Xem mẫu
- [
L maJ EcG ESG caV d}G Ux FaM tiG AxN la
chµ
Xin kÝnh chµo
c¸c b¹n
- [l MaJ EcG ESG caV d}G Ux FaM tiG AxN la
HƯ NG D N
CÁCH T H C CH THÁI
eob Ux yT
Th¹c sü Lß Mai C−¬ng
- HƯ NG D N CÁCH H C CH THÁI
1. GI I THI U V B NG PH ÂM VÀ
NGUYÊN ÂM CH THÁI
2. HƯ NG D N GHÉP CH THÁI
3. M T S TRƯ NG H P ð C BI T
4. T P VI T CÁC CH CÁI
- B¶ng ch÷ c¸i phô ©m cña ch÷ Th¸i
Tương ng Tæ thÊp Tæ cao
STT
Quèc ng÷ ch÷ th¸i Tªn gäi ch÷ th¸i Tªn gäi
1 b b bo B bŏ
2 c c co C cŏ
3 ch s cho S chŏ
4 d j do J dŏ
5 ® d ®o D ®ŏ
6 h h ho H hŏ
7 kh k kho K khŏ
8 l l lo L lŏ
9 m m mo M mŏ
10 n n no N nŏ
11 ng g ngo G ngŏ
- B¶ng ch÷ c¸i phô ©m cña ch÷ Th¸i
Tương ng Tæ thÊp Tæ cao
STT
Quèc ng ÷ Ch÷ th¸i Tªn gäi ch÷ th¸i Tªn gäi
12 nh z nho Z nhŏ
13 o o o O ŏ
14 p p po P pŏ
15 ph f pho F phŏ
16 s x so X sŏ
17 t t to T tŏ
18 th w tho W thŏ
19 v v vo V vŏ
20 r r ro R rŏ
21 g \ go | gŏ
- Nguyªn ©m vµ ©m kÐp
STT Quèc ng÷ Ch÷ th¸i Tªn gäi Ghi chó
1 a a may ca
2 ¬ A May c¬
3 e e may ke
4 ª # may kª
5 « < may c«
6 i i... may ki ë trªn dßng
7 o o may o
Võa phô ©m võa nguyªn
©m
- Nguyªn ©m vµ ©m kÐp
STT Quèc ng÷ Ch÷ th¸i Tªn gäi Ghi chó
8 u ..u.. may cu ë d−íi dßng
9 − U... may c− ë trªn dßng
10 ay y may cay
11 a− Y may ca−
12 ăn $ may căn ë ®u«i phô ©m no
13 ăm {... may căm ë trªn dßng
14 ia I... may kia ë trªn dßng
- Nguyªn ©m vµ ©m kÐp
STT Quèc ng÷ Ch÷ th¸i Tªn gäi Ghi chó
15 ua > may cua
16 −a E may c−a
17 ăng }... may căng ë trªn dßng
18 [... May KhÝt ë trªn dßng
C−a, ca lomj tøc lµ
19 au E...a may cau lomj võa E vµ a qu©y lÊy
phô ©m
20 Thanh ñi u & Mai nưng
21 Thanh ñi u * Mai songưng
- mét sè ký tù ®Æc biÖt
` ~ Hìi ( më ®Çu)
Q n−ng (mét)
^ cäi cäi
] SÆm ( v©n v©n)
q C«n ( ng−êi)
- Ph−¬ng ph¸
Ph−¬ng ph¸p ghÐp vÇn
−¬
TiÕng Th¸i ®en vµ tiÕng Th¸i tr¾ng phÝa B¾c cã 6 thanh
®iÖu ®−îc ghi theo thø tù cung bËc nh− vÝ dô sau:
ma (ma) con chã Ma (m·) vÒ, l¹i
ma& (m¸) Ng©m g¹o Ma& (mµ) s«ng m·
ma* (M¶) ®¹n sóng Ma* (m¹) ngùa
Bé ch÷ Th¸i - Ch÷ c¸i, phô ©m, cã hai tæ: Tæ thÊp vµ
tæ cao, hoÆc nãi c¸ch kh¸c lµ hai ©m vùc, ©m vùc cao
vµ ©m vùc thÊp.
VÝ dô : - ¢m vùc thÊp = b c j ==> bo, co, do.
- ¢m vùc cao = B C J ==> bŏ, cŏ, dŏ
- Ph−¬ng ph¸
Ph−¬ng ph¸p ghÐp vÇn
−¬
C¸ch ®¸nh vÇn cña ch÷ Th¸i kh¸c víi quèc ng÷ :
VÝ dô : B¾t ®Çu tõ nguyªn ©m vµ ©m kÐp sau cïng ®Õn
phô ©m
Ib (BÝa) kia – s¸− – bo – lá bÝa = kia ghÐp víi bo lµ bÝa
baN ( Ban ) Ca – no – bo lµ ban -
- Lo¹ trë
I - Lo¹i ®øng ®Çu tõ : Cã 2 tõ trë lªn
1. ơ: A... ( May c© )
VÝ dô : Ab (B© ) AbN (B©n )
2. e : e... ( may ke )
VÝ dô : eb ( Be ) ebN ( Ben )
3. ª : IE... ( May kê )
E...
VÝ dô : IEb ( Bª) IEbN ( Bªn)
4. « :
- Lo¹ trë
I - Lo¹i ®øng ®Çu tõ : Cã 2 tõ trë lªn
1. ay : y... ( May cay )
VÝ dô : yb ( Bay) yp ( P¸y) ( May cay kh«ng cã vÇn 3 ch÷ trë lªn ngoµi tõ p¸y
2. a− : Y... ( May caư ) VÝ dô : Yb ( Ba−)
3. −a : E... ( May c−a )
VÝ dô : Eb ( B−a) EbN ( B−¬n)
4. au : E....a ( May cau lomj )
VÝ dô : Eba ( Bau) - ( Kh«ng bao giê cã ba vÇn trë lªn – nÕu t¸ch c−a vµ ca th×
chØ ®Õn 3 ch÷ cua vµ ca = ®äc nhanh thµnh caulomj )
- II- Lo¹ nguyª
II- Lo¹i nguyªn ©m trªn dßng
trª
1. i : i
..….. ( May ki )
VÝ dô : ib biN ( Bin)
( Bi)
2. ¨m : ..{... ( May c¨m)
VÝ dô : {b ( B¨m) b{b ( B¾p)
3. ia : ..I... ( May kia)
VÝ dô : Ib ( Bia) bIN ( Biªn)
- II- Lo¹ nguyª
II- Lo¹i nguyªn ©m trªn dßng
trª
1. ¨ng : }
....... ....... ( May c¨ng)
VÝ dô : b ( Bo) b}G ( B¨ng)
2. May “ khÝt ” [
.... .......... = KhÝt – tªnh bo [b lµ bo )
3. − : U
.. ... ( May c−)
VÝ dô : Ub ( B−) bUG ( B−ng)
- III- Lo¹ nguyª
III- Lo¹i nguyªn ©m d−íi dßng
−íi
1. u: u
….…. ( May cu )
VÝ dô : ub ( Bu) buN ( Bun)
suM um
- IV- Lo¹i ©m ChØ ë ®u«i nguyªn ©m
IV- Lo¹ ChØ nguyª
¨n : $ ( May c¨n )
VÝ dô : N$ ( n¨n) P$ ( p¨n) m$ (măn)
- Lo¹ ch÷
V - Lo¹i ©m ®øng sau nÕu tõ 2 ch÷; ®øng
gi÷ ch÷
gi÷a nÕu tõ ®ã 3 ch÷
a a ba baN
: ... ... ( May ca ) ( Ba ) (ban)
ua : ... > b>
... ( May cua ) ( Bua )
b>N (bu«n)
- Lo¹ nguyª
VI - Lo¹i ©m võa lµ nguyªn ©m võa lµ phô ©m :
o ( May o)
oaN – o lµ phô ©m
ooN – o ®Çu lµ phô ©m, gi÷a nguyªn ©m
boN – o gi÷a lµ nguyªn ©m
Ký tù ®Æc biÖt:
~ Hìi ( më ®Çu) Q n−ng (mét)
] SÆm ( v©n v©n) - q C«n ( ng−êi) ^ coi c i
- M TS TRƯ NG H P ð C BI T
Trong hÖ thèng ch÷ c¸i phô ©m cã mét vµi phô ©m ®øng
thay vÞ trÝ nguyªn ©m vµ b¸n nguyªn ©m.
VÝ dô 1 : Phô ©m J ( dŏ) t−¬ng øng víi ch÷ d (PT)
ngoµi nhiÖm vô vµ chøc n¨ng phô ©m, nã cßn ®øng ë vÞ
trÝ b¸n nguyªn ©m, cuèi tõ nh− b¸n nguyªn ©m i (PT).
CVaJ-
con tr©u
Tõ CVaJ - Koai gåm hai thµnh tè chÝnh : C vµ VaJ
C lµ phô ©m - t−¬ng øng víi ch÷ k,c,q (PT)
VaJ
….VaJ lµ vÇn - t−¬ng øng víi vÇn oai (PT)
Thµnh tè chÝnh lµ Va (oa); Thµnh tè phô lµ J (i b¸n nguyªn
©m)
Phô ©m V (vŏ) t−¬ng øng víi ch÷ o (PT)
Phô ©m V (vŏ) còng t−¬ng tô nh− phô ©m J nã còng ®øng
ë vÞ trÝ b¸n ©m
VaJ V/aJ
nguon tai.lieu . vn
