Xem mẫu
- S,TSK H . Nguyễn Hải K ế (Chủ biên)
m NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
- PGS,TSKH. Nguyễn Hải Kế (Chủ biên)
Ngàn năm
liqh sử
văn hóa
THĂNG LONG
HÀ NỘI
(Hỏi và đáp)
I__________________ ___
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
Hà Nội - 2010
- 4
BIÊN SOẠN
PGS, TSKH. NGUYỄN HẢI KẾ (Chủ biên)
PGS, TS. LÂM MỸ DUNG
PGS, TS. NGUYỄN VĂN KHÁNH
PGS, TS. NGUYỄN ĐÌNH LÊ
PGS, TS. VŨ VĂN QUÂN
PGS, TS. TRƯƠNG THỊ TIẾN
PGS, TS. NGÔ ĐĂNG TRI
VỚI Sự ĐÓNG GÓP Ý KIẾN CỦA
PGS, TS. NGUYỄN VIẾT CHỨC
GS. PHAN ĐẠI DOÃN
GS, TSKH. v ò MINH GIANG
PGS. LÊ MẬU HẬN
PGS, TS. NGUYỄN THỪA HỶ
GS. ĐINH XUÂN LÂM
PGS, TS. NGUYỄN QUANG NGỌC
GS TS. PHÙNG HỮU PHÚ
TS. LƯU MINH TRI
GS. TRẦN QUỐC VƯỢNG
BỔ SUNG, SỬA CHỮA (NẴM 2010)
PGS, TSKH. NGUYỄN HẢI KỂ
PGS, TS. VŨ VĂN QUÂN
PGS, TS. NGÔ ĐĂNG TRI
PGS, TS. LÂM MỸ DUNG
PGS, TS; NGUYỄN Đ ĨN H TỀ*’
PGS, TS. PHAN PHƯƠNG THẢO
- 5
LỜI NHÀ XUẤT BẢN
ùng vối nhân dân cả nước và bạn bè trên thế giói, Hà Nội long trọng
kỷ niệm 1000 năm tuổi! Nhìn lại chặng đường lịch sử 1000 năm đấu
tranh đầy gian nan, thử thách, hy sinh sức người, sức của để trường tồn
và phát triển, Thủ đô Hà Nội có quyền tự hào về những đóng góp vẻ vang -
những kỳ tích góp phần viết nên thiên anh hùng ca bất hủ của dân tộc -
đánh bại hai đế quốc to là Pháp và Mỹ, bảo vệ biên giới của Tổ quốc, cả
nưốc thông nhất đi lên xây dựng chủ nghĩa xâ hội. Những kỳ tích ấy đã
ngày càng được bồi đắp thêm để Hà Nội - nơi lắng hồn núi sông ngàn
năm - trở thành truyền thông Thăng Long - Hà Nội rất đỗi hào hùng của
các thế hệ người Thủ đô thanh lịch.
Trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay,
truyền thông có bề dày hàng ngàn năm lịch sử đó đã luôn là những động
lực to lớp tiếp sức cho Hà Nội vượt qua mọi khó khăn, xứng đáng vối vị trí
là trung tâm chính trị, văn hóa, khoa học, kinh tế của cả nưốc, xứng đáng
với lòng yêu mến của đồng bào trong nước và bạn bè quốc tế.
Thực hiện Chỉ thị 32/CT-TƯ ngày 4-5-1998 của Bộ Chính trị Ban
Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam về Kỷ niệm 1000 năm
Thăng Long - Hà Nội nhằm biểu thị tình cảm và đạo lý uổng nưốc nhớ
nguồn của người Việt Nam đối vối các thế hệ cha ông đã có công dựng
nưốc và giữ nước; giáo dục truyền thông lịch sử và cách mạng của dân
tôc; đây cũng là dip để giối thiêu và nâng cao tầm vóc của Thủ đô Hà Nội
nói riêng và Việt Nam nói chung ở khu vực và trên thế giới, Nhà xuất bản
Chính trị quốc gia tái bản có sửa chữa, bổ sung cuốn sách 1000 câu hỏi •
áp về Thăng Long - Hà N ội với tên mới - N gàn năm lích sử, văn
Ì ỏa Thăng Long • Hà Nội (Hỏi và đáp) góp phần tái hiện diện mạo
mch sử, văn hóa, chính tri, kinh tế, xã hôi của Hà Nôi qua các thời đại,
khẳng định những thành tựu về mọi mặt của Thủ đô Hà Nội trong sự
- 6 NGÀN NÄM LỊCH sử, VĂN HÓA THĂNG LONG - HÀ NỘI...
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Nhà xuất bản và tập thể tác giả có nhiều năm tháng gắn bó với Hà
Nội, mong muôn cuốn sách sẽ là tấm lòng, là sự tri ân đối với Đảng, với
Bác Hồ kính yêu, vối biết bao thế hệ đã dày công vun đắp, xây dựng Thủ
đô Hà Nội • trái tim của cả nưốc, thủ đô của lương tri và phẩm giá con
người; là lẵng hoa nhỏ trong rừng hoa muôn màu sắc dâng lên lễ Kỷ niệm
1000 năm Thăng Long - Hà Nội.
Xin trân trọng giói thiệu cuốn sách cùng bạn đọc.
Tháng 8 năm 2010
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
- 7
LỜI TÁC GIẢ
(Xuất bản lẩn thứ nhất)
hỉ còn 10 năm nữa Thăng Long - H à Nội yêu dấu của chúng ta
C tròn 1000 tuổi. H à Nội là m ột trong những T hủ đô có chiều
sâu lịch sử văn hóa, có chiều dày chiến công vào bậc n h ấ t trong
lịch sử th ế giới. Sự kiện này có ý nghĩa trọng đại, không chỉ đối vối
n h ân dân T hủ đô mà còn đối với đồng bào cả nước bởi vì Thăng
Long - H à Nội là nơi lắng hồn núi sông ngàn năm. Ngày 4-5-1998,
Bộ C hính trị Ban Chấp hành T rung ương Đảng Cộng sản Việt
Nam đã ra Chỉ th ị sô" 32-CT/TƯ về việc Kỷ niệm 1000 năm Thăng
Long - H à Nội vào năm 2010, trước m ắt là kỷ niệm 990 năm
T hăng Long - H à Nội vào năm 2000. N hiều hoạt động th iế t thực
đã được triển khai, trong đó có việc phổ biến và nâng cao nhận
thức của các tần g lớp n h ân dân về lịch sử và văn hoá Thủ đô có vị
trí quan trọng đặc biệt.
Bộ sách 1000 CÂU HỎI - ĐÁP VỂ THẢNG LONG - HÀ NỘI
được biên soạn là một nội dung trong chương trìn h hoạt động này.
Công trìn h là k ết quả của sự phối hợp giữa B an Chỉ đạo quốc gia
Kỷ niệm 1000 năm T hăng Long và Trường Đại học Khoa học Xã
hội và N hân văn thuộc Đại học Quốc gia H à Nội.
P hục vụ trự c tiếp cho yêu cầu tuyên tru y ề n kỷ niệm 990 năm
và 1000 năm T hăng Long - H à Nội, bộ sách 1000 CÂU HỎI - ĐÁP
VỀ THĂNG LONG - HÀ NỘI được biên soạn trê n tin h th ầ n cơ
bản sau:
- 8 NGÀN NĂM LỊCH sử, VĂN HÓA THĂNG LONG - HÀ NỘI...
- Đảm bảo tính toàn diện: đề cập tới tấ t cả các vấn dề, từ điều
kiện tự nhiên, hành chính, dân cư đến lịch sử, văn hoá, trong đó
lịch sử, văn hoá là chủ yếu.
- Đảm bảo tính phổ cập: phục vụ n hu cầu tìm hiểu về ngàn
năm Thăng Long - Hà Nội của tấ t cả các tần g lốp n h ân dân Thủ đô
và cả nưóc.
- Đảm bảo tính cơ bản và hệ thông, cô* gắng phản ánh khách
quan, chính xác những nội dung chính yếu mà không di sâu vào
các nội dung chuyên môn sâu, hay những vấn đê quá nhỏ hẹp,
không đáp ứng được yêu cầu của đông đảo bạn dọc.
Trên tinh thần ấy, chúng tôi chú trọng dến tín h hấp dẫn thể
hiện qua cáclrhỏi và trả lời giản dị, sinh động, hứng th ú cho người
đọc, nhất là các bạn đọc trẻ.
Về bố cục bộ sách 1000 CÂU HỎI - ĐÁP VỀ THẢNG LONG -
HÀ NỘI được chia làm 3 phần:
Phần thứ nhất'. Địa lý tự nhiên, hành chính, d ãn cư gồm 100
câu, từ câu hỏi 1 đến câu hỏi 100 do TSKH. Nguyễn H ải Kế, TS.
Vũ Văn Q uân biên soạn.
Phần thứ h a i: Lịch sử từ câu 101 đến câu 600 (do TS. Vũ Văn
Quân biên soạn từ câu 101 đến 350, PGS.TS. N guyễn Văn K hánh,
TS. Ngô Đăng Tri biên soạn từ câu 351 đến câu 480, TS. Nguyễn
Đình Lê,-TS. Trương Thị Tiến biên soạn từ câu 481 đến câu 600).
Phần thứ ha: Văn hoá gồm 400 câu, từ câu hỏi 601 đến câu hỏi
1.000 (TSKH. Nguyễn H ải K ế và TS. Lâm Mỹ D ung biên soạn).
Cuối cùng là mục Sách dẫn.
Việc chia làm ba phần, trong nhiều trường hợp, chỉ m ang ý
nghĩa tương đôi, để tiện việc trìn h bày và người đọc dễ theo dõi.
Việc sắp xếp thứ tự các câu hỏi - đáp của từng p h ần được thực
hiện trên cơ sỏ đảm bảo tín h lịch sử - hệ thông. Tuy nhiên cũng có
những n h ân vật, địa danh, sự kiện do tầm ảnh hưởng rộng lớn đã
được đặt ra và trả lòi trong nhiều câu hỏi khác n h a u nên không
trá n h khỏi sự trù n g lặp.
- LỜI TÁC GIẢ 9
Bộ sách 1000 CÂU HỎI - ĐÁP VỀ THẢNG LONG - HÀ NỘI
được hoàn th à n h là k ết quả của trí tuệ, công sức của một tập thể
các cán bộ Khoa Lịch sử Trường Đại học Khoa học Xã hội và
N hân văn thuộc Đại học Quốc gia H à Nội, sự th am gia đóng góp ý
kiến, sửa chữa, bổ sung thường xuyên, với tin h th ầ n trá c h nhiệm
cao của nhiều n h à khoa học trong và ngoài trường, sự động viên
khích lệ của các đồng chí lãnh đạo B an chỉ đạo quốc gia kỷ niệm
1000 năm T hăng Long - H à Nội, sở Văn hoá - Thông tin Hà Nội,
Trường Đ ại học Khoa học Xã hội và N hân văn thuộc Đại học Quốc
gia H à Nội và Khoa Lịch sử.
Xin chân th à n h cảm ơn sự giúp đõ, động viên, sự cộng tác của
các cơ quan hữu quan, các nhà quản lý và các nhà khoa học đã
đóng góp cho nội dung cuô"n sách, tạo điều kiện cho bộ sách được ra
m ắt bạn đọc.
Bộ sách 1000 CÂU HỎI - ĐÁP VỂ THĂNG LONG - HÀ NỘI
là tổng hợp các kiến thức cơ bản về địa lý, lịch sử và văn hoá Hà
Nội. N hững người biên soạn cuốh sách đã dựa nhiều vào th àn h tựu
của các nhà nghiên cứu đi trước nhưng do yêu cầu khuôn khổ cuôn
sách mà không thể trích dẫn, giới thiệu một cách đầy đủ.
Cuối cùng chúng tôi muôn nói là từ ý tưởng, tìn h cảm, khả
năng đến hiện thực của các tác giả vẫn còn những khoảng cách.
Cuốn sách vì th ế không trá n h khỏi những thiếu sót. Chúng tôi xin
được lượng th ứ và mong n h ận được sự chỉ bảo của bạn đọc.
Thay mặt các tác giả
C hủ b iê n
TSKH. NGUYỄN HẢI KẾ
- 10
THƯA CÙNG BẠN ĐỌC
ăm 1999, khi H à Nội và cả nước bước vào th ậ p niên hoạt
động hướng tới đại lễ 1000 năm T h ăn g Long - H à Nội, chúng
tôi - những cán bộ Khoa Lịch sử - Trường Đại học Khoa học Xã hội
và N hân văn, Đại học Quốc gia H à Nội được trao vinh dự: biên
soạn bộ sách 1000 câu hỏi • đáp về Thăng Long - H à Nội.
Từ khi bộ sách ra đòi, đã 10 năm trôi qua.
10 năm qua, cùng vối cả nưóc, chúng ta sống và làm việc trong
không khí và tin h .th ầ n hướng tới và chào đón 1000 năm Thăng
Long - Hà Nội.
Hà Nội có nhiều đổi thay n h an h chóng về kinh tế, văn hoá, xã
hội. Chỉ riêng địa giối hành chính đã mở rộng lên gấp 3,6 lần so với
10 năm trước.
Các ngành khoa học liên quan đến H à Nội học cũng p h á t triển
mạnh. Những th à n h tựu nghiên cứu của các khoa học Lịch sử
(Khảo cổ học, Sử học...), Văn hoá, V ăn học... đã tăng cường những
hiểu biết ngày một sâu sắc hơn về T hăng Long - Hà Nội. «
N hững người biên soạn lần đầu tiên cuốn sách này, từ bấy đến
nay, như mọi công dân Việt Nam cũng sông trong không khí đó
trong suốt thập niên qua. Trong nghề nghiệp giảng dạy và nghiên
cứu khoa học của m ình, cũng như trong hoạt động thực tế của
mình, càng tự thức sâu sắc rằng:
- N hững tri thức mới, những n h ận thức mới về chiều sâu lịch
sử, văn hóa Thăng Long - H à Nội cần th iết được cập nhật, chia sẻ
với bạn đọc. Việc bổ sung, chỉnh sửa, cập n h ậ t đó ỏ các phần:
- THƯA CÙNG BẠN ĐỌC 11
P hần th ứ nh ấ t - Đ ịa lý tự nhiên, hành chính, dân cư.
PGS, TSKH. N guyễn H ải Kế, PGS, TS. Vũ V ăn Q uân chỉnh
lý, bổ sung.
Phần th ứ hai - Lịch sử.
Trước và sau định đô Thăng Long đến khi thực dân Pháp xâm
lược (1873): PGS, TS. Vũ Văn Quân.
Từ 1873 đến Cách m ạng Tháng Tám năm 1945: PGS, TS. Ngô
Đ ăng Tri.
Từ 1945 đến nay: PGS, TS. Nguyễn Đình Lê, PGS, TS. Phan
Phương Thảo, PGS, TSKH. Nguyễn H ải Kế.
P hần thứ ba - Văn hóa.
Các câu hỏi liên quan đến các di tích khảo cổ học: PGS,TS.
Lâm Mỹ Dung.
Các câu hỏi còn lại - PGS, TSKH. Nguyễn Hải Kế.
P hần sách dẫn - cử nhân Nguyễn Ngọc Minh.
- N hững tri thức, n h ậ n thức mới, cụ th ể hơn về Thăng Long -
H à Nội, vối th à n h tự u của các khoa học h ẳ n sẽ không bao giờ
dừng lại, sẽ luôn luôn được bổ sung và tă n g cường, luôn luôn ỏ
phía trước chúng ta. Kỳ diệu là ỏ chỗ, tro n g b ấ t cứ một thời điểm
nào, với những khám phá ngày một mới mẻ, sầu sắc về Thăng
Long - H à Nội, th ì tìn h yêu, niềm tin, hy vọng với Thăng Long -
H à Nội - V iệt Nam vẫn không bao giờ cũ, không bao giờ th ay đổi.
Trong lần tá i bản này, chúng tôi vẫn giữ cấu trú c các phần, và
câu hỏi sô" 1000, như biểu đ ạ t m ột p h ần ý nghĩa của th iên niên
kỷ T hăng Long - H à Nội - trí tu ệ sâu sắc, tìn h cảm bền vững của
dân tộc.
10 năm qua, những người biên soạn cuốn sách này đã nhận được
những sự quan tâm , chia sẻ chân tình của đông đảo bạn đọc ở nhiều
miền đất nước, từ những người lính - cựu chiến binh ở Huê, người
công nhân trên cao nguyên Tây Nguyên, đến các em thiếu niên, các
lớp th an h niên sinh viên... trong sinh hoạt hàng ngày, cũng như mỗi
dịp theo dòng lịch sử về Thăng Long - H à Nội - Việt Nam...
- 12 NGÀN NÄM LỊCH sử, VĂN HÓA THĂNG LONG - HÀ NỘI...
Chính những điều ấy đã cổ vũ chúng tôi sửa chữa, bổ sung
cuốn sách và mang một tên mới: “N gàn năm lịch sử, văn hóa
Thăng Long - Hà Nội (Hỏi và đáp)”.
Nhân dịp cuốn sách được tái bản có sửa chữa, bổ sung, tập thể
tác giả chân thành cảm ơn sự giúp đõ, động viên, cộng tác của các
cơ quan hữu quan, các nhà quản lý và các nhà khoa học, bạn đọc
gần xa. Cuốn sách này đến tay bạn đọc - là th ể hiện cụ th ể niềm tri
ân đó, để cùng bạn đọc n h ân niềm vui trong mỗi người vói 1000
năm Thăng Long - H à Nội.
Mùa xuân thứ 1000 Thăng Long - Hà Nội
Thay m ặt các tác giả
Chủ biên
PGS, TSKH. NGUYỄN HẢI KẾ
- PHẦN THỨ NHẤT
A LÝ Tự NHIÊN, HÀNH CHÍNH, DÂN cư
- 15
I. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ
C â u h ỏ i 1: K h ôn g g ia n đ ịa lý Hà N ội n ằm tr o n g giớ i
h ạ n nào?
T r ả lời: H à Nội nằm ở phía tây bắc của đồng bằng châu thổ
sông Hồng. H à Nội có vị trí từ 20°53' đến 21°23' vĩ độ Bắc và từ
105°44' đến 106°02' kinh độ Đông.
C âu h ỏ i 2: Khi ch u ôn g đổng hồ ở Bưu đ iện Bờ Hồ (Hà Nội)
d iể m 12 g iờ trư a, n h ữ n g nơi n ào tr ê n th ế giớ i lú c đó là 6 giờ
tố i, là 12 giờ đ êm , là 6 giờ sáng?
T rả lời: H à Nội ở vào khoảng từ 105°44' đến 106°02' kinh độ
Đông, vì th ế những nơi chênh lệch với H à Nội 6 tiếng là 15° kinh
độ Đông, 165° kin h độ Tây và nơi chênh lệch vối H à Nội 12 tiếng là
75° kinh độ Tây.
Đó là các vị trí:
- Cực đông Alaska của Mỹ (6 giờ tối, kinh độ 165° kinh độ Tây).
- T hành phô' Philadelphia của Mỹ (12 giờ đêm, kinh độ 75°
kinh độ Tây).
- T h à n h phô' B erlin của Đức (6 giờ sáng, k in h độ 15° k in h
độ Đông).
C â u h ỏ i 3: C hương tr ìn h d ự báo th ờ i tiế t củ a Đ ài tru y ền
h ìn h V iệ t N am c h ia B ắc B ộ th à n h h a i vùng: p h ía tâ y B ắc Bộ
v à p h ía đ ô n g B ắc Bộ. K hu vự c Hà N ội th u ộ c v ù n g nào?
T rả lời: K hu vực H à Nội thuộc vùng phía Đông Bắc Bộ.
- 16 NGÀN NĂM LỊCH sử, VĂN HÓA THĂNG LONG - HÀ NỘI...
Lãnh thổ Việt Nam được chia làm ba vùng Bắc Bộ, T rung Bộ và
Nam Bộ. Việc chia Bắc Bộ thành vùng phía đông và vùng phía tây
cũng mang tính tương đôì, đặc biệt nếu căn cứ theo địa giới tỉnh. Hà
Nội thuộc khu vực châu thổ và tru n g du phía đông Bắc Bộ.
Câu hỏi 4: Hà N ội h iệ n n a y tiế p g iá p vớ i b ao n h iê u tỉn h ,
là những tỉn h nào?
T rả lời: H à Nội h iện n ay tiế p giáp vối 8 tỉn h . Đó là các
tỉnh Bắc N inh, H ưng Yên (phía đông), T h ái N guyên, Bắc G iang
(phía bắc), V ĩnh Phúc, H òa B ình, P h ú Thọ (p h ía tây ), H à N am
(phía nam).
C âu hỏi 5: Từ Hà N ội có n h ữ n g nơi nào tr o n g k h o ả n h
khắc có th ể đ ế n đ ư ợ c h a i tỉn h bạn?
T rả lời: Trong khoảnh khắc, từ m ột địa điểm của H à Nội có
thể đến được h ai tỉn h bạn, là những nơi ngã ba địa giới giữa Hà
Nội với hai tỉn h đó, đó là:
- Ngã ba giữa H à Nội, H ưng Yên, H à Nam (từ xã Q uang Lãng,
huyện Phú Xuyên sang huyện D uy Tiên, tỉn h H à N am hoặc qua
sông Hồng sang huyện Kim Động, tỉn h H ưng Yên).
- Ngã ba giữa H à Nội, Vĩnh Phúc và Thái N guyên (xã Bắc Sơn,
huyện Sóc Sơn).
- Ngã ba giữa H à Nội, T hái N guyên và Bắc G iang (xã T rung
Dã, huyện Sóc Sơn).
- Ngã ba giữa H à Nội, Bắc G iang và Bắc N inh (xã Việt Long,
huyện Sóc Sơn).
- Ngã ba giữa H à Nội, Bắc N inh và H ưng Yên (xã Dương
Quang, huyện Gia Lâm).
C âu h ỏ i 6: V ù n g nào từ n g được v í là “p h ên g iậ u ”, “cửa
n gõ” T h ăn g L ong - Hà Nội?
T rả lời: Có lời ca quen thuộc vang lên từ những năm 60-70
- Phần thứ nhất: ĐỊA LÝ Tự NHIÊN, HÀNH CHÍNH, DÂN c ư 17
của th ế kỷ XX “H à Tây vọng gác T hủ đô, H à Tây cửa ngõ Thủ đô,
áo giáp chở che ngàn năm bền vững” (Hà Tây quê lụa - N h ật Lai).
Từ sau 1-8-2008, H à Tây đã được sáp nhập vào Hà Nội. Trong lịch
sử, không chỉ H à Tây, mà những vùng xung quanh kinh th àn h
T hăng Long, đều được ví như "phên giậu", "bình phong" của đất
T hần kin h này.
Đ ầu th ế kỷ XV, khi Nguyễn T rãi viết D ư địa chí, th ì cả 4 thừa
tuyên - tứ trấ n Kinh Bắc, Sơn Nam, Sơn Tây, H ải Dương đều là
phên giậu của T hăng Long - Đông Đô.
Đ ầu th ế kỷ XIX, trong sách Lịch triều hiến chương loại chí, khi
viết về Sơn N am - bao gồm các phủ Thường Tín, ứ n g Thiên (tương
ứng vối huyện T hanh Trì, P hú Xuyên, T hanh Oai, ứ n g Hoà,
Chương Mỹ, Mỹ Đức thuộc H à Nội ngày nay), phủ Lý N hân (tương
ứng tỉn h H à Nam ngày nay), phủ Khoái C hâu (tương ứng với tỉnh
H ưng Yên ngày nay), phủ Thiên Trường (tương ứng p h ần lớn với
tỉn h Nam Định), phủ Thái Bình, phủ Tiên H ưng (tương ứng với
tỉn h T hái Bình), P h an H uy Chú đã hạ câu “thực là bình phong,
phên chắn của tru n g đô...”.
Cùng với tiến trìn h lịch sử của dần tộc, của mối quan hệ lịch
sử - tự nhiên, k inh tế, chính trị, xã hội, Thăng Long - H à Nội “lắng
hồn núi sông ngàn năm ” của Việt Nam, th ì luôn đồng h àn h một
quá trìn h biện chứng - hữu cơ: cả nưốc với T hăng Long - H à Nội và
T hăng Long - H à Nội vì cả nước.
C â u h ỏ i 7: T rên Q uốc lộ 5 từ H ải P h ò n g v ề Hà N ội, b iển
báo đ ịa p h ậ n Hà N ội th u ộ c h u y ệ n nào?
T r ả lờ i: Đó là huyện Gia Lâm.
Gia Lâm là huyện nằm ở p hía đông bắc th à n h phô" H à Nội,
tiếp giáp với tỉn h H ưng Yên và Bắc N inh. Quốc lộ 5, con đường
h u y ế t m ạch ncíi T hủ đô vâi các tỉn h vùng đông bắc, chạy qua địa
p h ậ n huyện Gia Lâm. Từ H ải Phòng, H ải Dương, H ưng Yên lên
H à Nội, địa điểm đầu tiên của T hủ đô m à ta- (ĩặ r cïïâh^jtsr Dà
huyện Gia Lâm . D- 5"*2.^0 ỉ H o V
ỊRẩìỉGsaGnaĩÉiíniit
— - — -—J
- 18 NGÀN NÄM LỊCH sử, VĂN HÓA'THĂNG LONG - HÀ NỘI...
Câu hỏi 8: Từ Nam ra, th eo Q uốc lộ 1A, b iể n báo “Hà N ội
kính chào quý khách” th uộc địa ph ận h u y ện nào?
Trả lời: Đó là huyện Phú Xuyên - huyện phía nam của Hà
Nội được coi là cửa ngõ, là phên giậu phía nam của K inh th àn h
Thăng Long. Từ các tỉnh phía nam ra H à Nội chủ yếu bằng Quốc
lộ 1A chạy qua huyện này.
Câu hỏi 9: Từ cửa khẩu Hữu N ghi th eo Q uốc lộ 1A về Hà
Nội, sẽ đến địa phận h u yện n ào củ a T hủ đô trư ớc tiên ?
Trả lời: Đó là huyện Gia Lâm.
Gia Lâm là huyện phía đông bắc của Hà Nội. Quốc lộ 1A từ
Lạng Sơn, qua Bắc Giang, Bắc N inh về H à Nội. Trước khi về đến
nội thành, Quốc lộ 1A đi qua huyện Gia Lâm.
Câu h ỏ i 10: H uyện Sóc Sơn là nơi đầu tiê n d ón đ ồ n g bào
vùng nào xu ốn g th ăm T hủ đô?
Trả lời: Sóc Sơn là huyện phía bắc của H à Nội. Quốc lộ 3 từ
Hà Nội lên Việt Bắc đi qua huyện Sóc Sơn. Đồng bào vùng núi
rừng Việt Bắc từ Cao Bằng, Bắc K ạn về H à Nội đi bằng đường này,
nơi đặt chân đầu tiên lên đ ất Thủ đô là huyện Sóc Sơn.
C âu h ỏ i 11: H u yện nào c ủ a Hà N ội là nơi đ ầu tiê n đ ón
đồn g bào từ Hà G iang, T u yên Q uang?
T rả lời: Từ H à Giang, Tuyên Q uang theo Quốc lộ 2 về H à Nội.
Trên địa bàn H à Nội, Quốc lộ 2 qua phía bắc huyện Đông Anh, vì
thê Đông Anh là huyện đầu tiên đồng bào H à Giang, Tuyên Q uang
đặt chân lên khi về thăm Thủ đô H à Nội.
C âu h ỏ i 12: Từ tru n g tâm th à n h p h ố Hà N ội th e o đư ờng
bộ đ ến tỉn h lỵ nào gần n h ất, tỉn h lỵ nào xa nhất?
T rả lời: Từ tru n g tâm của tỉn h Cà M au (th àn h phô" Cà Mau)
về H à Nội là xa n h ấ t (2.066 km), còn từ th à n h phô" Bắc N inh -
trung tâm của tỉn h Bắc N inh về H à Nội là gần n h ấ t (31 km).
'!Ì|: • ;
- Phần thứ nhất: ĐỊA LÝ Tự NHIÊN, HÀNH CHÍNH, DÂN c ư 19
C â u h ỏ i 13: Từ P h ú Thọ th eo đường 32 v ể Hà N ội, nơi
đ ặ t ch â n đ ầu tiê n là h u y ện nào?
T r ả lời: Từ các địa phương của Nghĩa Lộ, Phú Thọ, theo
đường 32... qua cầu T rung Hà... H uyện đầu tiên của H à Nội mà
đồng bào đ ặ t chân lên là huyện Ba Vì.
C âu h ỏ i 14: Từ Hà N ội ch ỉ b ằn g Q uốc lộ 1A có th ể đ ến
được đ ịa p h ậ n củ a bao n h iê u tỉn h , th à n h , gồm n h ữ n g tỉn h ,
th à n h nào?
T rả lời: Theo Quốc lộ 1A lên phía bắc đến được các tỉn h Bắc
N inh, Bắc Giang, Lạng Sơn; vào phía nam đến được các tỉnh,
th à n h H à Nam , N inh Bình, T hanh Hoá, Nghệ An, H à Tĩnh, Quảng
Bình, Q uảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Đà Nắng, Q uảng Nam,
Q uảng Ngãi, B ình Định, Phú Yên, K hánh Hoà, N inh Thuận, Bình
T huận, Đồng Nai, T hành phố Hồ Chí M inh, Long An, Tiền Giang,
Vĩnh Long, c ầ n Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà M au.
C âu hỏi 15: H uyên đảo nào của V iệt Nam xa Hà N ội nhất?
T r ả lời: Đó là hai huyện đảo H oàng Sa và Trường Sa:
- H uyện đảo Hoàng Sa, th à n h phố Đà N ắng (từ 15°45" đến
17°15" vĩ độ Bắc, từ 111°00" đến 113°00" kinh độ Đông).
- H uyện đảo Trường Sa, tỉn h K hánh Hoà (từ 6°50'00" đến
12°00'00" vĩ độ Bắc và từ 111°30'00" đến 117°20'00" kinh độ Đông).
Trong đó, khoảng cách xa H à Nội n h ấ t là huyện đảo Trường Sa
(cách Cam R anh 248 hải lý, cách Vũng Tàu 305 hải lý - tín h từ đảo
Trường Sã Lốn).
Đấy là nói về khoảng cách địa lý thôi! Còn trong tâm thức mọi
người H à Nội - Việt Nam th ì cả h ai huyện đảo này đều nằm ngay
trong tim: "Trường Sa, H oàng Sa không xa!", "Gần lắm Trường Sa,
H oàng Sa!".
- 20 NGÀN NÄM LỊCH sử, VĂN HÓA THẲNG LONG : HÀ N Ộ I-
C âu h ỏ i 16: T r ê n đ ịa b à n H à N ội có c ố c t u y ế n q u ố c
lộ n ào ?
Trả lời: Đến nay, trên địa bàn Hà Nội có các tuyến quôc lộ sau:
1A, 2, 3, 5, 6, 21, 23, 32... Theo các tuyến đường này, nối liền
với hệ thông giao thông khác. Nốì liền Hà Nội với mọi miền của
đất nước và các khu vực khác của Đông Nam.
Câu hỏi 17: T r ê n đ ia b à n H à N ôi có b a o n h iê u tu y ế n
đường sắt?
Trả lời: Hà Nội là đầu mốì giao thông đường sắ t với 5 tuyến
trong nưóc và có đường sắt liên vận sang Bắc Kinh (Trung Quốc)
rồi đi châu Âu...
Xuất phát từ ga Hà Nội (quen gọi là ga H àng cỏ, rồi ga T rần
Quý Cáp).
Các ga tlấ p theo
STT Các tu yế n đường sắt
trê n địa bàn Hà Nội
1 Hà Nội - Thành phố Hồ Giáp Bát, Văn Điển, Thường Tín, Chợ Tía,
Chí Minh (Đường sắt Đỗ Xá, Phú Xuyên.
Thống Nhất Bắc - Nam)
2 Hà Nội - Lào Cai Long Biên, Gia Lâm, Yên Viên, Đông Anh,
Bắc Hồng, Thạch Lỗi,
3 Hà Nội - Quán Triều Long Biên, Gia Lâm, Yên Viên, c ổ Loa,
Đông Anh, Đa Phúc, Trung Giã.
4 Hà Nội - Đổng Đăng Long Biên, Gia Lâm, Yên Viên.
5 Hà Nội - Hải Phòng Phú Thụy.
- Phán thứ nhất: ĐỊA LỶ Tự NHIÊN, HÀNH CHÍNH, DÂN c ư 21
C âu h ỏ i 18: Đ ầu m ôi giao th ô n g đường th u ỷ củ a Hà N ôi
nằm ở đâu? là b ến nào?
T rả lờii T rên địa bàn H à Nội hiện nay có 4 tuyến sông do
T rung ương quản lý và 4 tuyên sông do địa phương quản lý với
chiểu dài 120 km, chảy qua 14 quận, huyện. Chỉ tín h riêng trê n
sông Hồng và sông Đuông có chiều dài 60 km, 5 cảng lớn và 84 bến
thủy nội địa. Trong đó đầu môi giao thông quan trọng nằm ỏ sông
Hồng với: Bên Phà Đen đi Hưng Yên, Nam Định, T hái Bình, Việt
Trì, Bến H àm Tử Q uan đi Phả Lại.
C âu h ỏ i 19: T rên đ ia bàn Hà N ôi đã từ n g và h iệ n có m ây
sâ n bay? Đ ó là n h ữ n g sâ n bay nào?
T r ả tờ i: T rên địa bàn H à Nội từng có 3 sân bay là: Bạch Mai,
Gia Lâm và Nội Bài. Hiện nay chỉ còn sử dụng 2 sân bay: Nội Bài
và Gia Lâm.
C â u h ỏ i 20: Từ sâ n b ay q u ôc t ế N ội B ài có th ể b ay th ẳ n g
đ ên cá c sâ n b ay nào tr o n g nước và q u ốc tế?
T rả lòi'. Sân bay quốc tế Nội Bài thuộc huyện Sóc Sơn, cách
tru n g tâm Thủ đô H à Nội 30 km theo tuyến đường bộ về phía tây
bắc. Đên th án g 3 năm 2010 có 3 hãng hàng không nội địa và 22
hãng hàng không quốc tế đang có đường bay đến sân bay quốc tế
Nội Bài:
Hãng hàng kh ô n g Đ iểm đến
Aeroflot Moscow - Sheremetyevo
Bangkok - Suvarnabhuml, Paris - Charles de
Air France
Gaulle
ẠirAsia Kuala Lumpur
Ạsiana Airlines Seoul - Incheon
China Airlines Đài Bắc - Đào Viên
China Southern Airlines Bắc Kinh, Quảng Châu
Dragonair Hong Kong
- 22 NGÀN NĂM LỊCH sử, VĂN HÓA THĂNG LONG - HÀ NỘI...
EVA Air £Dài Bắc - Đào Viên
Hainan Airlines hHải Nam
Hong Kong Airlines Hong Kong
Indochina Airlines rhành phô' Hồ Chí Minh
Japan Airlines ĩokyo - Narita
Jetstar Pacific Airlines ĩhành phố Hồ Chí Minh, Đà Nang, Nha Trang
Korean Air Busan, Seoul - Incheon
Lao Airlines _uang Prabang, Vientiane
Malaysia Airlines Kuala Lumpur
PMTair Siem Reap
Shanghai Airlines Thượng Hải - Phô' Đông
Đức: Frankfurt
Pháp: Paris - Charles de Gaulle
Nga: Domodedovo (Matxcova)
Thái Lan: Bangkok - Suvarnabhumi
Lào: Vientiane,Luang Prabang,
Campuchia:Slem Reap
Trung Quốc: Côn Minh, Hông Kông, Quảng
Singapore Airlines Châu, Phô' Đông, Bắc Kinh
Đài Loan: Đài Bắc - Đào Viên
Nhật Bản: Fukuoka,Osaka - Kansai
Hàn Quốc: Seoul - Incheon, Busan
Xingapo:
Myanma.Yangon
Malaixia: Kuala Lumpur
Nagoya - Centrair
Buôn Ma Thuột, cần Thơ, Đà Lạt, Đà Nắng,
Điện Biên Phủ, Đổng Hởi, Thành phô' Hồ Chí
Thai AirAsia
Minh, Huế, Nha Trang, Quy Nhơn, Phú Bài,
Plelku, Tuy Hòa, Vinh
Thai Airways Internationa Bangkok - Suvarnabhumi
Tiger Airways Singapore
ị Uni Air Cao Hùng
nguon tai.lieu . vn