Xem mẫu
- K năng di n xu t
“Genius is one percent inspiration, ninety-nine percent perspiration.”
T m d ch: Thiên tài là m t ph n trăm c m h ng và 99 ph n trăm n
l c.
Đó là m t câu nói r t n i ti ng c a Edison, là m t nhà phát minh và
thương nhân đã phát tri n r t nhi u thi t b có nh hư ng l n t i cu c
s ng trong th k 20. Trong cu c s ng cũng t n t i r t nhi u các câu
chuy n nh m đ cao n l c b n thân so v i năng khi u b m sinh.
Nh ng nghiên c u m i nh t đã ch ra r ng m t ngh sĩ bi u di n
xu t chúng không nh t thi t ph i có nh ng năng khi u ho c k năng b m
sinh mà ph i là k t qu t :
• Quá trình t p luy n khoa h c, có ch đích.
• S h tr nhi t tình t phía gia đình ho c th y giáo xuyên
su t quá trình phát tri n.
• H c v i nh ng th y giáo có năng l c và s t n tâm.
Nh ng bài t p luy n có giá tr và ch t lư ng chính là y u t quy t
đ nh c p đ k thu t mà ngư i t p đàn đ t đư c. M t ngh sĩ bi u di n
xu t chúng không ph i do tr i sinh, mà đư c “t o nên” b i n l c b n
thân.
Nh ng nghiên c u đư c th c hi n nghiêm ng t ch ra r ng nh ng
ngh sĩ bi u di n xu t chúng đ u th c hi n quá trình t p luy n v i nh ng
- phương pháp t i ưu, khoa h c đã đư c ki m ch ng và s d ng r ng rãi
(H u h t nh ng ngh sĩ bi u di n xu t chúng đư c đưa vào ph n nghiên
c u đ u có tên trong cu n sách “The Cambridge Handbook of Expertise
and Expert Performance” do K. Anders Ericsson biên t p – bao g m các
nghiên c u c a hơn 100 nhà khoa h c hàng đ u th gi i – nh ng ngư i
đã nghiên c u v nh ng cá nhân ki t xu t trong m i lĩnh v c, t máy tính,
di n xu t, c vua, t i ba-lê, âm nh c …)
Hành trình tr thành m t ngh sĩ bi u di n xu t chúng không dành
cho nh ng trái tim y u m m cũng như s nóng v i, thi u kiên nh n. Nó
đòi h i s n l c, hy sinh, s trung th c và t phê bình. Không có l i t t,
hành trình này s đòi h i b n 1 kho ng th i gian ít nh t là 10 năm –
đư c đ u tư khôn ngoan, có hi u qu , v i s t p luy n khoa h c có ch
đích (v i các bài t p đ khó phù h p, tăng ti n d n so v i kh năng hi n
có c a b n). B n cũng c n m t ngư i th y – ngư i s không ch hư ng
d n b n t p luy n chính xác mà còn đ nh hư ng cho b n kh năng t h c.
B n c n m t quá trình t p luy n có ch đích
“Practice does not make perfect. Only perfect practice makes
perfect” – Vince Lombardi
T p luy n chăm ch không có nghĩa là b n s chinh ph c đư c cây
guitar (cũng như m i lĩnh v c khác). T p luy n đây như đã nói trên
ph i là quá trình t p luy n khoa h c, có ch đích – giúp b n chinh ph c
nh ng đi u dư ng như b n không th làm t t, hay k c b n không th
làm đư c.
H u h t m i ngư i có xu hư ng th c hành nh ng gì h đã bi t.
Sam Snead (m t v n đ ng viên Golf n i ti ng) t ng nói “B n năng c a con
- ngư i là ch mu n th c hành nh ng gì mình đã bi t, b i vì (th t t i t ) nó
đòi h i ít công s c hơn cũng như … vui v hơn”
Ch có cách duy trì s t p luy n khoa h c có ch đích m t cách kiên
trì đ chinh ph c nh ng đi u b n không th làm đư c, b n m i có th tr
thành m t ngư i chơi guitar gi i, và hơn th , m t ngh sĩ bi u di n xu t
chúng.
“S t p luy n khoa h c có ch đích” dư ng như không bao gi là
th a khi nh c t i. B n đã bao gi t p luyên trong 2 ti ng đ ng h liên t c
chưa. N u b n nói có, tôi xin nh n m nh thêm, b n đã bao gi t p luy n
liên t c và t p trung trong 2 ti ng đông h liên t c chưa. Có l b n đang do
d . B n thân con ngư i khó có th t p trung cao đ vào m t vi c gì đó
trong m t kho ng th i gian dài (đó là lí do m i ti t h c thư ng di n ra
trong 45 phút t i 90 phút). Đi u tôi mu n nói t i đây là gì, t p luyên có
ch đích còn là t p luy n cái đ u c a b n – ch không ch các ngón tay đ
có th t p trung. Các nghiên c u ch ra có r t ít các chuyên gia, v n đ ng
viên, ngh sĩ bi u di n có th t p luy n t p trung trong 4-5 ti ng liên t c.
Như Sam Snead ch ra trên, b n r t d sao lãng quá trình t p
luy n có ch đích. K c nh ng ngh sĩ đã đ t t i đ ng c p r t cao cũng
có th b t đ u s d ng tr c giác và ph n ng b ng thói quen khi g p
nh ng tình hu ng c th . Đi u đó s tr nên nghiêm tr ng khi h đ i di n
v i nh ng thách th c m i vì h có th m t đi kh năng phân tích và chinh
ph c th thách đó v i gi i pháp phù h p. Nh ng nghiên c u cũng ch ra
r ng nh ng ngh sĩ bi u di n xu t chúng khi bư c sang tu i 60 dành ra
trên 10 ti ng t p luy n có ch đích trong m t tu n có th duy trì đư c k
thu t, t c đ như khi h 20 tu i. Hãy nhìn vào Segovia – m t ngư i 80 tu i
v n dành ra 8 ti ng t p luy n m i ngày, khi ngư i ta h i ông đã tr l i “tôi
còn nghìn thu đ yên ngh ”
- B n c n trên 10.000 gi t p luy n
Nghiên c u ch ra r ng, ngay c nh ng ngh sĩ tài năng nh t cũng
c n ít nh t 10 năm hay 10.000 gi t p luy n đ đ t t i đ ng c p cao nh t
trong k thu t c a h .
M t s th n đ ng hay như b c th y c vua như Bobby Fischer có
th phá v “quy lu t 10 năm” trên, nhưng b ng cách … t p luy n nhi u
gi hơn m i năm. Trư c th k 20, các ngh sĩ bi u di n có th đ t t i
đ ng c p cao nh t th i đó nhanh đơn, đơn gi n vì th i đó không có nhi u
ngh sĩ bi u di n, ít s c nh tranh, giao lưu và … đ ng c p ngày đó thua
kém nhi u so v i hi n t i. Th gi i luôn v n đ ng và phát tri n. Công ngh
thu thanh đem l i cho công chúng nh ng ph n trình t u hoàn h o trên đĩa
nh c và h có quy n đòi h i nh ng đi u tương t nh ng bu i trình t u
tr c ti p t i các nhà hát, nó đòi h i các ngh sĩ ph i n l c nhi u hơn và
d n nâng t m đ nh nghĩa v “đ ng c p cao nh t” . Và hi n t i g n như
không th phá v quy lu t 10.000 gi t p luy n.
H u h t m i ngư i đ u ngây thơ v s n l c cũng như th i gian
c n đ tr thành m t chuyên gia. Có m t câu chuy n như sau: M t ngh
sĩ dương c m v a hoàn thành m t chương trình bi u di n thành công,
m t cô gái ch y t i anh ta và sau khi th t lên nh ng đi u tuy t v i cô c m
nh n đư c t các tác ph m ngư i ngh sĩ dương c m mang t i trong
chương trình cũng như k thu t tuy t v i c a ông, cô nói “Tôi có th đánh
đ i m i th đ chơi đư c như ngài”. Ngư i ngh sĩ dương c m nhìn th ng
vào m t cô và nói “ , không đư c đâu, cô s không th làm đư c”.Cô gái
lùi l i và kh ng đ nh “Có, tôi có th ”. Và ngư i ngh sĩ dương c m gi i
thích “Tôi ch c ch n r ng cô s ph i t p luy n 6 ti ng m i ngày – m i
ngày trong cu c đ i cô, hy sinh th i gian v i b n bè, gia đình và nh ng
đ a con cô. Tôi ch c ch n r ng sau 6 ti ng đó cô s ph i dành th i gian
- còn l i đ nghe nh c và h c m i th v âm nh c. Tôi ch c ch n r ng cô
ph i duy trì l ch trình bi u di n dày đ c v i nh ng chuy n bay liên t c và
nh ng gi c ng trong khách s n. Tôi ch c r ng cô s ph i đón nh n
nh ng l i phê bình ch trích khi cô đi chơi đêm” Và cô gái đã ph i quay tr
l i v i th c t i.
Leo Tolstoy m t l n nói r ng ngư i ta thư ng h i ông h không bi t
h có th vi t m t cu n ti u thuy t không khi mà h chưa t ng th vi t!
Ông nghĩ r ng h c làm như là h ch c n b t đ u vi t thì h s l p t c
tr thành m t ti u thuy t gia v y. Dĩ nhiên m i ngư i h u h t đ u có kh
năng t nhiên ho c đã đư c h c đ làm đi u đó.Tôi hay khó ch u v i
nh ng lo i ngư i hay nghĩ r ng n u h hoàn thành m t cu n sách, m t
tác ph m âm nh c thì nó s thành công và n i ti ng v y.
Các nghiên c u ch ra r ng nh ng ngư i đư c g i là thiên tài, tr i
sinh đ thành công đ u đã dành r t nhi u th i gian đ luy n t p và chu n
b – và không có b t kì ngo i l nào (nghiên c u không bao g m nh ng
ngư i n i ti ng vì phong cách s ng, đ i s ng tình d c hay hành vi thái quá
c a h – mà ch d a trên nh ng chuyên gia th c th lĩnh v c c a h )
Thiên tài – đư c t o nên ch không ph i đư c sinh ra!
Hãy cùng nhìn vào Wolfgang Amadeus Mozart, m t nh c sĩ n i ti ng
luôn đư c nh c t i như là m t thiên tài, m t th n đ ng âm nh c. Không
ngoa khi nói r ng tài năng âm nh c và bi u di n c a Mozart vư t tr i m i
ngh sĩ th i đó. Duy ch có m t đi u không đư c nh c t i hay c tình b
lãng quên r ng quá trình t p luy n c a ông cũng vư t tr i m i ngh sĩ th i
đó. Cha Mozart là m t ngh sĩ vĩ c m xu t s c – là tác gi m t cu n sách
hư ng d n h c Violin r t quan tr ng, ông cũng là m t nhà so n nh c tài
ba. Khi Mozart 4 tu i, ông đã b t đ u đư c cha d y đàn. Đi u đó qu là
- không d dàng v i m t đ a bé lên 4 th nhưng cha Mozart đã đ nh hư ng
cho con trai mình 10,000 gi t p luy n khoa h c và có ch đích. C u bé
Mozart có m t ngư i cha, m t ngư i th y đem âm nh c t i mình 24/7 t
khi lên 4. Đó là t t c nh ng gì Mozart b t đ u đi trên con đư ng tr thành
m t thiên tài. Thiên tài – đư c t o nên ch không ph i đư c sinh ra!
B n c n s ng trong m t môi trư ng h tr b n
B n không ch ph i đ t mình trong 10,000 gi t p luy n. Trong
nhi u lĩnh v c, cách t t nh t đ chinh ph c đư c đ nh cao là b t đ u khi
b n còn nh , nh t là v i h c nh c. Và nh ng ai dành th i gian vào vi c
t p luy n s ít th i gian dành cho gia đình. Vì v y, s đ ng viên, h tr t
phía gia đình là h t s c quan tr ng đ b n hoàn thành s m nh t có th
10,000 gi quá trình t p luy n khoa h c và có ch đích.
B n c n m t ngư i th y gi i
B n đã bi t b n ph i dành ra 10,000 gi , b n có m t gia đình h tr
và đ ng viên b n c tho i mái t p luy n đi! Nhưng chưa h t, b n c n m t
ngư i th y.
Ivan Galamian đư c công nh n là m t giáo viên vĩ c m vĩ đ i nh t
m i th i đ i. Ông nói “N u chúng ta nhìn vào s phát tri n c a các ngh sĩ
n i ti ng, ta có th th y s thành công c a h d a vào ch t lư ng c a quá
trình luy n t p c a h . Và trong m i trư ng h p, quá trình t p luy n y
đư c đ nh hư ng và giám sát b i ngư i th y”
Nghiên c u cho th y khi b t đ u h c đàn, ngư i ta thư ng thích
nh ng ngư i th y dành cho h th i gian và s đ ng viên. Nhưng cu i
cùng, ngư i ta h c m t ngư i th y có kinh nghi m, uy tín và chuyên môn
– ngư i s n sàng đưa ra nh ng l i phê bình – dù khó nghe t i ngư i h c.
- Nhưng khi t i trình đ đó, ngư i h c thư ng nh n ra nh ng gì có ích t
nh ng l i phê bình và nh ng gì không, đ r i nh n th c đư c đi u h đã
làm đúng và t p trung s a ch a nh ng gì làm chưa đúng. Ngh sĩ bi u
di n – nh ng ngư i mu n tr thành ngư i gi i nh t luôn mu n ngư i th y
nghiêm kh c, ngư i s đem t i cho h nh ng th thách và đ y h t i
đ ng c p cao hơn trong bi u di n.
M t ngư i th y gi i s nh n ra đi u c n c i thi n ngay khi h c sinh
đ t t i nh ng trình đ nh t đ nh. Ngư i th y ph i luôn c ng r n và kh t
khe, nhưng cũng c n nh y bén, th n tr ng v i vi c đ y quá nhanh cũng
như quá khó quá trình t p luy n – đi u d gây ph n tác d ng cũng như s
th t v ng t i h c sinh.
Th c t i không ph i màu h ng
N u như m c tiêu c a b n là tr thành m t ngư i chơi đàn gi i, m t
ngh sĩ bi u di n – m t ngh sĩ bi u di n xu t chúng cũng như tr thành
m t chuyên gia trong lĩnh v c c a b n, hãy nh r ng m i vi c không h
d dàng chút nào (như b n tư ng – hay mong mu n). Đi u đó có th khó
ch p nh n, nhưng hãy đ i di n v i nó ch đ ng tránh né hay suy nghĩ
theo chi u hư ng tiêu c c. Bây gi b n đã bi t làm sao đ tr thành m t
ngh sĩ bi u di n xu t chúng – hay m t chuyên gia trong lĩnh v c c a b n.
B n t ng b chê cư i r ng b n ch có chút năng khi u nào – sai hoàn
toàn. Yes, You Can – Barack Obama t ng nói.
Con s 10,000 gi th t kh ng khi p, nhưng nó nh n m nh t i th i
gian b n c n b ra đ chinh ph c đ nh cao, cũng như nh n m nh t i
phương pháp t p luy n khoa h c, có ch đích. John Mills, m t ngh sĩ
guitar nói trong m t Master Class c a ông “N u b n không th dành ra 1
gi m i ngày t p luy n, b n không th ti n b ” C coi 1 gi như th i gian
- t i thi u cho m i ngày, tr đi các ngày ngh , b n s ph i m t 30-40 năm đ
hoàn thành k ho ch 10.000 gi đó. Th t kinh kh ng, nhưng n u b n có
th b ra 3-4 gi m i ngày thì sao, th i gian đư c rút l i ch còn 7-13 năm.
Không t i l m ph i không! Nhưng b n có th làm đư c không – b ra 3-4
ti ng m i ngày?
H u h t chúng ta không th làm đư c đi u đó. Nhưng v n đ là b n
có nh t thi t ph i tr thành m t ngh sĩ bi u di n chuyên nghi p – mu n
vư t lên trên h t, đ ng c p trên h t và s ng dư d v i đ ng ti n ki m
đư c t bi u di n?
Câu tr l i v i h u h t là không. V n đ đây là mong mu n c a
h u h t chúng ta là k năng chơi đàn ti n b lên hàng ngày, ngày mai s
t t hơn hôm nay. S h nh phúc bi t bao khi m t ngư i b n nói v i ta r ng
“c u chơi ti n b hơn năm ngoái bao nhiêu”. Và h u h t chúng ta có th
làm đư c đi u này.
Hãy tìm nh ng ngư i th y t t nh t b n có th (lưu ý s nhi u) và
h c cách ch p nh n ngư i th y đó có th tr nên l i th i! Trong r t nhi u
ngư i th y ngoài kia, không ph i ai cũng là ngư i phù h p, cũng như đ
năng l c đ nh hư ng cũng như đem l i c m h ng t p luy n cho b n. Hãy
t ki m tra: h có đư c h c v i m t ngư i th y gi i? h chơi đàn hay,
gi i, nhưng li u h d y có t t? h đã và đang có nhi u h c sinh không –
nh ng ngư i có th ch ng th c trình đ c a h ?
nguon tai.lieu . vn
