Xem mẫu
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (1), 2019 HOẠT ĐỘNG TÌNH NGUYỆN CỦA TẦNG LỚP TRÍ THỨC TRẺ TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Hoàng Sơn Giang1*, Lê Thị Thanh Tuyền2 1 Trung tâm Phát triển Khoa học và Công nghệ Trẻ 2 Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐHQG TP. Hồ Chí Minh *Tác giả liên lạc: songiangmc@gmail.com (Ngày nhận bài: 22/11/2018; Ngày duyệt đăng: 22/3/2019) TÓM TẮT Kết quả của nghiên cứu này dựa vào việc khảo sát, phỏng vấn và tìm hiểu thực tế để phân tích và đánh giá thực trạng các hoạt động tình nguyện của tầng lớp trí thức trẻ tại TP. Hồ Chí Minh hiện nay. Từ việc phân tích và đánh giá đó, nhóm tác giả tiến hành đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả các hoạt động tình nguyện của tầng lớp trí thức trẻ do Thành Đoàn TP. Hồ Chí Minh tổ chức trong thời gian tới. Từ khóa: Thực trạng, giải pháp, tình nguyện, trí thức trẻ. VOLUNTEER ACTIVITIES OF YOUNG INTELLECTUALS IN HO CHI MINH CITY Hoang Son Giang1*, Le Thi Thanh Tuyen2 1 The Center of Science and Technology Development for Youth 2 University of Social Sciences and Humanities – VNU Ho Chi Minh City *Corresponding Author: songiangmc@gmail.com ABSTRACT The results of this study are based on surveys, interviews and practical research to analyze and assess the status of volunteer activities of young intellectuals in Ho Chi Minh City today. From such analysis and evaluation, the authors conducted a number of solutions to improve the effectiveness of volunteer activities of the young intellectuals group organized by the Ho Chi Minh Communist Youth Union in the coming time. Keywords: Situation, solutions, volunteers, young intellectuals. ĐẶT VẤN ĐỀ nguyện chính thức do các đơn vị Nhà nước Trong bối cảnh hội nhập hiện nay, vai trò tổ chức; hoạt động tình nguyện phi chính của tầng lớp trí thức trẻ, đặc biệt là các nhà thức do các nhóm, tổ, tư nhân tổ chức. khoa học trẻ trong sự nghiệp phát triển Giai đoạn 2016 - 2017, Thành Đoàn cộng đồng ngày càng được đề cao và tôn TP.HCM tiến hành ký kết quy chế phối vinh. Theo đó, nguồn lực nội tại của trí hợp với UBND TP.HCM và ký kết liên thức trẻ đang ngày càng được Đảng, Nhà tịch với 13 sở ngành, đơn vị với 97 nội nước cũng như các tổ chức trong và ngoài dung, trong đó nhấn mạnh đến một số nội nước quan tâm, chú trọng, tiêu biểu là các dung sau: Tăng cường vai trò xung kích, hoạt động tình nguyện. Với vị thế là một tình nguyện của tuổi trẻ thành phố trong trong những trung tâm kinh tế - văn hóa - việc phối hợp nâng cao chất lượng cuộc giáo dục của Việt Nam, TP.HCM là nơi có sống người dân, góp phần xây dựng thành hoạt động tình nguyện phát triển mạnh trên phố có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện quy mô lớn với sự tham gia của nhiều loại đại, nghĩa tình, điển hình như việc xây hình tổ chức khác nhau. dựng 5 “Trạm y tế nghĩa tình”; tổ chức đội Hoạt động tình nguyện hiện nay có thể hình “Tiếp sức người bệnh” cho 100% chia thành hai nhóm: Hoạt động tình bệnh viện công lập; tặng 1.500 thẻ bảo 16
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (1), 2019 hiểm y tế tự nguyện cho người dân và xuất một số giải pháp giúp Thành Đoàn thanh niên công nhân khó khăn; thành lập TP.HCM có cơ sở để kết nối và thu hút lực Tổ tư vấn pháp luật lao động miễn phí cho lượng trí thức khoa học trẻ tham gia các người lao động; tăng cường hỗ trợ giúp hoạt động tình nguyện chính thức trong thanh niên khởi nghiệp; đồng hành cùng thời gian tới. thanh niên trong học tập, nghiên cứu sáng tạo; thành lập Quỹ tài năng tin học; tổ chức THỰC TRẠNG CÁC HOẠT ĐỘNG các chương trình, hoạt động tình nguyện, TÌNH NGUYỆN CỦA TẦNG LỚP văn hóa, văn nghệ, nâng cao đời sống văn TRÍ THỨC TRẺ TẠI TP.HCM hoá tinh thần cho đoàn viên, thanh thiếu Nhận diện các hình thức hoạt động tình niên. Vì vậy, việc nâng cao hiệu quả và thu nguyện của tầng lớp trí thức trẻ hiện hút lực lượng trí thức khoa học trẻ tham nay gia vào các hoạt động, chương trình tình Qua kết quả khảo sát, có thể phân chia các nguyện do Thành Đoàn TP.HCM tổ chức, hoạt động tình nguyện của tầng lớp trí thức góp phần phát huy vai trò xung kích sáng trẻ tại TP.HCM hiện nay thành hai nhóm tạo của đội ngũ trí thức khoa học trẻ tại chính: TP.HCM là rất cấp thiết trong giai đoạn Thứ nhất, nhóm các hoạt động tình hiện nay. nguyện chính thức bao gồm: những chiến Tuy nhiên, thực tế cho thấy, trong xã hội dịch tình nguyện do các tổ chức chính trị - vẫn còn nhiều trí thức trẻ chỉ quan tâm đến xã hội như Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội lợi ích cá nhân, vị kỷ; không phải tất cả trí Sinh viên Việt Nam, Hội Liên hiệp Thanh thức trẻ đều tự nguyện tham gia các hoạt niên Việt Nam các cấp phát động và quản động do Đoàn, Hội tổ chức; bên cạnh thực lý, điển hình là hai nhóm chiến dịch lớn tế xuất hiện nhiều tổ chức, câu lạc bộ đội trong năm là: Xuân tình nguyện và các nhóm tình nguyện tự phát không phải do chiến dịch thanh niên tình nguyện hè (Mùa Đoàn thanh niên tổ chức và làm nòng cốt hè xanh, Kỳ nghỉ hồng,…), ngoài ra hoạt động. Hình thức, nội dung hoạt động, Chương trình Trí thức khoa học trẻ tình đặc biệt là các mô hình tình nguyện chuyên nguyện là một trong những điểm nhấn nổi sâu chưa phát huy hiệu quả và chưa đáp bậc trong phong trào tình nguyện gắn liền ứng được đòi hỏi của thanh niên và xã hội. với chuyên môn - nghiệp vụ của đội ngũ Các hoạt động tình nguyện tự phát này trí thức trẻ thành phố; các hoạt động tình chưa có sự kết nối chặt chẽ giữa các cơ nguyện thuộc các tổ chức phi chính phủ quan, ban ngành đoàn thể, thiếu sự chỉ đạo trong và ngoài nước có trụ sở và địa bàn có hệ thống dựa trên các khung pháp lý có hoạt động tại TP.HCM. hiệu lực nên không đảm bảo được tính bền Thứ hai, nhóm các hoạt động tình nguyện vững - là một trong những yếu tố quan phi chính thức. Đối với các hoạt động của trọng cho sự thành công của hoạt động tình nhóm tình nguyện này, theo chúng tôi nguyện. được biết thì không có con số thống kê cụ Đề tài được thực hiện nhằm đánh giá và thể và chính xác. Có thể nói, hiện nay ở nhận định lại hiệu quả một số chương trình TP.HCM tồn tại khá nhiều CLB, đội, tình nguyện dành cho tầng lớp trí thức trẻ nhóm, trung tâm, doanh nghiệp có tổ chức do Thành Đoàn TP.HCM tổ chức; đồng các chương trình, hoạt động tình nguyện thời, tìm hiểu thêm các loại hình tình phi chính thức, phi lợi nhuận, có hoặc nguyện khác trên địa bàn TP.HCM có sự không có đơn vị bảo trợ và thu hút đông tham gia của tầng lớp trí thức trẻ, từ đó đề đảo trí thức trẻ tham gia. 17
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (1), 2019 Hình 1. Các hình thức hoạt động tình nguyện của tầng lớp trí thức trẻ tại TP.HCM Thực trạng các hoạt động tình nguyện trung tâm - viện nghiên cứu, trường đại của tầng lớp trí thức trẻ tại TP.HCM học - học viện trên địa bàn thành phố, tổ Chương trình Trí thức khoa học trẻ tình chức báo cáo 380 chuyên đề, triển khai dự nguyện giai đoạn 2013 - 2018 đã vận động án hỗ trợ trồng nấm Linh chi và Bào ngư hơn 1.000 thành viên tham gia là thành cho các hộ dân có nhu cầu, chuyển giao kỹ viên Câu lạc bộ Các nhà Khoa học trẻ, chủ thuật chăn nuôi gia súc, gia cầm, kỹ thuật nhiệm đề tài tham gia Chương trình Vườn trồng trọt, nuôi trồng thủy hải sản, tư vấn ươm Sáng tạo Khoa học và Công nghệ trẻ; về tâm lý, giới tính cho hơn 100.000 lượt các trí thức - khoa học trẻ, giảng viên trẻ người dân. đang công tác, học tập tại các cơ quan, Bảng 1. Hoạt động của chương trình Trí thức Khoa học trẻ tình nguyện trong những năm gần đây Thời gian Số trí thức Số lượt người dân Số chuyên đề trẻ tham gia thụ hưởng Năm 2013 36 chuyên đề 150 3.000 146 chuyên đề, 50 sân chơi Năm 2014 khoa học, 20 chuyến xe tri 200 10.000 thức 51 chuyên đề, 5 chuyến xe tri Năm 2015 118 3.500 thức 44 chuyên đề, 50 sân chơi Năm 2016 khoa học vui, 20 chuyến xe tri 200 5.000 thức 43 chuyên đề, 30 sân chơi Năm 2017 khoa học vui 380 4.600 60 chuyên đề, 30 sân chơi Năm 2018 khoa học vui 400 5000 (Nguồn: Ban tổ chức chương trình) Bên cạnh các hoạt động tình nguyện do trang trải, tự chủ). Đoàn thanh niên tổ chức thì các tổ chức xã Các tổ chức xã hội nghề nghiệp bao gồm hội nghề nghiệp khác tại TP.HCM cũng có nhiều nhóm khác nhau và có nhiều hình tổ chức các hoạt động tình nguyện theo thức tổ chức với tên gọi cũng rất khác nguyên tắc “4 tự” (tự nguyện, tự quản, tự nhau: Liên hiệp các Hội, Hiệp hội,Tổng 18
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (1), 2019 hội, Liên đoàn, Trung tâm, Quỹ hỗ trợ, này, bên cạnh một số tổ chức chính danh, Viện nghiên cứu, Câu lạc bộ, Diễn đàn, có đơn vị bảo trợ, cũng có không ít các tổ Mạng lưới… tuy nhiên, nếu đó là các tổ chức không chính danh - theo nghĩa là chức có đăng ký pháp lý thì theo quy định không cần đăng ký, không cần cấp quản lý của pháp luật về hội hoặc những quy định, nào thông qua, xét duyệt điều lệ, quy chế, hướng dẫn thủ tục từ Bộ Nội vụ hoặc các thỏa thuận… Đó là các Hội đồng hương, bộ. Ở TP.HCM hiện nay tất cả các tổ chức Hội trọng thọ, Hội đồng môn, Hội của các trong xã hội do dân lập ra: tổ chức nhân dòng họ, các nhóm tình nguyện, các câu dân, hội, hiệp hội, câu lạc bộ, liên đoàn, lạc bộ tại cộng đồng, các nhóm đồng đẳng, tổng hội… các nhóm lợi ích, các tổ chức nhóm trí thức, giảng viên, học viên cao bảo trợ xã hội, các tổ chức từ thiện, các học… Rõ ràng, với các tổ chức hoạt động quỹ, trung tâm… đều được hiểu là “Tổ không chính danh thì không thể thống kê chức phi chính phủ”. một cách chính xác có bao nhiêu tổ chức, Mặc dù số lượng VNGOs được ước tính là câu lạc bộ, mạng lưới… vì không có cơ sở hơn 500 tổ chức tại TP.HCM nhưng chưa nào để xác định. có con số chính thức nào về số lượng các Về cách thức huy động và duy trì được VNGOs có hoạt động tình nguyện, tuy nguồn tài trợ cho hoạt động của các tổ nhiên, qua quan sát và tìm hiểu, có thể kể chức tình nguyện phi chính thức, đây là đến các tổ chức như: Trung tâm Hỗ trợ một trong những điểm mạnh mà các tổ phát triển Cộng đồng LIN, Tổ chức Tình chức này đã thực hiện được. Theo chia sẻ nguyện Saigon Children’s Charity của một số thành viên có kinh nghiệm (Saigonchildren), Trung tâm Hỗ trợ Sáng trong vấn đề này, muốn nhận được một sự kiến Phát triển cộng đồng (SCDI), Hội tài trợ mang tính chất lâu dài, các tổ chức Phòng chống AIDS TP.HCM, Hội Thầy cần phải thể hiện được một cách rõ ràng thuốc trẻ Việt Nam tại TP.HCM, Trung những yếu tố liên quan đến mục tiêu, cách tâm Giáo dục kỹ năng và truyền thông thức hoạt động, quy trình thực hiện, nguồn cộng đồng, Tổ chức tình nguyện Giấc mơ lực, kết quả đầu ra và tính bền vững cho Việt Nam, Trung tâm Nâng cao Chất từng dự án. Muốn đạt được những điều đó, lượng Cuộc sống LIFE, Trung tâm Hành bản thân mỗi tình nguyện viên phải trải động và Liên kết vì môi trường và phát qua quá trình tham gia những hoạt động và triển Change, Tổ chức Hành động vì Động các dự án có tính chất tương đồng với mục vật Hoang dã (AWO) với một số lĩnh vực tiêu của tổ chức mình. Từ đó, đại diện của hoạt động chủ yếu xóa đói giảm nghèo (và các tổ chức sẽ kết nối, giao lưu và trao đổi phát triển cộng đồng), bảo vệ và chăm sóc kinh nghiệm, kỹ năng và kiến thức cùng trẻ em, biến đổi khí hậu, phòng, chống nhau để cùng tạo nên một mạng lưới HIV/AIDS...(xem thêm các chương trình chung. Từ các mạng lưới này, nguồn vốn và hoạt động của các nhóm này trong phụ tài trợ sẽ được đầu tư thông qua hai hình lục 1: danh mục các tổ chức tình nguyện thức trực tiếp hoặc gián tiếp. Nguồn vốn của tầng lớp trí thức tại TP.HCM). Trong gián tiếp sẽ đến từ những tổ chức phi chính hộp bên dưới, chúng tôi xin chia sẻ thông phủ có thâm niên hoạt động cũng như đội tin về Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Cộng ngũ nhân lực và uy tín đối với các nguồn đồng LIN, một trong những tổ chức phi lợi tài trợ từ nước ngoài. Sau khi nhận được nhuận rất thành công trong việc tập hợp và tài trợ, các tổ chức lớn sẽ tổ chức kêu gọi huy động tình nguyện viên là trí thức trẻ ở các dự án có quy mô nhỏ hơn để tài trợ TP.HCM. hoặc tổ chức các cuộc thi để cùng đồng Còn đối với các hoạt động tình nguyện phi hành với các dự án nhỏ. Đây là hình thức chính thức thì hiện chưa có thống kê cụ mà các tổ chức lớn đã và đang thực hiện thể, bởi vì thực tế cho thấy, trong nhóm như CHANGE, LIVE&LEARN, CSDS… 19
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (1), 2019 Theo một cách khác, các dự án nhỏ, các tổ tập…mọi thứ đều liên quan đến Internet. chức tình nguyện mới thành lập cũng có Không quá khi nói rằng cuộc sống của con thể huy động được nguồn tài trợ trực tiếp người giờ đây gần như diễn ra song hành từ các tổ chức nước ngoài thông qua các cùng với sự tồn tại của Internet. kênh thông tin được các tổ chức uy tín chia Nếu chúng ta xét theo khía cạnh của các lý sẻ trong cùng mạng lưới. Tuy nhiên, yêu thuyết đã được đề cập trong nghiên cứu cầu sẽ khó khăn hơn do uy tín của các tổ này về lựa chọn duy lý, nhu cầu và vốn xã chức mới hầu như chưa có và để có thể hội, điều này có thể được lý giải theo thuyết phục được các quỹ tài trợ thì ngoài những tầng nghĩa như sau. Đối với việc sử các yếu tố về kỹ thuật thiết lập và triển khai dụng Internet, con người đã được cung cấp dự án, các tổ chức này cũng cần đặc biệt một công cụ cực kì đắc lực trong việc được lưu ý đến tính phù hợp của dự án đang thực cung cấp thông tin để đưa ra được những hiện với tiêu chí lựa chọn hỗ trợ của các sự lựa chọn một cách chính xác nhất, quỹ theo từng lĩnh vực khác nhau. đương nhiên là theo quan điểm của từng cá Ngoài ra, các tổ chức hoạt động tình nhân. Điều này giúp cho chúng ta tiết kiệm nguyện phi chính thức cũng có thể vận được thời gian ra quyết định cũng như tính động nguồn tài trợ từ các doanh nghiệp hiệu quả của nó. Trong khi đó, Internet thông qua các hoạt động truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc thỏa quảng bá hình ảnh cho các nhà tài trợ này. mãn rất nhiều nhu cầu của con người từ Đồng thời, các tổ chức này cũng có thể tận những điều bình thường nhất như tìm kiếm dụng khả năng huy động nguồn lực từ thông tin về thực phẩm cho đến những nhu cộng đồng thông qua các mối quan hệ sẵn cầu được thể hiện bản thân bằng các mạng có của các thành viên tham gia (các sự ủng xã hội dưới nhiều hình thức đa dạng và hộ về mặt tài chính lẫn cơ sở vật chất phong phú. Bên cạnh đó, vốn xã hội và khác). Đặc biệt, các tổ chức hoạt động phi mạng xã hội hiện nay gần như là một sự chính thức cũng thường có các hoạt động kết hợp hoàn hảo trong việc tạo lập môi gây quỹ thông qua các việc trao đổi, buôn trường hoạt động, duy trì và phát triển. Ở bán các sản phẩm dưới dạng kết quả đầu ra đó, mạng xã hội giúp con người giao lưu của các dự án để tạo được nguồn quỹ duy và mở rộng các mối quan hệ, các tổ chức trì và phát triển hoạt động của tổ chức. được liên kết và chia sẻ thông tin với nhau, các cấp quản lý có thể quan sát và lắng MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO nghe tiếng nói của cộng đồng để điều HIỆU QUẢ CÁC HOẠT ĐỘNG TÌNH chỉnh cơ chế, chính sách, luật định một NGUYỆN CỦA TẦNG LỚP TRÍ cách phù hợp, vừa lòng dân. THỨC TRẺ TẠI TP.HCM Vào năm 2007, Bill Gate đã phát biểu một Tạo lập trang thông tin điện tử về hoạt câu kinh điển: “Nếu từ 5-10 năm nữa bạn động tình nguyện không kinh doanh qua Internet thì tốt nhất Trong thời đại kỹ thuật số hiện nay, chúng bạn đừng kinh doanh nữa”. Bây giờ chính ta không thể nói không với Internet. Công là thời điểm của phát biểu đó và nó đã trở nghệ số gần như đã phủ sóng khắp các thành sự thật. Chúng ta đang sống trong vùng miền, khu vực, từ đô thị cho đến cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 với nông thôn, từ người trẻ cho đến người già những yếu tố cấu thành như: Vạn vật kết đều ít nhiều có khả năng sử dụng các thiết nối (Internet of Things), Trí tuệ nhân tạo bị thông minh để truy cập và tìm kiếm (AI) và dữ liệu lớn (Big data). thông tin trên Internet một cách dễ dàng để Từ những lý do nêu trên, một giải pháp đáp ứng hầu như mọi nhu cầu cơ bản của thiết thực nhất mà nghiên cứu này muốn con người. Từ mua sắm, giải trí, xem tin đưa ra chính là việc tạo lập một website tức, giao tiếp xã hội, kinh doanh, học chính thống và chuyên biệt cho các hoạt 20
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (1), 2019 động tình nguyện. Một khi đã đi vào hoạt mức, nhiều trường hợp còn xem nhẹ, thờ động một cách chính thức, các tổ chức ơ. Sự phối hợp giữa địa phương với Thành thực hiện tình nguyện và các nhà tài trợ sẽ Đoàn trong khâu tổ chức chưa thực sự chặt có được một kênh thông tin chính thống để chẽ dẫn đến nhiều bất cập trong quá trình có thể nắm bắt thông tin, lựa chọn nội dung diễn ra hoạt động. Trong thời gian tới để tham gia và quyết định tài trợ một cách dễ khắc phục những hạn chế trên về phía địa dàng, hợp lý, đúng mục tiêu và đối tượng phương cần có một số thay đổi sau: thụ hưởng. Thứ nhất, địa phương cần xác định nhu Với website, yêu cầu đặt ra là các hoạt cầu cần thiết và nội dung các hoạt động động và thao tác phải được cụ thể hóa một khi chương trình được tiến hành. cách đơn giản. Các thông tin chính thống Một thực tế hiện nay là đa số các hoạt động phải được cập nhật thường xuyên và liên tình nguyện của thanh niên nói chung hiện tục để tạo uy tín cho trang thông tin. Bên nay đều diễn ra với những công việc quen cạnh đó, giải pháp này hướng đến việc xây thuộc như làm sạch môi trường, tuyên dựng một website được tối ưu hóa các tính truyền cho người dân địa phương về các năng và kết hợp tốt với công cụ hỗ trợ như kiến thức cơ bản của cuộc sống, thăm hỏi khả năng tương tác giữa các bên liên quan các gia đình khó khăn…. Tuy nhiên do địa như ban quản trị, cơ quan quản lý nhà nước bàn diễn ra hoạt động rất đa dạng, đặc các tổ chức tình nguyện, tình nguyện viên, điểm mỗi nơi mỗi khác nên một số công các cộng đồng thụ hưởng và các cá nhân việc nhiều khi không thực sự bức thiết đối có quan tâm. Điều này sẽ được thực hiện với địa phương làm cho giá trị của phong dưới dạng các chuyên mục cụ thể được trào bị giảm sút, sự phối hợp giữa địa trình bày ở những nội dung tiếp theo, một phương với ban tổ chức không cao. Bên diễn đàn trao đổi trực tuyến, các góc quảng cạnh đó, một số địa phương lại đề ra những cáo để thu hút các nhà tài trợ (Một nguồn nhu cầu chưa thật sự phù hợp, chưa khai thu quan trọng để tạo nguồn quỹ ổn định thác tối đa năng lực, chuyên môn của đội cho các hoạt động và chương trình tình ngũ trí thức trẻ. Để khắc phục vấn đề này nguyện). Ngoài ra, website cũng cần tích chính quyền địa phương cần nhận thức hợp thêm chức năng đóng góp tài chính đúng đắn về ý nghĩa và giá trị to lớn mà trực tuyến dưới dạng sử dụng các loại hình phong trào trí thức trẻ tình nguyện mang thẻ ngân hàng, dịch vụ thanh toán trực lại. Nhận thức được vấn đề này sẽ tạo điều tuyến…để những cá nhân và tổ chức có thể kiện để phối hợp hoạt động khi có chiến dễ dàng chung tay tham gia hỗ trợ và phối dịch diễn ra. Quá trình xác định nhu cầu hợp trong các chương trình. của địa phương cần có sự điều tra nghiên Tăng cường sự phối hợp giữa địa cứu tỉ mỉ, bám sát các chính sách kế hoạch phương và cán bộ tổ chức chương trình dài hạn của địa phương trong quá trình tình nguyện phát triển kinh tế xã hội, tổng kết những gì Địa phương nơi diễn ra hoạt động tình đã đạt được, những gì chưa làm được. nguyện là một yếu tố tác động đến quá Thêm vào đó cần có sự nghiên cứu về lực trình tiến hành các hoạt động cũng như kết lượng sẽ tham gia phong trào tại địa quả đạt được của phong trào trí thức trẻ phương, từ đó có sự cân nhắc tính toán xác tình nguyện. Đa số các địa phương còn khó định nhu cầu vừa phù hợp với địa phương khăn, có nhiều vấn đề cần giải quyết, bên vừa đúng với khả năng chuyên môn của trí cạnh đó về năng lực cán bộ tại địa phương thức trẻ. chưa thật sự cao, điều này cũng ảnh hưởng Trước đây việc xác định nội dung các hoạt không nhỏ đến phong trào. Đối với địa bàn động chủ yếu phụ thuộc vào Thành Đoàn thành phố, sự quan tâm của chính quyền do đó rất ít trường hợp đi sâu vào các “vấn địa phương đối với chiến dịch chưa đúng đề nóng” của địa phương. Địa phương chủ 21
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (1), 2019 yếu chỉ tiếp nhận nên sự phối hợp diễn ra nhiên nhiều nơi nhu cầu của địa phương còn thụ động. Đối với Chương trình Trí đón trí thức trẻ tình nguyện về chưa thật sự thức Khoa học trẻ tình nguyện, những năm bức thiết, thái độ hợp tác làm việc của một gần đây, các cơ sở Đoàn đề xuất nhu cầu số cán bộ còn chưa tốt, công tác phân công, cần hỗ trợ lên Ban tổ chức chương trình, chuẩn bị còn sơ sài. Việc huy động lực nhưng còn mang tính “đối phó”, có nghĩa lượng địa phương tham gia còn nhiều hạn là đề xuất cho có hoạt động trong các đợt chế. Một số trường hợp khác do năng lực cao điểm để đảm bảo tính phong trào chứ của cán bộ đoàn tại địa phương còn thấp chưa thật sự quan tâm đến các vấn đề đang chưa đáp ứng được những hoạt động mới bất cập ở địa phương mình. Có rất nhiều mang tình chuyên môn cao như phổ biến vấn đề cần đến sự góp sức của tầng lớp trí tin học cho người dân, phổ biến các ứng thức trẻ như xây dựng nông thôn mới, dụng khoa học, các vấn đề về nông nghiệp chuyển giao khoa học kỹ thuật trong nông như chăm cho cây trồng, vật nuôi… nghiệp, xây dựng trật tự đô thị, đời sống Để khắc phục hạn chế này Thành Đoàn cần văn hóa, nếp sống văn minh tại các khu mở các lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ năng dân cư, quan tâm đến xây dựng môi cho cán bộ tại địa phương, thông qua đó trường, tạo sân chơi cho thiếu nhi, về trật giúp nâng cao trình độ cho từng người, tự an toàn giao thông,…. đảm bảo nắm những kiến thức cơ bản nhất Quá trình nghiên cứu về nội dung hoạt khắc phục được sự bị động khi xuất hiện động, nhu cầu của địa phương cần có sự tình huống mới. Bên cạnh đó lãnh đạo trao đổi giữa địa phương với Thành Đoàn chính quyền địa phương cần thường xuyên một cách kịp thời, liên tục để đảm bảo sự kiểm tra, đôn đốc đối với các cán bộ cấp phối hợp, đóng góp ý kiến lập nên một kế dưới nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm hoạch tỉ mỉ, hợp lí khi triển khai. Trong của từng người, kết hợp các hình thức khen quá trình bàn bạc trao đổi cần đảm bảo tôn thưởng đối với những cán bộ có trách trọng ý kiến từ hai phía. nhiệm, hoàn thành tốt công việc đồng thời Thứ hai, cần nâng cao năng lực, trách nghiêm khắc phê bình các cán bộ thờ ơ, nhiệm cán bộ tại địa phương đảm bảo đáp sao lãng gây khó khăn cho công việc. ứng được yêu cầu của ban tổ chức chương Đối với cán bộ tổ chức chương trình trình đề ra Cần phải tập huấn trang bị nội dung hoạt Cán bộ tại địa phương là những người kết động cho cán bộ phụ trách và trang bị kiến nối với ban tổ chức và trực tiếp hướng dẫn thức cụ thể cho tình nguyện viên trước khi cho trí thức trẻ tình nguyện tại mỗi địa bàn hoạt động. Tăng cường bồi dưỡng cán bộ khi chương trình được triển khai. Do đó, chỉ đạo và tổ chức các chương trình tình những người này giữ một vai trò quan nguyện ở các cấp, theo chúng tôi, người trọng trong sự thành công của chương cán bộ phụ trách tổ chức hoạt động tình trình.Với ưu điểm nắm rõ địa bàn, nắm các nguyện phải có những tiêu chuẩn sau: nội dung mà địa phương đã đề xuất lên - Nhiệt tình, tâm huyết, tự nguyện tham gia Thành Đoàn sẽ giúp cho trí thức trẻ sớm các công tác tình nguyện. thích nghi với điều kiện mới, thuận lợi - Có khả năng nhạy bén, phát hiện những trong các hoạt động tiếp theo. Việc huy vấn đề thời sự cấp bách, những việc mới, động sự tham gia của thanh niên địa việc khó để đề xuất hoạt động thu hút sự phương cũng thông qua những cán bộ tham gia của thanh niên và lực lượng trí chuyên trách tại từng địa bàn cụ thể. Thực thức trẻ. tế đã cho thấy ở đâu cán bộ tại địa phương, - Có uy tín đối với thanh niên và có khả trực tiếp là cán bộ đoàn hoạt động càng năng phối hợp với các ban ngành đoàn thể tích cực thì thu hút được sự tham gia của để xác lập cơ chế phối hợp liên ngành và đông đảo thanh niên địa phương. Tuy huy động nguồn lực cho hoạt động. 22
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (1), 2019 - Có điều kiện và sức khỏe để cùng “đồng nguyện viên. Đây cũng là điều dễ hiểu bởi lẽ cam, cộng khổ” với người dân. ai trong chúng ta cũng đều muốn công sức, của cải và tình yêu thương của mình được đặt KẾT LUẬN đúng nơi, đúng chỗ chứ không đơn thuần là Hoạt động tình nguyện là một phần quan việc chạy theo thành tích, làm đẹp hồ sơ cá trọng trong cuộc sống hiện đại ngày nay. nhân hay tệ hơn nữa là trục lợi cá nhân. Trên Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển hết, hoạt động tình nguyện phải xuất phát từ và con người ngày một thay đổi lối sống cái tâm thật sự của các bên tham gia. theo chiều hướng lý tính thì các hoạt động Ba là, các yếu tố cơ hội và thuận lợi luôn tình nguyện thực sự là một trong những nét song hành với những khó khăn trở ngại đặc biệt để duy trì và tiếp nối tính nhân văn trong quá trình thực hiện các hoạt động vốn là một nét đẹp truyền thống của dân tình nguyện của trí thức trẻ. Các cơ chế tộc. Ở đó chúng ta tìm thấy được tình chính sách hiện nay đã thay đổi rất nhiều người, sự yêu thương, giúp đỡ và chung theo chiều hướng ủng hộ và thúc đẩy sự tay chia sẻ những khó khăn, hoạn nạn và phát triển của các hoạt động tình nguyện. cùng nhau làm nên những điều tốt đẹp hơn. Tuy nhiên vẫn tồn tại ở đâu đó những vấn Toàn bộ nội dung của công trình nghiên đề liên quan đến các thủ tục pháp lý, chính cứu như một bức tranh đa màu sắc về các sách bảo trợ và khả năng duy trì kết quả hoạt động tình nguyện của tầng lớp những của các chương trình. con người trẻ, những con người dám tiên Bốn là, về các nguồn lực tham gia tổ chức phong, dám hi sinh lợi ích của cá nhân cho và thực hiện các hoạt động đã có nhiều cộng đồng, cho xã hội. Dựa trên phân tích chuyển biến theo chiều hướng tích cực cả đã nêu, chúng tôi đưa ra một số kết luận về con người và tiềm lực tài chính. Số như sau: lượng tình nguyện viên của các chương Một là, các hoạt động tình nguyện hiện nay trình ngày một tăng cả về quy mô và chất dù là trên địa bàn TP.HCM hay các tỉnh lượng đội ngũ. Các nhà tài trợ và nhà hảo thành trong cả nước thì cũng đều được tổ tâm cùng chung tay tham gia vào các chức dưới hai hình thức tạm gọi là chính thức chương trình ngày một nhiều hơn đã góp và phi chính thức. Một bên do các tổ chức phần tạo nền tảng cho sự phát triển bền Nhà nước thực hiện và một bên do các tổ vững của các hoạt động tình nguyện theo chức tư nhân, nhóm, cá nhân trong và ngoài thời gian. Tuy nhiên, nguồn lực tài chính nước thực hiện. Cả hai hình thức này cho đến vẫn chưa thể san sẻ đủ đối với những vấn hiện nay vẫn đang cùng tồn tại, song hành và đề của xã hội đang ngày càng tăng lên, bổ trợ cho nhau. những trường hợp khó khăn ngày một Hai là, sự tham gia của đội ngũ tri thức trẻ đối nhiều hơn. Đó là còn chưa kể đến một bộ với các hoạt động tình nguyện được chi phối phận người trẻ nhưng suy nghĩ tiêu cực, chủ yếu bởi các yếu tố về nội và ý nghĩa của không tham gia và đả kích về ý nghĩa thiết chương trình. Ngoài ra, một số yếu tố khác thực của các chương trình tình nguyện có tác động đến khả năng và động lực tham hoặc tham gia với một tâm thế hời hợt, gia của tình nguyện viên là hình thức tổ chức, hình thức, trục lợi cá nhân. đơn vị chủ trì, địa điểm thực hiện và thời gian Dựa trên cơ sở của những vấn đề lý luận và diễn ra chương trình. Theo kết quả nghiên thực trạng hiện nay đã được khắc họa rõ nét cứu, những chương trình, hoạt động được tổ qua nội dung nghiên cứu. Đề tài cũng đã đề chức một cách bài bản, khoa học, với kế xuất được những giải pháp và khuyến nghị hoạch chi tiết từ khâu lên ý tưởng, chuẩn bị, mang tính chất gợi mở nhằm nâng cao hiệu thực hiện cho đến việc duy trì kết quả một quả các hoạt động tình nguyện trong thời cách rõ ràng sẽ nhận được sự ủng hộ, hưởng gian sắp tới. Theo đó, giải pháp chính sẽ tập ứng và nhiệt tình tham gia của đông đảo tình trung ở việc tạo lập một website để cải thiện 23
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (1), 2019 hiệu quả của những cơ chế và chính sách từ vững, tổ chức chủ quản cần chú trọng công phía các cơ quan nhà nước. Nâng cao năng tác thường xuyên bồi dưỡng và phát triển lực và hiệu quả của các chương trình tình nguồn nhân lực. Các tổ chức tình nguyện nguyện cả về mặt nội dung và hình thức tổ cần tiến hành các khóa tập huấn công tác chức. Tạo ra được kênh thông tin để kết nối và kỹ năng xây dựng chương trình cho các tổ chức và cá nhân hoạt động tình những người phụ trách và tổ chức các hoạt nguyện. Hình thành phương thức gây quỹ động tình nguyện. Các hoạt động tập huấn cho các hoạt động tình nguyện dựa trên nội bộ này đảm bảo tính thống nhất về chất nguyên tắc công khai, minh bạch, dễ dàng, lượng của các chương trình tình nguyện, chủ động và đôi bên cùng có lợi. Hi vọng hạn chế tình trạng thiếu hụt nhân lực có rằng, kết quả của nghiên cứu này sẽ góp một tính kế thừa, gây tổn hại đến chất lượng và phần nhỏ vào việc vẽ tiếp những nét đẹp uy tín của chương trình và của tổ chức. trong bức tranh về hoạt động tình nguyện của Thứ ba, các tổ chức tình nguyện cần chú TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung, nơi trọng vấn đề đa dạng hóa phương thức và mà chúng ta lưu giữ và chia sẻ tình người cho cơ chế tổ chức. Rõ ràng, các tổ chức tình nhau. nguyện nếu không có phương thức tổ chức Một số khuyến nghị phù hợp, đa dạng và thu hút sẽ không thể Thứ nhất, sau mỗi hoạt động hoặc chương huy động được đông đảo thanh niên và trí trình tình nguyện, những người tổ chức thức trẻ tham gia vào các hoạt động tình cần thường xuyên ghi nhận ý kiến đóng nguyện dù cho nội dung của các chương góp và thực hiện công tác báo cáo tổng kết trình này được cải tiến, đổi mới. Đặc biệt, định kỳ. Các đơn vị tổ chức cần khuyến trong trường hợp chưa tìm được những nội khích tình nguyện viên góp ý thẳng thắng, dung hay ý tưởng mới cho hoạt động tình qua đó những người tổ chức có thể đánh nguyện, các tổ chức chủ quản hoàn toàn có giá được một cách sát thực ưu, khuyết thể tiếp tục với những nội dung cũ nhưng điểm của chương trình. Trên cơ sở này, bằng những phương thức tổ chức mới những người tổ chức tiến hành ghi nhận, quyết liệt hơn với quy mô nhân lực và thời tiếp thu các đóng góp mang tính xây dựng gian được mở rộng. Bên cạnh đó, các tổ và thực hiện báo cáo tổng kết định kỳ. Việc chức tình nguyện cần xây dựng cơ chế thường xuyên ghi nhận những đóng góp phối hợp chặt chẽ với các ngành, đơn vị và của tình nguyện viên và trí thức trẻ về các chính quyền địa phương trong tổ chức thực phương diện khác nhau của chương trình hiện các chương trình và công trình cộng là động lực nâng cao chất lượng và thúc đồng. Công tác này nếu thực hiện tốt sẽ đẩy sự phát triển của các hoạt động tình mang lại những sự hỗ trợ về vật lực, nhân nguyện. Hoạt động đánh giá, kiểm soát lực quan trọng cho các tổ chức tình nguyện chất lượng nếu được tiến hành một cách vì nhìn chung, mọi hoạt động của phong hiệu quả sẽ là cơ sở để đơn vị tổ chức bổ trào tình nguyện đều có mối liên hệ chặt sung, điều chỉnh kế hoạch xây dựng nội chẽ với lĩnh vực quản lý của các ban, dung và phương thức hoạt động hiệu quả ngành liên quan. Mặt khác, các hoạt động hơn trong các hoạt động tình nguyện tiếp tình nguyện ở bất kỳ địa phương nào nếu theo. Tuy nhiên, hiện nay, công tác đánh nhận được sự ủng hộ của chính quyền sở giá, góp ý sau chương trình còn mang nặng tại, đều có thể nâng cao khả năng thu hút tính hình thức, thậm chí được tiến hành sự tham gia của thanh niên. qua loa, kém hiệu quả cũng như vẫn chưa Lời cảm ơn: Đề tài được thực hiện từ có cơ sở để đánh giá, so sánh chất lượng chương trình Vườn ươm Khoa học thanh của các hoạt động với nhau. niên thuộc Quỹ Phát triển Khoa học và Thứ hai, để nâng cao chất lượng của các Công nghệ Việt Á. Nhóm nghiên cứu xin chương trình tình nguyện một cách bền chân thành cảm ơn Công ty Cổ phần Công 24
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (1), 2019 nghệ Việt Á đã tài trợ kinh phí và hỗ trợ cho nhóm nghiên cứu thực hiện đề tài này. TÀI LIỆU THAM KHẢO CLAUDE LAVI - STRAUSS (1997). Nhân loại học cấu trúc, trong Boris Lojkine và Benoit de Treglode, một số vấn đề về xã hội học và nhân loại học. NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội. ĐINH HỒNG HẢI (2014). Nghiên cứu biểu tượng một số hướng tiếp cận lý thuyết. NXB Thế Giới, Hà Nội. LẠI HỒNG VY (2013). Hoạt động tình nguyện - Một phương thức hòa nhập xã hội ở Úc và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐHQG TP.HCM. NGUYỄN TRUNG CƯỜNG, LÂM THỊ HẢI UYÊN (2010). Giải pháp nâng cao hiệu quả chiến dịch tình nguyện Mùa hè xanh do Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức, Trường Đại học An ninh Nhân dân. NGUYỄN THỊ BÍCH ĐIỂM (2002). Chính sách cho lực lượng thanh niên tình nguyện tập trung - Thực trạng và giải pháp. Đề tài cấp Viện nghiên cứu thanh niên, Hà Nội. NGUYỄN THỊ TUYẾT (2012). Tìm hiểu tác động của hoạt động tình nguyện đối với sự phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam, Học viện Báo chí và Tuyên truyền. PHẠM TẤT DONG (1982). Trí thức Việt Nam thực tiễn và triển vọng. NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. TRUNG ƯƠNG ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH, HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN (2013). Tác động của hoạt động tình nguyện đến sự phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam, Hà Nội. VIỆN NGÔN NGỮ HỌC (1998). Từ điển Tiếng Việt. NXB Đà Nẵng, Trung tâm từ điển học Hà Nội. 25
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học