Xem mẫu
- 21
HiÖn nay Cana®a øng dông réng r·i “hÖ thèng ph©n lo¹i vËt lý sinh
vËt” trong ®ã lÊy viÖc ®iÒu tra ®Êt lµm môc ®Ých c¬ b¶n. LÊy ®Þa h×nh lµm
c¬ së ph©n lo¹i, bao gåm:
5 cÊp : Khu ®Êt - Ph©n khu ®Êt - HÖ thèng ®Êt - Lo¹i h×nh ®Êt - Ngo¹i
m¹o ®Êt.
HÖ thèng ph©n lo¹i VLSV cña Cana®a lµ ®i theo h-íng c¶nh quan
vµ lÊy ®Þa h×nh lµm vÞ trÝ quan träng ®Æc biÖt, nã kh«ng ph¶i lµ ph©n lo¹i
tæng hîp, mµ lµ ph©n lo¹i theo tuyÕn ®Ó nghiªn cøu khu vùc biÓu hiÖn
mét kÕt cÊu kh«ng gian ®Þa lý. Yªu cÇu cña l©m nghiÖp hiÖn ®¹i ph¶i lý
gi¶i s©u s¾c h¬n vÒ t¸c dông t-¬ng hç gi÷a thùc b× rõng vµ m«i tr-êng vËt
lý, yªu cÇu vËn dông nhiÒu th«ng tin ®Þa lý, sö dông nh©n tè tæng hîp
ph©n lo¹i lËp ®Þa, cÇn thiÕt lËp hÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa ®Ó ¸p dông cho
toµn quèc, cÇn ph¶i chó ý ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c n-íc trªn thÕ giíi ®Ó
vËn dông hîp lý vµo ®iÒu kiÖn n-íc ta nh»m x©y dùng hÖ thèng ph©n lo¹i
vËt lý sinh vËt thÝch hîp.
5.2.Nguyªn t¾c ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng
5.2.1.Nguyªn t¾c ph©n chia khu vùc ®Êt
Trong tæng hîp c¸c nh©n tè tù nhiªn mèi quan hÖ mËt thiÕt nhÊt
®èi víi søc s¶n xuÊt cña rõng lµ ¸nh sang, nhiÖt ®é, n-íc, dinh d-ìng
kho¸ng. Ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng nªn lÊy sù kh¸c nhau gi÷a c¸c khu vùc
®Êtcïng víi ¸nh sang, nhiÖt, n-íc, ®Êt vµ sù kh¸c nhau khu vùc thùc b× ®Ó
lµm c¨n cø chñ yÕu. Mçi ®¬n vÞ phan lo¹i lËp dÞa rõng ®Òu ph¶n ¸nh
kh¸ch quan tæng hîp c¸c nh©n tè ®Þa lý tù nhiªn cã ý nghÜa kinh doanh.
mét ®¬n vÞ lËp ®Þa bÊt kú nµo trong hÖ thèng ph©n lo¹i ®Òu ph¶i ph¶n ¸nh
®-îc c¸c nh©n tè ®Þa lý tù nhiªn trong ph¹m vi cña cÊp ®ã. §èi víi c©y
rõng th× sù kh¸c nhau gi÷a c¸c nh©n tè m«i tr-êng sinh th¸i ph¶i ®-îc
thÓ hiÖn ë kinh doanh rõng. CÊp cña hÖ thèng kh«ng nªn nhá qu¸ vµ
kh«ng nªn nhiÒu cÊp qu¸. Gi÷a c¸c lo¹i h×nh lËp ®Þa nªn cã sù kh¸c nhau
râ rÖt vÒ c¸c nh©n tè chñ yÕu. C¸c khu vùc lo¹i h×nh lËp ®Þa nh- nhau, cã
thÓ kh«ng liÒn nhau, nh-ng vÒ ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ph¶i nh- nhau vµ t-¬ng
®èi æn ®Þnh. Trong trång rõng ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh-
nhau vµ sÏ cã s¶n l-äng rõng nh- nhau.
5.2.2.Nguyªn t¾c tæng hîp nhiÒu nh©n tè kÕt hîp víi nh©n
tè chñ ®¹o
LËp ®Þa rõng lµ tæng thÓ tù nhiªn, ph©n lo¹i nã tÊt nhiªn ph¶i ®-îc
quyÕt ®Þnh bëi sù kh¸c nhau nh÷ng ®Æc tr-ng tæng hîp tù nhiªn, tæng hîp
c¸c nh©n tè tù nhiªn cÊu thµnh lËp ®Þa tæng hîp, cã sù ph©n biÖt c¸c ®Æc
tr-ng cña lËp ®Þa. Ph©n lo¹i nh- vËy míi ph¶n ¸nh ®-îc tiªu chuÈn s½n cã
cña lËp ®Þa. NÕu chØ xÐt 1 hoÆc 1 vµi nh©n tè tù nhiªn®Ó ph©n lo¹i th×
lu«n lu«n lµ phiÕn diÖn. Song chØ c¨n cø vµ ph©n tÝch tæng hîp th× l¹i rÊt
khã ph©n lo¹i cô thÓ, bëi v× ®iÒu tra tæng hîp khã thÓ hiÖn sù ®¬n gi¶n
ho¸ vµ chØ tiªu tæng hîp th× l¹i rÊt khã x¸c ®Þnh. Thø nhÊt lµ khi v¹ch
tuyÕn th× khã n¾m b¾t, cho nªn trªn c¬ së ph©n tÝch tæng hîp ph¶i t×m ra
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 22
1-2 nh©n tè chñ ®¹o ®Ó v¹ch ra chØ tiªu th× míi dÔ t¸ch ra c¸c loaÞ h×nh.
Khi v¹ch tuyÕn c¸c lo¹i h×nh ph¶i c¨n cø vµo nh©n tè chñ ®¹o vµ tham
kh¶o c¸c nh©n tè kh¸c. C¸c nh©n tè chñ ®¹o trùc quan cµng cã thÓ biÓu
®¹t ®-îc ®Æc tr-ng chñ yÕu. Nh©n tè chñ ®¹o kh«ng ph¶i lµ ®¬n ®éc
khèng chÕ 1 sè nh©n tè kh¸c, nh©n tè chñ ®¹o võa lµ c¨n cø chñ yÕu ®Ó
ph©n lo¹i võa lµ nh©n tè ¶nh h-ëng chñ yÕu ®Õn sù c¶i t¹o, lîi dông lËp
®Þa vµ ®èi víi s¶n xuÊt rÊt dÔ øng dông, ®¶m b¶o nguyªn t¾c thùc dông
gi¶n ®¬n râ rµng.
5.2.3. Nguyªn t¾c thùc dông ®¬n gi¶n
NhiÖm vô cña ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng kh«ng chØ yªu cÇu ng-êi lµm
c«ng t¸c ph©n lo¹i lËp ®Þa vËn dông tri thøc sinh th¸i häc vµ trång rõng,
ph¶i dùa vµo 2 nguyªn t¾c ®ã ®Ó x©y dùng hÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa
khoa häc vµ còng lµm cho nh÷ng ng-êi thiÕu kiÕn thøc kinh doanh rõng
vµ thiÕu kinh nghiÖm vÒ trång rõng vµ sinh th¸i häc còng cã thÓ lý gi¶i
vµ sö dông, nghÜa lµ ph©n lo¹i lËp ®Þa ®ã ph¶i tËp trung vµo øng dông cho
s¶n xuÊt vµ phôc vô cho c«ng t¸c trång rõng. Cho nªn yªu cÇu hÖ thèng
x©y dùng vÒ ph©n lo¹i lËp ®Þa ph¶i ®¬n gi¶n nhÊt, râ rµng nhÊt, chÝnh x¸c
nhÊt vµ trùc quan nhÊt. Ph¶i dïng c¸c tªn gäi, m« t¶, ch÷ viÕt ph¶i biÓu
®¹t ®-îc nh©n tè chñ ®¹o. Yªu cÇu ph¶i dÔ nhËn biÕt, ph¶i kÕt hîp tÝnh
khoa häc vµ tÝnh thùc dông ®Ó ®¹t ®-îc yªu cÇu cña ph©n lo¹i lËp ®Þa.
trong ph©n lo¹i c¨n cø vµo chØ tiªu ph©n chia lo¹i h×nh c¸c cÊp ph¶i xem
xÐt ®Õn sù kh¸c nhau vÒ loµi c©y, trång rõng, kinh doanh rõng vµ cã thÓ
mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ. Trong ph©n lo¹i lËp ®Þa th«ng th-êng ph¶i ¸p
dông c¸c ph-¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l-îng, cho nªn khi ph©n chia
c¸c lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa yªu cÇu c¸c nh©n tè tæ thµnh khi ®iÒu tra
d· ngo¹i ph¶i dÔ ®o nh-: §é dµy tÇng ®Êt, h-íng ph¬i, thùc b×.v.v...Khi
ph©n chia lo¹i h×nh lËp ®Þa võa ph¶i kh«ng nªn nhá qu¸, nªn tÝnh ®Õn l«,
-h¶i dÔ øng dông trong thiÕt kÕ vµ trång rõng. VÝ dô; Hµm l-îng n-íc
trong ®Êt lµ c¨n cø khoa häc ®Ó ph©n lo¹i lËp ®Þa, nh-ng trong thùc tÕ th×
khã ¸p dông nªn ph¶i dïng ph-¬ng ph¸p gi¸n tiÕp ®Ó ph¶n ¸nh n-íc
trong ®Êt lµ nh©n tè ®Þa h×nh.
5.3.C¨n cø ph©n lo¹i l©p ®Þa rõng
5.3.1. C¨n cø ph©n chia khu vùc
Trong ph©n lo¹i lËp ®Þa ph©n chia khu vùc chñ yÕu c¨n cø vµo ®Þa
m¹o, nhiÖt ®é, n-íc, ®¸,...nh- ph©n lo¹i lËp ®Þa T.Q, Mü, ... c¸c ®ai sinh
c¶nh chñ yÕu c¨n cø vµo khÝ hËu, ®Æc biÖt lµ T0ngµy > 100C vµ tæng tÝch
«n >100C vµ cßn ph¶i tham kh¶o ®Þa m¹o, thùc b×, ®Êt vµ c¸c nh©n tè
kh¸c. §èi víi rõng trång cßn ph¶i xem xÐt ®Õn nhiÖt ®é th¸ng cao nhÊt
vµ th¸ng thÊp nhÊt, nhiÖt ®é b×nh qu©n thÊp nhÊt ®Ó lµm chØ tiªu bæ sung.
C¸c khu vùc lËp ®Þa cña hÖ thèng ph©n lo¹i chñ yÕu c¨n cø vµo qui luËt
kh¸c nhau cña c¸c vïng lín: VÜ ®é, ®ai vÜ ®é ®Ó x¸c ®Þnh søc nãng, ®ai
kinh ®é ®Ó x¸c ®Þnh ®é Èm cña vïng khÝ hËu, ®Þa m¹o lín ®Ó x¸c ®Þnh
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 23
tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña lËp ®Þa vµ ph-¬ng h-íng c¶i t¹o vµ lîi dông
ønginh c¶nh
5.3.2.C¨n cø ph©n chia ®iÒu kiÖn lËp ®Þa rõng
C¨n cø ph©n chia c¸c ®¬n vÞ ph©n lo¹i lËp ®Þa chñ yÕu lµ sù kh¸c
nhau vÒ ®Þa h×nh, ®Êt, thùc b×, thuû v¨n.
1. §iÒu kiÖn m«i tr-êng:
Theo quan ®iÓm sinh th¸i häc th× rõng vµ m«i tr-êng lµ mét thÓ
m©u thuÉn thèng nh©t. Nãi chung m«i tr-êng æn ®Þnh cã t¸c dông quyÕt
®Þnh, cã nghÜa m«i tr-êng lµ mÆt chñ yÕu. M«i tr-êng lËp ®Þa kh¸c nhau
cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn thµnh phÇn loµi c©y, kÕt cÊu, s¶n l-îng rõng,
cho nªn viÖc ph©n chia lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ph¶i dùa vµo b¶n th©n
m«i tr-êng lËp ®Þa trªn ®Êt trång rõng lµm c¨n cø c¬ b¶n. §Æc biÖt lµ n¬i
®Êt trång rõng mµ ch-a cã rõng hoÆc thùc b× rõng ®· bÞ ph¸ ho¹i, chØ cßn
c©y bôi vµ cá hay ë n¬i ®· bÞ con ng-êi can thiÖp lµm cho thÕ n¨ng lËp
®Þa gi¶m xuèng. Tr-íc t×nh h×nh ®ã chØ cã thÓ dïng b¶n th©n m«i tr-êng
lËp ®Þa ®ã lµm c¨n cø ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa. Trong c¸c nh©n tè m«i
tr-êng lËp ®Þa th× chØ cßn l¹i khÝ hËu, ®Êt. Trong nh©n tè ®Êt bao gåm c¶
®Þa chÊt, thuû v¨n vµ nh©n tè ®Þa h×nh cã t¸c dông ph©n phèi l¹i. Khi
ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ph¶i ph¶n ¸nh ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, gièng
nhau c¸c nh©n tè m«i tr-êng lËp ®Þa (khÝ hËu vµ ®Êt), nhÊt lµ ph¶i ph¶n
¸nh ®-îc nh©n tè chñ ®¹o.
2. §iÒu kiÖn thùc b×
Cïng víi nh÷ng c¨n cø ®Þa h×nh, thæ nh-ìng. ph©n chia ®iÒu kiÖn
lËp ®Þa vÉn kh«ng phñ nhËn thùc b×, nhÊt lµ t¸c dông cña thùc b× rõng.
Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cho phÐp nh- vïng cã rõng tù nhiªn ph©n bè, chØ
cÇn ph¸ ho¹i thùc b× ë møc rÊt nhá th× qui luËt ph©n bè ®· ®· cã sù kh¸c
nhau râ rÖt. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ thùc vËt chØ thÞ cã thÓ lîi dông thùc b×
®Ó lµm c¨n cø bæ sung cho viÖc ph©n chia c¸c lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa.
VÝ dô c¸c ph-¬ng ¸n ph©n chia c¸c lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa sinh
tr-ëng c¸c loµi c©y nh- Th«ng, Sa mu th-êng lÊy vÞ trÝ ®Þa h×nh, ®é dµy
tÇng ®Êt, hµm l-îng mïn lµm c¨n cø chñ yÕu, lÊy t×nh h×nh thùc b× lµm
chØ tiªu tham kh¶o. RÊt nhiÒu n-íc trªn thÕ giíi nh- PhÇn lan, Nga, §øc,
Mü, Cana®a, Trung Quèc ®Òu rÊt coi träng nghiªn cøu thùc vËt chØ thÞ,
hä th-êng dïng c¸c phæ loµi thùc vËt chØ thÞ kÕt hîp víi ®é nhiÒu ®Ó x¸c
®Þnh lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, thËm chÝ cßn dïng loµi thùc thùc vËt chØ
thÞ chñ yÕu ®Ó ®Æt tªn cho lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa.
3. T×nh h×nh sinh tr-ëng cña c©y rõng
T×nh h×nh sinh tr-ëng cña rõng, bao gåm c¶ sù xuÊt hiÖn loµi c©y,
quan hÖ gi÷a loµi, s¶n l-îng l©m phÇn. Trong ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa
cã ý nghÜa ®Æc biÖt, môc ®Ých ph©n chia c¸c lo¹i h×nh ®Ó tiÖn cho viÖc
ch¨m sãc rõng. Sinh tr-ëng tèt hay xÊu, viÖc ph©n chia c¸c lo¹i h×nh cã
hîp lý hay kh«ng, cho nªn trong ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa th× nh©n tè
lËp ®Þa vµ sinh tr-ëng cña c©y rõngcã liªn quan víi nhau vµ trong nghiªn
cøu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc.
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 24
Tãm l¹i trong mét khu vùc nhÊt ®Þnh viÖc ph©n chia c¸c lo¹i h×nh
®iÒu kiÖn lËp ®Þa nªn c¨n cø vµo nhiÒu nh©n tè, trong ®ã c¨n cø vµo nh©n
tè ®Þa h×nh vµ nh©n tè ®Êt lµ chñ ®¹o, ngoµi ra cßn ph¶i lÊy thùc b× tham
kh¶o, lÊy t×nh h×nh sinh tr-ëng c©y rõng ®Ó nghiÖm chøng. LÞch sö
nghiªn cøu lo¹i h×nh lËp ®Þa cña §øc lµ t-¬ng ®èi l©u h¬n c¶ vµ hiÖn nay
hä cho r»ng nghiªn cøu lËp ®Þa ph¶i ®-îc tiÕn hµnh nh- sau (theo C.A
§--ren-c«p, 1975):1 X¸c ®Þnh trùc tiÕp tÝnh n¨ng lËp ®Þa;2. X¸c ®Þnh trùc
tiÕp th«ng qua thùc b× ;3. X¸c ®Þnh bæ sung th«ng qua lÞch sö rõng trång.
5.4 HÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng
HÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa lµ mét ph-¬ng thøc ph©n lo¹i lÊy rõng
lµm ®èi t-îng ph©n chia m«i tr-êng sinh tr-ëng. Mét hÖ thèng ph©n lo¹i
lËp ®Þa rõng do nhiÒu ®¬n vÞ ph©n lo¹i hîp thµnh. ë §øc th× 4 cÊp: Vïng
sinh tr-ëng - Vïng phô sinh tr-ëng - Nhãm lo¹i h×nh lËp ®Þa - Lo¹i h×nh
lËp ®Þa. Hai cÊp trªn lµ ®¬n vÞ ph©n lo¹i lín (vÜ m«), cÊp “Lo¹i h×nh lËp
®Þa” lµ ®¬n vÞ ph©n lo¹i c¬ b¶n (vi m«).
5.4.1.§¬n vÞ ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng
Khi x©y dùng hÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng ph¶i thiÕt lËp mét
®¬n vÞ hÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa. §¬n vÞ hÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa cã 2
ý nghÜa:
1 Cã ph©n cÊp ph©n chia hÖ thèng
2. Cã tªn gäi cÊp hÖ thèng
HÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa kh¸c nhau th× quan ®iÓm ph©n lo¹i kh¸c
nhau, tªn gäi ®¬n vÞ kh¸c nhau.
5.4.2.HÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa ë Trung Quèc
1) HÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa ë Trung Quèc cã 6 cÊp nh- sau:
Site area- MiÒn lËp ®Þa
Site region – Vïng lËp ®Þa
Site Sub-region - ¸ vïng lËp ®Þa
Site type district – Lo¹i h×nh lËp ®Þa tiÓu khu
Group Site type – Nhãm lo¹i h×nh lËp ®Þa
Site type – KiÓu lËp ®Þa
2) HÖ thèng lËp ®Þa 5 cÊp: ViÖn khoa häc l©m nghiÖp TQ ®· thiÕt lËp hÖ
thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa 5 cÊp, bao gåm tõ cÊp 0 ®Õn cÊp 4;
CÊp 0 – Forest Site Region
CÊp 1- Forest Site Zone
CÊp 2- Forest Site Area; Forest Site Sub-area
CÊp 3- Forest Site Type-District; Forest Site Type-Sub-district; Forest
Site Type Group
CÊp 4- Forest Site Type; Forest Site Type Variety.
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 25
- CÊp 1, 2 lµ ®¬n vÞ ph©n lo¹i vïng lín Regional classification
- CÊp 3, 4 lµ ®¬n vÞ ph©n lo¹i ®Þa ph-¬ng Local classification
- CÊp 0 lµ miÒn ®Þa lý tù nhiªn
5.5. Ph©n chia lo¹i h×nh lËp ®Þa rõng
Lo¹i h×nh lËp ®Þa rõng lµ ®¬n vÞ ph©n lo¹i c¬ b¶n nhÊt trong hÖ
thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng. Nã còng gÇn víi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, kÕt hîp
nh÷ng khu ®Êt kh«ng liÒn nhau cã cïng mét søc s¶n xuÊt mµ chia ra cïng
mét lo¹i, dùa vµo lo¹i h×nh mµ chän loµi c©y trång, thiÕt kÕ kinh doanh
rõng, khi tiÕn hµnh ph©n lo¹i lËp ®Þa nªn kiªn tr× quan ®iÓm sinh th¸i häc,
n¾m v÷ng quy luËt ph©n vïng ®iÒu kiÖn tù nhiªn, nghiªn cøu mèi quan
hÖ c¸c nh©n tè lËp ®Þa víi trång rõng vµ sinh tr-ëng c©y rõng, ph©n chia
chÝnh x¸c võa hîp víi quy luËt tù nhiªn ®Þa ph-¬ng võa phï hîp víi lo¹i
h×nh lËp ®Þa th-ôc tÕ.
5.5.1. Ph-¬ng ph¸p ph©n chia lo¹i h×nh lËp ®Þa rõng
C¨n cø vµo ph©n tÝch trªn, viÖc ph©n chia lo¹i h×nh lËp ®Þa cã thÓ
chia ra chia ra ph-¬ng ph¸p gi¸n tiÕp c¨n cø vµo nh©n tè m«i tr-êng vµ
ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp c¨n cø vµo chØ tiªu sinh tr-ëng b×nh qu©n cña c©y
rõng. Do n-íc ta cã nhiÒu vïng ®Êt trèng , cho nªn ph-¬ng ph¸p gi¸n
tiÕp lµ ph-¬ng ph¸p th-êng dïng.
(1) Ph©n lo¹i theo nh©n tè m«i tr-êng chñ ®¹o
C¨n cø vµo nh©n tè m«i tr-êng ®Æc biÖt lµ nh©n tè m«i tr-êng chñ
®¹o, tiÕn hµnh ph©n cÊp vµ tæ hîp l¹i ®Ó ph©n chia lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp
®Þa. Ph-¬ng ph¸p nµy phï hîp víi nh÷ng vïng kh«ng cã rõng hîac Ýt
rõng vfa nh÷ng vïng rõng bÞ ph¸ hoaÞ nghiªm träng. §Æc ®iÓm cña nã lµ
®¬n gi¶n, dÔ lµm, trong thùc tÕ th-êng ®-îc øng dông. Ph-¬ng ph¸p nµy
bao gåm Ýt nhan tè. Sau ®©y xin giøoi thiÖu phan lo¹i lËp ®Þa rõng mét sè
vïng kh¸c nhau:
- VÝ dô 1. Ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng hoÌ 14 tuæi vïng ®¸t vµng ( BiÓu 1-10, tr
35)
Nh©n tè m«i tr-êng chñ ®¹o: ®Þa h×nh dèc, hµm l-îng n-íc tÇng ®Êt 1m.
Ph©n cÊp nh©n tè m«i tr-êng : ®Þa h×nh vµ h-íng dèc chia ra 9 cÊp, hµm
l-îng n-íc trogn ®Êt 8 cÊp.
Cã 10 lo¹i h×nh lËp ®Þa.
BiÓu 1-10 Lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vïng suèi ®Êt vµng
Thø §¸ §Þa h×nh, h-íng dèc Tªn gäi lo¹i lËp ®Þa Hµm l-îng ChiÒu cao
tù mÑ n-íc ë tÇng tren
1m(mm) c©y hoÌ 14
tuæi
1 §Êt B»ng MÆt b»ng ®Êt vµng 162,1 12,0
2 vµng ®Ønh ®åi ®Ønh ®åi ®Êt vµng - 11,9
3 dèc ©m dèc ©m ®Êt vµng 168,69-182,76 11,9
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 26
4 dèc d-¬ng dèc d-¬ng ®Êt vµng 119,80-133,97 10,5
5 dèc ©m r·nh xãi dèc r·nh ©m 151,21 10,9
6 dèc d-¬ng r·nh xãi dèc r·nh d-¬ng 102,42 9,8
7 dèc tÝch tô ®¸y m-¬ng dèc tô ®¸y m-¬ng 209,31-218,75 -
8 dèc b·i ven ®ª dèc b·i ven ®ª 319,41 15.2
9 Cöa giã nói cöa giã ®Êt vµng - -
10 Bê s«ng bê s«ng ®Êt thÞt ®á - 7,9
- VÝ dô 2: Ph©n chia lo¹i h×nh lËp ®Þa c©y sa méc tØnh Hå Nam (
biÓu 1-11)
Nh©n tè m«i tr-êng chñ ®¹o: vÞ trÝ dèc, h×nh dèc vµ ®é dµy tÇng dÊt ®en.
Ph©n cÊp nh©n tè m«i tr-êng: vÞ trÝ dèc chai 3 cÊp, ®Þa h×nh chia 3 cÊp,
®é dµy tÇng ®¸t chai 3 cÊp
Tæ thµnh nhan tè m«i tr-êng: cã 27 lo¹i h×nh lËp ®Þa.
BiÓu 1-11. BiÓu lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa rõng sa méc
VÞ trÝ dèc ®Þa h×nh dèc Sè lo¹i lËp ®Þa / tuæi. C©y -u thÕ
chiÒu cao
®Êt den tÇng ®Êt ®en tÇng ®Êt ®en tÇng
máng trung b×nh dµy
Trªn (®Ønh) Låi 1/7.71 2/9.7 3/10.59
Ph¼ng 4/8.4 5/10.59 6/11.28
Lâm 7/9.13 8/11.13 9/12.02
Gi÷a( s-ên) Låi 10/9.22 11/11.21 12/12.11
Ph¼ng 13/9.92 14/11.91 15/12.80
Lâm 16/10.65 17/12.64 18/13.54
D-íi(ch©n) Låi 19/8.50 20/10.49 21/11.38
Ph¼ng 22/9.19 23/11.18 24/12.07
Lâm 15/9.92 26/11.91 27/12.81
Tõ c¸c vÝ dô trªn ta thÊy nh©n tè chñ ®¹o vµ tiªu chuÈn ph©n cÊp m«i
tr-êng chñ ®¹o c¸c vïng ®¸t kh¸c nhau hoµn toµn nh- nhau, cho nªn khi
ph©n chia ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, cso thÎ theo nh÷ng vÝ dô trªn, kÕt hîp víi
®iÒu kiÖn cô thÓ ®Ó lËp biÓu lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa thÝch hîp.
(2) Ph©n lo¹i nh©n tè sèng
Nh©n tè sèng gåm n-íc, ph©n, mµ chia ra lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp dÞa.
Ph-¬ng ph¸p cô thÓ nh- sau:
*Trôc tung biÓu hiÖn ®é Èm ®Êt,trôc hoµnh biÓu hiÖn dinh d-ìng ®Êt
*Ph©n cÊp ®é Èm ®Êt
*Ph©n cÊp lo¹i dÊt ®é dµy tÇng ®Êt vµ cÊp dinh d-ìng
*VÏ thµnh biÒu ®å 2 chiÒu.
Ph-¬ng ph¸p nµy ph¶n ¸nh c¸c nh©n tè kh¸ toµn diÖn, ý nghÜa sinh
th¸i kh¸ râ rµng, nh-ng nhan tè sèng khã x¸c ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu
tra lËp ®Þa mét lÇn x¸c ®Þnh ®¸t trång rõng ph¶i quan tr¾c l©u dµi míi cã
thÓ biÕt d-îc tÝnh h×nh n-íc dÊt trång rõng mét c¸ch kh¸ch quan, vµ
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 27
nh©n tè n-íc vµ dinh d-ìng chÞu ¶nh h-ëng cña ®Þa h×nh rÊt lín. Cho nªn
x¸c ®Þnh ®é ph× cña dÊt ph¶i ph©n biÖt c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh kh¸c nhau,
cÇn bã trÝ c¸c « ®Þnh vÞ trong thiÕt kÕ quy ho¹ch rõng trång trªn diÖn tÝch
lín.
(3) Dïng chØ sè lËp ®Þa thay thÕ lo¹i h×nh lËp ®Þa.
§Æc ®iÓm cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ:
*Cã thÓ øng dông cho ®¸nh gi¸ chÊt l-¬ng lËp ®Þa rõng trångtrªn diÖn
tÝch lín, dÔ thùc hiÖn ®Êt nµo c©y Êy.
*Cã thÓ dù tnsh sinh tr-ëng vµ s¶n l-îng rõng trång trong t-¬ng lai.
*LËp biÓu lo¹i h×nh chØ sã lËp ®Þa dïng cho c«ng t¸c ngoµi nghiÖp
*BiÓu chØ sè lËp ®Þa cña vïng nµo ®ã chØ thÝch hîp víi loµi c©y vïng ®ã,
nh÷ng loµi c©y kh¸c nhau ph¶i lËp biÓu chØ sè lËp ®Þa kh¸c nhau.
*ChØ sè lËp ®Þa chØ nãi râ hiÖu qu¶ sinh tr-ëng lËp ®Þa kh«ng nãi râ
nguyªn nh©n.
Ph-¬ng ph¸p chØ sè lËp ®Þa ®èi víi ®¸nh gi¸ ®Þnh l-îng nh©n tè lËp
®Þa, ph©n chia lo¹i h×nh lËp ®Þa cã ý nghÜa rÊt quan träng, nh-ng ph¶i
dïng chØ sè lËp ®Þa thay thÕ hoµn toµn lo¹i h×nh lËp ®Þa lµ rÊt khã.
5.5.2. øng dông lo¹i h×nh lËp ®Þa rõng
Lo¹i h×nh lËp dÞa rõng lµ c¬ së cña tæ chøc s¶n xuÊt l©m nghiÖp, ®iÒu
tra thiÕt kÕ, v¹ch biÖn ph¸p kü thuËt trång rõng vµ n©ng cao søc s¶n xuÊt
®Êt rõng. Nã cã t¸c dông réng r·i trong ®iÒu tra rõng, trång rõng vµ thùc
tiÔn s¶n xuÊt kinh doanh rõng. PhÇn nµy chØ nªu ra øng dông trong trång
rõng.
(1) øng dông trong trång rõng vµ quy ho¹ch trång rõng
Trong c«ng t¸c trång rõng, lo¹i h×nh lËp ®Þa lµ c¬ së cña x¸c ®Þnh
biÖn ph¸p kü thuËt trång rõng khoa häc. Nh- chän lo¹i c©y trång, kÕt cÊu
l©m phÇn, thi c«ng trång rõng vµ qu¶n lý ch¨m sãc rõng ®Òu ph¶i c¨n cø
vµo thiÕt kÕ lo¹i h×nh lËp ®Þa, lo¹i h×nh lËp ®Þa kh¸c nhau cã nh÷ng biÖn
ph¸p kü thuËt trång rõng kh¸c nhau. Khi quy ho¹ch trång rõng, tiÕn hµnh
trªn mét khu ( huyÖn, l©m tr-êng) bè trÝ khoa häc lo¹i rõng, ngoµi viÖc
xem xÐt nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, lo¹i h×nh lËp ®Þa lµ mét trong
nh÷ng c¨n cø quan träng. C¨n cø vµo c¸c vïng cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸c
nhau, cã thÓ ph¸t huy søc s¶n xuÊt ®Êt rõng. Nãi chung c¸c lo¹i rõng lÊy
gç rõng kinh tÕ, rõng phßng hé, rõng ®Çu nguån ®Òu ph¶i dùa vµo lo¹i
h×nh lËp ®Þa.
(2) øng dông trong ch¨m sãc, khai th¸c chÝnh vµ t¸i sinh rõng
Lo¹i h×nh lËp ®Þa lµ c¨n cø chñ yÕu ®Ó x¸c ®Þnh biÖn ph¸p kü thuËt
ch¨m sãc. VÒ mÆt ch¨m sãc rõng, lo¹i h×nh lËp ®Þa lµ c¨n cø chñ yÕu®Ó
x¸c ®Þnh thêi gian, ph-¬ng thøc, c-êng ®é vµ kú gi¸n c¸ch cña chÆt nu«i
d-ìng rõng. VÝ dô l©m phÇn cã diÒu kiÑn tèt, ph©n ho¸ tù nhiªn sím, nªn
¸p dông chÆt tØa th-a sím,c-êng ®é nhá, thêi gian chÆt nu«i d-ìng ng¾n.
Trong viÖc c¶i t¹o tõng thøu sinh còng ph¶i xenm xÐt ®Õn ®iÒu kiÖn lËp
®Þa, nÕu ®Êt rõng ®iÒu kiÑn lËp ®Þa kÐm, cè g¾ng ¸p dông biÖn ph¸p b¶o
vÖ, Ýt can thiÖp. Khi chÆt chÝnh t¸i sinh rõng, khèng chÕ biÖn ph¸p t¸i
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 28
sinh, cÇn chän ph-¬ng thøc khai th¸c, ph©n cÊp l©m tr-êng ®Òu ph¶i c¨n
cø vµo ®iÒu kienÑ lËp ®Þa, khi chÆt tr¸ng dÉn ®Õn nh÷ng biÒu ®æi tiÓu khÝ
hËu, ®Êt , thùc b×, ®èi víi nh÷ng l« kh«ng lîi cho t¸i sinh, nh÷ng n¬i ®¸t
®µm lµy, møc n-íc cao, ®é dèc lín , dÔ xãi mßn…th× kh«ng nªn chÆt
tr¾ng; nh÷ng ®ai rõng nói cao nªn cÊm chÆt tr¾ng.
(3)øng dông trong ®iÒu tra thiÕt kÕ tµi nguyªn rõng
Trong ®iÒu tra d· ngo¹i , phan chia lo¹i h×nh lËp ®Þa, lËp biÓu lo¹i
®Êt. Trong c«ng t¸c ®iÒu tra rõng øng dông biÓu lo¹i h×nh lËp ®Þa, ®èi
chiÒu víi ®iÒu tra ®iÒu kiÖn m«i tr-êng l«, ph¶i x¸c ®Þnh lo¹i h×nh lËp ®Þa
sau ®ã thèng kª c¸c diÖn tÝch l«, ®Ò ra tû träng ®iÒu tra c¸c lo¹i h×nh lËp
®Þa, sau ®ã ®¸nh gi¸ chÊt l-îng lËp ®Þa lµm c¨n cø thiÕt kÒ quy ho¹ch
trång rõng, ch¨m sãc rõng vµ quy ho¹ch chÆt chÝnh míi, ®ång thêi vÏ
b¶n ®å ph©n bè lo¹i h×nh lËp ®Þa. Ngoµi ra ph-¬ng ph¸p kinh doanh l«
ph¶i ®em thiÕt kÕ ®iÒu tra vµ biÖn ph¸p s¶n xuÊt l©m nghiÖp tËp trung vµo
ph-¬ng ph¸p kinh doanh, lo¹i h×nh lËp ®Þa lµ mét c¨n cø lý luËn, nã thÓ
hiÖn sù sai kh¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn mµ chia ra ph¹m vi kinh doanh, biÖn
ph¸p kinh doanh tõng l« vµ lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh…
6. Chñng lo¹i ®Êt trång rõng
§iÒu kiÖn trång rõng th-êng chia ra ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ t×nh h×nh
m«i tr-êng. T×nh h×nh m«i tr-êng trång rõng chñ yÕu lµ t×nh h×nh lîi
dông ®Êt tr-íc khi trång rõng, t×nh h×nh t¸i sinh tù nhiªn tr-íc khi trång
rõng, t×nh h×nh bÒ mÆt ®Êt vµ t×nh h×nh thanh lý khu chÆt. Nh÷ng nh©n tè
m«i tr-êng ®ã kh«ng ¶nh h-ëng râ rÖt ®Õn sinh tr-ëng ph¸t triÓn cña c©y
trång rõng, cho nªn kh«ng bao gåm ph¹m trï ®iÒu kiÖn lËp ®Þa. Nh-ng
nh÷ng nh©n tè ®ã cã ¶nh h-ëng nhÊt ®Þnh ®Õn c¸c biÖn ph¸p trång rõng (
cµy bõa, trång, ch¨m sãc), cho nªn khi thùc thi c«ng t¸c trång rõng, c¨n
cø vµo sù kh¸c nhau t×nh h×nh m«i tr-êng ®Êt rõng , chia ra c¸c lo¹i h×nh
®Êt trång rõng kh¸c nhau, gäi lµ lo¹i h×nh ®Êt trång rõng. Trong ®iÒu tra
rõng vµ thiÕt kÕ quy ho¹ch trång rõng, cÇn ph¶i tiÕn hµnh thèng kª ®iÒu
tra c¸c lo¹i ®Êt trång rõng ®Ó tiÖn cho viÖc thiÕt kÕ thi c«ng c¸c biÖn ph¸p
qu¶n lý kinh doanh vµ kü thuËt trång rõng. Cã nhiÒu chóng lo¹i ®Êt trång
rõng. Th«ng th-êng ®-îc quy n¹p thµnh 4 lo¹i.
6.1. §Êt trèng ®åi nói träc
§Êt trèng ®åi nói träc lµ ®Êt kh«ng cã thùuc b× rõng hoÆc rõng
tr-íc kia ®· bÞ ph¸ ho¹i, tho¸i ho¸ thµnh ®Êt hoang. DiÖn tÝch ®Êt nµy rÊt
lín.
C¨n cø vµo thùc b× trªn ®ã cã thÓ chia ra: ®Êt cã d¹i, ®Êt dèc c©y
bôi, ®Êt lïm tre, ®Êt hoang.
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 29
6.2. §Êt n«ng nghiÖp, ®Êt ven ®-êng ven s«ng, ®Êt bá hoang
Nh÷ng lo¹i ®Êt nµy th-êng cã ®é ph× cao nh-ng tuú tÝnh h×nh cña
®Êt vµ môc ®Ých kinh doanh mµ trång rõng.
6.3. §Êt n-¬ng rÉy
Bao gåm ®Êt vÕt tÝch khai th¸c vµ ®Êt rõng bÞ ch¸y. Nh÷ng lo¹i ®Êt
nµy cã ®iÒu kiÑn chiÕu s¸ng tèt, ®Êt t¬i xèp. Thùc b× d-íi rõung ®· bÞ
tho¸i ho¸, c©y cá d¹i -a s¸ng ch-a lÊn vµo, cã thÓ bè trÝ trång rõng. Còng
cã nh÷ng vïng ®Êt ®Çm lÇy cã nhiÒu cá d¹i, kh«ng lîi cho viÖc t¸i sinh
rõng, cÇn bá nhiÒu c«ng søc ®Ó trång rõng. Nh÷ng vïng bÞ ch¸y th-êng
cã nhiÒu mïn, vi sinh vËt ho¹t ®éng m¹nh, cá d¹i cßn Ýt, cÇn khÞp thêi
trång rõng ngay.
6.4. §Êt t¸i sinh côc bé, ®Êt rõng thø sinh vµ ®Êt trång rõng
d-íi t¸n rõng
Lo¹i nµy cã ®Æc ®iÓm chung lµ trªn ®Êt trång rõng ®· cã c©y,
nh-ng sè l-îng kh«ng ®ñ, chÊt l-îng xÊu hoÆc c©y ®· qu¸ giµ cÇn ph¶i
trång bæ sung hoÆc trång thay thÕ. VÒ nguyªn t¾c lµ trång dÆm, kÕt hîp
khoanh nu«i, b¶o ®¶m t¸i sinh rõng.
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 30
Ch-¬ng 2
Quy hoach vµ chän lo¹i rõng
1. Quy ho¹ch lo¹i rõng
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt rõng, dùa vµo chøc n¨ng cña rõng cã
thÓ chia ra rõng phßng hé, rõng lÊy gç, rõng kinh tÕ, rõng lÊy cñi vµ rõng
®Æc dông. Cßn cã nh÷ng ph-¬ng ph¸p ph©n lo¹i kh¸c nh- c¨n cø vµo
nguån gèc cã thÓ chia ra rõng tù nhiªn vµ rõng trång. Nãi chung, lo¹i
rõng mµ chóng t«i bµn ®Õn lµ ph©n chia theo chøc n¨ng cña lo¹i rõng.
1.1.Ph-¬ng ch©m kinh doanh rõng vµ ph©n chia lo¹i rõng
Lo¹i rõng trong ch-¬ng nµy nªu ra nh÷ng kh¸i niÖm ®ã.
1.1.1.Ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ph-¬ng ch©m kinh doanh rõng
M«i tr-êng vµ ph¸t triÓn lµ vÊn ®Ò to lín ®-îc x· héi quèc tÕ quan
t©m. Thùc hiÖn ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®· trë thµnh mét nhiÖm vô bøc thiÕt
vµ gian khæ cña toµn thÕ giíi, nã trùc tiªp liªn quan ®Õn tiÒn ®å vµ vËn
mÑnh cña nh©n lo¹i, ¶nh h-ëng ®Õn mçi n-íc, mçi khu vùc, cho ®Õn mçi
ng-êi trªn toµn cÇu. Cho nªn ph¸t triÓn bÒn v÷ng chri ra nh÷ng nguyªn
t¾c c¬ b¶n cña mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña loµi ng-êi ngay nay. Ho¹t ®éng
l©m nghiÖp vµ kinh doanh rõng lµ mét bé phËn tæ thµnh quan träng cña
ho¹t ®éng ®ã, cho nªn kinh doanh bÒn v÷ng lµ linh hån cña l©m nghiÖp
hiÖn ®¹i.
Rõng lµ chñ thÓ cña sinh th¸i lôc ®Þa lµ chiÕc cÇu nèi vµ ®ai më
thùc hiÑn sù thèng nhÊt m«i tr-êng vµ ph¸t triÓn. Rõng lµ mét kho tµi
nguyªn, kho gen, kho nguån n¨ng l-îng, kho dù tr÷ than hoµn thiÖn nhÊt
vÒ chøc n¨ng cña giíi tù nhiªn, cã t¸c dông cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh trong
viÖc c¶i thiÖn m«i tr-êng sinh th¸i, duy tr× c©n b»ng sinh th¸i, ®ång thêi,
l¹i lµ tµi nguyªn tù nhiªn kh«ng thÓ thiÕu ®-îc cña ho¹t ®éng con ng-êi,
ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®èi víi kinh tÕ x· héi cã mét ý nghÜa chiÕn l-îc cùc
kú quan träng. L©m nghiÖp bÒn v÷ng lµ mét bé phËn tæ thµnh quan träng
cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
Cho ®Õn nay trªn thÕ giíi vÉn ch-a cã mét ®Þnh nghÜa thèng nhÊt
vÒ l©m nghiÖp bÒn v÷ng, nh-ng t- t-ëng trung t©m néi dung cña nã vÒ
tæng thÓ lµ nhÊt trÝ víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c chuyªn gia trong vµ
ngoµi n-íc ®· cã nh÷ng t- t-ëng vµ luËn ®iÓm tæng thÓ lµ gÇn nh- nhau.
Mét sè quan ®iÓm cã tÝnh ®¹i biÓu ®-îc ®Ò cËp ®Õn. “ Lêi kªu gäi
nguyªn t¾c vÊn ®Ì rõung” ®· th«ng qua trong ®¹i héi m«i tr-êng vµ ph¸t
triÓn Liªn Hîp Quèc n¨m 1992 ®· nªu lªn: “ Tµi nguyªn rõng vµ ®Êt
rõng nªn qu¶n lý b»ng ph-¬ng thøc bÒn v÷ng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu x·
héi, kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ tinh thÇn cña ng-êi ®-¬ng thêi vµ thÕ hÖ con
ch¸u. Nh÷ng nhu cÇu ®ã lµ nh÷ng s¶n phÈm vµ phôc vô cña rõng,vÝ dô gç
vµ s¶n phÈm gç, c¸ l-¬ng thùc, rau, y d-îc, chÊt ®èt, nhµ ë, viÖc lµm, vui
ch¬i, n¬i ë cña ®éng vËt hoang d·, tÝnh ®a d¹ng cña phong c¶nh vµ nh÷ng
s¶n phÈm cña rõng kh¸c. Nªn ¸p dung mäi biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ rõng, lµm
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
nguon tai.lieu . vn
