Xem mẫu
- Giải thưởng Sinh viên Nghiên cứu khoa học Euréka lần XIX năm 2017 Kỷ yếu khoa học HÌNH TƯỢNG NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG TRANH CỔ ĐỘNG VIỆT NAM ĐỀ TÀI LAO ĐỘNG SẢN XUẤT TỪ 1945 ĐẾN 1986 Lê Hoa* Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam * Tác giả liên lạc: thanhhoa158169@gmail.com TÓM TẮT Tranh cổ động có ý nghĩa quan trọng đối với việc tuyên truyền những chủ trương, chính sách của Đảng Cộng Sản Việt Nam đến toàn thể quần chúng nhân dân, đặc biệt là trong giai đoạn trường kì kháng chiến chống xâm lược của dân tộc. Trong nghiên cứu này, tác giả đã phân tích để thấy được giá trị và vai trò của hình tượng người phụ nữ trong tranh cổ động đề tài lao động sản xuất của Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1986 bằng ngôn ngữ của nghệ thuật tạo hình. Qua đó thấy được vai trò cổ động hiệu quả, mạnh mẽ của người phụ nữ trong lao động sản xuất đối với công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước ta. Hình tượng người phụ nữ trong tranh cổ động phản ánh lao động sản xuất từ 1945 đến 1986 như một thứ vũ khí sắc bén, mang lại sức mạnh tinh thần, khích lệ toàn dân đoàn kết đấu tranh chống giặc ngoại xâm, xây dựng đất nước. Đồng thời, các tác phẩm cũng lột tả được vẻ đẹp lý tưởng của người phụ nữ Việt Nam trong hoạt động lao động sản xuất với tinh thần ba đảm đang. Từ khóa: Người phụ nữ Việt Nam, tranh cổ động, lao động sản xuất. WOMAN’S ICONT IN VIETNAMESE PROPAGANDE ART IN PRODUCTION LABOR TOPIC FROM 1945 TO 1986 Le Hoa* Viet Nam University of Fine Art *Corresponding authour: thanhhoa158169@gmail.com ABSTRACT Propaganda Art has an outstanding position in propagandizing the guidelines and policies of the Communist Party of Vietnam to the people in the resistance wars. In this research, the author evaluates the role of the woman image in labor-motivated theme from 1945-1986 by the language of visual art. Through the analysis of the propaganda works in the topic of labor production we can see the role of women’s importance in labor production for the protection and construction of our country. The icon of a woman in the propaganda paintings from 1945 to 1986 was considered as a powerful spiritual weapon in encouraging people's spirit to unite against foreign invaders, strengthen and promote the vitality of the production. At the same time, they describe the ideal beauty of Vietnamese women in labor production with the spirit of Perfection. Keywords: Vietnamese woman, propaganda art. TỒNG QUAN các giai đoạn kháng chiến nước ta, người Sau cách mạng tháng 8 thành công, nước ta phụ nữ là lực lượng nòng cốt trong mọi hoạt phải đối mặt với tình trạng kinh tế kiệt quệ, động lao động sản xuất của đất nước. Ở họ vấn đề thiên tai và nạn đói, nạn dốt khắp nơi. không chỉ là những chiến sĩ cách mạng trên Lúc này, Đảng và nhà nước đã đưa ra nhiều chiến trường, mà còn là hậu phương vững chỉ đạo đến nhân dân nhằm củng cố chính chắc, vừa chăm lo công việc đồng áng, vừa quyền mới, đưa đất nước đi lên. Với tình thế tham gia phát triển đất nước, nuôi dạy con cấp bách của thời đại, tranh cổ động Việt khôn lớn, ứng với 8 chữ vàng Bác Hồ trao Nam ra đời hỗ trợ đắc lực trong tuyên tặng “anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm truyền chính sách của Đảng đến toàn dân đang”. Tất cả được nêu bật qua hình tượng bởi tính chất thời sự, dễ hiểu đã góp phần người phụ nữ trong tranh cổ động đề tài lao không nhỏ cho thắng lợi của dân tộc. Qua động sản xuất từ 1945-1986. Mục tiêu của 589
- Giải thưởng Sinh viên Nghiên cứu khoa học Euréka lần XIX năm 2017 Kỷ yếu khoa học đề tài là nghiên cứu tạo hình hình tượng động về đề tài lao động sản xuất ở nhiều góc người phụ nữ trong tranh cổ động về đề tài độ, đề tài sử dụng phương pháp phân tích so lao động sản xuất từ 1945 đến 1986. Từ đó sánh để làm nổi bật đặc điểm hình tượng cũng làm rõ hơn quan niệm về người phụ nữ người phụ nữ Việt Nam trong tranh cổ động Việt Nam thông qua ngôn ngữ nghệ thuật từ đó thấy được hiệu quả về mặt nghệ thuật mang nhiều tính biểu trưng của tranh cổ cũng như tính thời sự, nội dung cần được động giai đoạn 1945 -1986. Bên cạnh đó, tuyên truyền, cổ vũ trong các tác phẩm. thông qua hình thức biểu đạt, ngôn ngữ tạo Ngoài ra, sử dụng phương pháp mỹ thuật học hình sẽ thấy được giá trị thẩm mỹ của hình nghiên cứu các ngôn ngữ tạo hình từ bố cục, tượng người phụ nữ trong tranh cổ động đề đường nét, hình khối, không gian, màu sắc tài lao động sản xuất. Kết quả của đề tài có để làm rõ giá trị nghệ thuật của hình tượng thể làm tài liệu tham khảo cho mọi người người phụ nữ về đề tài lao động sản xuất tìm hiểu về tranh cổ động và hình tượng của trong thể loại tranh cổ động . người phụ nữ Việt Nam trong vai trò lao Qua các phân tích, nhận định đánh giá về động sản xuất. hình tượng người phụ nữ trong tranh cổ động đề tài lao động sản xuất từ 1945 đến VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP 1986, cuối cùng hệ thống lại toàn bộ và lập Để nghiên cứu tạo hình “Hình tượng người bảng biểu làm rõ các đặc điểm của từng đề phụ nữ trong tranh cổ động về đề tài lao động tài biểu hiện. sản xuất từ 1945 - 1986”, đề tài đã sử dụng những phương pháp sau: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Nghiên cứu bắt đầu bằng việc thu thập Thông qua sự biểu hiện hình tượng người thông tin, cơ sở lý thuyết và nội dung liên phụ nữ trong tranh cổ động đề tài lao động quan đến hình tượng người phụ nữ trong sản xuất đã thể hiện một dòng chảy nghệ tranh cổ động đề tài lao động sản xuất từ thuật hiện thực của Việt Nam và sự kế thừa 1945-1986. Tìm đọc, thống kê các nghiên các yếu tố tạo hình dân gian, phát triển yếu tố cứu trước có yếu tố liên quan đến đề tài như tạo hình chuẩn mực phương Tây (Hình 1). sách, báo chí, mạng xã hội, tập san và những Hoàn thiện hình tượng lý tưởng, cao đẹp của phương tiện thông tin khác... sau đó tổng kết người phụ nữ trong tranh cổ động đề tài lao thu thập được thông tin từ các nguồn rồi quy động sản xuất. Hình tượng người phụ nữ nạp phân tích và hệ thống lại để tìm nét tiêu trong tranh cổ động đề tài lao động sản xuất biểu hình tượng người phụ nữ trong lao chính là đại diện cho một hiện tượng, một động sản xuất. Để thấy rõ những biểu hiện tinh thần, một sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của của hình tượng người phụ nữ trong tranh cổ con người Việt Nam. Hình 1. Minh Phương,“Lúa tốt, lợn béo, gà đàn góp phần thắng Mỹ cả làng ấm no”, 1970 590
- Giải thưởng Sinh viên Nghiên cứu khoa học Euréka lần XIX năm 2017 Kỷ yếu khoa học Trong những năm từ 1945 đến 1986, ở mỗi người phụ nữ trong tranh cổ động đề tài lao thời kì, bối cảnh chính trị nước ta luôn thay động sản xuất, đề tài sẽ tập trung nghiên cứu đổi. Qua các giai đoạn lịch sử của dân tộc, vào đặc điểm ngôn ngữ tạo hình của hình hình tượng của người phụ nữ trong tranh cổ tượng này tranh ở ba mảng đề tài là lao động động đề tài lao động sản xuất đã được khắc sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và khoa họa với nhiều vai trò và đặc điểm khác nhau. học kĩ thuật. Để hiểu rõ hơn về sự biểu hiện hình tượng Bảng 1. Thống kê đặc điểm hình tượng người phụ nữ trong tranh cổ động đề tài lao động sản xuất Sự biểu hiện của hình tượng người STT phụ nữ trong tranh cổ động đề tài Đặc điểm Nhận xét lao động sản xuất từ 1945-1986 - Trồng trọt cây lương thực, Hình tượng người phụ nữ được Hình tượng ra đời 1 Đề tài công nghiệp, cây ăn quả, khắc họa cường điệu hóa vóc nhằm cổ động nông công tác thủy lợi. dáng to lớn, khỏe khoắn, rắn rỏi tinh thần toàn dân nghiệp - Chăn nuôi chiếm một mảng lớn trong lao động nông - Nuôi trồng, đánh bắt thủy tranh. Các hoạt động công việc nghiệp tăng gia hải sản thể hiện sức căng trọng lực của sản xuất, giữ hậu - Lâm nghiệp cơ thể tạo nên cao trào và ý chí phương vững quyết tâm. Không gian phối chắc. cảnh, ước lệ, đồng hiện. Màu sắc thường sử dụng màu bổ túc tạo nên tương phản làm nổi bật nhân vật. 2 Đề tài - Công nghiệp nặng: Hình tượng người phụ nữ trong Hình tượng phụ công xây dựng, làm máy công nghiệp được thể hiện với nữ công nghiệp nghiệp móc công nghiệp… vóc dáng mạnh khỏe, nhanh thường là những - Công nghiệp nhẹ: nhẹn, nhịp nhàng. Không gian cô gái công nhân gốm sứ, đan lát, dệt thường sử dụng phối cảnh, đôi trẻ trung, năng may.... khi sử dụng không gian ước lệ. động nhằm cổ vũ Màu sắc trong tranh sử dụng tinh thần tầng lớp những màu đơn sắc, tương phản công nhân tăng làm nổi bật hình tượng. Khuôn cường phát huy mặt thường ngước lên cao thể lao động sane hiện niềm tin, hy vọng vào xuất cùng hòa tương lai. chung với niềm vui của đất nước, dựng xây đất nước. 3 Đề tài - Giáo dục Hình tượng người phụ nữ mang Ở chủ đề này, khoa học - Y học vẻ đẹp tri thức mới trong công người phụ nữ kĩ thuật - Nghiên cứu sinh học việc với thân hình cân đối, được biểu hiện phục vụ nông nghiệp thanh thoát. Không gian trong với tạo hình hiện tranh gần như được lược bỏ, thực trong hoạt thay vào đó, các tác giả chú ý động khoa học sử dụng nét để mô tả làm nổi nhằm phát huy bật cử chỉ, hình khối của hình tinh thần làm chủ tượng nhân vật.Thủ pháp phóng khoa học, khẳng to hình tượng được sử dụng triệt định vị thế người để. Màu sắc trong tranh giản phụ nữ trong thời lược và dùng gam màu bổ túc đại mới. làm nổi bật ý đồ của tác giả. 591
- Giải thưởng Sinh viên Nghiên cứu khoa học Euréka lần XIX năm 2017 Kỷ yếu khoa học Tranh cổ động đã nêu bật được các chuyển mọi người tập trung lao động tăng gia lao biến cũ và mới về hình ảnh con người và động sản xuất từ Nông nghiệp (Hình 2), cuộc sống từ đó phát huy những giá trị tinh Công nghiệp (Hình 3) và Khoa học kĩ thuật thần trong nhân dân và đẩy mạnh, nâng cao (Hình 4). hơn nữa ý chí, đoàn kết góp phần thúc đẩy Hình 2. Yên Thế, “Bảo vệ đê Hình 3. Trần Mai,“Lao động có kè, đẩy mạnh sản xuất”, 1969 kĩ thuật có năng xuất”, 1973 Hình 4. Dương Ánh, “Đủ giống tốt cho từng cánh đồng”, 1970 Nghệ thuật chiến tranh cách mạng, cả lý luận động đề tài lao động sản xuất được thể hiện và thực tiễn, theo đuổi sự biểu đạt như thế với nhiều bút pháp khác nhau tạo sự phong nào đều được phản chiếu qua hình tượng phú về tạo hình đã làm nên sức sống mới, mở nhân vật, đề tài, tạo hình, bố cục trong tranh rộng biên độ và vai trò của nghệ thuật tranh cổ động. Từ đó có thể thấy rằng, dòng trào cổ động Việt Nam đối với nền văn hóa văn lưu nghệ thuật cách mạng tranh cổ động giai nghệ đất nước. Hình tượng người phụ nữ đoạn này, đã ảnh hưởng đến nghệ thuật thời trong tranh cổ động đề tài lao động sản xuất kì chuyển tiếp sau đó. Đồng thời, qua việc không chỉ phản ánh rõ nội dung tư tưởng tìm hiểu đề tài rút ra được những lý luận, tư tuyên truyền mà còn thấy được tinh thần, tưởng của một giai đoạn nghệ thuật tranh cổ truyền thống chống giặc ngoại xâm, mà còn động đỉnh cao, hỗ trợ hữu hiệu cho việc tham cho thấy sự kết hợp những yếu tố tạo hình khảo tài liệu sau này. của nghệ thuật phương Tây và nghệ thuật dân Hình tượng người phụ nữ trong tranh cổ tộc làm nên bản sắc riêng biệt trong tranh cổ động đề tài lao động sản xuất là một trong động đề tài lao động sản xuất. Đồng thời những chủ đề đóng góp cho nền nghệ thuật đánh dấu sự chuyển biến và ghi nhận những Việt Nam những giá trị vô cùng to lớn. “Hình thành công của lớp họa sĩ từ ngày đầu kháng tượng người phụ nữ ” đã cho thấy những sự chiến đến thời bình. Qua đó thể hiện được tìm tòi, những biểu cảm, chắt lọc ngôn ngữ diện mạo của nền mỹ thuật Việt trong các tạo hình của các họa sĩ. Thông qua chủ đề lột thời kì lịch sử. tả được tinh thần mạnh mẽ trong mặt trận Trong giai đoạn 1945 - 1986 với các cuộc chiến đấu lao động và sản xuất của người chiến tranh lớn, tranh cổ động đã làm tốt vai phụ nữ. Qua đó, khẳng định vai trò lớn lao trò của mình trên mặt trận chính trị tuyên của người phụ nữ Việt Nam trong lịch sử truyền. Lớp nghệ sĩ tạo hình Việt Nam lúc đó dựng nước và giữ nước. Đó là hình tượng là những chiến sĩ mặt trận văn hóa đã dùng thiêng liêng, cao cả đối với mỗi con dân Việt hình tượng nghệ thuật của mình làm vũ khí Nam ta nhớ ơn. sắc bén để ngợi ca, cổ vũ những người phụ nữ Việt Nam anh hùng – trung hậu – bất KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ khuất – đảm đang đã xây dựng nên hậu Việc thành công trong nội dung và ngôn ngữ phương vững chắc phục vụ cho chiến trường, biểu thị tạo hình đã dựng xây lên một tượng góp phần giải phóng đất nước. đài cao đẹp, tôn vinh giá trị tinh thần qua Hình tượng người phụ nữ Việt Nam trong hình tượng người phụ nữ Việt Nam trong tranh cổ động đề tài lao động sản xuất là kết tranh cổ động. Những tác phẩm tranh cổ quả của sự hòa quyện giữa những quan niệm 592
- Giải thưởng Sinh viên Nghiên cứu khoa học Euréka lần XIX năm 2017 Kỷ yếu khoa học và tư tưởng xã hội đương đại, thể hiện vẻ đẹp trong việc nghiên cứu lịch sử văn hóa văn tinh thần trong lao động, tác động mạnh mẽ và nghệ Việt Nam qua tranh cổ động Việt Nam. truyền tải hiệu quả thông điệp, đường lối của Bên cạnh đó, tranh cổ động cho thấy hiệu Đảng đến nhân dân lao động, góp phần định quả của nó trong việc phổ biến các chủ hướng phát triển kinh tế góp phần xây dựng trương chính sách của nhà nước, nghiên cứu một đất nước dân chủ, tự do, độc lập. vai trò đóng góp của người phụ nữ trong lao Kết quả nghiên cứu của đề tài đóng góp thêm động sản xuất. tư liệu cho nhiều lĩnh vực từ văn hóa, lịch sử, TÀI LIỆU THAM KHẢO BẢO TÀNG PHỤ NỮ. 2009. Hình tượng người phụ nữ Việt Nam trong tranh cổ động giai đoạn 1954 – 1975. Hà Nội: Nhà xuất bản Phụ nữ CỤC VĂN HÓA THÔNG TIN CƠ SỞ. 2005. “Tranh cổ động Việt Nam 1945-2005”. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa thông tin TRẦN TIỂU LÂM. 2001. Giáo trình Mỹ thuật học. Hà Nội: Nhà xuất bản Mỹ thuật. 593
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học