Xem mẫu
- LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC Học tập phong cách diễn đạt của Hồ Chí Minh trong giảng dạy lý luận chính trị ở Việt Nam Learning Ho Chi Minh's expresive style in teaching of political theory in Vietnam Phạm Xuân Đức Email: phamxuanducsdu@gmail.com Trường Đại học Sao Đỏ Ngày nhận bài: 17/1/2020 Ngày nhận bài sửa sau phản biện: 27/6/2020 Ngày chấp nhận đăng: 30/6/2020 Tóm tắt Phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh rất riêng biệt, độc đáo, được biểu hiện sống động qua ngôn ngữ (nói, viết), qua cử chỉ (hành động) giúp cho những người được lĩnh hội dễ hiểu, dễ nhớ và dễ thực hiện. Học tập và làm theo phong cách diễn đạt của Người có giá trị và ý nghĩa thiết thực đối với đội ngũ giảng viên giảng dạy lý luận chính trị trong các trường đại học, cao đẳng hiện nay. Bài viết tập trung bàn về phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh và đưa ra các giải pháp cơ bản giúp giảng viên lý luận chính trị học tập và rèn luyện theo phong cách diễn đạt của Người để hoàn thành tốt công tác giáo dục đối với sinh viên. Từ khóa: Phong cách; phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh; giảng viên lý luận chính trị. Abstract Ho Chi Minh's expressive style is very unique, vividly expressed through language (spoken, written) and gestures (actions) to help comprehensible, easy-to-remember and easy-to-understand people show up. Studying and following the style of his expression have value and practical significance to the teaching staff of political theory at universities and colleges today. The paper focuses on Ho Chi Minh's style of expression and provides basic solutions to help political theory teachers learn and practice in his expression style in order to complete the educational work well. student. Keywords: Style; Ho Chi Minh expression style; political theory lecturer. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Nói và viết là hai kỹ năng quan trọng của con người, muốn làm chủ quá trình tư duy và nâng cao hiệu Phong cách Hồ Chí Minh là một bộ phận quan quả giao tiếp, mỗi người đều phải trau dồi khả năng trọng trong toàn bộ di sản vô giá mà Người để lại nói và viết. Đối với cán bộ, giảng viên, kỹ năng nói cho dân tộc ta. Phong cách của Người không chỉ và viết càng cần thiết hơn... Vì vậy, việc nghiên cứu là bài học, là chuẩn mực cho việc xây dựng phong học tập phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh là rất cần cách người cán bộ cách mạng mà còn bồi dưỡng thiết, từ đó vận dụng một cách nhuần nhuyễn vào nhân cách cho các thế hệ người Việt Nam hôm nay thực tiễn công tác và cuộc sống sẽ mang lại hiệu và mai sau. Phong cách Hồ Chí Minh được thể hiện quả cao. Đối với đội ngũ cán bộ giảng viên trực tiếp trong mọi lĩnh vực sống và hoạt động của Người, giảng dạy trong các trường đại học, là người trực tạo thành một chỉnh thể nhất quán, có giá trị khoa tiếp truyền đạt kiến thức, định hướng nhân cách học, đạo đức và thẩm mỹ, bao gồm một số nội dung cho sinh viên thì việc học tập và làm theo phong chính là: phong cách tư duy, phong cách làm việc, cách Hồ Chí Minh nói chung và phong cách diễn phong cách lãnh đạo, phong cách diễn đạt, phong đạt của Người nói riêng là vấn đề thiết thực và cách ứng xử và phong cách sinh hoạt. mang tính cấp bách hiện nay. Diễn đạt là vấn đề thường xuyên gắn liền với hoạt 2. NỘI DUNG động hằng ngày của mỗi người chúng ta. Bởi lẽ: 2.1. Phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh Người phản biện: 1. PGS.TS. Nguyễn Ngọc Hà Phong cách không phải là tính bẩm sinh, mà 2. TS. Phạm Thị Hồng Hoa được hình thành qua sự phấn đấu, tu dưỡng, Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020 113
- NGHIÊN CỨU KHOA HỌC rèn luyện, trau dồi và định hình trong quá trình Nếu đối tượng là quần chúng nhân dân Việt Nam, sống của con người. phương châm nói và viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh là: “Phải học cách nói, tiếng nói của quần chúng”, Phong cách là cách thức, lề lối, phong thái đã trở “mỗi tư tưởng, mỗi câu nói, mỗi chữ viết, phải tỏ thành nền nếp ổn định, được thể hiện trong tất cả rõ cái tư tưởng và lòng ước ao của quần chúng”. các mặt của cuộc sống và tạo nên cái riêng, độc Người nói và viết bằng lối văn giản dị, mộc mạc, đáo, mang đặc trưng của chủ thể. dễ nhớ, dễ hiểu. Với những câu từ đơn giản: “Dân Phong cách Hồ Chí Minh là một hệ thống chỉnh thể là ông chủ nắm chính quyền” [7], “Dân là chủ thì bao gồm: phong cách tư duy, phong cách làm việc, Chính phủ phải là đày tớ” [10]… Những câu từ đó phong cách diễn đạt, phong cách ứng xử, phong tạo nên sự gần gũi, thân thiện và có sức truyền bá cách sinh hoạt, là những đặc trưng giá trị thể hiện rộng trong lòng quần chúng nhân dân. Người phê trong toàn bộ cuộc sống và hoạt động của Hồ Chí phán rất gay gắt những cán bộ đem “giá trị thặng Minh, mang đậm tính dân tộc, hiện đại, thiết thực. dư” ra nhồi sọ cho bà con nông dân; đem “tân dân Phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài chủ nghĩa” ra giáo dục các em nhi đồng; mang “biện hòa cái dân gian với cái bác học, cái cổ điển truyền chứng pháp” ra nói với anh em công nhân đang học thống với cái hiện đại, giữa phong cách phương chữ quốc ngữ…(!). Còn nếu đối tượng là bè lũ thực Đông với phong cách phương Tây. Đó là phong dân, đế quốc, Hồ Chí Minh dùng giọng văn đanh cách nói và viết đúng đối tượng, hoàn cảnh, mục thép, những luận cứ hết sức chắc chắn cùng với đích, chân thực, ngắn gọn, giản dị, dễ hiểu, dễ nhớ; lối văn châm biếm, sâu cay. Điều này có thể thấy rõ nói đi đôi với làm tạo nên cái riêng, độc đáo mang qua các tác phẩm: Bản án chế độ thực dân Pháp; đặc trưng Hồ Chí Minh. Hành hình kiểu Linsơ; Lời kêu gọi chống Mỹ cứu Diễn đạt làm cho nội dung tư tưởng, tình cảm nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày 17/7/1966… được tỏ rõ ra thông qua ngôn ngữ hoặc hình thức Khi nói chuyện với cán bộ tuyên giáo miền núi về nào đó. Hiểu theo cách này, phong cách diễn đạt tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, Người dạy: Hồ Chí Minh được thể hiện qua ngôn ngữ (nói và “Nói thiết thực, nói đúng lúc, đúng chỗ, mới là viết), qua hành động “nói đi đôi với làm” và “nêu hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin. Nếu nói không đúng gương sáng”. chỗ không phải là chủ nghĩa Mác - Lênin”. Ở đây, Phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh thông qua nguyên tắc nhất quán trong phong cách nói và viết ngôn ngữ (nói và viết) có đặc trưng sau: của Hồ Chí Minh là xác định rõ nội dung, đối tượng, -Thứ nhất, nói, viết đúng đối tượng, hoàn cảnh, từ đó tìm ra cách nói, cách viết cho phù hợp nhằm mục đích và phương pháp. đạt được mục đích đề ra. Người luôn dạy cán bộ phải nắm rõ các nguyên -Thứ hai, nói và viết ngắn gọn, giản dị, dễ hiểu, tắc trong diễn đạt: nói, viết cái gì? (nội dung); nói, dễ nhớ. viết cho ai? (đối tượng); nói, viết để làm gì? (mục Toàn bộ các bài nói, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí đích); nói, viết như thế nào (phương pháp)? Trong Minh đều rất trong sáng về ý tưởng và văn phong, hoạt động chính trị, để diễn đạt tư tưởng qua nói và giản dị trong cách trình bày và dễ hiểu với người viết, Người sử dụng rất nhiều hình thức như: bài nghe, người đọc. Tư tưởng Hồ Chí Minh đến với báo, tạp chí, văn chính luận, thư, lời kêu gọi, thơ, mọi người bằng những ngôn từ quen thuộc - dù ca dao, truyện. Với mỗi cương vị khác nhau và với đó là những vấn đề của cuộc sống hàng ngày hay mỗi loại đối tượng từ công nhân, nông dân, quần những vấn đề lớn của đất nước, của thời đại. Trong chúng lao động đến các trí thức, bạn bè quốc tế, tác phẩm Đường Kách mệnh, Hồ Chí Minh đã nêu các chính trị gia, người đứng đầu các nhà nước,… ra tuyên ngôn về nói và viết của mình: “Sách này Chủ tịch Hồ Chí Minh đều có cách nói, viết phù hợp muốn nói cho vắn tắt, dễ hiểu, dễ nhớ. Chắc có với từng hoàn cảnh, với trình độ nhận thức, sự hiểu người sẽ chê rằng văn chương cụt quằn. Vâng! biết và cách suy nghĩ của từng đối tượng người Đây nói việc gì thì nói rất giản tiện, mau mắn, chắc đọc, người nghe. Người hay phê bình những cán chắn như 2 lần 2 là 4, không tô vẽ trang hoàng gì bộ, đảng viên có “bệnh hay nói chữ, ham dùng chữ, cả” [2]. Đó cũng là điều mà người ta thường thấy trong các tác phẩm của Người. bệnh sính dùng chữ nước ngoài”, cứ hay nói và viết “tràng giang đại hải”, “dây cà ra dây muống”, “thao Trong cách nói, cách viết của Chủ tịch Hồ Chí thao bất tuyệt” [7], dùng những ngôn từ không sát Minh, ngôn từ thường được dùng cô đọng, hàm hợp đối tượng, nội dung không phù hợp, nghĩa là súc, không có chữ thừa. Điều này xuất phát từ suy không chú ý tới người nghe và người đọc, không nghĩ của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngôn ngữ nói và quan tâm họ có hiểu hay không. viết chỉ nhằm mục đích “cách mệnh, cách mệnh, 114 Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020
- LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC cách mệnh”, bởi vậy, nói và viết phải làm sao để Người viết cần phải “chính”, nghĩa là “Không biết có thể tuyên truyền sâu và rộng đến quần chúng rõ, hiểu rõ, chớ nói, chớ viết. Khi không có gì cần nhân dân. Muốn được như vậy, nói và viết phải nói, không có gì cần viết, chớ nói, chớ viết càn” [8]. ngắn gọn, dễ hiểu để phù hợp với trình độ của quần Trong lời ăn, tiếng nói phải “chính”, phải theo lẽ chúng. Nếu quần chúng không hiểu được thì tuyên phải, phải đúng sự thật, Người dạy: “Chưa điều truyền không có ích gì. Nhưng nếu chỉ ngắn gọn, tra, chưa nghiên cứu, chưa biết rõ, chớ nói, chớ dễ hiểu thôi chưa đủ mà còn phải dễ nhớ, dễ thuộc. viết” [9]. Người chỉ rõ: “Mình viết ra cốt là để giáo dục, cổ Lối diễn đạt chân thực giúp cho những bài nói, bài động; nếu người xem mà không nhớ được, không viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh có sức thuyết phục hiểu được, là viết không đúng, nhằm không đúng cao với người đọc, đi vào lòng quần chúng nhân mục đích. Mà muốn cho người xem hiểu được, nhớ dân và bạn bè tiến bộ trên khắp thế giới. Điều đó được, làm được, thì phải viết cho đúng trình độ của làm nên một nhà chính trị Hồ Chí Minh chính nghĩa, người xem, viết rõ ràng, gọn gàng, chớ dùng chữ đứng về lẽ phải. nhiều” [5]. Người luôn chọn lọc từ ngữ trong quá trình sử dụng để sao cho “lời ít nhưng ý nhiều”, đặc Để có được bài nói và viết chân thực, ngắn gọn biệt Người ưu tiên lựa chọn và sử dụng những từ đúng đối tượng, Hồ Chí Minh luôn có sự chuẩn bị thuần Việt. Khi nói, khi viết Bác Hồ thường kết hợp kỹ lưỡng, lắng nghe góp ý của mọi người. với kể chuyện, đan xen những câu thơ, câu ca dao Trong quá trình chuẩn bị bài nói, bài viết của mình, có vần điệu, gắn với hình ảnh, ví von, so sánh làm Chủ tịch Hồ Chí Minh tôn trọng, lắng nghe ý kiến cho bài nói hay bài viết trở nên sinh động, gần gũi của tập thể nhằm phát huy trí tuệ, sức mạnh của với quần chúng. tập thể. Người cho rằng, không ai có thể hiểu được - Thứ ba, nói và viết chân thực. mọi thứ, làm được mọi việc. Lãnh đạo giỏi không phải tự mình nghĩ ra, tự mình làm lấy mà điều quan Nói và viết chân thực là một trong những đặc trưng trọng là phải biết tạo điều kiện cho mọi người được lớn trong phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh. Các đóng góp sức lực và trí tuệ của mình vào công việc bài viết, bài nói của Người đều phản ánh rất chân chung, có như vậy mới phát huy hết sức mạnh và thực các sự kiện mà Người nói đến. Tính chân thực trí tuệ của tập thể. Người thường xuyên trao đổi làm những bài viết, bài nói của Chủ tịch Hồ Chí bài viết, bài phát biểu của mình cho nhiều người, Minh có sức hút lớn. Từ những bài viết tố cáo tội ác của chủ nghĩa thực dân, đế quốc đến những lắng nghe ý kiến đóng góp để điều chỉnh bài viết, bài viết cổ động tinh thần chiến đấu, sản xuất của bài phát biểu sao cho thật phù hợp với đối tượng Người đều có tư liệu cụ thể, đều bắt nguồn từ thực người đọc, người nghe. Khi viết bài nhân dịp kỷ tế cuộc sống với những con số, những sự kiện đã niệm ngày thành lập Đảng, Người nói rõ mục đích, được xem xét, kiểm tra, chọn lọc. Chính những số nội dung và nhấn mạnh yêu cầu ngắn, gọn, tập liệu đó làm nên tính chân thực trong các bài viết trung vào chủ đề “Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, của Chủ tịch Hồ Chí Minh, giúp truyền tải được tư nâng cao đạo đức cách mạng”, Người sửa chữa và tưởng của Người và chiếm được sự tin tưởng từ cho đánh máy thành nhiều bản gửi đến từng đồng người đọc. chí Ủy viên Bộ Chính trị đề nghị tham gia góp ý, rồi Người bổ sung vào bản thảo những ý kiến góp ý Người luôn dạy khi viết cần đảm bảo tính chân thực, và thay đổi chủ đề thành “Nâng cao đạo đức cách biết cái gì thì viết cái đó “có đúng nói đúng, có sai mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”. Không chỉ nói sai” [7]. Người phê bình những cán bộ “chỉ viết cẩn thận trong bài viết mà ngay trong các bài phát cái tốt mà giấu cái xấu”, không dám phê bình và tự biểu, Người cũng chuẩn bị rất kỹ và thường trao đổi phê bình, không dám nhìn vào sự thật… Chủ tịch với mọi người về những điều mình sẽ nói. Trong lần Hồ Chí Minh chỉ rõ khuyết điểm rất lớn của cán bộ ta về thăm quê sau hơn 50 năm xa cách, sáng hôm khi nói và viết là “Khuyết điểm về cách nói và cách sau nói chuyện với nhân dân, tối hôm trước Người viết, tức là ba hoa”. Lối “ba hoa” thể hiện qua cách đã thức khuya chuẩn bị bài phát biểu đến 10 giờ viết, nói “Thường nói một chiều và đôi khi thổi phồng tối. Người cầm tờ giấy có nội dung ý kiến phát biểu các thành tích, mà ít hoặc không nói đúng mức đến gặp các đồng chí trong Tỉnh ủy Nghệ An trao đổi, khó khăn và khuyết điểm của ta”. Người luôn nhấn Người nói: mai Bác gặp đồng bào, Bác nói mấy mạnh: “Nêu cái hay, cái tốt, thì phải có chừng mực, vấn đề này, các chú xem có được không?... Tất cả chớ phóng đại. Có thế nào nói thế ấy” [9]. điều đó cho thấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người rất Người chỉ rõ, muốn viết chân thực cần có tài liệu, cẩn thận trong cách nói và viết. Người thường nhắc muốn có tài liệu cần: nghe, hỏi, thấy, xem, ghi. nhở và khuyên mọi người: Viết và nói cố nhiên phải Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020 115
- NGHIÊN CỨU KHOA HỌC vắn tắt. Song trước hết phải có nội dung. Phải chữa cho quần chúng noi theo là điểm đặc sắc, thể hiện cho hết bệnh nói dài, viết rỗng. Viết rồi thì phải đọc sự thống nhất giữa tư tưởng và hành động, giữa lý đi, đọc lại. Thấy cái gì thừa, câu nào, chữ nào thừa, luận và thực tiễn, giữa tư tưởng đạo đức và hành thì bỏ bớt đi. Đọc đi đọc lại 4, 5 lần đã đủ chưa? vi đạo đức của Hồ Chí Minh. Đó là phong cách diễn Chưa đủ. Đọc đi đọc lại, sửa đi sửa lại. Mình đọc đạt thông qua hành động rất hiệu quả của Người, mấy lần rồi cũng chưa đủ. Phải nhờ một số đồng có sức giáo dục và ảnh hưởng sâu, rộng đến quần chí công, nông, binh đọc lại. Chỗ nào ngúc ngắc, chúng nhân dân. chữ nào khó hiểu, họ nói ra cho thì phải chữa lại... Như vậy, Phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh không Ngôn ngữ hành động, hay cử chỉ cũng là một nét chỉ ở ngôn ngữ nói và viết mà còn thể hiện thông phong cách diễn đạt đặc biệt, rất riêng của Chủ tịch qua phi ngôn từ hay là “ngôn ngữ hành động”. Nói Hồ Chí Minh. và viết gắn với hành động, việc làm cụ thể vừa là nét riêng độc đáo, vừa tạo nên giá trị vô giá trong Người quan niệm: Một tấm gương sáng còn có phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh. giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền; và vì thế, từng cử chỉ, hành động của Người đều thể 2.2. Giảng viên lý luận chính trị học tập và rèn hiện phong cách “nói đi đôi với làm”, không khoa luyện theo phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh trương, mệnh lệnh, chỉ đạo suông mà rất ân cần, Giảng viên là viên chức chuyên môn đảm nhiệm gần gũi, “xắn tay áo làm” khi đề ra nhiệm vụ công việc giảng dạy và đào tạo ở bậc đại học, cao đẳng tác; những việc cấp bách thì phải làm ngay, làm thuộc một chuyên ngành đào tạo của trường đại gấp và Người nêu gương thực hiện trước. học hoặc cao đẳng. Theo Hồ Chí Minh, về bản chất, “nói đi đôi với làm” Giảng viên lý luận chính trị là những giảng viên không chỉ là nguyên tắc đạo đức, lẽ sống, phương trực tiếp tham gia vào quá trình đào tạo, cung cấp châm hoạt động mà còn là biểu hiện sinh động cụ những tri thức khoa học cơ bản của chủ nghĩa thể của việc quán triệt sâu sắc nguyên tắc thống Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối cách nhất giữa lý luận với thực tiễn, giữa suy nghĩ và mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhằm hình hành động, giữa tư tưởng đạo đức và hành vi đạo thành cho người học thế giới quan khoa học, nhân đức của mỗi người. Trong suốt cuộc đời mình, sinh quan cách mạng; trên cơ sở đó giúp cho người Người đã thực hiện một cách nghiêm túc và đầy đủ học có tư duy khoa học, đạo đức cách mạng, năng “nói đi đôi với làm” và nêu gương sáng về đạo đức. lực sáng tạo trong hoạt động thực tiễn. Ở Chủ tịch Hồ Chí Minh, lời nói đi đôi với việc làm Các môn lý luận chính trị là những môn học bắt diễn đạt tư tưởng của người nói là để mà làm, làm buộc trong các trường đại học ở nước ta với đặc phải đúng như điều đã nghĩ, đã nói. Người thường điểm thường rất trừu tượng, có tư duy khái quát nói ít nhưng làm nhiều, có những vấn đề đạo đức cao. Do đó, việc thu nhận kiến thức, sự yêu thích Người không nói mà chỉ làm. Chính điều đó làm các môn học này của sinh viên phụ thuộc rất nhiều nên một phong cách rất riêng, rất Hồ Chí Minh mà vào trình độ kiến thức, năng lực lý luận và thực tiễn, hiếm có nhà chính trị nào trên thế giới có được. phẩm chất, nhân cách đạo đức cũng như phương Người dạy: “cần phải óc nghĩ, mắt trông, tai nghe, pháp truyền đạt của người thầy - đội ngũ giảng viên chân đi, miệng nói, tay làm. Chứ không phải chỉ lý luận chính trị - đúng như câu nói của nhà giáo nói suông, chỉ ngồi viết mệnh lệnh… phải thật thà dục lỗi lạc người Mỹ - William A.Warrd rằng: "Người nhúng tay vào việc” [5]. Theo Hồ Chí Minh, muốn thầy trung bình chỉ biết nói; người thầy giỏi biết giải tiến hành tốt các nội dung nêu gương, thì cán bộ, thích; người thầy xuất chúng biết minh họa; người đảng viên phải luôn thực hiện “nói đi đôi với làm” thầy vĩ đại biết cách truyền cảm hứng” [11]. Chính và phải biết lấy người tốt, việc tốt để tuyên truyền vì vậy, để giáo dục đạt kết quả cao các môn học cho sự nêu gương. Bởi vì, chỉ có nhất quán giữa này đòi hỏi người giảng viên cần tích cực học tập nói và làm thì người cán bộ, đảng viên mới giành và làm theo phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh. được lòng tin của quần chúng. Nếu người cán bộ, đảng viên nói nhiều làm ít, nói mà không làm, hoặc Học tập phong cách diễn đạt của Hồ Chí Minh “nói một đằng làm một nẻo”, thì nhất định sẽ mất uy trong giảng dạy lý luận chính trị cần tập trung tín trước đơn vị, trước cộng đồng, và vai trò của sự một số giải pháp cơ bản sau: nêu gương sẽ không thể phát huy được - Thứ nhất, trước khi nói và viết phải xác định và trả Người tâm niệm “một tấm gương sống còn có giá lời được các câu hỏi như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền” [4]. Lấy dạy: Nói và viết cho ai; nói và viết để làm gì; Nói và bản thân mình để tuyên truyền, giáo dục, làm gương viết cái gì; nói và viết như thế nào. Đây cũng chính 116 Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020
- LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC là cách xác định nói và viết đúng đối tượng, hoàn thuyết phục bằng các ví dụ sinh động, cụ thể. Làm cảnh, mục đích và phương pháp theo phong cách được như vậy sẽ giúp cho người học không những diễn đạt của Người mà giảng viên giảng dạy lý luận dễ hiểu, nắm được kiến thức môn học, mà còn cảm chính trị trong trường đại học phải rèn luyện. nhận được sự gần gũi của môn học với cuộc sống. Thí dụ, khi giảng dạy quy luật từ những sự thay đổi Người giảng viên giảng dạy lý luận chính trị trong về lượng dẫn đến những thay đổi về chất và ngược trường đại học phải xác định được đối tượng nói lại trong học phần Triết học, giảng viên cần giảng và viết chủ yếu của mình là sinh viên. Tuy nhiên, ngắn gọn, dễ hiểu cụ thể như: Đây là quy luật chỉ trình độ nhận thức và ý thức ở sinh viên là không ra cách thức của sự vận động và phát triển. Trong đồng đều. Do đó, giảng viên phải biết phân loại quy luật có một số khái niệm như “độ”, “điểm nút”, sinh viên và tùy đối tượng sinh viên mà có cách “bước nhảy”. Độ là khoảng giới hạn mà sự thay đổi diễn đạt (nói và viết) cho phù hợp. Theo Chủ tịch về lượng chưa làm thay đổi căn bản về chất của Hồ Chí Minh: “Viết và nói phải có mục đích, phải sự vật, điểm nút là thời điểm mà tại đó, sự thay có nội dung” [1]. Giảng dạy lý luận chính trị, ngoài đổi về lượng đủ để làm thay đổi về chất của sự vật việc phải xác định nội dung của từng buổi giảng và bước nhảy là chỉ sự chuyển hóa về chất của sự theo phân bổ chương trình của các môn học lý luận vật. Giảng viên cần lấy ví dụ làm rõ các khái niệm chính trị, truyền đạt đầy đủ, chính xác các nội dung trên nhưng phải gắn liền với sinh viên như: Sinh kiến thức đó thì giảng viên phải xác định được mục viên tích lũy một lượng kiến thức đủ mới trở thành đích, ý nghĩa của việc truyền đạt kiến thức cho sinh cử nhân. Trong đó: lượng là lượng kiến thức phải viên là gì? VD: Khi trình bày tư tưởng Hồ Chí Minh đạt được, chất là sinh viên. Độ là khoảng thời từ về đại đoàn kết dân tộc thì mục đích và ý nghĩa năm thứ nhất đến năm thứ tư, còn điểm nút chính của việc truyền đạt là giúp cho sinh viên thấy rõ là năm thứ nhất và năm thứ tư, bước nhảy chính nội dung, vai trò, sức mạnh to lớn của đại đoàn kết là từ sinh viên trở thành cử nhân (đã tốt nghiệp đại dân tộc; sinh viên có niềm tin vào tiềm năng cách học). Lúc này, chất là cử nhân. mạng của quần chúng nhân dân. Qua đó, mỗi sinh Học tập phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh, giảng viên góp sức mình vào xây dựng, củng cố khối đại viên phải diễn thuyết đi vào lòng người, thông qua đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế; thật sự đoàn ngôn ngữ nói lúc trầm, lúc bổng kết hợp với ngôn kết trong tập thể nhằm tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau ngữ cơ thể (hành động, cử chỉ, ánh mắt, nụ cười,… cùng tiến bộ. Đó là trang bị cho sinh viên thế giới thân thiện) để cuốn hút người nghe, làm tăng giá trị quan khoa học, nhân sinh quan cách mạng để sinh nội dung tri thức. Giọng nói phải rõ ràng, mạch lạc, viên có nhận thức và hoạt động thực tiễn đúng sáng sủa, truyền cảm, thuyết phục, nhấn mạnh vào đắn, có phẩm chất chính trị, đạo đức trong sáng, những nội dung quan trọng, tránh lối nói đều đều có nhân cách tốt. Đây là điểm mẫu chốt là mục đích “ru ngủ”. Không dài dòng “lời ít, ý nhiều”, đưa số tối cao trong giảng dạy các môn lý luận chính trị mà liệu cụ thể, sự kiện sinh động phù hợp để minh hoạ, mỗi giảng viên cần nắm chắc và thực hiện đầy đủ. sử dụng chính xác, đúng mực thuật ngữ pháp lý, Tránh tư tưởng truyền đạt cho hết, cho xong nội thuật ngữ chuyên ngành và ngôn ngữ bình dân. Sử dung chương trình làm mất đi giá trị đích thực của dụng linh hoạt câu trích trong kinh điển, thơ văn, ví các môn lý luận chính trị trong trường đại học. von, so sánh, ca dao, tục ngữ, kết hợp các phương Sau khi xác định đúng đối tượng, mục đích, nội tiện dạy học hiện đại, trực quan hình ảnh, clip… dung việc trả lời câu hỏi nói và viết như thế nào và làm tăng tính hấp dẫn của bài giảng giúp người làm theo là một trong những trọng tâm của việc rèn học lĩnh hội kiến thức lý luận chính trị một cách nhẹ luyện theo phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh. nhàng nhưng hiệu quả. - Thứ hai, giảng viên giảng dạy lý luận chính trị phải - Thứ ba, giảng dạy lý luận chính trị giảng viên phải rèn luyện cách diễn đạt ngắn gọn, giản dị, dễ hiểu, rèn luyện phong cách diễn đạt chân thực của chủ dễ nhớ, đi vào lòng người. Các môn LLCT vốn là tịch Hồ Chí Minh. Nói và viết phải logic khoa học với các môn lý luận, mang tính tổng hợp, khái quát và lập luận, luận điểm, luận cứ, luận chứng rõ ràng, trừu tượng cao, nhất là môn triết học, nên khó dạy chính xác, cụ thể, khách quan, lý luận phải gắn liền và khó học. Bởi vậy, để người học dễ hiểu, nắm với những vấn đề thực tế có giá trị thực tiễn, dùng được nội dung bài giảng, đòi hỏi người dạy phải từ ngữ diễn đạt khoa học trong sáng và chân thực. giảng giải thấu đáo vấn đề, biết sử dụng tổng hợp Nói đúng bản chất, tinh thần lý luận chủ nghĩa Mác các phương pháp giảng dạy phù hợp, sử dụng - Lênin, nói đúng quan điểm, đường lối, chủ trương, ngôn từ giản dị, đời thường để diễn tả những khái chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; niệm, thuật ngữ khó hiểu, kết hợp với sự minh họa tìm kiếm thông tin chính thống, không tuyên truyền Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020 117
- NGHIÊN CỨU KHOA HỌC những thông tin trái chiều, thổi phồng sự thật của sự kiện chính trị không chân thực sẽ làm cho người các thế lực thù địch, không nhìn hiện tượng đánh học hiểu sai, hành động sai sẽ dẫn tới những thiệt giá bản chất. Trong quá trình giảng dạy cần sử hại to lớn về vật chất và tinh thần không chỉ của dụng ngôn ngữ cho phù hợp với đối tượng, không bản thân sinh viên và cho cả xã hội. Trung thực, làm trừu tượng hóa, phức tạp hoá vấn đề. Trong khách quan, chính xác, chân thực, có trách nhiệm diễn đạt cần giản dị, nhưng không dễ dãi, cẩu thả, với từng lời giảng, từng dòng chữ là chuẩn mực về không nói cụt. Thí dụ, khi giảng dạy luận điểm vai trò chuyên môn, nhưng đồng thời cũng là chuẩn mực lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng đạo đức cách mạng của người giảng viên lý luận lợi trong tiến trình cách mạng Việt Nam, chống lại chính trị. các luận điểm xuyên tạc, phá hoại của các thế lực Thực hiện tốt các nội dung rèn luyện phong thù địch, giảng viên cần phân tích làm rõ những cách diễn đạt Hồ Chí Minh như trên, người thắng lợi vĩ đại của dân tộc Việt Nam từ khi có Đảng giảng viên lý luận chính trị cần phải có: lãnh đạo, cụ thể: 90 năm qua dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Nhân dân - Lượng tri thức lý luận chính trị vững vàng bao và Dân tộc ta đã giành được những thắng lợi to lớn, gồm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, có ý nghĩa lịch sử và thời đại. Đó là thắng lợi của Cương lĩnh, đường lối, quan điểm, nghị quyết của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, thành lập Nhà Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để nói, nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, nay là Nhà nước viết và làm theo nghị quyết của Đảng; sống làm Cộng hòa xã hội chủ nghĩa (XHCN) Việt Nam, xóa việc theo pháp luật. bỏ hoàn toàn chế độ thuộc địa nửa phong kiến ở - Kinh nghiệm và vốn sống thực tiễn phong phú, nước ta. Cách mạng Tháng Tám 1945 mở ra một thông qua việc thu thập thông tin từ các phương kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn tiện thông tin đại chúng, đi nghiên cứu thực tế, nhất liền với chủ nghĩa xã hội (CNXH). Dưới sự lãnh là học hỏi ở phong trào quần chúng, ở cơ sở nhằm đạo sáng suốt và tài ba của Đảng, nhân dân cả làm cho bài giảng phong phú, tiết học sôi nổi. Điều nước bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nhất thiết là phải thực hiện nguyên tắc cơ bản của nước 1954-1975 với tinh thần chiến đấu vô cùng chủ nghĩa Mác-Lênin gắn lý luận với thực tiễn. anh dũng và quả cảm, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược: Giải phóng miền Nam, xây dựng CNXH ở - Có kỹ năng, năng khiếu, nghiệp vụ sư phạm được miền Bắc. Với đường lối giương cao ngọn cờ độc đào tạo chính quy, vững vàng về chuyên môn, tinh lập dân tộc và CNXH, Đảng đã kết hợp sức mạnh thông về phương pháp, ứng biến linh hoạt trong của tiền tuyến lớn với hậu phương lớn, động viên quá trình lên lớp. đến mức cao nhất lực lượng của toàn dân vào cuộc - Có lương tâm, tâm quyết với nghề nghiệp, lòng kháng chiến chống Mỹ cứu nước, một cuộc kháng nhiệt tình, sự say mê với công việc dạy học. Đó chiến đã kết tinh, tổng hợp và phát triển lên trình chính là đạo đức nghề nghiệp, điều làm cho người độ cao những truyền thống cách mạng và năng lực giảng viên phấn đấu suốt đời cho sự nghiệp trồng sáng tạo của Đảng ta, dẫn đến đại thắng mùa Xuân người, sự nghiệp đào tạo thế hệ cách mạng cho năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất đời sau. nước, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do và CNXH - Người giảng viên phải có phẩm chất đạo đức trên đất nước ta. Gần 35 năm đổi mới, dưới sự trong sáng, nhất là đạo đức cách mạng theo tư lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, Đất nước tưởng Hồ Chí Minh về đời tư trong sáng, cuộc sống ta vượt qua khủng hoảng kinh tế đã trở thành nước riêng giản dị. Có uy tín trong quá trình giảng dạy mà đang phát triển có thu nhập trung bình; diện mạo đặc biệt là uy tín khoa học được sinh viên và đồng đất nước và đời sống của Nhân dân có nhiều thay nghiệp đánh giá cao. đổi. Chính trị - xã hội ổn định; quốc phòng, an ninh được tăng cường. Sức mạnh về mọi mặt của đất - Người giảng viên phải có một bản lĩnh chính trị nước được nâng lên. Những thắng lợi có ý nghĩa vững vàng, lập trường, quan điểm, tư tưởng kiên lịch sử đó “đã tạo tiền đề, nền tảng quan trọng để định nhất quán với mục tiêu, lý tưởng cộng sản nước ta tiếp tục đổi mới và phát triển mạnh mẽ chủ nghĩa. Dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trong những năm tới; khẳng định đường lối lãnh trách nhiệm trước sinh viên và nhà trường và cao đạo của Đảng là đúng đắn, sáng tạo; con đường đi hơn nữa là trước dân, trước Đảng về việc làm của lên CNXH ở nước ta là phù hợp với thực tiễn của mình. Phấn đấu suốt đời cho mục tiêu, lý tưởng Việt Nam và xu thế phát triển của lịch sử”. cộng sản chủ nghĩa. Nếu giảng viên giảng sai bản chất quan điểm, tư - Người giảng viên phải luôn luôn chân thành lắng tưởng chính trị, đưa thông tin không chính xác, các nghe và tiếp thu có chọn lọc những ý kiến của sinh 118 Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020
- LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC viên, của đồng nghiệp, của lãnh đạo. Phải không Họ là những chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, tuyên ngừng học hỏi, tự học, tự rèn, tự vươn lên trong truyền và đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng, công tác và trong cuộc sống. đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần bảo vệ chế độ xã hội chủ - Giảng viên lý luận chính trị phải là tấm gương nghĩa. Để hoàn thành sứ mệnh cao cả đó, đặc biệt sáng cho sinh viên noi theo. Như lời chủ tịch Hồ là trong bối cảnh thế giới nhiều biến động trước Chí Minh đã dạy: “Giáo viên phải chú ý cả tài, cả cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư thì đòi đức, tài là văn hóa, chuyên môn, đức là chính trị. hỏi đội ngũ giảng viên lý luận chính trị phải không Muốn cho học sinh có đức thì giáo viên phải có ngừng trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới và đức ... Cho nên thầy giáo, cô giáo phải gương mẫu, sáng tạo, đặc biệt phải tích cực học tập phong cách nhất là đối với trẻ con”. diễn đạt Hồ Chí minh nhằm đáp ứng yêu cầu ngày 3. KẾT LUẬN càng cao của công tác giáo dục lý luận trong các trường đại học hiện nay. Có thể nói, phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh rất riêng biệt và độc đáo, là sự kết hợp hài hòa cái dân gian với cái bác học, cái cổ điển truyền thống với TÀI LIỆU THAM KHẢO cái hiện đại, giữa phong cách phương Đông với phong cách phương Tây. [1]. Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 1, NXB Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội 2011. Phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh thông qua ngôn ngữ (nói và viết) có đặc trưng: Một là, nói, viết đúng [2]. Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 2, NXB Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội 2011. đối tượng, hoàn cảnh, mục đích và phương pháp. Hai là, nói và viết ngắn gọn, giản dị, dễ hiểu, dễ [3]. Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 3, NXB Chính trị nhớ. Ba là, nói và viết chân thực. quốc gia sự thật, Hà Nội 2011. [4]. Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 4, NXB Chính trị Để có được bài nói và viết chân thực, ngắn gọn quốc gia sự thật, Hà Nội 2011. đúng đối tượng, Hồ Chí Minh luôn có sự chuẩn bị [5]. Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 5, NXB Chính trị kỹ lưỡng, lắng nghe góp ý của mọi người. Ngôn quốc gia sự thật, Hà Nội 2011. ngữ hành động, hay cử chỉ cũng là một nét phong [6]. Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 6, NXB Chính trị cách diễn đạt đặc biệt, rất riêng của Chủ tịch Hồ quốc gia sự thật, Hà Nội 2011. Chí Minh. [7]. Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 8, NXB Chính trị Học tập phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh có vai trò quốc gia sự thật, Hà Nội 2011. quan trọng đối với hoạt động giảng dạy của giảng [8]. Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 12, NXB Chính trị viên, nhất là giảng viên giảng dạy lý luận chính trị. quốc gia sự thật, Hà Nội 2011. [9]. Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 15, NXB Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội 2011. THÔNG TIN VỀ TÁC GIẢ Phạm Xuân Đức - Tóm tắt quá trình đào tạo, nghiên cứu (thời điểm tốt nghiệp và chương trình đào tạo, nghiên cứu); + Năm 2002: Tốt nghiệp Đại học chuyên ngành Giáo dục chính trị (Ban triết), Trường Đại học Sư phạm I Hà Nội. + Năm 2013: Tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Triết học, Trung tâm đào tạo, bồi dưỡng giảng viên lý luận chính trị, Đại học Quốc gia Hà Nội. - Tóm tắt công việc hiện tại: Giảng viên, khoa Giáo dục chính trị và Thể chất, Trường Đại học Sao Đỏ. - Lĩnh vực quan tâm: Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. - Email: phamxuanducsdu@gmail.com. - Điện thoại: 0904409139. Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190, Số 2 (69) 2020 119
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học