Xem mẫu
- 61
kÕt cÊu s¶n xuÊt, tÝch luü s¶n l-îng sinh vËt, mËt ®é vµ s¶n l-îng bé
phËn thu ho¹ch. KÕt qu¶ nghiªn cøu chøng tá quÇn thÓ loµi thùc vËt cã
mét mËt ®é hîp lý, nghÜa lµ mËt ®é lín nhÊt cña søc s¶n xuÊt trªn mét
®¬n vÞ diÖn tÝch trong thêi kú kh¸c nhau cña quÇn thÓ loµi thùc vËt, mËt
®é hîp lý cña tõng thêi kú kh«ng ph¶i chØ sè cè ®Þnh mµ lµ mét ph¹m vi
hîp lý ( cã giíi h¹n trªn vµ giíi h¹n d-íi). §-êng cong cña mËt ®é hîp
lý cã thÓ dïng quan hÖ s¶n l-îng c¸ thÓ b×nh qu©n víi mËt ®é ®Ó bØÓu thÞ
theo mét ®-êng cong h×nh ch÷ S lÖch sang tr¸i cña Logistic: LogW=
k/{`1 + exp(blnN- a], trong ®ã W lµ s¶n l-îng c¸ thÓ c©y rõng; N lµ mËt
®é; k lµ gi¸ trÞ giíi h¹n trªn s¶n l-îng c¸ thÓ b×nh qu©n t-¬ng øng víi
sinh tr-ëng b×nh qu©n; b,a lµ hÖ sè håi quy exp lµ c¬ sè cña log tù nhiªn,
nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ lý luËn nµy ®èi víi qu¶n lý khoa häc mËt ®é rõng trång
cã mét ý nghÜa quan träng.
NÕu tõ gãc ®é tæng s¶n l-îng gç ®Ó xem xÐt hiÖu øng mËt ®é, tÝnh
h×nh sÏ phøc t¹p h-n, nh-ng quy luËt c¬ b¶n vÉn lµ nh- nhau.. Trong thêi
kú ®Çu sinh tr-ëng cña l©m phÇn do trång dµy lµm cho c©y rõng lîi dông
®Çy ®ñ sím h¬n kh«ng gian dinh d-ìng, tõ ®ã cã thÓ ë møc ®é nhÊt ®Þnh
lµm t¨ng tæng s¶n l-îng. Quan ®iÓm nµy ®-îc nhiÒu ng-êi thõa nhËn. §ã
lµ c¬ së ly luËn cho viÖc trång rõng ë giai ®o¹n ®-êng kÝnh kh«ng lín,
trång rõng chÕ biÕn giÊy sîi, ¸p dông mËt ®é trång rõng cao h¬n hiÖu
øng mËt ®é ®èi víi tæng s¶n l-îng v× lý luËn mËt ®é hîp lý ph¶i gi¶i
quyÕt ®-îc mét sè vÊn ®Ò vÒ nhËn thøc tr-íc ®©y chÆt tØa th-a n©ng cao
s¶n l-îng rõng hay kh«ng Wu Zeng Zhi n¨m 1984 ®· ph¸t hiÖn trong
rõng trång c©y B¸ch NhËt B¶n khÐp kÝn ®Çy ®ñ tØa th-a 50%, tØ lÖ lîi
dông ¸nh s¸ng kh«ng nh÷ng kh«ng lµm gi¶m l-îng l¸ mµ cßn t¨ng thªm,
kh«ng chØ chøng minh l©m phÇn ph¶i cã mËt ®é hîp lý mµ cßn nãi râ
chÆt tØa th-a lµm t¨ng s¶n l-îng c©y rõng. C¨n cø vµo nguyªn lý mËt ®é
hîp lý «ng ®Ò ra ph-¬ng ph¸p qu¶n lý mËt ®é hÖ thèng nghÜa lµ th«ng
qua chän mËt ®é trång rõng, qu¶n lý ch¨m sãc rõng trång chÆt chän, chÆt
tØa th-a ®Ó ®iÒu chØnh mËt ®é lµm cho l©m phÇn b¾t ®Çu ®· cã mét mËt ®é
hîp lý vµ cuèi cïng mËt ®é vÉn b¶o ®¶m trong mét ph¹m vi hîp lý, nghÜa
lµ tr¶i qua nhiÒu lÇn ®iÒu chØnh cuèi cïng ®¹t ®Õn mét thêi kú chÆt chÝnh.
Ý nghÜa cña ph-¬ng ph¸p qu¶n lý mËt ®é hÖ thèng lµ ë chç chuyÓn sù tiªu
hao n¨ng l-îng do c¹nh tranh g©y ra thµnh mét rõng s¶n xuÊt lµ con
®-êng quan trnäng ®Ó n©ng cao s¶n l-îng rõng
(3) T¸c dông mËt ®é ®èi víi s¶n l-îng c©y rõng
Nghiªn cøu t¸c dông cña mËt ®é ®èi víi s¶n l-îng l©m phÇn cã hai ý
nghÜa: Tr-íc hÕt rõng gç cñi, rõng bét giÊy cã chu kú ng¾n cã mét ý
nghÜa hiÖn thùc râ rÖt; sau ®ã do s¶n l-îng thÓ hiÖn toµn diÖn søc s¶n
xuÊt cña rõng, cµng ph¶n ¸nh søc s¶n xuÊt søc quang hîp cña l©m phÇn.
Do ®ã rÊt nhiÒu lý luËn mËt ®é( nh- phÐp 3/2), phÐp c©n b»ng thu ho¹ch
cuèi cïng, lý luËn mËt ®é hîp lý ®Òu lµ b¾t ®Çu tõ s¶n l-îng, sau ®ã suy
ra mét bé phËn s¶n l-îng thu ho¹ch. VÝ dô lý luËn mËt ®é hîp lý tr-íc
hÕt ph¶i th«ng qua mèi quan hÖ mËt ®é c©y vµ s¶n l-îng. Lý luËn mËt ®é
hîp lý chøng lµ qu¸ tr×nh th«ng qua c¸c loµi c©y l©m nghÞp vµ n«ng
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 62
nghiÖp mËt ®é trång c©y vµ s¶n l-îng, sau ®ã ph¸t triÓn lý luËn mËt ®é
hîp lý tån t¹i rÊt phæ biÕn trong giíi thùc vËt vµ ®Ò suÊt mét c«ng thøc
®-êng mËt ®é hîp lý LnW= k/ [1+exp (b x lnN –a)]. H×nh 3-4 lµ biÓu ®å
thÓ hiÖn mËt ®é víi träng l-îng c¸ thÓ b×nh qu©n s¶n l-îng trªn ®¬n vÞ
diÖn tÝch lu«n lu«n biÕn ®æi theo th-ßi gian. Tõ biÓu ®å còng cã thÓ thÊy
trong thêi kú ®Çu cña sinh tr-ëng mËt ®é kh«ng liªn quan ®Õn sinh
tr-ëng träng l-îng c¸ thÓ b×nh qu©n cña mËt ®é gÇn nh- b»ng nhau, s¶n
l-îng trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch t¨ng theo mËt ®é. Trong thêi kú nµy ®é chªnh
cña ®-êng th¼ng cña LnW – lnN = 0, LnY- lnN = 1(W lµ träng l-îng c¸
thÓ b×nh qu©n, Y lµ s¶n l-îng b×nh qu©n trªn mét ®în vÞ diÖn tÜch, N lµ
mËt ®é) sù biÕn ®æi cña c¸ thÓ kh«ng ngõng theo thêi gian, sau mét thêi
gian nhÊt ®Þnh sù c¹nh tranh tr-íc hÕt lµ b¾t ®Çu tõ mËt ®é cao dÇn dÇn
®Õn mËt ®é thÊp. T¸c dông øc chÕ cña sù c¹nh tr¹nh lµm cho t¨ng tr-ëng
c¸ thÓ bÞ gi¶m ®i sinh tr-ëng chËm l¹i, do ®ã träng l-îng c¸ thÓ b×nh
qu©n cña mËt ®é thÊp dÇn dÇn v-ît qu¸ mËt ®é cao, sai sè s¶n l-îng gi÷a
c¸c mËt ®é còng gi¶m dÇn ®Õn mét thêi gian nhÊt ®Þnh mËt ®é thÊp gÇn
víi mËt ®é cao ®Ó ®uæi kÞp s¶n l-îng cña mËt ®é cao. C¨n cø vµo ®Þnh
nghÜa cña mËt ®é hîp lý trong thêi kú sinh tr-ëng kh¸c nhau mËt ®é cao
nhÊt cña s¶n l-îng
Trong ph¹m vi mËt ®é hîp lý ®é chªnh lÑch ®-êng th¼ng LnW – lnN lµ
b»ng –1 ®é chªnh cña ®-êng th¼ng LnY – LnN lµ 0 chøng tá s¶n l-îng
trong ph¹m vi hîp lý lµ nh- nhau. Sinh tr-ëng mËt ®é thÊp lóc nµy vÉn
nhanh h¬n mËt ®é cao, ®é chªnh lÖch cña ®-êng th¼ng LnY-lnN v-ît qu¸
-1, tiÕp tôc nhá dÇn, ®é chªnh lÖch ®-êng th¼ng Lny – LnN v-ît qu¸ 0,
s¶n l-îng mËt ®é cao v-ît qu¸ mËt ®é thÊp , mËt ®é cao nhÊt cña s¶n
l-îng trung b×nh chÝnh lµ mËt ®é hîp lý lóc nµy. Sau mét thêi gian nhÊt
®Þnh mËt ®é thÊp s¸t gÇn mËt ®é hîp lý l¹i ®uæi kÞp mËt ®é hîp lý h×nh
thµnh mét ph¹m vi mËt ®é hîp lý. Sù biÕn ®æi theo thêi gian mËt ®é hîp
lý hay ph¹m vi hîp lý kh«ng ngõng tõ cao ®Õn thÊp quü tÝch di ®éng ®ã
sÏ h×nh thµnh mét chuçi di ®éng hîp lý. Tõ trªn ta cã thÓ biÕt mËt ®é hîp
lý lµ mét ph¹m vi cã giíi h¹n trªn vµ giíi h¹n d-íi, ®-êng mËt ®é hîp lý
lµ mét ®-êng cong logitic më réng ra bªn tr¸i. Khi rõng cã thÓ h×nh
thµnh mét tuyÕn mËt ®é hîp lý ®iÓn h×nh lµ mét ph¹m vi mËt ®é hîp lý
kh¸ hÑp vµ lµ mét b¶o ®¶m kh¸ hÑp ®Ó chän mét mËt ®é hîp lý. §ång
thêi vÒ mÆt lý luËn cã thÓ gi¶i quyÕt m©u thuÉn phÐp 3/2 vµ phÐp c©n
b»ng s¶n l-îng cuèi cïng. Lý luËn vÒ mËt ®é thÝch hîp ®-îc øng dông ë
bé phËn sau thu ho¹ch cho nªn x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn tuú môc tiªu
thu ho¹ch cã thÓ ¸p dông quy luËt trªn.
4) T¸c dông cña mËt ®é ®èi víi chÊt l-îng gç
MËt ®é trång rõng t¨ng cã thÓ lµm cho th©n c©y ph¸t triÓn trßn ®Òu
®é nhän nhá h×nh th©n c©y th¼ng( chñ yÕu lµ c©y l¸ réng) ph©n cµnh nhá
cã lîi cho ph©n cµnh tù nhiªn lµm gi¶m bít c¸i kh«ng cã lîi lµ m¾t sÑo.
Nh-ng nÕu nh- l©m phÇn qua dµy th©n c©y m¶nh nhá t¸n c©y hÑp kh«ng
phï hîp víi yªu cÇu vÒ gç, kh«ng phï hîp víi chÊt l-îng, cho nªn ph¶i
ch¸ch sù xuÊt hiÖn lo¹i rõng nµy.
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 63
MËt ®é ¶nh h-ëng ®Õn kÕt cÊu gi¶i phÉu cña gç, tÝnh chÊt ho¸ häc, vËt lý
häc cña gç, nh-ng t×nh h×nh kh¸ phøc t¹p. Nãi trung trång th-a sÏ lµm
cho vßng n¨m cña c©y trång réng ra do ®-êng kÝnh cña lç qu¶n bµo lín,
v¸ch tÕ bµo máng, xoang v¸ch t¨ng nªn lµm cho c-êng ®é chèng uÊn ®é
cøng ®Òu gi¶m xuèng, tõ ®ã chÊt l-îng cña gç còng gi¶m. C©y gç ë phÝa
nam gãc s-ên tÇng S2 vµ ®é kÕt tinh t-¬ng ®èi t¨ng theo sù gi¶m mËt ®é
lµm cho tÝnh chÊt vËt lý häc, lùc häc cña gç gi¶m. Nh-ng còng cã mét sè
loµi c©y dông l¸ nh- Th«ng, Såi vßng n¨m t¨ng nªn vÉn ®¶m b¶o t¨ng
tr-ëng theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh, thµnh c«ng lín chÊt l-îng cña gç, ®èi
víi loµi c©y l¸ réng sù t¨ng vßng n¨m còng kh«ng cã g× bÞ ¶nh h-ëng.
§iÒu quan träng lµ môc ®Ých yªu cÇu kh¸c nhau ®èi víi chÊt l-îng gç
nh- gç V©n Sam ®Ó lµm nh¹c cô yªu cÇu vßng n¨m ph¶i ®Òu vµ dµy nªn
ph¶i trång trong rõng dµy nh-ng ®èi víi gç lµm giÊy t¨ng theo mËt ®é,
®é dµi cña sîi tû lÖ c¸c cÊp sîi ph¶i ®ång ®Òu cho nªn mËt ®é trång rõng
cã thÓ n©ng cao chÊt l-îng giÊy sîi.
CÇn chØ ra r»ng h×nh d¸ng th©n c©y ë møc ®é lín quyÕt ®Þnh bëi ®Æc tÝnh
di truyÒn cña loµi, dïng mËt ®é ®Ó xóc tiÕn cã mét h¹n chÕ nhÊt ®Þnh.
5) T¸c dông cña mËt ®é ®èi víi sinh tr-ëng bé rÔ vµ tÝnh æn ®Þnh cña
l©m phÇn.
Nh÷ng tµi liÖu nghiªn cøu vÒ ¶nh h-ëng cña mËt ®é ®èi víi sinh
tr-ëng bé rÔ c©y rõng cßn ch-a nhiÒu, tõ nh÷ng nghiªn cøu cã thÓ thÊy
®-îc mét quy luËt t-¬ng ®«i phæ biÕn, trång qu¸ dµy sÏ lµm ¶nh h-ëng
®Õn sù ph¸t triÓn bé rÔ c©y rõng. Trong rõng ph¹m vi ph©n bè l»m ngang
cña bé rÔ kh¸ nhá, ph©n bè ®-êng th¼ng kh¸ n«ng nh÷ng nghiªn cøu vÒ
c©y Th«ng, Sa Méc, D-¬ng ®Òu cã thÓ ®-a ra kÕt luËn t-¬ng tù. Trong
l©m phÇn qu¸ dµy kh«ng chØ lµm cho bé rÔ c¸ thÓ c©y rõng nhá mµ tæng
s¶n l-îng rÔ toµn rõng còng Ýt ®i. V¶ l¹i bé rÔ cïng mét loµi c©y rÔ liÒn
nhau lµm t¨ng thªm sù c¹nh tranh vµ ph©n ho¸ gi÷a c¸c c¸ thÓ. Trong
rõng dµy ph©n phèi vËt chÊt sinh tr-ëng gÇn nh- cung cÊp cho sinh
tr-ëng phÇn trªn mÆt ®Êt t×nh h×nh sinh tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña bé rÔ c©y
rõng cã quan hÖ rÊt lín ®Õn tÝnh æn ®Þnh vµ sinh tr-ëng cña c¶ c©y. L©m
phÇn qu¸ dµy kh«ng nh÷ng lµm cho sinh tr-ëng cña bé phËn trªn mÆt ®Êt
m¶nh nhá mµ lµm cho bé rÔ bÞ ¶nh h-ëng, nh÷ng c©y nh- vËy rÊt rÔ bÞ
giã ®æ vµ rÔ bÞ s©u bÖnh h¹i x©m nhiÔm l©m phÇn ë tr¹ng th¸i kh«ng æn
®Þnh, nh÷ng l©m phÇn qu¸ th-a th× ph¶i xem sÐt tÝnh ®iÒu kiÖn cña ®Êt
trong vïng ®Êt Èm, ®iÒu kiÖn sinh tr-ëng tèt chØ cÇn c©y rõng cã thÓ c¹nh
tranh ®-îc c¸c loµi c©y kh¸c ( cá d¹i, c©y bôi, d©y leo) lµ cã thÓ ®øng
v÷ng dï lµ mét c©y ®¬n ®éc còng cã thÓ sinh tr-ëng b×nh th-êng. Trong
nh÷ng vïng ®Êt kh«ng æn ®Þnh vÒ n-íc l©m phÇn cÇn cã mét ®é tµn che
nhÊt ®Þnh míi cã thÓ ®¶m b¶o c©y rõng chiÕm -u thÕ trong mét quÇn x·
vµ cã lîi cho viÖc ®Ò kh¸ng nh÷ng ¶nh h-ëng bÊt lîi cña nh©n tè m«i
tr-êng, nh- l©m phÇn qu¸ th-a, khÐp t¸n muén sÏ gi¶m bít tÝnh æn ®Þnh
Quy luËt t¸c dông cña mËt ®é ®· ph©n tÝch trªn cã thÓ thÊy trong mét tæ
hîp c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ nhÊt ®Þnh vÒ kh¸ch quan tån t¹i mét ph¹m vi
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 64
thÝch hîp nhÊt vÒ sinh vËt häc, trong ph¹m vi ®ã kÕt cÊu l©m phÇn hîp lý
cho mét s¶n l-îng tèt nhÊt c¸ thÓ c©y rõng khoÎ m¹nh sinh tr-ëng c©y
rõng æn ®Þnh h×nh th©n sÏ tèt h¬n. Vµ ph¹m vi mËt ®é thÝch hîp ®ã kh«ng
thay ®æi trong qóa tr×nh sinh tr-ëng c©y rõng, thêi kú sinh tr-ëng ph¸t
triÓn kh¸c nhau xÏ cã ph¹m vi mËt ®é thÝch hîp nhÊt kh¸c nhau. NhiÖm
vô cña chóng ta lµ ph¶i th«ng qua th¨m dß lý luËn vµ thùc nghiÖm, ®iÒu
tra t×m cho ®-îc mËt ®é pham vi thÝch hîp nhÊt trong thêi kú ph¸t triÓn
1.2 Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn
kh¸c nhau
MËt ®é thÝch hîp nhÊt kh«ng ph¶i lµ mét h»ng sè mµ lµ mét ph¹m
vi sè l-îng biÕn ®æi theo c¸c nh©n tè môc ®Ých kinh doanh ,loµi c©y
trång, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, kü thuËt vµ thêi kú trång vµ ch¨m sãc. §Ó x¸c
®Þnh mËt ®é l©m phÇn th× ph¶i lµm râ mèi quan hÖ mËt ®é l©m phÇn víi
c¸c nh©n tè ®ã mËt ®é ban ®Çu ( mËt ®é trång rõng) lµ c¬ së h×nh thµnh
l©m phÇn cña c¸c thêi kú, nguyªn t¾c x¸c ®Þnh mËt ®é ban ®Çu bao gåm
1.2.1.Quan hÖ mËt ®é l©m phÇn víi môc ®Ých kinh doanh
Môc ®Ých kinh doanh tr-íc hÕt lµ loµi c©y. Loµi c©y kh¸c nhau sÏ cã
nh÷ng kÕt cÊu cô thÓ cÇn thiÕt kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh trång vµ ch¨m
sãc, mËt ®é l©m phÇn còng kh¸c nhau khi x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn, x¸c
lËp mét t- t-ëng chØ ®¹o ph¶i thèng nhÊt mét kÕt cÊu vÒ chøc n¨ng vÝ dô
trång rõng c©y lÊy gç ph¶i cã nh÷ng l©m phÇn h×nh thµnh mét kÕt cÊu cô
thÓ cã lîi cho sinh tr-ëng cña th©n x¸c ®Þnh mËt ®é trång rõng thÝch hîp
nhÊt theo lo¹i gç môc ®Ých nãi chung m©tj ®é trång rõng cña nh÷ng c©y
gç lín( gç xÎ, gç v¸n sµn gç v¸n Ðp) ph¶i nhá h¬n mét chót ®Ó cho kh«ng
gian dinh d-ìng cña c¸ thÓ c©y gç lín h¬n hoÆc lµ thêi kú ban ®Çu trång
dµy võa ph¶i ®Ó lîi dông kh«ng gian dinh d-ìng, thêi kú sau tiÕn hµnh
chÆt tØa th-a víi c-êng ®é lín ®Ó xóc tiÕn sinh tr-ëng ®-êng kÝnh. §èi
víi c©y gç nhá ( gç chèng lß, gç lµm cét, gç lµm giÊy) cã thÓ trång dµy
h¬n ®Ó thu ®-îc s¶n l-îng gç lín h¬n ®èi víi nh÷ng loµi gç mäc nhanh
lu©n kú khai th¸c ng¾n yªu cÇu ph¶i ch¨m sãc, mËt ®é trång rõng ®Òu
ph¶i nhá h¬n ®Ó sóc tiÕn sinh tr-ëng ®-êng kÝnh ®Ó lîi dông ®-îc kh«ng
gian sinh tr-ëng ®Çy ®ñ
§èi víi rõng phßng hé c¨n cø vµo loµi c©y kh¸c nhau mµ s¸c ®Þnh
mËt ®é l©m phÇn yªu cÇu cña viÖc chèng xãi mßn lµ t¨ng nhanh ®é che
phñ cña l©m phÇn, nãi chung mËt ®é trång rõng ph¶i lín ®Ó t¨ng nhanh
®é khÐp t¸n cña l©m phÇn , nh-ng mÊy n¨m gÇn ®©y nhiÒu ng-êi nghiªn
cøu ph¸t hiÖn r»ng trong nh÷ng khu rõng kh«ng æn ®Þnh vÒ n-íc lîi
dông ®Çy ®ñ tµi nguyªn thùc vËt tù nhiªn trªn ®Êt trång rõng cã thÓ lµm
gØam mËt ®é trång rõng cña toµn c©y gç mµ b¶o ®¶m ®-îc ®Êt n-íc cã
lîi cho viÖc h×nh thµnh nhanh mét kÕt cÊu l©m phÇn c©y gç, c©y buÞ vµ
cá, cµng ph¸t huy tèt h¬n viÖc b¶o vÖ ®Êt vµ n-íc; ®èi víi rõng phßng gÝo
cè ®Þnh c¸t th× lÊy nguyªn t¾c khèng chÕ c¸t lµ chÝnh vÒ mÆt lý luËn ph¶i
trång dµy h¬n, trong thùc tÕ th-êng bÞ ¶nh h-ëng cña nh÷ng ®iÒu kiÖn
khèc liÖt cña ®Êt c¸t. NÕu chän nh÷ng c©y bôi cã t¸n réng thÝch hîp lµm
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 65
cho mËt ®é trång rõng nhá h¬n còng cã thÓ che phñ ®-îc ®Êt rõng, ®èi
víi rõng phßng hé ®ång ruéng ph¶i lµm cho mËt ®é vµ phèi chÕ t-¬ng
øng víi hÖ sè thÊu quang.
MËt ®é rõng kinh tÕ ph¶i cã lîi cho viÖc s¶n xuÊt cña c¸c bé phËn
lîi dông chñ yÕu phÇn lín lµ môc ®Ých lÊy qu¶ yªu cÇu t¸n c©y ph¶i cã ®é
chiÕu s¸ng ®Çy ®ñ vµ vÒ nguyªn t¾c trong qu¸ tr×nh khai th¸c kh«ng chÆt
tØa th-a cho nªn mËt ®é trång rõng lµ kh«ng qu¸ nhá. Trång nh÷ng khu
rõng lÊy cñi vµ rõng lÊy sîi nãi chung ph¶i trång dµy ®Ó lîi dông kh«ng
gian ban ®Çu nh-ng trong kú thu ho¹ch kh«ng v× qu¸ dµy mµ lµm cho s¶n
l-îng quÇn thÓ bÞ øc chÕ.
1.2.2.Quan hÖ mËt ®é l©m phÇn víi loµi c©y trång rõng
MËt ®é l©m phÇn liªn quan ®Õn mét lo¹t ®Æc tÝnh sinh vËt häc nh-
tÝnh -a s¸ng cña loµi c©y, tÝnh mäc nhanh ®Æc tÝnh t¸n c©y, ®Æc tr-ng bé
rÔ, ®Æc ®iÓm h×nh th©n vµ ph©n cµnh. Nãi chung nh÷ng loµi c©y -a s¸ng
mäc nhanh th× ph¶i trång th-a, nh÷ng c©y chÞ bãng vµ sinh tr-ëng ban
®Çu chËm th× ph¶i trång dµy; nh÷ng c©y th©n th¼ng tØa cµnh tù nhiªn tèt
th× ph¶i trång th-a, nh÷ng c©y t¸n réng bé rÔ ph¸t triÓn th× ph¶i trång
th-a nh÷ng c©y t¸n hÑp bé rÔ dµy th× phØa trång dµy. Ph¹m vi mËt ®é
trång rõng cña mét sè c©y chñ yÕu ®-îc thÓ hiÖn ë biÓu 3.1 khi x¸c ®Þnh
mËt ®é trång rõng cßn nªn c¨n cø vµo mét sè ®iÒu kiÖn kh¸c ®Ó chän mét
mËt ®é víi hµm trªn vµ hµm d-íi
Loµi c©y MËt ®é(c©y/ha) Loµi c©y MËt ®é(c©y/ha)
Th«ng ®u«i ngùa, 3000-6750 Tr¾c b¸ch, V©n 4350-6000
Th«ng v©n nam, sam
Th«ng eli«ti Såi 3000-6000
Th«ng ®en 3000-5000 Vèi thuèc 2400-3600
Sa méc 1650-4500 Keo 1200-3300
Thuû sam 1250-2500 Së 1100-1650
Long n·o 1350-6000 TrÈu 600-900
LiÔu sam 2400-4500 150-370
ãc chã(xen)
B¹ch ®µn 2500-5000 300
¤ liu
Phi lao 2400-5000 800-1200
Cam, Quýt
Sau sau 1350-2400 200-1650
DÎ
HoÌ 1650-6000 450-1250
S¬n
M¬, MËn, §µo 450-1200 330-500
Tróc mäc t¶n
LiÔu 1240-5000 520-820
Tróc mäc côm
1.2.3.Quan hÖ mËt ®é l©m phÇn víi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa
Mèi quan hÖ nµy kh¸ phøc t¹p. Nh÷ng khu vùc kinh doanh rõng
truyÒn thèng th-êng ë n¬i ®Êt Èm trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc rõng sù c¹nh
tranh do ¸nh s¸ng lµ chñ yÕu, ®ã lµ c¬ së lý luËn ®Ó khèng chÕ mËt ®é
trong l©m häc truyÒn thèng. L©m nghiÖp hiÖn ®¹i cµng ngµy cµng chó
®Õn ®Êt kh« h¹n vµ nöa kh« h¹n. Trong nhiÖm vô ®ã sù c¹nh tranh n-íc
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 66
cã vai trß chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh trång vµ ch¨m sãc rõng. Xem xÐt vÊn
®Ò mËt ®é ph¶i ®iÒu chØnh sù c©n b»ng n-íc tõ ®ã mµ cã nh÷ng nguyªn
t¾c kh«ng gièng víi nh÷ng nguyªn lý l©m häc truyÒn thèng. ë nh÷ng
vïng t-¬ng ®èi Èm th-êng kh«ng tÝnh ®Õn sè c©y theo cÊp tuæi (cÊp kÝnh)
trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt th× cã nhiÒu chØ
tiªu h¬n, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÐm th× Ýt chØ tiªu h¬n. Nh-ng vÒ mÆt kinh
doanh mµ nãi th× l¹i ng-îc l¹i. ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt th× ch¨m sãc nh÷ng
c©y gç lín vµ ph¶i trång th-a ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÕm th× ph¶i trång dµy.
Nh÷ng n¬i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt c©y rõng sinh tr-ëng nhanh ph©n ho¸
khÐp t¸n sím ®ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng ph¶i trång
c©y th-a, nh÷ng n¬i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÐm ph¶i trång dµy ®Ó ®-îc khÐp
t¸n sím nh-ng vÒ sau ph¶i tiÕn hµnh tØa th-a ®Ó b¶o ®¶m mËt ®é võa
ph¶i. Nh-ng nh÷ng vïng kh« h¹n vµ nöa kh« h¹n nh- c¸c vïng cao
nguyªn l-îng n-íc kh«ng ®ñ l-îng bèc h¬i lín mËt ®é qu¸ lín sÏ v-ît
qu¸ søc t¶i cña m«i tr-êng n-íc lµm mÊt c©n b»ng n-íc. Trong t×nh h×nh
®ã theo lý luËn truyÒn thèng ph¶i kÞp thêi phñ kÝn vµ kh«ng phï hîp c¬
së viÖc x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn nªn c¨n cø vµo dung l-îng m«i tr-êng
tµi nguyªn l-îng m-a lµ trong ®iÒu kiÖn t-íi n-íc kh«ng dïng n-íc
ngÇm ë nh÷ng vïng kh« h¹n vµ b¸n kh« h¹n c¸c loµi c©y vµ sè l-îng c©y
ph¶i sö dông tµi nguyªn n-íc m-a nhÊt ®Þnh sè l-îng ®ã thÓ hiÖn vÒ mÆt
kÕt cÊu l©m phÇn lµm mËt ®é l©m phÇn lín nhÊt ë giai ®o¹n ph¸t triÓn
kh¸c nhau cña mét loµi c©y nµo ®ã hoÆc sè c©y lín nhÊt cã thÓ chøa ®ùng
trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch sö dông l©m nghiÖp dßng ch¶y tiÕn hµnh kü
thuËt tÝch n-íc h÷u hiÖu ë nh÷ng nghiªn cøu vïng kh« h¹n b¸n kh« h¹n
cã thÓ gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò thiÕu n-íc tû lÖ sèng cã thÓ ®¹t h¬n 95%
l-îng sinh tr-ëng vµ tÝnh æn ®Þnh ®-îc b¶o ®¶m nh-ng theo nguyªn lý
c©n b»ng n-íc x¸c lËp mét mËt ®é trång rõng dßng ch¶y hîp lý lµ mét
vÊn ®Ò kü thuËt khã gi¶i quyÕt. GÇn ®©y mét sè chuyªn gia Trung Quèc
®· tiÕn hµnh thÝ nghiÖm vµ thu ®-îc mét sè kÕt luËn ®¸ng tin cËy. Sun
Chang Zhong (1996) ®· vËn dông ph-¬ng ph¸p c©n b»ng tõng c©y ®Ó x¸c
®Þnh l-îng n-íc tiªu hao b×nh qu©n n¨m cña tõng c©y -u thÕ HoÌ vµ
Th«ng vµ lËp mét ph-¬ng tr×nh t-¬ng quan A/B = (AWPs – AWPa)/ (P.
Rc) Trong ®ã A lµ diÖn tÝch dßng ch¶y, B lµ diÖn tÝch trång rõng A/B lµ
tû lÖ dßng ch¶y AWPs lµ tiªu chuÈn l-îng n-íc thÊp nhÊt ®-îc chøa kú
väng AWPa lµ l-îng n-íc chøa trong ®Êt rõng thùc tÕ P lµ l-îng n-íc
r¬i Rc lµ hÖ sè dßng ch¶y. Th«ng qua tÝnh to¸n ng-êi ta tÝnh ®-îc ph¹m
vi thÝch øng cña hai loµi c©y trªn c¸c khu vùc kh¸c nhau
(BiÓu 3-2)
TiÒm lùc s¶n xuÊt rõng trång dßng ch¶y vïng khÝ hËu kh¸c nhau
Vïng L-îng Rpi Loµi c©y Tuæi MËt ®é S¶n l-îng S¶n
khÝ hËu n-íc c©y l©m l-îng
r¬i(mm) phÇn(m3/ b×nh
ha) qu©n
n¨m(m3/
ha.n¨m)
Vïng 600-500 1.00-0.36 Th«ng DÇu 20 1584-570 93-33 4.63-1.67
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 67
b¸n Èm 499-400 0.36-0.18 570-285 33-17 1.67-0.83
600-500 1.00-0.36 HoÌ 23 1269-457 162-58 7.06-2.54
499-400 0.36-0.18 457-228 58-29 2.54-1.27
Vïng 399-300 0.18-0.1 Th«ng DÇu 20 285-158 17-9 0.83-0.46
nöa kh« 299-200 0.1-0.05 158-79 9-4.5 0.46-0.23
h¹n 399-300 0.18-0.1 HoÌ 23 228-127 22-16 1.27-0.71
299-200 0.1-0.05 127-63 16-8 0.71-0.35
1.2.4.Quan hÖ mËt ®é l©m phÇn vµ biÖn ph¸p ch¨m sãc
rõng
Nãi chung kü thuËt ch¨m sãc cµng tû mØ c©y rõng cµng mäc nhanh
còng kh«ng cÇn ph¶i trång dµy. Nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû 20 mét sè n¬i
cßn muèn trång dµy ®Ó cho s¶n l-îng cao, kÕt qu¶ lµ bÞ thÊt b¹i. §ã lµ
kÕt qu¶ coi nhÑ quy luËt t¸c dông cña ¸nh s¸ng qua mËt ®é. Trong c¸c
biÖn ph¸p kü thuËt ch¨m sãc còng ®Òu nh- vËy. Cµy bõa cµng tû mØ viÖc
cung cÊp n-íc vµ ph©n cµng ®Çy ®ñ quy c¸ch c©y con cµng lín chÊt
l-îng cµng cao ch¨m sãc qu¶n lý cµng t¨ng c-êng th× yªu cÇu c©y ph¶i
trång th-a t-¬ng ®èi. KÕt hîp trång xen c©y n«ng l©m víi c¸c biÖn ph¸p
ch¨m sãc rõng còng yªu cÇu gi¶m mËt ®é thÝch hîp trong l©m nghiÖp
trång xen c©y l©m nghiÖp mËt ®é trång rõng ®-¬ng nhiªn ph¶i nhá h¬n.
Nh-ng tÊt c¶ nh÷ng néi dung trªn ®Òu ph¶i xem xÐt ®Õn môc ®Ých kinh
doanh, nÕu ¸p dông ch¨m sãc lu©n kú khai th¸c ng¾n c©y gç nhá vµ c©y
chÊt ®èt th× ph¶i ¸p dông biÖn ph¸p trång tËp trung cao ®é, vµ ph¶i trång
thËt dµy.
1.2.5.Quan hÖ mËt ®é l©m phÇn víi c¸c nh©n tè kinh tÕ
MËt ®é võa ph¶i cßn ph¶i c©n nh¾c tíi hiÖu Ých kinh tÕ nhÊt lµ ®èi
víi rõng th-¬ng phÈm. §èi víi rõng th-¬ng phÈm c¸c gÝa thµnh ch¨m
sãc vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm 4 phÇn: §Çu t- cho trång rõng (bao
gåm cµy bõa ®Êt xíi cá chi phÝ h¹t gièng c©y con chi phÝ trång), chi phÝ
kinh doanh ( bao gåm chi phÝ ch¨m sãc c©y con, ch¨m sãc rõng tr-ëng
thµnh, phÝ b¶o hiÓm rõng), gÝa thµnh khai th¸c (bao gåm gi¸ thµnh chÆt
chän, gi¸ thµnh chÆt chÝnh), thuÕ. Thu nhËp rõng bao gåm thu nhËp chÆt
chÝnh thu nhËp chÆt chän vµ thu nhËp l©m s¶n ngoµi gç. Khi chän mËt ®é
trång rõng cÇn c¨n cø tÊt c¶ c¸c tû lÖ trªn ®Ó tÝnh to¸n. Nã cÇn ph¶i c¨n
cø vµo nguyªn lý ph©n tÝch kinh tÕ kü thuËt hiÖn ®¹i cña ng-êi ®Çu t-.
Trong lu©n kú khai th¸c ph¶i ¸p dông ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch ®ång th¸i
dù b¸o hiÖu Ých kinh tÕ t-¬ng lai cña c¸c l©m phÇn theo mËt ®é trång
rõng nh- c©y gç nhá ph¶i lµm ®-êng trong kú chÆt chän còng ph¶i cã
®-êng giao th«ng c¸c ®iÒu kiÖn nh©n lùc vµ m¸y mãc nÕu trång rõng ë
mËt ®é lín vµ chÆt chän gç nhá c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ tho¶ m·m ®-îc
th× mËt ®é nªn nhá h¬n. NÕu kÕt hîp n«ng l©m kinh doanh nhiÒu mÆt th×
mËt ®é trång rõng ph¶i theo mét tiªu chuÈn hiÖu Ých tæng hîp l©m n«ng
s¶n .
Tæng hîp 5 mÆt trªn nguyªn t¾c chung cña viÖc x¸c ®Þnh mËt ®é
trång rõng lµ: mét loµi c©y nhÊt ®Þnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ
®iÒu kiÖn trång nhÊt ®Þnh c¨n cø vµo môc ®Ých kinh doanh, hiÖu Ých kinh
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 68
tÕ lín nhÊt cã thÓ thu ®-îc, hiÖu Ých sinh th¸i, hiÖu ich x· héi ®Ó x¸c ®Þnh
mËt ®é trång rõng nghÜa lµ mËt ®é trång rõng ph¶i hîp lý mËt ®é ®ã ph¶i
ë trong ph¹m vi mËt ®é hîp lý ®-îc khèng chÕ bëi quy luËt sinh vËt häc
vµ sinh th¸i häc hîp lý vµ gi¸ trÞ cô thÓ cña nã ph¶i ®-îc tÝnh to¸n mét
1.3.Ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn
hiÖu Ých lín nhÊt cã thÓ thu ®-îc.
C¨n cø vµo nguyªn t¾c quy luËt x¸c ®Þnh mËt ®é ®Ó x¸c ®Þnh mËt
®é l©m phÇn, khi x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn cã thÓ ¸p mÊy ph-¬ng ph¸p
sau
1.3.1.Ph-¬ng ph¸p kinh nghiÖm.
Tõ nh÷ng l©m phÇn ®· trång tr-íc ®©y ®· trång kh¸c nhau nh÷ng
thµnh qu¶ ®· thu ®-îc vÒ mÆt môc ®Ých kinh doanh ph©n tÝch ph¸n ®o¸n
ph-¬ng h-íng vµ ph¹m vi ®iÒu chØnh cÇn thiÕt cho hîp lý tõ ®ã x¸c ®Þnh
mËt ®é ban ®Çu vµ mËt ®é kinh doanh cÇn ¸p dông trong ®iÒu kiÖn míi.
¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy ng-ßi ra quyÕt s¸ch ph¶i cã trÝ thøc lý luËn vÇ
kinh nghiÖm s¶n xuÊt ®Çy ®ñ nÕu kh«ng th× sÏ sinh ra bÖnh tuú tiÖn chñ
quan.
1.3.2.Ph-¬ng ph¸p thÝ nghiÖm.
Th«ng qua kÕt qu¶ trång rõng ë mËt ®é kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh mËt
®é trång rõng vµ môc ®Ých kinh doanh thÝch hîp. Ph-¬ng ph¸p nµy lµ
®¸ng tin cËy nhÊt. HiÖn nay phÇn lín c¸c thÝ nghiÖm mËt ®é do kho¶ng
c¸ch mËt ®é ®-îc chä kh«ng hîp lý vµ thu ®-îc nh÷ng kÕt luËn cã nhiÒu
m©u thuÉn trªn c¬ së tæng kÕt kinh nghiÖm cña Wu Zeng Zhi ®· ®Ò ra
mét nguyªn t¾c chung tu©n theo nh÷ng thÝ nghiÖm vÒ mËt ®é. Tr-íc hÕt
lµ nguyªn t¾c chØ sè (hoÆc cÊp sè h×nh häc). TØ lÖ mäc, tØ lÖ chÕt, tØ lÖ
sèng biÕn ®æi sinh th-êng cña c©y trong mét quÇn thÓ sinh vËt kh«ng
theo mét biÕn ®æi cÊp sè to¸n häc mµ theo mét chØ sè hoÆc theo mét cÊp
sè h×nh häc. Cho nªn khi nghiªn cøu mèi quan hÖ mËt ®é quÇn thÓ vµ s¶n
xuÊt còng ph¶i xem sÐt quy luËt biÕn ®æi cña chØ sè ®ã nã vèn ®-îc quyÕt
®Þnh bëi thuyÕt Malthus nh-ng cho ®Õn nay nhiÒu thÝ nghiÖm vÒ mËt ®é
th-êng mang tÝnh thùc dông cù tuyÖt thuyÕt Êy. KÕt qu¶ lµ trong thiÕt kÕ
thÝ nghiÖm ®· b-íc qua ph¹m vi mËt ®é kh«ng chØ kh«ng ®Õm xØa ph¹m
vi mËt ®é mµ cßn ®-a ra nh÷ng ý kh¸c nhau. Hai lµ ®iÒu kiÖn chÊt l-îng
h¹t ph¶i ®ång ®Òu. RÊt nhiÒu nghiªn cøu l©m phÇn ph¶i ®ång loµi ®ång
tuæi chÊt l-îng c©y con ph¶i ®ång ®Òu. §iÓu kiÖn sinh tr-ëng còng ph¶i
®ång ®Òu nghÜa lµ trong mét ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ®ång ®Òu chØ cã mËt ®é lµ
kh¸c nhau. Ngoµi ba ®iÒu kiÖn trªn cßn ph¶i theo mét nguyªn t¾c thèng
kª thÝ nghiÖm ®ång ruéng vµ nguyªn t¾c thiÕt kÕ.
Do thÝ nghiÖm mËt ®é ph¶i chê mét thêi gian rÊt dµi (nãi chung
ph¶i nöa chu kú khai th¸c, tèt nhÊt lµ c¶ lu©n kú khai th¸c ) míi thu ®-îc
kÕt luËn, v¶ l¹i ph¶i tèn rÊt nhiÒu søc lùc tiÒn cña , kh«ng thÓ tiÕn hµnh
mét lo¹t thÝ nghiÖm trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau cña tõng loµi c©y, cho
nªn nãi chung chØ cã thÓ tiÕn hµnh thÝ nghiÖm mËt ®é cña nh÷ng loµi c©y
chñ yÕu trong nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh tr-ëng ®iÓn h×nh, tõ ®ã rót ra mét
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 69
quy luËt hiÖu øng mËt ®é vµ tham sè chñ yÕu ®Ó chØ ®¹o s¶n xuÊt. Th«ng
qua thÝ nghiÖm mËt ®é rót ra nh÷ng kÕt luËn ph¹m trï sinh vËt häc cßn
ph¶i ph©n tÝch kinh tÕ míi cã thÓ x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn cuèi cïng
1.3.3.Ph-¬ng ph¸p ®iÒu tra
NÕu trong rõng hiÖn cã ®· trång ®-îc c¸c lo¹i rõng cã sè l-îng
t-¬ng ®èi víi mËt ®é kh¸c nhau hoÆc mét nguyªn nh©n nµo ®ã cã nh÷ng
l©m phÇn cã mËt ®é kh¸c nhau th× ph¶i th«ng qua ®iÒu tra t×nh sinh
tr-ëng ph¸t triÓn c¸c l©m phÇn cã mËt ®é kh¸c nha, sau ®ã ¸p dông
ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª rót ra nh÷ng quy luËt hiÖu øng mËt ®é vµ
c¸c tham sè liªn quan cña rõng thùc nghiÖm mËt ®é ph-¬ng ph¸p nµy ®·
®-îc sö dông kh¸ réng r·i mµ thu ®-îc nhiÒu thµnh qu¶ c¸c h¹ng môc
träng ®iÓm ph¶i ®iÒu tra lµ mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é më t¸n vµ thêi kú
khÐp t¸n , mèi quan hÖ sinh tr-ëng c©y rõng cña mËt ®é ban ®Çu vµ kú
chÆt lÇn thø nhÊt; mèi quan hÖ sinh tr-ëng ®-êng kÝnh thÓ tÝch tõng c©y
chiÒu réng t¸n c©y víi mËt ®é; mèi quan hÖ mËt ®é víi tr÷ l-îng hiÖn t¹i
l-îng sinh tr-ëng thÓ tÝch vµ tæng s¶n l-îng. Sau khi n¾m v÷ng ®-îc
nh÷ng quy luËt ®ã nãi chung lµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®-îc mËt ®é trång rõng.
VÝ dô ®èi víi rõng c©y lÊy gç, cÇn ph¶i cã mét l-îng lín gç nhá ( bao
gåm c¶ gç cñi) cã thÓ c¨n cø vµo tèc ®é më t¸n yªu cÇu ®¹t ®-îc møc ®é
khÐp t¸n trong mét thêi kú thÝch hîp
1.3.4.Ph-¬ng ph¸p vÏ biÓu ®å ®Ó qu¶n lý mÆt sau biÓu ®å
NÕu nh- trong khu rõng hiÖn cã mËt ®é trång rõng kh¸c nhau th×
….
2.Bè trÝ ®iÓm trång
Bè trÝ c¸c ®iÓm trång ®èi víi c¸c rõng trång lµ mét ph-¬ng thøc
®Æc biÖt ®èi víi c«ng t¸c trång rõng. Cïng mét loµi c©y mËt ®é kh¸c
nhau cã thÓ dÉn ®Õn mét ph-¬ng thøc chen chóc ¶nh h-ëng ®Õn sinh
tr-ëng ph¸t triÓn cña c©y rõng hiÖn t¹i. Nãi chung ph-¬ng ph¸p nµy chØ
bè trÝ ë nh÷ng vïng ®Êt rõng cã thÓ chÊp nhËn ®-îc. Theo ý nghÜa kinh tÕ
c«ng thøc h×nh ch÷ nhËt bè trÝ t¸n c©y rõng phï hîp nãi chung nh÷ng
bÖnh phô còng cã thÓ g©y ra nh÷ng tr-êng hîp t-¬ng tù
Bè trÝ ®iÓm gieo trång lµ ph-¬ng thøc s¾p xÕp cù ly trªn ®Êt rõng
trång. §-¬ng nhiªn nã lµ mèi liªn hÖ mËt ®é trång rõng thÓ hiÖn ph-¬ng
thøc s¾p xÕp kh¸c nhau víi mËt ®é trång rõng cho nªn nã cã ý nghÜa vÒ
sinh vËt häc vµ kinh tÕ häc kh¸c nhau nãi trung ®iÓm trång vµ c¸ch bè trÝ
cã hai ph-¬ng thøc kh¸c nhau. Trong rõng tù nhiªn ph©n bè rõng trång
theo mét quy luËt theo nguån loµi c©y nhÊt ®Þnh, cã thÓ trong qu¸ tr×nh
ch¨m sãc ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p can thiÖp víi môc ®Ých ch¨m sãc ®Ó
2.1.C¸ch bè trÝ hµng
®¹t ®äc nh÷ng loµi c©y -u thÕ.
Sù x¾p xÕp ph©n t¸n cña tõng c©y theo tõng hµng lµ mét ph-¬ng
ph¸p trång ph©n t¸n ¸p dông ph-¬ng thøc nµy cã thÓ lîi dông ®-îc
kh«ng gian ®Êt rõng ph©n bè ®Òu cña t¸n c©y vµ bé rÔ co lîi cho viÖc
t¨ng s¶n tiÖn lîi cho viÖc c¬ giíi ho¸ trång rõng vµ thi c«ng ch¨m sãc. Bè
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 70
trÝ theo hµng cã thÓ chia ra h×nh ch÷ nhËt ,h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c
c©n…khi bè trÝ h×nh vu«ng ph¶i ¸p dông ®-îc cù ly gi÷a c¸c c©y vµ c¸c
hµng liÒn nhau thµnh mét h×nh vu«ng. Ph-¬ng thøc nµy t-¬ng ®èi ®Òu
méi hµng ®Òu bè trÝ theo mét ®Æc ®iÓm ®iÓn h×nh lµ ph-¬ng thøc bè trÝ
th-êng dïng ®èi víi rõng kinh tÕ vµ rõng lÊy gç.
Khi bè trÝ h×nh ch÷ nhËt cù ly hµng lín h¬n cù ly c©y lèi liÒn nhau
thµnh mét h×m ch÷ nhËt ph-¬ng thøc nµy kh«ng ®Òu nh- h×nh vu«ng
nh-ng cã lîi cho viÖc xíi cá b»ng c¬ giíi gi÷a c¸c hµng trong c¸c khu
rõng cã thÓ tiÕn hµnh t¸i sinh tù nhiªn c¸c c©y l¸ réng cù ly hµng vµ cù ly
c©y bè trÝ theo h×nh ch÷ nhËt theo mét tû lÖ nhá h¬n 2 nh-ng còng cã thÓ
®Ó cã lîi cho c¬ giíi hãa vµ ch¨m sãc tû lÖ hµng vµ c©y cã thÓ më réng
lín h¬n 2 rõng trång B¹ch §µn th-êng ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy. Thùc
tiÔn chøng minh ®Ó ¸p dông ph-¬ng thøc bè trÝ nµy g©y ra lçi lo sù lÖch
t¸n vµ th©n h×nh bÇ dôc ®èi víi nhiÒu loµi c©y th× kh«ng cÇn thiÕt.
Bè trÝ theo « nanh sÊu,nhÊn m¹nh vÞ trÝ t-¬ng ®èi gi÷a c¸c hµng vµ c¸c
c©y, cù ly hµng vµ c©y cã thÓ b»ng nhau vµ còng cã thªt kh«ng b»ng nhau
c¸ch bè trÝ nh- vËy cã lîi cho viÖc b¶o vÖ n-íc chèng c¸t bay còng cã lîi
cho viÖc ph¸t triÓn t¸n c©y lµ mét ph-¬ng thøc bè trÝ ¸p dông réng d·i
trong trång rõng miÒn nói vµ vïng c¸t ven biÓn .
Bè trÝ theo h×nh tam gi¸c ®Òu yªu cÇu cù ly c©y ph¶i b»ng nhau cù
ly hµng nhá h¬n cù ly c©y b»ng 0.866 gÇn cña cù ly c©y(sin 600) ph-¬ng
thøcbè trÝ nµy cã thÓ t¨ng sè c©y trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch trong t×nh h×nh
diÖn tÝch dinh d-ìng tõng c©y kh«ng gi¶m bít tõ ®ã cã thÓ thu ®-îc s¶n
l-îng cao theo ®iÒu tra cña viÖn l©m nghiÖp Hµ Nam trång c©y
Pawlonia(h«ng) t¸n c©y ph¸t triÓn ®Òu cµnh ph©n bè ®èi søng th©n c©y
trßn tû lÖ cho gç cao c¸c chØ tiªu ®Òu h¬n c¸c ph-¬ng thøc bè trÝ kh¸c.
Nh-ng ph-¬ng thøc nµy ®ßi hái kü thuËt kh¸ phøc t¹p vµ t×nh h×nh ph¸t
triÓn t¸n c©y trong l©m phÇn kh«ng nh- ph-¬ng ph¸p h×nh häc ®-îc quy
chuÈn c¸ch bè trÝ h×nh tam gi¸c ch-a ch¾c ®· cã tÝnh -u viÖt h¬n.
Khi cù ly hµng lín h¬n cù ly c©y cßn cã vÊn ®Ò h-íng ®i cña hµng
nhiÒu n¬i trång ph¸t hiÖn ë nh÷ng vïng vÜ ®é cao cã thÓ t¨ng s¶n l-îng
lªn 15% ë nh÷ng vïng vÜ ®é thÊp còng cã thÓ t¨ng s¶n ë nh÷ng vïng nói
h-íng ®i cña hµng theo ®-êng ®ång møc vµ song song. H-íng song song
cã lîi cho viÖc gi÷ ®Êt gi÷ n-íc vµ h-íng ®i theo ®-êng ®ång møc cã lîi
cho viÖc tho¸t n-íc vµ th¨m quan. Hai ph-¬ng thøc nµy ph¶i tuú theo
m«i tr-êng ®Þa lý kh¸c nhau mµ bè trÝ ë nh÷ng vïng phßng giã c¸t ven
2.2.Bè trÝ theo ®¸m.
biÓn nãi chung h-íng hµng ph¶i vu«ng gãc víi h-íng giã.
Còng cßn gäi lµ bè trÝ theo côm hoÆc theo tæ c©y. C©y trång trªn
c¸c ®Êt trång rõng thÓ hiÖn ph©n bè theo ®¸m kh«ng b»ng nhau mËt ®é
trång trong ®¸m vµ cù ly gi÷a c¸c ®¸m rÊt lín. §Æc ®iÓm cña ph-¬ng
thøc nµy lµ trong ®¸m cã thÓ ®¹t ®-îc khÐp t¸n s¬m cã lîi cho viÖc øc
chÕ c¸c t¹i c¸c nh©n tè m«i tr-êng x©u bªn ngoµi ( nh- nhiÖt ®é qu¸ lín,
n¾ng nãng, kh« h¹n, giã h¹i, c¹nh tranh cá d¹i). Theo t¨ng tr-ëng cña
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
nguon tai.lieu . vn
