã lîi tuyÖt ®èi còng
kh«ng cã t¸c dông cã h¹i tuyÖt ®èi mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cuèi cïng
biÓu hiÖn mét hiÖu øng tæng hîp ®a t¸c dông hai loµi cïng tån t¹i sÏ cã
t¸c dông canh tranh dinh d-ìng ®Êt n-íc ¸nh s¸ng vµ th«ng qua c¶i taä
®Êt vµ c¶i thiÖn tiÓu khÝ hËu l¹i hç trî cho nhau vµ cuèi cïng biÓu hiÖn c¶
hai loµi quan hÖ. NÕu bè trÝ rõng hçn giao Keo vµ B¹ch ®µn kh«ng hîp lý
do Keo sinh tr-ëng nhanh sÏ chÌn Ðp sinh tr-ëng cña B¹ch ®µn, tuy gi÷a
chóng biÓu hiÖn sù c¹nh tranh nh-ng còng tån t¹i mét mÆt cã lîi c¶i
thiÖn dinh d-ìng cho c©y B¹ch ®µn. ChØ cã c¸ch nh×n biÖn chøng mèi
quan hÖ gi÷a c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao míi cã thÓ th«ng qua c¸c
biÖn ph¸p øc chÕ sù c¹nh tranh xóc tiÕn sù hç trî gi÷a c¸c loµi lµm cho
quan hÖ cã lîi ph¸t triÓn.
M« h×nh biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a c¸c loµi còng thay ®æi vµ chuyÓn
ho¸ cho nhau theo thêi gian, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c sù
biÕn ®éng c¸c nh©n tè ®ã, cã lóc rÊt nhá còng g©y ra mét sù giao ®éng vµ
ph¸ ho¹i mèi quan hÖ c©n b»ng cò lµm cho mèi quan hÖ chuyÓn h-íng cã
lîi lµ chÝnh hoÆc cã h¹i lµ chÝnh. VÝ dô c©y Tr¾c b¸ch hçn giao víi T¸o
thêi kú ®Çu th× T¸o t¹o ®iÒu kiÖn cho tr¾c b¸ch ph¸t triÓn nh-ng vÒ sau do
sinh tr-ëng cña t¸o nhanh t¸n c©y réng vµ sinh ra sù chÐn Ðp c©y tr¾c
b¸ch vµ m« h×nh biÓu hiÖn mèi quan hÖ nµy ®· chuyÓn h-íng theo chiÒu
ng-îc l¹i nhiÒu m« h×nh gi÷a c©y l¸ kim vµ c©y l¸ réng hçn giao th-êng
x¶y ra hiÖn t-îng ®ã cho nªn ph¶i t×m hiÓu quy luËt biÕn ®æi theo thêi
gian lËp ®Þa vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c cã mét gi¸ trÞ tham kh¶o quan träng ®Ó
t¹o nªn rõng hçn giao.
3.2.3 Ph-¬ng thøc chñ yÕu t¸c dông gi÷a c¸c loµi.
VÒ tæng thÓ ph-¬ng thøc t¸c dông gi÷a c¸c loµi ®-îc chia lµm hai
lo¹i, t¸c dông trùc tiÕp vµ t¸c dung gi¸n tiÕp. T¸c dông trùc tiÕp lµ
ph-¬ng thøc ¶nh h-ëng tiÕp xóc trùc tiÕp gi÷a c¸c c©y, t¸c dông gi¸n tiÕp
lµ th«ng qua m«i tr-êng sèng mµ g©y ¶nh h-ëng trong quan hÖ cña rõng
hçn giao t¸c dông gi¸n tiÕp tån t¹i chñ yÕu vµ quan träng vµ th-êng ®-îc
cho r»ng lµ ph-¬ng thøc t¸c ®éng chñ yÕu gi÷a c¸c loµi.
1) Ph-¬ng thøc t¸c dông c¬ giíi. Trong rõng hçn giao mét loµi c©y lµm
tæn h¹i vËt lý ®Õn mét loµi c©y kh¸c nh- va ®Ëp cä s¸t t¸n c©y vµ th©n
c©y chÌn Ðp bé rÔ d©y leo quÊn quanh th©n c©y. T¸c dông c¬ giíi chñ
yÕu lµ sù cä s¸t gi÷a c¸c t¸n c©y trong rõng hçn giao gi÷a c¸c c©y l¸
kim vµ c¸c c©y l¸ réng th-êng gÆp tr-êng hîp nµy tyu nhiªn ph-¬ng
thøc t¸c ®éng c¬ giíi kh«ng quan träng l¾m chØ ph¸t huy t¸c dông
trong mét ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.
2) Ph-¬ng thøc t¸c ®éng sinh vËt
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 78
C¸c loµi c©y kh¸c nhau cã thÓ th«ng qua ph-¬ng thøc thô phÊn t¹p giao
liÒn sinh bé rÔ vµ ký sinh mµ ph¸t sinh t¸c dông trùc tiÕp gi÷a c¸c loµi.
LiÒn sinh bé rÔ lµ mèi quan hÖ quan träng trong mèi quan hÖ gi÷a c¸c
loµi nh-ng c¨n cø vµo nguyªn lý tiÕp ghÐp vµ ®iÒu tra bé rÔ cña rõng hçn
giao cña nhiÒu loµi nã chØ biÓu hiÖn ë nh÷ng loµi c©y th©n cËn cßn nh÷ng
c©y xa hä hµng th× kh«ng ph¸t sinh. GÇn ®©y nhiÒu nhµ khoa häc ®·
nghiªn cøu hiÖn t-îng céng sinh gi÷a c¸c loµi nÊm vµ rÔ c©y, c¸c sîi nÊm
lµ cÇu nèi giao l-u nhiÒu chÊt nh- n-íc, hîp chÊt c¸c bon, ni t¬, phèt pho
hiÖn t-îng giao l-u nµy h×nh thµnh mét m¹ng l-íi lµm cho thÕ giíi d-íi
®Êt thµnh mét thÓ hoµn chØnh nhµ khoa häc Thuû ®iÓn ph¸t hiÖn gi÷a c©y
Th«ng vµ c©y…cã sîi nÊm ngoµi céng sinh nèi chÊt ®¹m víi nhau vµ
th«ng qua t¸c dông quang hîp, hîp chÊt c¸c bon trªn c¸c sîi nÊm th«ng
qua c¸c sîi nÊm bé rÔ cã mèi liªn hÖ nhau bæ trî c¸c chÊt NP cho nhau.
3) Ph-¬ng thøc t¸c dông sinh vËt, vËt lý.
§ã lµ mét tr-êng sinh vËt ®Æc biÖt ®-îc h×nh thµnh xung quanh mét loµi
c©y nh÷ng loµi c©y kh¸c nhau tiÕp cËn víi tr-êng sinh vËt sÏ sinh ra mét
ph-¬ng thøc t¸c dông ¶nh h-ëng, c¸i gäi lµ tr-êng sinh vËt bao gåm
tr-êng bøc x¹ vµ tr-êng nhiÖt nhiÒu t¸c gi¶ ph¸t hiÖn c©y cã thÓ phãng ra
tia tö ngo¹i vµ g©y ¶nh h-ëng ®èi víi nhiÒu loµi c©y kh¸c ë xung quanh.
HiÖn nay nghiªn cøu mèi quan hÖ sinh vËt vËt lý cña c©y cßn Ýt nh-ng
ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu dÇn dÇn thµnh thôc vµ h×nh thµnh mét h-íng
tiÕn triÓn sau nµy.
4) Ph-¬ng thøc t¸c dông sinh ho¸(t¸c dông c¶m gi¸c ho¸ häc), mét loµi
c©y cã thÓ sinh ra mét lo¹i chÊt ho¸ häc ®Ó xóc tiÕn hoÆc øc chÕ mét
loµi c©y kh¸c c¸c chÊt ho¸ c¶m ®ã cã thÓ th«ng qua l-îng m-a s-¬ng
mï mµ ph©n gi¶i c¸c thÓ thùc vËt, c¸c chÊt tiÕt cña bé rÔ bay h¬i vµ
ch¶y ®i c¸c chÊt ho¸ c¶m lµ axÝt h÷u c¬, tanin, phªnon, chemben,
hooc m«m vµ chÊt kÝch thÝch vv. C¬ chÕ t¸c dông cña chóng v« cung
phøc t¹p hiÖn nay ng-êi ta ®· chøng minh t¸c dông øc chÕ sù ph©n
chia tÕ bµo thùc vËt ¶nh h-ëng ®Õn h« hÊp vµ quang hîp cña thùc vËt
lµm thay ®æi qua tr×nh tæng hîp vËt chÊt gi¶m ho¹t tÝnh kÝch thÝch
sinh tr-ëng cña c©y Kinmins rip cho r»ng t¸c dông ho¸ c¶m trong hÖ
sinh th¸i lµ hiÖn t-îng phæ biÕn trong rõng hçn giao cµng thÓ hiÖn
®iÒu ®ã. NhiÒu n-íc ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu t¸c dông ho¸ c¶m gi÷a
c¸c loµi c©y, ë Trung Quèc còng ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Õn nhiÒu
loµi c©y nh- LiÔu, Th«ng, Kh¸o, Vèi thuèc, V©n sam, HoÌ …VÝ dô
trong rõng hçn giao LiÔu vµ Th«ng dông l¸ c©y th«ng tiÕt ra chÊt
Terpen c¸c vá c©y vµ cµnh kh« l¸ rông tiÕt ra chÊt h÷u c¬ bé rÔ tiÕt ra
acetat benzen vµ xóc tiÕn sù sinh tr-ëng cña c©y liÔu. Tuy nhiªn sù
tån t¹i chñ yÕu t¸c dông ho¸ c¶m gi÷a c¸c loµi c©y trong rõng hçn
giao, nh-ng h×nh thøc vµ c-êng ®é t¸c dông l¹i quyÕt ®Þnh bëi nång
®é cña c¸c chÊt vµo trong ®Êt rõng. VÝ dô cµnh kh« l¸ rông cña c©y dÎ
ë nång ®é 1/10 vµ 1/50 trong dung dÞch cã thÓ lµm cho tû lÖ n¶y mÇm
cu¶ h¹t th«ng gi¶m 40.4% vµ 30.3% sau mét n¨m sinh tr-ëng chiÒu
cao cña c©y con gi¶m 37.2% vµ 22.5%, t¸c dông quang hîp cña c©y
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 79
th«ng hoµn toµn mÊt kh¶ n¨ng tèc ®é quang hîp gi¶m xuèng 28.5%;
nh-ng nÕu nång ®é lµ 1/100 th× tû lÖ n¶y mÇm sinh tr-ëng chiÒu cao
t¸c dông quang hîp t¨ng lªn 39.6% , 16% vµ 17.2%. NhiÒu nghiªn
cøu ë n-íc ngoµi còng cã kÕt qu¶ t-¬ng tù. Trong tù nhiªn cã nhiÒu
nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn nång ®é cña chÊt ho¸ c¶m nh- sè l-îng c©y
ho¸ c¶m ë nhiÒu, kh« h¹n c¸c c¬ quan cña c©y cã chÊt ho¸ c¶m, chÊt
ho¸ c¶m ph¶i æn ®Þnh vµ rÔ bÞ ®Êt hÊp phô vv míi lµm chÊt ho¸ c¶m
biÓu hiÖn ra râ rÖt. Nh-ng nãi chung nÕu chÊt ho¸ c¶m cã sè l-îng Ýt
rÔ bÞ m-a giã röa tr«i vµ rÔ ph©n gi¶i vµ mÊt t¸c dông ho¸ c¶m. Lµm
thÕ nµo l¾m v÷ng ®-îc chÊt ho¸ c¶m trong rõng ®Ó nhËn thøc vµ ®¸nh
gi¸ ®-îc vai trß cña rõng hçn giao lµ mét vÊn ®Ò mÊu chèt ®Ó chØ ®¹o
vµ ch¨m sãc rõng hçn giao.
5) Ph-¬ng thøc t¸c dông sinh lý sinh th¸i.
Loµi c©y th«ng qua ®iÒu kiÖn m«i tr-êng rõng thay ®æi mµ ¶nh h-ëng lÉn
nhau, ®iÒu kiÖn m«i tr-êng rõng bao gåm m«i tr-êng vËt lý( ¸nh s¸ng,
n-íc, nhiÖt, kh«ng khÝ ), m«i tr-êng ho¸ häc ( dinh d-ìng ®Êt, chØ sè pH,
tÝnh n¨ng trao ®æi iong) vµ m«i tr-êng sinh vËt ( vi sinh vËt, ®éng vËt, vi
sinh vËt).
1) m«i tr-êng vËt lý rõng thay ®æi lµ t¸c dông gi¸n tiÕp ®-îc s¶n sinh
th«ng qua m«i tr-êng vËt lý lµm thay ®æi tiÓu khÝ hËu rõng mµ ¶nh
h-ëng ®Õn sinh tr-ëng c©y rõng. Nghiªn cøu vÒ mÆt nµy rÊt nhiÒu, kÕt
luËn chung lµ c¸c loµi c©y hçn giao hîp lý cã thÓ c¶i thiÖn tiÓu khÝ
hËu rõng v× môc ®Ých sinh tr-ëng loµi c©y mµ cung cÊp c¸c ®iÒu kiÖn
¸nh s¸ng, nhiÖt, n-íc mét c¸ch hîp lý, t»ng c-êng kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng
víi c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr-êng bÊt lîi n©ng cao kh¶ n¨ng lîi dông cã
hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn quan n¨ng vµ nhiÖt n¨ng nh- ë c¸c vïng
nói vµ vïng duyªn h¶i phÝa nam Trung Quèc ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai kh¸ tèt
nh-ng do giã h¹i nghiªm träng trång rõng thuÇn loµi c©y sa méc
th-êng bÞ cong vµ sinh tr-ëng kÐm nh-ng trång c©y liÔu sam do kh¶
n¨ng chèng giã m¹nh nªn sinh tr-ëng vÉn -u thÕ vµ khoÎ m¹nh. NÕu
chän hai loµi c©y nµy hçn giao víi nhau cã thÓ lµm t¨ng kh¶ n¨ng
chèng giã h¹i lµm cho c©y sa méc sinh tr-ëng b×nh th-êng cã thÓ më
réng ph¹m vi trång c©y sa méc. Ngoµi ra rõng hçn giao cßn cã thÓ c¶i
thiÖn ®-îc tÝnh chÊt vËt lý cña ®Êt nh- Th«ng ®u«i ngùa hçn giao víi
c©y Såi do c©y Såi lµm t¨ng l-îng bé rÔ n©ng cao ®-îc tÝnh thÊm
n-íc trong ®Êt tõ ®ã mµ xóc tiÕn sinh tr-ëng th«ng ®u«i ngùa.
2) M«i tr-êng sinh vËt rõng thay ®æi c¸c loµi c©y th«ng qua thay ®«i m«i
tr-êng cho ®éng vËt, thùc vËt vµ vi sinh vËt mµ h×nh thµnh mét t¸c
dông gi¸n tiÕp. PhÇn trªn ®· nãi rõng th«ng hçn giao víi c¸c loµi c©y
l¸ réng cã thÓ khèng chÕ c¸c loµi s©u h¹i, c¸c loµi bæ trî cã thÓ khèng
chÕ c¸c loµi cá d¹i mµ xóc tiÕn sinh tr-ëng cña c©y môc ®Ých mµ
th«ng qua hçn giao mµ lµm thay ®æi m«i tr-êng sinh vËt t¹o ®iÒu kiÖn
cã lîi cho c¸c c©y môc ®Ých. Ngoµi ra c¸c vi sinh vËt trong ®Êt còng
t¨ng sè l-îng, vµ sè loµi cã su h-íng ®a d¹ng ho¸ VÝ dô rõng hçn
giao c©y D-¬ng vµ HoÌ tæng sè vi sinh vËt ®· t¨ng nªn 2.1 lÇn so víi
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 80
rõng D-¬ng thuÇn loµi, sè vi khuÈn t¨ng lªn 122% nÊm 13% vµ x¹
khuÈn t¨ng 58% vi khuÈn NH3 ho¸ t¨ng lªn 150% vi khuÈn Nitrat ho¸
70-75%. Bëi v× c©y HoÌ cã thÓ cung cÊp m«i tr-êng dinh d-ìng cao
cho sù sinh tr-ëng ph¸t triÓn cña c¸c vi sinh vËt ®Êt ®ång thêi ho¹t
tÝnh cña vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m cña c©y Hße trong mét giai ®o¹n nhÊt
®Þnh ®-îc n©ng lªn râ rÖt. NhiÒu thÝ nghiÖm trång c©y trong chËu nÕu
trång hçn giao th× sè l-îng cè ®Þnh ®¹m t¨ng lªn nÕu trång riªng lÎ th×
sè l-îng ®ã kh«ng xuÊt hiÖn ë c©y D-¬ng.
3) M«i tr-êng ho¸ häc ®Êt thay ®æi,
M«i tr-êng ho¸ häc ®Êt lµ qu¸ tr×nh phøc t¹p lµm thay ®æi thµnh phÇn
dinh d-ìng cña ®Êt , chØ sè pH vµ tÝnh n¨ng chao ®æi ion tõ ®ã h×nh thµnh
mét mèi chao ®æi gi¸m tiÕp nhiÒu nghiªn cøu chøng tá rõng hçn giao
lµm thay ®æi m«i tr-êng dinh d-ìng ®Êt xóc tiÕn sinh tr-ëng n©ng cao
søc s¶n xuÊt ®Êt rõng ph¸t huy ®-îc søc s¶n xuÊt hçn giao.
a)Lîi dông dinh d-ìng lÉn nhau rõng hçn giao cã lóc ph¶i lîi dông dinh
d-ìng lÉn nhau nghÜa lµ mét loµi nµy cã thÓ hÊp thu dinh d-ìng cña loµi
kia ®Ó tr¸nh ®-îc sù c¹nh tranh qu¸ m¹nh. T¸c dông hç trî nµy cã lóc
ph¶i th«ng qua sù ®iÒu chØnh cña con ng-êi ®Ó chän c¸c loµi c©y hçn
giao, nh-ng cã lóc trong trong qu¸ tr×nh sinh tr-ëng gi÷a c¸c loµi c©y
hçn giao cã sù tù ®iÒu chØnh, vÝ dô nÕu trång xen ë trong chËu thµnh
phÇn dinh d-ìng nit¬ cña c©y hoÌ lµ 12-34% nh-ng trång trong ®Êt phÇn
lín chÊt dinh d-ìng ®¹m l¹i dµnh cho c©y D-¬ng. Vµ D-¬ng thuÇn loµi
cã c-êng ®é hÊp thu P lín h¬n c©y HoÌ thuÇn loµi nh-ng khi trång rõng
hçn giao c-êng ®é hÊp thu P cña c©y D-¬ng gi¶m xuèng vµ cña c©y HoÌ
t¨ng nªn. Quan hÖ lîi dông dinh d-ìng lÉn nhau lµ kÕt qu¶ thÝch øng cña
c¸c loµi c©y g©y ra mét t¸c dông quan träng trong viÖc t¨ng s¶n rõng
trång hçn giao.
b)Ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông. Ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông lµ con ®-êng
chñ yÕu nhÊt trong qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vËt chÊt cña ®Êt rõng. Bè trÝ hîp
lý rõng hçn giao khi tån t¹i mét loµi c©y nµo ®ã kh«ng chØ lµm t¨ng lªn
mét s¶n l-îng, mµ cßn lµm cho sù ph©n gi¶i cµng kh« l¸ rông cµng
nhanh, n©ng cao ®-îc hµm l-îng dinh d-ìng trong ®Êt. Nh- rõng c©y
b¹ch d-¬ng thuÇn loµi tèc ®é ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông rÊt chËm, trong
1 n¨m mÊt ®i 27% N, hµm l-îng P còng gi¶m bít sau 10 th¸ng, n¨m ®ã
ch-ua cã cµnh kh« l¸ rông, hµm l-îng dinh d-ìng ch-ua bÞ gi¶m xuèng,
sau khi trång xen víi c©y hße, tèc ®é ph©n gi¶i t¨gn lªn râ rÖt tû lÖ mÊt
träng l-îng lªn tíi 36%, N,P cµng nhiÒu mét c¸ch nhanh chãng. Sù ph©n
gi¶i cµnh kh« l¸ rông lµ do c¸c vi sinh vËt thùc hiÖn, nhiÒu nghiªn cøu
cho thÊy trong qu¸ tr×nh ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông vÉn lµ giai ®o¹n tËp
trung nguån Nit¬, tèc ®é ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông t¨ng nhanh cã thÓ
lµm t¨ng nhanh sù tÝch luü Nit¬ vµ nh÷ng c©y cè ®Þnh Nit¬ víi c©y l¸ kim
cã thÓ t¹o m«i tr-êng Nit¬ cao; ®-¬ng nhiªn nh- vËy sÏ lµm cho m«i
tr-êng vËt lý ®-îc c¶i thiÖn, ®éng vËt th©n mÒm t¨ng nhanh. Tèc ®é ph©n
gi¶i cµnh kh« l¸ rông trong rõng hç giao t¨ng nhanh trùc tiÕp lµm cho
dinh d-ìng trong rõng t¨ng nhanh.
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
nguon tai.lieu . vn
