Hòa thượng Thích Đức Nhuận và một thế hệ danh tăng của Phật giáo Việt Nam thế kỷ XX

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑  




NGUYӈN THÀNH NAM(*)

HÒA THѬӦNG THÍCH ĈӬC NHUҰN
VÀ MӜT THӂ Hӊ DANH TĂNG
CӪA PHҰT GIÁO VIӊT NAMTHӂ KӸ XX
Tóm tҳt: Bài vi͇t này ÿ͉ c̵p ÿ͇n Hòa th˱ͫng Thích Ĉͱc Nhu̵n, Ĉ͏
nh̭t Pháp chͯ Giáo h͡i Ph̵t giáo Vi͏t Nam và nhͷng b̵c danh tăng
cùng trang lͱa vͣi Ngài. Qua ÿây, tác gi̫ bài vi͇t mong mu͙n th͇
h͏ tăng sƭ Vi͏t Nam hôm nay h͕c thêm ÿ˱ͫc ͧ th͇ h͏ vàng cͯa
Ph̵t giáo Vi͏t Nam th͇ kͽ XX nhͷng ÿi͉u còn ch˱a v˱˯n tͣi, ÿ͋
làm hành trang cho h͕ mang theo trên ÿ˱ͥng ho̹ng pháp lͫi sinh.
Tӯ khóa: Ĉ͏ nh̭t Pháp chͯ, Hòa th˱ͫng Thích Ĉͱc Nhu̵n, Ph̵t
giáo Vi͏t Nam, Giáo h͡i Ph̵t giáo Vi͏t Nam, danh tăng Vi͏t Nam
th͇ kͽ XX.
Ĉúng hѫn phҧi gӑi hӑ là “thӃ hӋ vàng” cӫa Phұt giáo ViӋt Nam thӃ kӹ
XX, mӝt thӃ kӹ ÿҫy thăng trҫm, biӃn ÿӝng cӫa lӏch sӱ ViӋt Nam và cӫa
Phұt giáo ViӋt Nam. Ĉҩt nѭӟc ViӋt Nam trҧi qua hai lҫn ÿӝc lұp thӕng
nhҩt vào năm 1945 và năm 1975, thì Phұt giáo ViӋt Nam cNJng trҧi qua
hai lҫn hӧp nhҩt vào năm 1951 và năm 1981. Trong cҧ hai lҫn ҩy, Hòa
thѭӧng Thích Ĉӭc Nhuұn vӯa là ngѭӡi trong cuӝc, vӯa là tác nhân tҥo ra
lӏch sӱ Phұt giáo thành tӵu sau cùng, vӟi sӵ suy tôn Ngài lên ngôi vӏ Pháp
chӫ Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam năm 1981.
Ĉã 20 năm trôi qua tӯ khi Hòa thѭӧng Thích Ĉӭc Nhuұn viên tӏch,
ÿây là thӡi ÿiӇm ÿúc kӃt lҥi mӝt cuӝc ÿӡi, mӝt sӵ nghiӋp ÿiӇn hình cho
mӝt thӃ hӋ vàng Phұt giáo ViӋt Nam mӝt thuӣ. ThӃ hӋ ҩy ÿӇ lҥi cho hұu
hӑc kӃ thӯa tұp tӉnh noi theo nhѭng khó có thӇ bҵng ÿѭӧc tiӅn nhân. Ĉó
là hai chӳ ĈҤO và ĈӬC.
Chính mӝt lòng vì ÿҥo không nghiêng ngҧ trѭӟc bao sóng gió cӫa lӏch
sӱ, cӫa hoàn cҧnh, Ngài là trӑn vҽn mà Bҳc - Trung - Nam ÿӅu tӵ hào là
Phұt giáo ViӋt Nam. Chính vì mӝt ÿӭc ÿӝ cao vӡi, nên hàng xuҩt gia và
tҥi gia quy ngѭӥng, xã hӝi ÿӗng tình khi suy tôn Ngài lên ngôi vӏ Pháp
chӫ Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam.
*

Thѭӧng tӑa, TiӃn sƭ Thích Ĉӗng Bәn, ViӋn Nghiên cӭu Phұt hӑc ViӋt Nam.

1JX\ʂQ 7KjQK 1DP +Rj 7KɉͣQJ 7KtFK ĈͩF 1KXɪQ«



ĈiӅu chúng tôi muӕn nhҳc ÿӃn ӣ ÿây, Ngài là ngôi vӏ tiêu biӇu, nhѭng
hình thành nên lӏch sӱ rӵc rӥ ÿó là cҧ mӝt thӃ hӋ ÿӗng trang lӭa, ÿӗng lý
tѭӣng, ÿӗng tài năng ÿӭc ÿӝ, mӛi vӏ mӝt hҥnh nguyӋn khác nhau ÿӇ làm
nên trang sӱ vàng ҩy.
Sѭu tұp trong bӝ sách Danh tăng Vi͏t Nam th͇ kͽ XX, tұp I và tұp II(1),
mӝt thұp kӹ trѭӟc sau vӟi Ngài, chúng tôi thҩy có các vӏ ÿӗng hành nhѭ sau:
NӃu nhìn vӅ thұp kӹ nhӳng vӏ có năm sinh trѭӟc sau 5 năm vӟi Hòa thѭӧng
Thích Ĉӭc Nhuұn (giai ÿoҥn 1892 - 1902), có cҧ thҧy 33 vӏ (xem Phͭ lͭc).
Chӑn thӡi ÿiӇm gҫn nhҩt trѭӟc và sau mӝt năm sinh (giai ÿoҥn 1896 1898), Ngài có nhӳng pháp lӳ ÿӗng hành sau:
•

TTĈ. THÍCH THIӊN LAI (1896)

NAM

•

HT. TĂNG SANH (1897)

KHMER

•

HT. QUҦNG ĈӬC (1897)

TRUNG

•

HT. ĈҤI TRÍ (1897)

TRUNG

•

HT. THIӊN LUҰT (1898)

NAM TÔNG

NӃu nhìn vӅ nhӳng vӏ thө ÿҥi giӟi vӟi Ngài có niên ÿҥi trѭӟc sau 10
năm (giai ÿoҥn 1912 - 1922), có cҧ thҧy 15 vӏ (xem Phͭ lͭc).
NӃu nhìn vӅ nhӳng vӏ viên tӏch cùng vӟi Ngài trѭӟc sau 10 năm (giai
ÿoҥn 1988 - 1998) cҧ thҧy là 48 vӏ (xem Phͭ lͭc).
Chӑn thӡi ÿiӇm trѭӟc sau ba năm viên tӏch (giai ÿoҥn 1992 - 1994),
Ngài có nhӳng pháp lӳ ÿӗng hành sau:
•

HT. DANH DINL (1992)

KHMER

•

HT. THIӊN CHѪN (1992)

NAM

•

HT. HOҴNG ĈӬC (1992)

NAM

•

HT. ĈÔN HҰU (1992)

TRUNG

•

HT. MҰT HIӆN (1992)

TRUNG

•

HT. THIӄN TÂM (1992)

NAM

•

HT. NHӴT MINH (1993)

NAM

•

HT. CHÂN THѬӠNG (1993)

BҲC

•

HT. PHÁP MINH (1993)

NAM TÔNG

•

HT. THIӊN THҲNG (1993)

TRUNG

•

HT. HUYӄN ĈҤT (1994)

TRUNG

19

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   



•

HT. PHÁP LAN (1994)

TRUNG

•

HT. THANH THUYӄN (1994)

HOA TÔNG

•

HT. PHѬӞC NINH (1994)

TRUNG

• HT. BӰU NGӐC (1994)
NAM
Gҫn hѫn nӳa, chӑn thӡi ÿiӇm cùng năm sinh, năm thө ÿҥi giӟi và năm
viên tӏch, Ngài có nhӳng pháp lӳ ÿӗng hành sau:
Năm sinh:
•

HT. TĂNG SANH (1897)

KHMER

•

HT. QUҦNG ĈӬC (1897)

TRUNG

• HT. ĈҤI TRÍ (1897)
Năm thө ÿҥi giӟi:
•

TRUNG

HT. PHÁP HҦI (1917)

NAM

• HT. QUҦNG ĈӬC (1917)
Năm viên tӏch:

TRUNG

•

HT. NHӴT MINH (1993)

NAM

•

HT. CHÂN THѬӠNG (1993)

BҲC

•

HT. PHÁP MINH (1993)

NAM TÔNG

•

HT. THIӊN THҲNG (1993)

NAM TÔNG

Ngoài nhӳng vӏ tăng sƭ mà con sӕ ghi mӕc thӡi gian thӵc tҥi ÿӗng hành vӟi
Hòa thѭӧng Thích Ĉӭc Nhuұn ÿã kӇ trên ÿây, sӵ nghiӋp lӟn nhҩt cӫa thӃ hӋ
vàng Phұt giáo ViӋt Nam thӃ kӹ XX này không chӍ căn cӭ trên thӡi gian cө thӇ
ҩy, mà còn có nhӳng vӏ không ÿӗng hành vӅ thӡi gian, nhѭng lҥi ÿӗng
hành vӅ không gian vӟi sӵ nghiӋp cӫa Ngài trong hai phҥm trù ĈҤO và
ĈӬC. Ӣ phҥm trù này, chúng tôi xin ÿѭӧc tôn vinh nhӳng bұc danh tăng
ÿã có hoàn cҧnh tѭѫng ÿӗng trên chһng ÿѭӡng lӏch sӱ vӟi Ngài.
- Ӣ phҥm trù vӅ ĈҤO, là nói ÿӃn nhӳng vӏ tăng sƭ có sӵ nghiӋp vì Ĉҥo
pháp và Dân tӝc, dҩn thân trӑn ÿӡi cho thành tӵu cӫa Giáo hӝi Phұt giáo
ViӋt Nam. Mӛi miӅn ÿҩt nѭӟc, xin ÿѭӧc cӱ hai vӏ tiêu biӇu sau:
•

HT. TRÍ ĈӜ (1894 - 1979)

BҲC

•

HT. THӂ LONG (1909 - 1985)

BҲC

•

HT. TRÍ THӪ (1909 - 1994)

TRUNG

•

HT. HѬNG TӮ (1911 - 1991)

TRUNG

20

1JX\ʂQ 7KjQK 1DP +Rj 7KɉͣQJ 7KtFK ĈͩF 1KXɪQ«

•

HT. MINH NGUYӊT (1907 - 1985)

NAM

•

HT. THIӊN HÀO (1911 - 1997)



NAM

- Ӣ phҥm trù vӅ ĈӬC, là nói ÿӃn nhӳng vӏ tăng sƭ có phong cách và ÿҥo
hҥnh cao vӡi, uy tín lan tӓa khiӃn mӑi giӟi trong và ngoài Phұt giáo ÿӅu kính
mӃn quy ngѭӥng. Mӛi miӅn ÿҩt nѭӟc, xin ÿѭӧc cӱ hai vӏ tiêu biӇu sau:
•

HT. TӔ LIÊN (1903 - 1977)

BҲC

•

HT. TRÍ HҦI (1906 - 1979)

BҲC

•

HT. ĈÔN HҰU (1905 - 1992)

TRUNG

•

HT. QUҦNG ĈӬC (1897 - 1963)

TRUNG

•

HT. THIӊN HÒA (1907 - 1978)

NAM

• HT. HÀNH TRӨ (1904 - 1984)
NAM
Ngoài nhӳng bұc danh tăng kӇ trên, ngang cùng thӃ hӋ vӟi Hòa
thѭӧng Thích Ĉӭc Nhuұn vүn còn rҩt nhiӅu vӏ tăng sƭ ÿҥo cao ÿӭc trӑng
âm thҫm cùng Ngài hӧp thành thӃ hӋ vàng góp phҫn tҥo nên lӏch sӱ Phұt
giáo ViӋt Nam ngày nay. Hӑ không muӕn ÿӇ lҥi dҩu vӃt gì cho hұu thӃ
biӃt ÿӃn. Ĉӕi vӟi các vӏ ҩy, cuӝc ÿӡi và sӵ ÿӃn ÿi thanh thoát nhҽ nhàng,
không vѭӟng bұn nhѭ mӝt cuӝc dҥo chѫi trong cõi Sa Bà này vұy.
Riêng Hòa thѭӧng ĈӋ nhҩt Pháp chӫ là bұc cao tăng tiêu biӇu cho
phҥm trù ĈӬC, nên xin ÿѭӧc tôn Ngài ÿiӇn hình ÿҥi diӋn cho thӃ hӋ danh
tăng ÿӭc hҥnh khҧ kính trong thӃ kӹ XX. Chúng tôi mong muӕn thӃ hӋ
tăng sƭ ViӋt Nam ÿӡi này ÿӡi sau sӁ noi tҩm gѭѫng cӫa Ngài, lҩy ÿӭc ÿӝ
và giӟi hҥnh làm câu trau mình, nhѭ câu nói bҩt hӫ cӫa Hòa thѭӧng Thích
Thanh KiӇm khi còn sinh tiӅn viӃt lӡi tӵa cho bӝ sách Danh tăng Vi͏t
Nam th͇ kͽ XX: “Danh tăng thì có nhiӅu, nhѭng là mӝt bұc cao tăng thì
chѭa ai dám sánh ví, vì ÿҥo hҥnh nhӳng vӏ ҩy mӟi là năng lӵc nӕi truyӅn
mҥng mҥch Phұt pháp cho muôn ÿӡi sau”.
Ӣ mӝt sӵ so sánh khác, thӃ hӋ tăng sƭ ViӋt Nam hiӋn nay khác vӟi thӃ
hӋ vàng trѭӟc ÿây nhѭ thӃ nào? Ôn cӕ tri tân là mӝt viӋc rҩt cҫn thiӃt ÿӇ
tăng sƭ ViӋt Nam nhұn diӋn lҥi chính mình trong hôm nay, tӯ ÿó ÿӏnh
hѭӟng ÿúng hѫn cho thӃ hӋ nӕi truyӅn mҥng mҥch chính pháp ngày mai.
Khi chúng tôi còn là hӑc trò cӫa Hòa thѭӧng Thích TuӋ Ĉăng dҥy vӅ
Nho hӑc, Hòa thѭӧng Thích Bình Minh dҥy vӅ Luұt hӑc ӣ MiӅn Nam,
trong lúc giҧng bài, các vӏ rҩt hay ca ngӧi công hҥnh cӫa Hòa thѭӧng
Thích Ĉӭc Nhuұn. Rӗi ÿӃn lúc Hòa thѭӧng ĈӋ nhҩt Pháp chӫ vào thăm

21

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   



MiӅn Nam lҫn ÿҫu tiên, Hòa thѭӧng Thích TuӋ Ĉăng ÿã ÿӃn kính lӉ và
cung thӍnh Ngài truyӅn trao giӟi Bӗ tát tҥi Tә ÿình Vƭnh Nghiêm, Thành
phӕ Hӗ Chí Minh.
Tӯ nhân duyên ÿó, năm 1982, sau Ĉҥi hӝi Thành lұp Giáo hӝi Phұt
giáo ViӋt Nam, lҫn ÿҫu tiên chúng tôi tә chӭc ÿoàn hành hѭѫng ra chiêm
bái ÿҩt Bҳc, mөc tiêu chính là mong ÿѭӧc ÿӃn kính lӉ và vҩn an Hòa
thѭӧng ĈӋ nhҩt Pháp chӫ, mӝt bұc trѭӣng thѭӧng ÿҥo cao ÿӭc trӑng mà
chúng tôi hҵng ѭӟc có ngày ÿѭӧc tұn mҳt chiêm ngѭӥng cho thӓa lòng
lӟp hұu sinh hұu hӑc, nhӳng mong theo nѭѫng nhӡ ÿӭc ÿӝ cӫa Ngài mà
tiӃn tu hӑc hӓi, ÿӇ thuұn duyên tiӃp nӕi sӵ nghiӋp truyӅn ÿăng chính
pháp. Và chúng tôi ÿã thӓa lòng ѭӟc nguyӋn, trӣ vӅ Nam trong tâm trҥng
hoan hӹ, tinh tiӃn phát tâm dNJng mãnh hiӃn trӑn ÿӡi mình cҫu gһt hái
ÿѭӧc mӝt phҫn nhӓ cӫa Ngài. Nhӳng tҩm ҧnh gһp Ngài ngày nào, hӉ cӭ
nhìn vào là nhѭ thҩy năng lӵc ĈҤO và ĈӬC cӫa Ngài luôn toát lên ÿâu
ÿây ÿӇ sách tҩn mình.
Tôn vinh Ngài ÿӇ xét lҥi mình. ThӃ hӋ tăng sƭ ViӋt Nam ngày nay ÿã
hӑc hӓi, kӃ thӯa ӣ thӃ hӋ vàng ҩy ÿѭӧc bao nhiêu và ÿѭӧc nhӳng gì? Tӵ
ngүm lҥi mình và các pháp lӳ cùng trang lӭa, rӗi nhìn vӅ ĈӋ nhҩt Pháp
chӫ và các vӏ tiӅn bӕi danh tăng, chúng tôi tҥm ÿѭa ra nhұn xét dѭӟi ÿây:
Bҧng so sánh 8 ÿһc ÿiӇm cӫa thӃ hӋ tăng sƭ ViӋt Nam xѭa và nay:
Xѭa
Nay
- Hҥnh tu xuҩt thӃ

- Xu hѭӟng nhұp thӃ

- Chuyên vӅ tu ĈӬC

- Chuyên vӅ tu TRÍ

- TÀI năng là quan trӑng
- Chuyên sâu nӝi ÿiӇn

- DANH tiӃng là quan trӑng
- Hӑc rӝng ngoҥi ÿiӇn

- Uyên thâm Nho hӑc

- BiӃt nhiӅu sinh ngӳ

- Trì tөng kinh ÿiӇn nhiӅu

- Nghi lӉ cúng bái nhiӅu

- Ít chú trӑng vұt chҩt
- Chú trӑng giáo pháp

- Vұt chҩt là phѭѫng tiӋn
- Chú trӑng chùa cҧnh

So sánh khұp khiӉng nêu trên cNJng là phҫn kӃt thúc ÿӇ ngӓ cӫa bài
viӃt này. Mӛi tăng sƭ ViӋt Nam hôm nay tӵ biӃt sӁ làm gì và ÿang ÿӭng ӣ
ÿâu trong nhӳng ÿһc ÿiӇm cӫa bҧng so sánh nêu trên. Hy vӑng rҵng, vӟi
ÿiӇm tӵa là các vӏ danh tăng cӫa thӃ hӋ vàng, tiêu biӇu là Hòa thѭӧng ĈӋ
nhҩt Pháp chӫ Giáo hӝi Phұt giáo ViӋt Nam, tăng sƭ hôm nay sӁ cӕ gҳng
hoàn thành nhӳng tâm nguyӋn mà Ngài mong mӓi ӣ thӃ hӋ kӃ tiӃp. /.

22