Xem mẫu

  1. HOÄI ÑOÀNG CHÆ ÑAÏO XUAÁT BAÛN Chuû tòch Hoäi ñoàng PGS.TS. NGUYEÃN THEÁ KYÛ Phoù Chuû tòch Hoäi ñoàng TS. HOAØNG PHONG HAØ Thaønh vieân TRAÀN QUOÁC DAÂN TS. NGUYEÃN ÑÖÙC TAØI TS. NGUYEÃN AN TIEÂM NGUYEÃN VUÕ THANH HAÛO
  2. LÔØI NHAØ XUAÁT BAÛN Voõ Thò Saùu - ngöôøi thieáu nöõ anh huøng cuûa queâ höông Ñaát Ñoû (tænh Baø Ròa - Vuõng Taøu) ñaõ ñi vaøo huyeàn thoaïi, trôû thaønh daáu son truyeàn thoáng trong cuoäc ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp cuûa daân toäc ta. Hôn nöûa theá kyû ñaõ troâi qua keå töø ngaøy chò hy sinh, nhöng teân tuoåi chò vaãn luoân ñöôïc nhöõng ngöôøi ñoàng ñoäi, ngöôøi anh, ngöôøi chò vaø caùc theá heä Vieät Nam nhaéc ñeán vôùi tình caûm yeâu thöông, traân troïng vaø trôû thaønh teân tröôøng, teân ñöôøng, teân ñoaøn, teân ñoäi... ôû khaép moïi mieàn ñaát nöôùc. Tình yeâu Toå quoác, söï hy sinh anh duõng vaø lyù töôûng soáng cao ñeïp cuûa Anh huøng lieät só Voõ Thò Saùu ñaõ trôû thaønh taám göông saùng cho caùc theá heä Vieät Nam phaán ñaáu, hoïc taäp caû trong ñaáu tranh choáng giaëc ngoaïi xaâm cuõng nhö trong hoøa bình xaây döïng ñaát nöôùc. Ngaøy nay, tuoåi treû Vieät Nam treân moïi mieàn ñaát nöôùc ñang ngaøy ñeâm reøn ñöùc, luyeän taøi, daán thaân laäp nghieäp, xung kích saùng taïo vì söï nghieäp daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi daân chuû, coâng baèng, vaên minh. OÂn laïi cuoäc ñôøi chieán ñaáu, söï hy sinh oanh lieät cuûa chò Voõ Thò Saùu, theá heä treû Vieät Nam hoâm nay töï haøo vôùi nhöõng daáu son truyeàn thoáng veû vang, khaúng ñònh quyeát taâm tieáp böôùc cha anh, boài ñaép vaø phaùt huy truyeàn thoáng quyù baùu cuûa daân toäc ta trong thôøi kyø môùi. Xuaát phaùt töø yù nghóa ñoù, Nhaø xuaát baûn Chính trò quoác gia - Söï thaät phoái hôïp vôùi Nhaø xuaát baûn Toång hôïp 5
  3. Thaønh phoá Hoà Chí Minh xuaát baûn cuoán saùch Voõ Thò Saùu - con ngöôøi vaø huyeàn thoaïi cuûa taùc giaû Nguyeãn Ñình Thoáng. Cuoán saùch nhoû naøy seõ daãn daét baïn ñoïc ñi suoát cuoäc ñôøi chò Voõ Thò Saùu, töø tuoåi thô lam luõ treân queâ höông Ñaát Ñoû giaøu truyeàn thoáng caùch maïng ñeán nhöõng traän ñaùnh taùo baïo cuûa chò cuøng ñoàng ñoäi, nhöõng giaây phuùt ñoái maët vôùi keû thuø trong nhaø tuø thöïc daân ñeá quoác ñeán tröôùc luùc hy sinh, nhöõng huyeàn thoaïi trong saùng ñaày tính nhaân baûn keå töø khi chò ngaõ xuoáng ñeán nay. Vôùi nhöõng tình tieát ñaëc saéc veà cuoäc ñôøi chieán ñaáu, hy sinh oanh lieät vaø nhöõng huyeàn thoaïi veà chò, qua cuoán saùch nhoû naøy, nhöõng ngöôøi cuøng theá heä chieán ñaáu vôùi Voõ Thò Saùu naêm xöa khoâng khoûi boài hoài xuùc ñoäng tìm veà “nhöõng kyû nieäm ñeïp hôn aùnh traêng raèm, ngaùt höông hôn baát cöù ñoùa hoa naøo thôm nhaát”. Ñoái vôùi theá heä treû Vieät Nam hoâm nay, cuoán saùch naøy khoâng chæ giuùp hieåu roõ hôn veà cuoäc ñôøi cuûa ngöôøi thieáu nöõ anh huøng ñaõ hy sinh oanh lieät cho Toå quoác maø coøn giuùp chuùng ta hieåu roõ hôn veà khaùt voïng, lyù töôûng, tinh thaàn vaø traùch nhieäm cuûa tuoåi treû Vieät Nam ñoái vôùi ñaát nöôùc. Duø moãi ngöôøi khi ñoïc cuoán saùch coù nhöõng caûm nhaän khaùc nhau nhöng chaéc chaén seõ coù chung moät nhaän ñònh raèng chò Voõ Thò Saùu vaãn ñang soáng cuøng ñaát nöôùc, cuøng theá heä treû Vieät Nam hoâm nay. Xin traân troïng giôùi thieäu cuoán saùch cuøng baïn ñoïc. Thaùng 11 naêm 2014 NHAØ XUAÁT BAÛN CHÍNH TRÒ QUOÁC GIA - SÖÏ THAÄT 6
  4. VOÕ THÒ SAÙU (1933 - 1952) 7
  5. 8
  6. 1. SÖÏ THAÊNG TRAÀM CUÛA MOÄT TAÁM BIA MOÄ Nghóa trang Haøng Döông traûi roäng töø phía sau Banh III (Bagne N - III - nay laø Traïi I) ñeán Sôû Ruoäng, giaùp chaân nuùi Chuùa. Ai ñaõ ñeán Haøng Döông ñeàu khoâng theå caàm loøng veà nhöõng naám moä chen nhau, nhaáp nhoâ traûi khaép moät vuøng ñoài, nhöõng naám moä coù teân vaø khoâng teân, nhöõng naám moä laáp loù trong luøm caây, buïi coû... Muøa gioù chöôùng1, töøng maûng ñoài caùt xoùi lôû phôi ra voâ soá maûnh xöông tuø. Töøng maåu xöông traàm maëc, vuïn xaùm, aùnh leân trong caùt boûng tröa heø. Ngoâi moä Voõ Thò Saùu naèm ôû trung taâm Khu B cuûa nghóa trang. Tröôùc moä laø moät caây döông2 giaø, ngoïn ñaõ khoâ, chæ coøn laïi moät caønh lôùn xanh töôi vöôn thaúng veà höôùng Baéc. Töø khi chò Saùu 1. Khí haäu Coân Ñaûo coù hai muøa: muøa möa vaø muøa khoâ, töông ñöông vôùi muøa gioù nam vaø muøa gioù chöôùng. 2. Caây döông: coøn goïi laø phi lao. 9
  7. naèm xuoáng, caây döông moïc leân xanh töôi cuøng bieát bao huyeàn thoaïi. Nhieàu ngöôøi daân ñaûo keå laïi raèng, hoï nhìn thaáy chò Saùu töø caây döông ñi ra moãi toái. Chò maëc aùo daøi traéng, löôùt qua töøng ñöôøng phoá, hieän leân tröôùc cöûa töøng nhaø, nhìn taän maët töøng ngöôøi. Hoï noùi raèng: “Chò Saùu raát linh thieâng, ai ôû hieàn thì chò phuø hoä, ai aùc ñoäc thì chò vaën coå”. Raát nhieàu teân aùc oân ñaõ gaëp chò Saùu trong mô, thaáy chò tröøng maét nhìn chuùng. Caùi nhìn cuûa chò saâu thaúm nhö xoaùy vaøo taän gan ruoät chuùng, laøm taùi hieän nhöõng cuoäc khuûng boá, cheùm gieát trieàn mieân, laøm chuùng phaùt ñieân, phaùt khuøng, phaùt beänh maø cheát baát ñaéc kyø töû. Nhöõng ngöôøi daân laønh thì thaáy chò nhìn hoï trìu meán, chan chöùa moät noãi nieàm caûm thoâng, saâu laéng. Daân ñaûo thôø chò Saùu nhö moät vò thaàn hoä meänh. Töø thuôû chò naèm xuoáng Haøng Döông ñeán nay, khoâng ngaøy naøo vaéng höông khoùi treân ngoâi moä chò. Bình minh vöøa heù leân phía muõi Loø Voâi, treân moä chò Saùu ñaõ nghi nguùt nhang khoùi cuøng nhöõng nhaùnh hoa röøng ñoû röïc caém tröôùc bia moä lung linh trong gioù sôùm. Nhöõng ngöôøi daân sinh soáng treân ñaûo töø nhieàu lôùp tröôùc ñaõ truyeàn laïi raèng, moãi toái chò Saùu ñeàu hieän leân. Sau khi giaùm saùt moïi vieäc treân ñaûo, chò laïi trôû veà hoùa thaân vaøo caây 10
  8. döông khi trôøi chöa saùng. Cuõng vaøo luùc aáy, ngöôøi daân ñaûo trôû daäy, ñeán moä chò daâng höông hoa vaø caàu nguyeän, tröôùc khi laøm moïi vieäc trong ngaøy. *** Moät ñoaøn cöïu tuø chính trò Coân Ñaûo töø thaønh phoá Haûi Phoøng ñeán vieáng nghóa trang Haøng Döông. Hoï daâng hoa, maëc nieäm beân moä chò Voõ Thò Saùu roài taûn ra thaép nhang treân caùc ngoâi moä xung quanh. Baøi haùt Nhôù ôn chò Voõ Thò Saùu voïng ñeán Haøng Döông, ñoïng laïi treân töøng göông maët moät noãi nieàm xuùc ñoäng saâu laéng vaø thaønh kính. Moät toáp cöïu tuø nhaân toùc ñaõ hoa raâm quaây quaàn beân goác döông vaø ngoâi moä. Hoï baøn luaän vaø baên khoaên, döôøng nhö ngaøy chò Saùu hy sinh khoâng ñuùng nhö ngaøy ghi treân bia moä. Taám bia tröôùc moä mang haøng chöõ: “Voõ Thò Saùu töùc Nguyeãn Thò Saùu, sinh naêm 1933 taïi Baø Ròa, maát ngaøy 23-12-1952”. Nhöõng ngöôøi tuø chính trò ngoài ñoù laø ñoàng ñoäi cuûa Voõ Thò Saùu. Hoï ñeàu coù maët taïi Coân Ñaûo trong naêm 1952 ñaày bieán ñoäng. Hoï khoâng theå naøo queân ñöôïc caùi ngaøy ñau thöông aáy. Hình aûnh gaàn 40 naêm tröôùc coøn in ñaäm trong taâm trí hoï. Ñeâm aáy caû ñaûo cuøng thoån thöùc. Sôùm hoâm sau, khi boïn lính giaûi chò Saùu ra tröôøng baén, taát caû tuø nhaân ñaõ ñöùng daäy haùt baøi 11
  9. Chieán só ca ñöa tieãn chò. Khi loaït suùng taøn baïo vang leân, hoï ñoàng thanh theùt vang, töôûng nhö vôõ tung caû maùi ngoùi nhaø tuø: - Ñaû ñaûo thöïc daân Phaùp! - Ñaû ñaûo haønh hình! - Tinh thaàn Voõ Thò Saùu baát dieät! Theo söï chæ ñaïo cuûa Ñaûo uûy vaø Lieân ñoaøn Tuø nhaân khaùng chieán Coân Ñaûo, toaøn ñaûo ñaõ tuyeät thöïc moät böõa. Ñaïi dieän nhieàu khaùm tuø ñaõ thaûo vaên thö göûi chuùa ñaûo Giaùtty (Jatty) phaûn khaùng boïn thöïc daân gieát haïi ngöôøi thieáu nöõ Voõ Thò Saùu. Gaàn moät naêm sau, nhieàu ngöôøi ñaõ tham gia cuoäc vöôït nguïc coù moät khoâng hai thôøi aáy noå ra vaøo ngaøy 12-12-1952 taïi Beán Ñaàm. Hoï quyeát taâm vöôït ñaûo veà khaùng chieán, traû thuø cho chò Saùu vaø nhöõng ñoàng ñoäi ñaõ ngaõ xuoáng. Vaäy maø taám bia moä coøn ñaây laïi ghi ngaøy maát cuûa chò laø ngaøy 23-12-1952. Cuoäc haønh quyeát chò Saùu, taám bia moä vaø cuoäc vöôït nguïc Beán Ñaàm trong maét nhöõng nhaân chöùng lòch söû döôøng nhö coøn chöùa ñöïng nhieàu uaån khuùc. Khoâng ai ngôø raèng, cuoäc haønh höông veà Coân Ñaûo laàn naøy laïi khôûi ñaàu cho moät haønh trình khaùc, moät haønh trình ñeå tìm cho ñuùng ngaøy maát cuûa ngöôøi thieáu nöõ anh huøng Voõ Thò Saùu. *** 12
  10. Dinh chuùa ñaûo naèm beân con loä chaïy saùt meù beå. Cöûa dinh nhìn thaúng Caàu Taøu. Döôùi chaân voïng gaùc hai beân coång coøn ñaët hai khaåu ñaïi baùc ñöôïc cheá taïo töø vaøi theá kyû tröôùc, do Giaùm muïc Baù Ña Loäc (Pigneau de Beùhaine) vaän ñoäng caùc thöông nhaân Phaùp boû tieàn ra mua, chôû tôùi Coân Ñaûo vaøo thaùng 9-1788, môû ñaàu cho coâng cuoäc thöïc daân cuûa Phaùp ôû xöù Ñoâng Döông. Töø sau ngaøy giaûi phoùng hoaøn toaøn mieàn Nam, thoáng nhaát ñaát nöôùc (30-4-1975), dinh chuùa ñaûo ñöôïc söûa sang laïi, duøng laøm nhaø tröng baøy cho Khu di tích lòch söû Coân Ñaûo. Dinh chuùa ñaûo coù töôøng xaây bao quanh moät dieän tích vaøi heùcta, trong ñoù coù moät Sôû Raãy chuyeân troàng rau cho chuùa ñaûo, coù vöôøn caây aên traùi vaø caây che boùng maùt. Muøa xuaân, hoa baèng laêng ruïng tím loái ñi. Ñoaøn cöïu tuø nhaân Coân Ñaûo löôùt qua caùc gian tröng baøy roài döøng laâu beân böùc aûnh Voõ Thò Saùu vaø nhöõng hieän vaät ít oûi cuûa giai ñoaïn lòch söû 1945-1954. Moät taám panoâ loàng khung kính, trang troïng giôùi thieäu danh saùch 52 ngöôøi bò xöû baén taïi Coân Ñaûo töø thaùng 10-1947 ñeán thaùng 11-1953, trong ñoù coù teân Voõ Thò Saùu. Baûn danh saùch ñöôïc cheùp ra töø cuoán soå giaùm saùt töû vong coøn löu laïi ñöôïc taïi kho hoà sô cuûa nhaø tuø. Theo söï höôùng daãn cuûa nhaân vieân baûo taøng, ñoaøn khaùch ñeán thaêm kho löu tröõ hoà sô ôû moät 13
  11. gian caïnh ñoù. Baûy giaù taøi lieäu ñöùng söøng söõng chaát ñaày töøng boù, töøng boù chöa ñöôïc phaân loaïi, buïi phuû daøy. Coâ nhaân vieân baûo taøng ruùt moät cuoán soå bìa ñen khoå 22 x 35cm, ruõ saïch lôùp buïi, laàn giôû töøng trang. Cuoán soå ghi teân nhöõng ngöôøi ñaõ cheát taïi Coân Ñaûo töø naêm 1947 ñeán naêm 1975, coù ghi roõ hoï teân, naêm sinh, queâ quaùn, aùn tieát, soá tuø, nôi giam giöõ, ngaøy cheát, lyù do cheát. Moïi ngöôøi hoài hoäp döøng laïi thaät laâu beân trang ghi ngaøy maát cuûa chò Voõ Thò Saùu (baèng tieáng Phaùp): “Voõ Thò Saùu töùc Nguyeãn Thò Saùu, sinh naêm 1933, taïi Baø Ròa, aùn töû hình; soá tuø G.267, cheát luùc 7 giôø ngaøy 23-1-1952, do vieäc thi haønh aùn töû hình”. Cuoán soå ghi roõ, cuøng ngaøy hoâm aáy, boïn Phaùp coøn xöû baén anh Hoà Vaên Naêm töùc Naêm Ñen, queâ ôû Vónh Long, soá tuø G.248. Ñoaøn khaùch trôû laïi Haøng Döông. Moä anh Hoà Vaên Naêm naèm ngay caïnh moä Voõ Thò Saùu. Taám bia moä anh ñuùc baèng xi maêng ñaõ saãm maøu, reâu phong loang loå, treân ñoù coøn ñoïc roõ haøng chöõ: “Hoà Vaên Naêm... Maát ngaøy 23-1-1952”. Coù leõ taám bia moä anh coøn ñöôïc giöõ nguyeân veïn töø daïo aáy. Noù khoâng phaûi chòu soá phaän thaêng traàm nhö taám bia moä chò Saùu. *** 14
  12. MOÄT TRANG TRONG CUOÁN SOÅ GIAÙM SAÙT TÖÛ VONG CUÛA NHAØ TUØ COÂN ÑAÛO THÔØI PHAÙP 15
  13. 16
  14. Ngoâi moä Hoà Vaên Naêm naèm khieâm toán beân moä Voõ Thò Saùu. Taám bia moä ñaõ nöùt vôõ nhöng coøn ghi roõ ngaøy bò xöû baén laø 23-1-1952. AÛnh: Ñình Thoáng 17
  15. Trong kyù öùc cuûa nhöõng ngöôøi tuø chính trò Coân Ñaûo, hình aûnh taám bia moä 40 naêm tröôùc vaãn chöa phai môø. Taám bia ñaàu tieân döïng treân moä chò Voõ Thò Saùu do kíp tuø laøm thôï hoà (Khaùm 2, Banh I) ñuùc xi maêng. Bia döïng ngay toái hoâm chò Saùu hy sinh. Ngaøy hoâm sau, chuùa ñaûo Giaùtty ñích thaân daãn lính leân ñaäp naùt taám bia, caøo baèng ngoâi moä. Laï thay, sau moät ñeâm, ngoâi moä laïi ñöôïc ñaép cao hôn tröôùc. Moät taám bia môùi ñöôïc ñuùc baèng ximaêng gioáng y heät laïi ñöôïc döïng leân trang troïng. Chuùa ñaûo Giaùtty töùc giaän goïi giaùm thò tröôûng Paùtxi (Passi) leân quaùt naït, ra leänh phaûi tìm cho ra keû ñuùc bia. Paùtxi daãn toáp tuø gian leân ñaäp bia, phaù moä, roài huy ñoäng 20 teân gaùcñieâng (gardien) khaùc vaøo khuûng boá khaùm thôï hoà. Chuùng döïng 10 boù maây taàm voâng1 tröôùc cöûa khaùm roài noïc töøng ngöôøi ra ñaùnh moãi ngöôøi 50 roi. Nhieàu ngöôøi luûng ñaàu, raùch löng, ñoå maùu, nhöng khoâng ai heù raêng khai baùo. Anh Baûy “gaø coà”, moät ngöôøi tuø thöôøng phaïm, ngöïc xaêm ñaày roàng phöôïng ñaõ chìa löng ñôõ ñoøn cho nhöõng ngöôøi baïn tuø oám yeáu. Taám löng traàn cuûa anh söng moïng leân, naùt töôùp, öùa maùu. Anh phaûi naèm saáp haøng thaùng trôøi. 1. Moät loaïi caây song, hoï maây, thaân to vaø cöùng moïc nhieàu ôû Coân Ñaûo. Boïn gaùc nguïc chaët khuùc daøi 1 meùt ñeå ñaøn aùp tuø nhaân. 18
nguon tai.lieu . vn