Xem mẫu
- Hát chèo Vi t Nam
Vùng trung châu và ng b ng B c b là cái nôi c a chèo, t
cái nôi y sau bao nhiêu thăng tr m c a l ch s ngh thu t chèo
ngày càng phát tri n và kh ng nh ư c t m quan tr ng trong
n n văn hóa dân gian dân t c.
"B a y mưa xuân phơi ph i bay
Hoa xoan l p l p r ng rơi y
H i chèo làng Ð ng i qua ngõ
M b o thôn oài hát t i nay"
T bao i nay hát chèo ã tr thành m t lo i hình sinh ho t văn
hóa ngh thu t quen thu c c a ngư i dân Vi t Nam, nuôi dư ng i s ng
tinh th n dân t c b i cái ch t tr tình m th m sâu s c.
Chi u chèo làng quê
Trong kho tàng văn hóa ngh thu t dân gian dân t c, chèo là m t
lo i hình sân kh u k ch hát m à tính dân t c, v i s k t h p nhu n
- nhuy n c a hàng lo t y u t : hát, múa, nh c, k ch mang tính nguyên h p
vô cùng c áo.
Chèo thư ng di n trong các h i hè ình ám kh p vùng ng b ng
và trung châu mi n B c m y tháng Xuân, Thu hàng năm trư c ây, mà
không ít ngư i xem ã thu c làu c tích, chí ít cũng ôi o n, dăm câu,
khen chê tài di n c a ngh nhân âu ra y.
Vì th , ã có ngư i t chèo vào lo i sân kh u h i hè, v a nói
tính qu n chúng v a nói n cái cư i trong di n xu t c a nó.
Song không m y lo i sân kh u h i hè phương Tây th k XV ho c
XVI v i ph n l n k ch ng n vui nh n di n cương. Chèo cũng có s nhân
v t chuyên làm h và không ít nhân v t "' á" vào pha trò ây ó, dùng k
chuy n ho c hát múa gây cư i, l y ng tác ng di n là chính và d u
chi m th i gian dài c a êm hát, song nh ng o n trò cư i ó còn r i r c,
ít ăn nh p v i tích trò (thư ng mang tính bi).
Có th nói ngh thu t chèo mang m b n s c dân t c Vi t Nam,
chèo s d ng ngôn ng a thanh, a nghĩa k t h p v i cách nói ví von
giàu tính t s tr tình. Ð c bi t hơn là tính t ng h p c a sân kh u chèo
t b n trò, n tài nhân v t v i s "pha âm cách i u" gi a âm nh c,
hát và múa. Sân kh u chèo xưa ra i t các làng chèo v i các múa h i
hát.
C m i xuân sang ngư i muôn nơi l i b i h i b i s thúc gi c
c a tr ng chèo và nh ng l i ca ti ng hát c a ngh nhân làng chèo. Ngư i
xưa có câu "nh t c ng giai i m vũ" i u ó bi u hi n nét c trưng
c a ngh thu t chèo là "tính múa", nh ng di n xu t tinh t c a ngh nhân
chèo u i m này mà ra. V i ôi bàn tay khéo léo t ng c ch , ng
- tác ã toát lên cái "th n" c a nhân v t, qua ó th y ư c thành công c a
ngư i di n.
Nét p chèo truy n th ng
T mùa xuân r i t i mùa thu trong các h i hè ình ám kh p
vùng ng b ng B c b không khi nào thi u v ng ti ng hát chèo. Cũng
chính vì th mà chèo mang tính qu n chúng và ư c g i là lo i hình sân
kh u c a h i hè. Công chúng am mê chèo b i khi n v i sân kh u chèo
có th t n hư ng ni m vui t nh ng ti ng cư i châm bi m kích s c và
tinh t .
Trong m i v di n, m i tình ti t, m i l p nhân v t c a chèo u có
cái hài xen k v i cái bi, ngư i xem bao gi cũng coi tr ng nh ng y u t
- ó. Ngư i xưa thư ng nói "có tích m i nên trò" i u ó kh ng nh tích
chuy n là linh h n c a v di n. Cũng chính vì v y mà chèo ư c ánh giá
là lo i hình sân kh u k ch hát k chuy n dân t c. Ði u này ã làm nên c
i m cơ b n c a ngh thu t chèo c .
Không nh ng th chèo còn thu c lo i sân kh u ư c l cách i u, s
khoa trương- tô phóng có tính ch n l c ã làm n i b t hơn nh ng góc
c nh c trưng c a ngh thu t chèo- nh ng m ng chèo c s c ư c ra
i t nhân t ó.
th i nào ngh thu t u ch ng t nh ng nét tương ng v i l i
s ng c a xã h i th i ó. Th i xưa chèo mang m d u v t c a nh ng i u
múa dân gian, hàng lo t l ti t c a ph n cúng t trong các h i làng mi n
b c Vi t Nam.
Trong con ư ng phát tri n c a ngh thu t chèo có hình th c tương
h p song song v i s phát tri n và sáng t o. Chèo hi n i (chèo c i biên)
ã kh ng nh ư c v th c a mình v i nh ng v di n và hình tư ng con
ngư i m i nh s b o t n và phát huy truy n th ng c a ngh thu t chèo
c , x ng áng tiêu bi u cho ngh thu t sân kh u dân t c.
L h i Thái Yên
- ã có m t th i, H i chèo ôi khi kéo dài c tu n l , m c d u còn lâu
m i n H i nhưng trong m i gia ình nông dân u ã có s chu n b
tham gia kỳ H i v i nh ng vai chèo yêu thích. Trong các v chèo c
thư ng v ch m t b n quan l i phong ki n và th c dân áp b c gi ng nòi.
Ơ các v di n, ngư i nông dân th y ư c s ph n ánh i s ng c a mình
v i nh ng m t tích c c và ph n di n, nh ng ư c mơ và ý ni m c a mình
v cái thi n và cái ác. M i ngư i ã yêu và càng yêu ngh thu t chèo b i
tính nhân o và s tươi mát c a nó, và b i nó mang màu s c dân t c c
áo.
Nh ng v chèo - ó là các m u chuy n sân kh u c a nh ng ti u
thuy t thi ca, nó c trưng b i ch t thơ m ng, hành văn nhu n nhuy n,
nó có nh ng truy n th ng lâu i c a thi ca phương ông. Ngoài vi c
chèo là m t ngh thu t ư c n y sinh t qu n chúng nông dân, nó còn
ư c s d ng r t nhi u t c ng và ca dao dân gian do nhân dân sáng t o
ra qua hàng ngàn năm.
Ngh thu t cơ b n trong các vai c a di n viên là múa mà qua ó nó
có th hi n ư c t t c s uy n chuy n nh p nhàng c a con ngư i. Nh ng
ngh nhân l p trư c thư ng nói r ng: "Múa hình tư ng p c a n i
tâm".
Song song v i cái ó, i u múa trong chèo không hoàn toàn mang
tính tr u tư ng và tư ng trưng, ư c l như m t s lo i hình ngh thu t
thông thư ng khác b i m t l ngu n g c c a nó là nh ng hình nh sinh
ho t, lao ng qua các bu i di n nông thôn.
Tr i qua bi t bao th h , n hôm nay nh ng ngư i con t Vi t -
c nh ng ngư i ang s ng trên t nư c Vi t Nam và nh ng ki u bào
- xa t qu c, luôn coi ngh thu t chèo là m t "viên ng c long lanh s c màu"
trong kho tàng văn hoá ngh thu t dân gian dân t c.
nguon tai.lieu . vn
