Hệ thống chính trị cơ sở ở nông thôn qua ý kiến người dân: Một số vấn đề thực tiễn và giả thuyết nghiên cứu - Trịnh Duy Luân

X· héi häc sè 1 (77), 2002 3 hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së ë n«ng th«n qua ý kiÕn ng−êi d©n (Mét sè vÊn ®Ò thùc tiÔn vµ gi¶ thuyÕt nghiªn cøu) TrÞnh Duy Lu©n X©y dùng HÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së trong s¹ch, v÷ng m¹nh, cã hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cao ®ang lµ mét yªu cÇu bøc thiÕt ë n−íc ta hiÖn nay. T¹i c¸c ®Þa bµn c¬ së ë n«ng th«n víi h¬n mét v¹n x· vµ gÇn 60 triÖu d©n, viÖc l·nh ®¹o vµ qu¶n lý sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµ mét nhiÖm vô rÊt phøc t¹p, ®ang ®Æt trªn vai hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së. VÊn ®Ò §æi míi vµ n©ng cao chÊt l−îng hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së lµ mét trong nh÷ng chñ ®Ò quan träng ®−îc ®Æt ra trong NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ lÇn thø 5 Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng khãa IX võa qua. Lµ mét hÖ thèng tæ chøc gåm nhiÒu yÕu tè hîp thµnh vµ nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau, nghiªn cøu vµ tiÕp cËn hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së ®ßi hái ph¶i qu¸n triÖt c¸c quan ®iÓm c¬ b¶n cña lý luËn khoa häc x· héi M¸c xÝt vµ c¸c lý thuyÕt x· héi häc, mµ tr−íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn quan ®iÓm hÖ thèng vµ quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ. Quan ®iÓm hÖ thèng khi nghiªn cøu vÒ hÖ thèng chÝnh trÞ cÊp x· ®ßi hái ph¶i nh×n nhËn nã nh− mét thùc thÓ trong hÖ thèng chÝnh trÞ quèc gia, cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhiÒu thµnh tè kh¸c bªn trong vµ ngoµi hÖ thèng ®ã. Bªn c¹nh ®ã quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ ®ßi hái ph¶i xem xÐt hÖ thèng chÝnh trÞ cÊp x· trong bèi c¶nh n«ng th«n n−íc ta hiÖn nay, cho dï ®· cã nh÷ng tiÕn bé trong h¬n mét thËp niªn §æi míi, song vÒ c¬ b¶n vÉn cßn nghÌo vµ l¹c hËu, ®êi sèng kinh tÕ vµ d©n trÝ vÉn cßn thÊp. Tõ c¸ch tiÕp cËn x· héi häc, hÖ thèng chÝnh trÞ cÊp x·, ngoµi viÖc hoµn thµnh nh÷ng chøc n¨ng nhiÖm vô ®−îc ghi trong c¸c v¨n b¶n ph¸p lý, ph¶i xö lý vµ ®iÒu hßa lîi Ých cña c¸c nhãm d©n c− ®Þa ph−¬ng rÊt kh¸c nhau, trong ®ã cã c¸c nhãm "yÕu thÕ" vµ c¸c nhãm "cã lîi thÕ", vµ nhiÒu nhãm lîi Ých kh¸c trong khu«n khæ ph¸p luËt. ViÖc hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së cã æn ®Þnh v÷ng ch¾c hay kh«ng, cã hoµn thµnh c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô hay kh«ng vµ hoµn thµnh ë møc ®é nh− thÕ nµo sÏ phô thuéc vµo rÊt nhiÒu nh©n tè nh−: tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, tr×nh ®é d©n trÝ, møc sèng, ®Æc ®iÓm lÞch sö vµ truyÒn thèng v¨n hãa cña ®Þa ph−¬ng; tr×nh ®é chÝnh trÞ, chuyªn m«n l·nh ®¹o vµ qu¶n lý cña ®éi ngò c¸n bé thuéc hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së, vµ tÊt nhiªn, cßn phô thuéc c¶ vµo c¸c t¸c nh©n kh¸c thuéc m«i tr−êng thÓ chÕ vÜ m«. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 4 HÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së ë n«ng th«n qua ý kiÕn ng−êi d©n Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së lµ cÇn thiÕt ®Ó gãp phÇn nhËn diÖn thùc tr¹ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ hÖ thèng nµy ®ang ph¶i tr¶i nghiÖm. Tõ gãc ®é x· héi häc, nghiªn cøu chñ ®Ò nµy cã thÓ ®−îc thùc hiÖn theo nhiÒu h−íng, b»ng nhiÒu ph−¬ng ph¸p, trong ®ã cã viÖc tiÕn hµnh ®iÒu tra kh¶o s¸t, lÊy ý kiÕn c«ng d©n nh»m thu thËp c¸c ý kiÕn, nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ cña ng−êi d©n vÒ c¸c yÕu tè vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng trong bèi c¶nh hiÖn thùc. Theo h−íng nµy, vÒ néi dung nghiªn cøu, vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ cÊp x· trong nh÷ng n¨m võa qua l¹i kh«ng thÓ t¸ch rêi cuéc vËn ®éng thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së hiÖn nay, theo tinh thÇn cña NghÞ ®Þnh 29 (ban hµnh ngµy 8/5/1998) cña ChÝnh phñ. V× vËy, trong ph¹m vi nghiªn cøu kh¶o s¸t ý kiÕn c«ng d©n vÒ hÖ thèng chÝnh trÞ cÊp x·, vÊn ®Ò thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së ph¶i lµ mét néi dung quan träng cÇn ®−îc ®Ò cËp ®Õn c¶ tõ phÝa ng−êi d©n lÉn tõ phÝa c¸c c¸n bé ®Þa ph−¬ng. Bµi viÕt nµy dùa trªn kÕt qu¶ cña mét cuéc nghiªn cøu kh¶o s¸t ý kiÕn c«ng d©n nh− vËy, ®−îc thùc hiÖn trong th¸ng 10 vµ th¸ng 11 n¨m 2001 t¹i 15 x·, trªn tæng sè 1.500 hé gia ®×nh ®−îc pháng vÊn, thuéc ®Þa bµn n«ng th«n cña 5 tØnh Yªn B¸i, Nam §Þnh, B×nh §Þnh, §¾c L¾k vµ CÇn Th¬. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· gîi ra nhiÒu vÊn ®Ò tõ thùc tiÔn còng nh− nh÷ng nhËn ®Þnh b−íc ®Çu nh− lµ nh÷ng gi¶ thuyÕt cÇn ®−îc tiÕp tôc t×m hiÓu vµ lý gi¶i kü l−ìng h¬n. Nh÷ng yÕu tè æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn Theo kÕt qu¶ cuéc nghiªn cøu ý kiÕn c«ng d©n nãi trªn, trong hµng lo¹t nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ cña ng−êi d©n vÒ hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së, th−êng cã kho¶ng 2/3 ®Õn 3/4 c¸c ý kiÕn, ®¸nh gi¸ mang s¾c th¸i “tÝch cùc”(®ång ý víi c¸c nhËn ®Þnh ®−îc ®−a ra). Bªn c¹nh ®ã, tû lÖ tõ 1/4 ®Õn 1/3 ý kiÕn cßn l¹i tr¶ lêi “kh«ng biÕt”, “biÕt rÊt Ýt” hoÆc “kh«ng quan t©m” ®èi víi nh÷ng nhËn ®Þnh cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng hay ®éi ngò c¸n bé cña hÖ thèng chÝnh trÞ cÊp x·. Ch¼ng h¹n, ®ã lµ c¸c nhËn ®Þnh nh−: • Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n x· ®· cã lÞch tiÕp d©n, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho d©n ®Õn t×m hiÓu c«ng viÖc ë x·, cung cÊp cho ng−êi d©n th«ng tin ®Çy ®ñ, nhiÒu h¬n tr−íc. • §éi ngò c¸n bé cña hÖ thèng chÝnh trÞ nãi chung trong s¹ch, cã hiÓu biÕt ph¸p luËt, cã n¨ng lùc, g−¬ng mÉu, ®oµn kÕt, quan t©m ®Õn ®êi sèng nh©n d©n, lµm tèt chøc n¨ng nhiÖm vô cña m×nh. • C¸c quyÕt ®Þnh quan träng cña hÖ thèng chÝnh trÞ cÊp x· ®· ph¶n ¸nh ý kiÕn, nguyÖn väng cña ®a sè nh©n d©n. • C¸c ®oµn thÓ x· héi ®· thùc sù tham gia vµo viÖc ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh quan träng cña x·. • Ng−êi d©n trong x· biÕt tªn vµ tr¸ch nhiÖm cña phÇn lín c¸c thµnh viªn §¶ng ñy vµ ChÝnh quyÒn x· (Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n x·). Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn TrÞnh Duy Lu©n 5 Tû lÖ tr¶ lêi phñ ®Þnh døt kho¸t "Kh«ng", hoÆc cã ®¸nh gi¸ ng−îc l¹i, hoÆc phª ph¸n m¹nh ®èi víi c¸c nhËn ®Þnh nh− trªn, chØ chiÕm mét vµi phÇn tr¨m tæng sè c¸c ý kiÕn tr¶ lêi. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ trªn cã thÓ nªu lªn mét gi¶ thuyÕt lµ: hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së (cÊp x·) trong m¾t ng−êi d©n, vÒ c¬ b¶n ®ang thùc thi ®−îc c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô cña nã, hay vÒ c¬ b¶n, ®ang ë trong tr¹ng th¸i æn ®Þnh t−¬ng ®èi. Tuy nhiªn, nÕu nh×n tõ gãc ®é ph¸t triÓn th× c¸c yÕu tè cã triÓn väng, c¸i míi cÇn thiÕt tõ phÝa hÖ thèng chÝnh trÞ còng nh− tõ phÝa ng−êi d©n ch−a ®−îc béc lé. Ch¼ng h¹n nh−: møc ®é tham gia tÝch cùc vµ chñ ®éng cña ng−êi d©n vµo mäi ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së; nh÷ng m« h×nh tèt cã thÓ thu hót c¸c nguån lùc cña ®Þa ph−¬ng vµo ho¹t ®éng; nh÷ng quan niÖm míi vµ c¸c tiªu chuÈn míi vÒ ng−êi c¸n bé cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së. V× thÕ, ®Ó cã thÓ hoµn thµnh ®Çy ®ñ c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô cña m×nh vµ t¹o ®ñ c¬ së cho sù ph¸t triÓn, hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së tr−íc m¾t cÇn tiÕp tôc cã nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc lµm t¨ng hiÖu lùc, hiÖu qu¶ cña c¸c bé phËn vµ mèi liªn kÕt gi÷a chóng. Bªn c¹nh ®ã, ®¸ng l−u ý lµ tû lÖ tr¶ lêi “Kh«ng biÕt”, “Kh«ng quan t©m”, thÓ hiÖn mét sù thê ¬ víi ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së th−êng dao ®éng ë møc 25-35%, trong ®ã chiÕm sè ®«ng lµ nh÷ng ng−êi trÎ tuæi vµ xu h−íng nµy ngµy cµng râ. Nh÷ng kh¸c biÖt trong nhËn thøc vµ ®¸nh gi¸ cña ng−êi d©n. Cã nh÷ng kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh trong c¸c ý kiÕn nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ cña ng−êi d©n vÒ hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së ë n«ng th«n hiÖn nay. Râ nhÊt lµ sù ph©n biÖt gi÷a 2 nhãm d©n c−: mét bªn lµ nh÷ng ng−êi cã nh÷ng ý kiÕn mang tÝnh “tÝch cùc” cao, hµi lßng víi ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së hiÖn nay vµ mét bªn lµ c¸c nhãm bµy tá c¸c ý kiÕn, th¸i ®é vµ ®¸nh gi¸ kÐm tÝch cùc h¬n vµ mang nhiÒu nÐt phª ph¸n ®èi víi hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së. Thuéc vµo nhãm thø nhÊt th−êng lµ nh÷ng ng−êi cã møc sèng cao (kh¸ gi¶), häc vÊn cao, nam giíi, ®¶ng viªn, nh÷ng c¸n bé ®−¬ng chøc hoÆc ®· tõng lµ c¸n bé, nh÷ng ng−êi cã ng−êi th©n trong hÖ thèng chÝnh trÞ c¸c cÊp. Nhãm thø hai th−êng bao gåm: ng−êi nghÌo, phô n÷, ng−êi cã häc vÊn thÊp, quÇn chóng ngoµi ®¶ng, d©n th−êng vµ c¶ nhãm tuæi trÎ (d−íi 35 tuæi). Hai nhãm nµy còng th−êng kh¸c nhau trong tr×nh ®é nhËn thøc, quan niÖm vÒ vÞ trÝ vai trß, chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së vµ do vËy, kh¸c nhau vÒ møc ®é ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së hiÖn nay. Hä còng kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kh¸c nhau vÒ lîi Ých. V× vËy cã thÓ nh×n thÊy mét t−¬ng quan nµo ®ã gi÷a kho¶ng c¸ch vÒ ®iÒu kiÖn sèng vµ vÞ thÕ x· héi víi kho¶ng c¸ch vÒ tÝnh tÝch cùc chÝnh trÞ x· héi cña 2 nhãm d©n c− nãi trªn. Khi kho¶ng c¸ch vÒ kinh tÕ (ph©n hãa giµu nghÌo) vµ vÞ thÕ x· héi cã xu h−íng ngµy cµng réng ra cã thÓ sÏ lµm t¨ng kho¶ng c¸ch vÒ ý thøc chÝnh trÞ. Vµ tõ nh÷ng kh¸c biÖt cã thÓ tiÒm Èn nh÷ng m©u thuÉn vµ xung ®ét. V× thÕ, cÇn nghÜ ®Õn nh÷ng gi¶i ph¸p lµm gi¶m thiÓu kho¶ng c¸ch vÒ nhËn thøc chÝnh trÞ gi÷a c¸c nhãm x· héi kh¸c nhau nh− võa kÓ trªn. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 6 HÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së ë n«ng th«n qua ý kiÕn ng−êi d©n Tõ viÖc ph©n tÝch c¸c d÷ liÖu ®iÒu tra thùc tÕ nh− trªn, cã thÓ nªu ra mét sè gi¶ thuyÕt cÇn ®−îc xem xÐt kü h¬n : • HÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së cßn ch−a thËt sù chñ ®éng gÇn h¬n ®Ó ®Õn víi ng−êi nghÌo. • MÆc dï ®· cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ, phô n÷ vÉn cÇn ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn nhiÒu h¬n ®Ó tham gia tÝch cùc h¬n vµo ®êi sèng chÝnh trÞ x· héi cña c¬ së. • Thanh niªn, ng−êi trÎ tuæi thê ¬, Ýt quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ x· héi vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së t¹i ®Þa ph−¬ng. Theo c¸c ®Þa bµn khu vùc (phÝa b¾c, phÝa nam, ®ång b»ng miÒn nói,...) nhËn thÊy cã nh÷ng kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh trong c¸c ý kiÕn, ®¸nh gi¸ cña ng−êi d©n vÒ hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së (nh− møc ®é “gÇn” d©n cña hÖ thèng chÝnh trÞ, møc ®é thê ¬ cña ng−ßi d©n ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña hÖ thèng nµy,…). Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña t×nh h×nh lµ ®Æc ®iÓm lÞch sö cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë 2 miÒn ®Êt n−íc, nh÷ng kh¸c biÖt vÒ v¨n hãa, trong ®ã cã v¨n hãa chÝnh trÞ, nh÷ng yÕu tè d©n téc vµ t«n gi¸o. T¹i c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c nhau, khi ®¸nh gi¸ vÒ hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së, c¸c c¸n bé cÊp tØnh, huyÖn th−êng chó ý tíi chÊt l−îng ®éi ngò c¸n bé, vµ mét sè kÕt qu¶ ho¹t ®éng mang tÝnh ®Þa ph−¬ng cña hÖ thèng nµy. Trªn c¬ së ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ hoÆc ph©n lo¹i c¸c hÖ thèng chÝnh trÞ cÊp x· nµy lµ “m¹nh”, “yÕu” hay “trung b×nh”. Trong khi ®ã, kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy néi dung c¸c ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña ng−êi d©n ë c¸c ®Þa ph−¬ng nµy l¹i kh«ng kh¸c nhau ®¸ng kÓ. §iÒu nµy lµm n¶y sinh mét gi¶ thuyÕt kh¸c: ph¶i ch¨ng nh÷ng khuyÕt tËt cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së hiÖn nay cã thÓ cßn cã nguån gèc tõ nh÷ng nguyªn nh©n cÊu tróc - hÖ thèng tæng thÓ? Trong ®iÒu kiÖn nh− vËy, th× nh÷ng cè g¾ng, cho dï rÊt ®¸ng kÓ cña c¸c bé phËn trong hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së cã thÓ lµ ch−a ®ñ lµm thay ®æi t×nh h×nh ®−îc ph¶n ¸nh qua c¸c nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ cña ng−êi d©n vÒ chÝnh hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së ë c¸c ®Þa ph−¬ng. PhÈm chÊt cña ng−êi c¸n bé trong hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së - nh÷ng quan niÖm ®ang chuyÓn ®æi VÒ nh÷ng phÈm chÊt c¬ b¶n nhÊt cÇn cã cña ®éi ngò c¸n bé thuéc hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së, kÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy: 3 phÈm chÊt ng−êi c¸n bé cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së ®−îc ng−êi d©n ®Ò cao nhÊt ®Òu lµ nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc: "®¹o ®øc trong s¹ch", "hÕt lßng v× d©n" vµ "g−¬ng mÉu thùc hiÖn ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc". TiÕp ®ã míi lµ c¸c phÈm chÊt"cã kh¶ n¨ng lµm kinh tÕ" vµ "cã hiÓu biÕt ph¸p luËt". Nh− vËy, cã thÓ nhËn thÊy lµ, tuy ®· cã nh÷ng biÕn ®æi quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ, ng−êi d©n vÉn cßn l−u gi÷ quan niÖm vÒ ng−êi c¸n bé dùa trªn nh÷ng khu«n mÉu gi¸ trÞ ®¹o ®øc tr−íc ®©y. Khu«n mÉu nµy chó träng nhiÒu h¬n tíi sù b¶o l−u c¸i hiÖn cã, ch−a nhÊn m¹nh c¸c yÕu tè cña sù ph¸t triÓn. Trong khi ®ã, bªn c¹nh c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc, trong bèi c¶nh x©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn hiÖn nay, c¸i Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn TrÞnh Duy Lu©n 7 chóng ta cÇn khuyÕn khÝch chÝnh lµ hÖ gi¸ trÞ chøc n¨ng, lµ c¸c ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n, mét t− duy míi h¬n vÒ nh÷ng phÈm chÊt c¬ b¶n ng−êi c¸n bé ®¶ng viªn nh− "ph¶i lµ ng−êi lµm kinh tÕ giái" lµ rÊt ®¸ng c©n nh¾c, cho dï trªn thùc tÕ, sÏ kh«ng dÔ dµng ®Ó quan niÖm nµy trë nªn phæ biÕn trong mét sím mét chiÒu. Trong ba bé phËn cÊu thµnh cña hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së, ng−êi d©n cã hiÓu biÕt nhiÒu h¬n vµ ®¸nh gi¸ tÝch cùc h¬n ®èi víi ñy ban nh©n d©n, c¬ quan chÝnh quyÒn trùc tiÕp ®iÒu hµnh hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng cña x·. TiÕp ®ã lµ vai trß cña §¶ng ñy x·. Vai trß cña Héi ®ång nh©n d©n x· ®−îc ®¸nh gi¸ lµ ch−a lµm hÕt chøc n¨ng ®¹i diÖn vµ gi¸m s¸t cña mét c¬ quan d©n cö ë ®Þa ph−¬ng. ý kiÕn ng−êi d©n còng chØ râ thùc tr¹ng vai trß cña c¸c ®oµn thÓ x· héi trong hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së nhiÒu khi cßn mang tÝnh h×nh thøc vµ ®ang bÞ hµnh chÝnh hãa, trong ®ã cã c¶ vai trß cña §oµn thanh niªn. ViÖc thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ c¬ së Theo ®¸nh gi¸ cña nhãm c¸n bé l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng, thµnh tùu c¬ b¶n nhÊt cña viÖc thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ c¬ së trong 3 n¨m qua lµ: Sù phÊn khëi vµ t©m thÕ tÝch cùc cña ng−êi d©n vÒ viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së. N©ng cao nhËn thøc cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn, vµ nh©n d©n vÒ ph¸t huy d©n chñ trong ®êi sèng x· héi ë c¬ së. Thóc ®Èy viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n, do ng−êi d©n ®−îc tham gia bµn b¹c, quyÕt ®Þnh sù ®ãng gãp, tham gia x©y dùng, gi¸m s¸t còng nh− sö dông vµ b¶o d−ìng c¸c c«ng tr×nh. Nhê ®ã, viÖc huy ®éng sù ®ãng gãp cña d©n trë nªn dÔ dµng h¬n. T¹i mét sè ®Þa ph−¬ng ®· cã sù tham gia cña nh©n d©n trong viÖc th¶o luËn c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ nh− chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, qui ho¹ch sö dông ®Êt. Tuy nhiªn, ë mét sè x· kh¸c nh÷ng ho¹t ®éng mµ d©n tham gia bµn, ñy ban nh©n d©n, Héi ®ång nh©n d©n quyÕt ®Þnh nhiÒu khi cßn mang tÝnh h×nh thøc. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ c¬ së ë c¸c ®Þa ph−¬ng còng cßn mét sè tån t¹i sau: Ch−a cô thÓ hãa vµ h−íng dÉn thùc hiÖn qui chÕ. V× thÕ, viÖc thùc hiÖn kh«ng thèng nhÊt, tïy tiÖn tõng n¬i vµ khã gi¸m s¸t. ViÖc bÇu thanh tra nh©n d©n vµ sù tham gia cña nã trong ho¹t ®éng gi¸m s¸t ë c¬ së ch−a ®ång ®Òu. Qui −íc khu d©n c− ®−îc x©y dùng cßn chung chung, ch−a cô thÓ nªn thiÕu tÝnh hiÖu lùc, kh«ng rót ®−îc kinh nghiÖm tõ nh÷ng H−¬ng −íc x−a. Mét bé phËn ng−êi d©n chØ thÊy khÝa c¹nh quyÒn lîi cña hä tõ Quy chÕ d©n chñ c¬ së mµ kh«ng thÊy ®−îc khÝa c¹nh nghÜa vô. Do ch−a nhËn thøc hÕt ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña vÊn ®Ò, mét sè c¸n bé x· cã t©m lý ng¹i thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ c¬ së. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn ... - tailieumienphi.vn