Xem mẫu
- BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
TRƢỜNG CAO ĐẲNG CƠ ĐIỆN XÂY DỰNG VIỆT XÔ
GIÁO TRÌNH
MÔ ĐUN: TIỆN CÔN
NGHỀ: CẮT GỌT KIM LOẠI
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Ban hành kèm theo Quyết định số: 854 /QĐ-CĐVX-ĐT ngày 06 tháng 09
năm 2018 của Hiệu trưởng
Ninh Bình, năm 2019
1
- TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
LỜI GIỚI THIỆU
Căn cứ vào trang thiết bị của các trường và khả năng tổ chức học sinh thực
tập ở các công ty, doanh nghiệp bên ngoài mà nhóm biên soạn xây dựng các bài
tập thực hành áp dụng cụ thể phù hợp với điều kiện hoàn cảnh hiện tại để xây dựng
mô đun Tiện côn.
Tổ Cắt gọt kim loại Khoa Cơ khí trường Cao đẳng Cơ điện xây dựng Việt
Xô đã biên soạn cuốn giáo trình mô đun Tiện côn, là mô đun đào tạo nghề được
biên soạn theo hình thức tích hợp lý thuyết và thực hành. Nội dung của mô đun đề
cập đến các công việc, bài tập cụ thể về phương pháp và trình tự gia công các chi
tiết.
Khi soạn thảo giáo trình này, nhóm biên soạn đã nhận được nhiều sự động
viên và góp ý của các đồng chí lãnh đạo Trường Cao đẳng cơ điện xây dựng Việt
Xô; lãnh đạo Khoa Cơ khí; lãnh đạo phòng đào tạo, phòng khảo thí và đảm bảo
chất lượng Trường Cao đẳng cơ điện xây dựng Việt Xô và các đồng nghiệp đang
dạy nghề “ Cắt gọt kim loại ” trong và ngoài trường.
Mặc dù có rất nhiều cố gắng, nhưng không tránh khỏi những khiếm khuyết,
rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của độc giả để giáo trình được hoàn thiện
hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Ninh Bình, ngày…..........tháng…........... năm 2019
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên: Nguyễn Mai Khang
2. Hoàng Văn Khải
3. Vũ Trọng Nghĩa
4. Phạm Công Kiên.
2
- MỤC LỤC
Trang
I. Lời giới thiệu 2
II. Mục lục 3
III. Nội dung tài liệu 4
Bài 1 Tiện côn bằng dao rộng bản 5
Bài 2 Tiện côn bằng cách xoay xiên bàn trượt dọc phụ 21
Bài 3 Tiện côn bằng cách xê dịch ngang ụ động 36
IV. Tài liệu tham khảo 48
3
- TÊN MÔ ĐUN: TIỆN CÔN
Mã số mô đun: MĐ 25
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun:
- Vị trí: Mô đun tiện côn được bố trí sau khi sinh vên đã học MH07; MH08;
MH09; MH10; MH11; MH12; MH15; MĐ22.
- Tính chất: Là mô đun chuyên môn nghề thuộc các môn học, mô đun đào
tạo nghề.
- Ý nghĩa và vai trò: Mô đun Tiện côn trong chương trình Cắt gọt kim loại
có ý nghĩa và vai trò quan trọng. Người học được trang bị những kiến thức, kỹ
năng sử dụng dụng cụ thiết bị để tiện côn ngoài và côn trong đúng qui trình qui
phạm, đạt yêu cầu kỹ thuật.
Mục tiêu của mô đun:
- Trình bày được các thông số cơ bản của mặt côn;
- Trình bày được yêu cầu kỹ thuật khi tiện côn;
- Phân tích được các phương pháp tiện côn;
- Vận hành được máy tiện để tiện côn đúng qui trình qui phạm, đạt cấp chính
xác 8-10, độ nhám cấp 4-5, đạt yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian qui định, đảm bảo
an toàn lao động và vệ sinh công nghiệp;
- Phân tích được các dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa;
- Chọn được phương pháp kiểm tra mặt côn phù hợp yêu cầu kỹ thuật;
- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, chủ động và tích cực trong học tập.
III. Nội dung mô đun:
4
- BÀI 1: TIỆN CÔN BẰNG DAO RỘNG BẢN
Mã bài: MĐ 25.1
Giới thiệu:
Trong máy công cụ và các dụng cụ khác, muốn cho hai chi tiết kết hợp với
nhau mà có thể tháo lắp tùy ý mà không làm ảnh hưởng tới vị trí đã xác định ban
đầu thì có thể lắp ghép bằng mặt côn. Ví dụ: kết hợp giữa lỗ côn nòng ụ động với
mũi nhọn ụ động, kết hợp giữa chuôi côn của mũi khoan ruột gà với bạc côn...
Với những chi tiết côn có chiều dài
- Hình 1.1. Các loại côn thường dùng
a-Bánh răng côn. b-Mũi khoét côn
c-Mũi tâm. d-Bạc côn. d)Mũi khoan chuôi côn
Các dạng hình côn: Côn thường có ba dạng: Côn đầu nhọn (hình 1.2a), côn
đầu bằng (hình 1.2b) côn một phần trên toàn bộ chiều dài của chi tiết (hình 1.2c)
Hình 1.2. Các dạng côn
a-Côn đầu nhọn. b-Côn đầu bằng.
c-Côn một phần trên chiều dài toàn bộ
Các loại côn tiêu chuẩn:
Côn Mét và côn Mooc (morse) là các loại côn tiêu chuẩn được dùng rộng rãi
nhất trong ngành chế tạo máy
- Côn mooc bao gồm 7 số hiệu: 0, 1, 2, 3,4, 5 và 6, nhỏ nhất là số 0 lớn nhất là
số 6.
6
- - Côn hệ mét gồm 8 số hiệu: 4, 6, 80, 100, 120, 140, 160 và 200, các số hiệu
này chỉ kích thước đường kính lớn của bề mặt côn, còn độ côn k = 1: 20 thì không
đổi.
Hình 1.3. Các dạng chi tiết có mặt côn
a-Bánh răng côn. b-Mũi khoét côn. c-Mũi tâm
d-Bạc lót côn. đ-Mũi khoan chuôi côn
BẢNG KÍCH THƯỚC TIÊU CHUẨN CÔN METRIC VÀ CÔN MORSE
TIỆN CÔN ĐỘ GÓC ĐK LỚN ĐK CHIỀU
CÔN K DỐC D(mm) NHỎ DÀI CÔN
SỐ HIỆU
d(mm) (mm)
Côn Mét 4 1/20.000 1025’55” 4,100 2,850 25
6 1/20.000 1025’55” 6,150 4,400 35
Côn 0 1/19212 1029’27” 9,212 6,453 53
Morse
1 1/20047 1025’43” 12,240 9,396 57
7
- 2 1/20020 1025’50” 17,980 14,583 68
3 1/19922 1026’16” 24,051 19,784 85
4 1/19254 1029’15” 31,542 25,933 108
5 1/19002 1029’36” 44,731 37,574 136
6 1/19180 1029’36” 67,760 57,906 190
Côn 80 1/20.000 1025’55” 80,400 70,200 204
Metric
100 1/20.000 1025’55” 100,500 88,400 242
120 1/20.000 1025’55” 120,600 106,600 280
160 1/20.000 1025’55” 160,800 143,000 356
200 1/20.000 1025’55” 201,000 179,400 432
1.2. Các yếu tố của mặt côn
Hình 1.4. Các yếu tố của côn
Mặt côn được đặc trưng bởi các yếu tố cơ bản sau: (hình 1.3)
Góc côn (2): Là góc được tạo bởi hai đường sinh nằm trên cùng một mặt
phẳng đi qua đường tâm của chi tiết.
8
- Góc dốc (): Là góc hợp bởi đường tâm của chi tiết và đường sinh.
Đơn vị: Độ, phút, giây.
Độ côn (k): Là tỷ số giữa hiệu của đường kính lớn và đường kính nhỏ với
chiều dài đoạn côn.
Dd
k=
l
Độ dốc (i): Là tỷ số giữa nửa hiệu hai đường kính lớn và nhỏ với chiều dài
đoạn côn.
Dd k
i = tg = =
2l 2
- D là đường kính đầu mút lớn của mặt côn
- d là đường kính đầu mút nhỏ của mặt côn
- l là chiều dài của mặt côn
Độ nghiêng (độ dốc)
Dd
Độ nghiêng được xác định theo công thức sau: i = tg =
2l
2. Yêu cầu kỹ thuật của mặt côn.
Mục tiêu:
- Trình bày được các yêu cầu kỹ thuật của côn;
- Tuân thủ đúng các yêu cầu kỹ thuật.
Đảm bảo chính xác về độ côn.
Đảm bảo đúng các kích thước.
Đường sinh thẳng.
Đảm bảo độ nhám bề mặt.
3. Phƣơng pháp tiện côn bằng dao rộng bản
9
- 3.1. Phƣơng pháp tiện côn ngoài
Mục tiêu:
- Trình bày được phương pháp tiện côn ngoài bằng dao lưỡi rộng;
- Thực hiện đúng trình tự gia công côn ngoài bằng dao lưỡi rộng đạt yêu cầu
kỹ thuật;
- Tuân thủ đúng các quy tắc an toàn trong quá trình làm việc.
a. Gá lắp, điều chỉnh phôi.
Phôi được gá kẹp chắc chắn trên mâm cặp hoặc gá trên mâm cặp và một đầu
tâm, cũng có thể gá trên hai mũi tâm nhưng phải đảm bảo đủ cứng vững để tránh
rung động trong quá trình gia công.
b. Gá lắp, điều chỉnh dao.
Lưỡi dao phải mài thật thẳng để vật gia công không bị lồi hoặc lõm.
Dao phải gá ngay ngắn và theo dưỡng để góc côn đúng. Dao được gá ngay
ngắn áp sát vào mặt trụ của phôi, còn mặt nghiêng của dưỡng tiếp xúc với lưỡi cắt
của dao. Sau khi điều chỉnh xong, bỏ dưỡng ra.
Hình 1.5. Gá dao và tiện côn bằng dao rộng lưỡi
c. Điều chỉnh máy.
10
- Điều chỉnh máy để chọn được chế độ cắt phù hợp, bước tiến phù hợp và đặt
dao ở vị trí làm việc ban đầu.
Khi xác định tốc độ cắt để tiện côn phải tính đến độ cứng vững của dao, cũng
như vật liệu chi tiết gia công.
Khi tiện côn vận tốc cắt luôn thay đổi, nên chọn lượng tiến dao nhỏ.
d. Các bước tiến hành
Để dao cách mặt đầu phôi 5 ÷ 10mm.
+ Khởi động trục máy quay.
+ Đưa dao vào cắt thử một đoạn 3 ÷ 5mm.
+ Dùng thước đo góc hoặc dưỡng kiểm tra góc côn vừa cắt thử.
Sau khi cắt thử và kiểm tra đạt yêu cầu, tịnh tiến dao vào phôi để cắt gọt. Khi
cắt cần kết hợp dùng dung dịch trơn nguội để tăng độ bóng.
3.2. Phƣơng pháp tiện côn lỗ
Mục tiêu:
- Trình bày được phương pháp tiện côn trong bằng dao lưỡi rộng;
- Thực hiện đúng trình tự gia công côn trong bằng dao lưỡi rộng đạt yêu cầu
kỹ thuật;
- Tuân thủ đúng các quy tắc an toàn trong quá trình làm việc.
a. Gá lắp, điều chỉnh phôi.
Phôi được gá kẹp chắc chắn trên mâm cặp và đủ khỏe để tránh rung động
trong quá trình gia công.
b. Gá lắp, điều chỉnh dao.
Lưỡi dao phải mài thật thẳng để vật gia công không bị lồi hoặc lõm.
11
- Dao phải gá ngay ngắn và theo dưỡng để góc côn đúng. Dao được gá ngay
ngắn áp sát vào mặt đầu đã được tiện phẳng của phôi, còn mặt nghiêng của dưỡng
tiếp xúc với lưỡi cắt của dao. Sau khi điều chỉnh xong, bỏ dưỡng ra.
Hình 1.6.. Gá dao theo dưỡng Hình 1.7.Tiến dao khi tiện côn
bằng dao tiện rộng lưỡi
c. Điều chỉnh máy.
Điều chỉnh máy để chọn được chế độ cắt phù hợp, bước tiến phù hợp và đặt
dao ở vị trí làm việc ban đầu.
Khi xác định tốc độ cắt để tiện côn phải tính đến độ cứng vững của dao, cũng
như vật liệu chi tiết gia công.
Khi tiện côn trong vì dao yếu nên chọn tốc độ cắt nhỏ.
d. Các bước tiến hành.
Để dao cách mặt đầu phôi 5 ÷ 10mm.
+ Khởi động trục máy quay.
+ Đưa dao vào cắt thử một đoạn 2 ÷ 3mm.
+ Dùng thước đo góc hoặc dưỡng kiểm tra góc côn vừa cắt thử.
Sau khi cắt thử và kiểm tra đạt yêu cầu, tịnh tiến dao vào phôi để cắt gọt. Khi
cắt cần kết hợp dùng dung dịch trơn nguội để tăng độ bóng.
4. Dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp đề phòng
12
- Mục tiêu:
- Trình bày được các dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp khắc phục;
- Thực hiện các biện pháp khắc phục được các dạng sai hỏng.
TT SAI HỎNG NGUYÊN NHÂN CÁCH PHÒNG NGỪA
- Điều chỉnh chiều sâu cắt thật
- Thực hiện chiều sâu cắt
Góc côn đúng chính xác
không chính xác
1
nhưng kích - Kiểm tra mức độ chính xác
- Sử dụng dụng cụ đo
của thước cặp hoặc dưỡng
thước sai hoặc du xích không chính
trước khi đo và sử dụng du
xác
xích thật chính xác
- Mài dao và gá dao sai
- Mài và gá dao lại đúng yêu
- Lắp dao không đúng tâm
2 Góc côn sai cầu.
- Dao cùn, mài dao sai góc
- Gá lại dao đúng tâm.
độ
Đường sinh - Lưỡi cắt chính không - Mài sửa lưỡi cắt chính thật
3 mặt côn thẳng thẳng
không thẳng - Dao gá không ngang tâm - Gá dao ngang tâm
- Dao, phôi gá không chắc
- Dao và phôi phải gá đủ chặt
chắn
Độ nhám
4
không đạt - Rung động do lưỡi cắt
tham gia cắt gọt quá dài - Giảm rung động
hoặc bàn dao bị rơ
5. Phƣơng pháp kiểm tra mặt côn
13
- Mục tiêu:
- Xác định được các tiêu chí đánh giá kỹ thuật cần thiết của sản phẩm;
- Thực hiện các phương pháp kiểm tra phù hợp với yêu cầu kỹ thuật;
- Có ý thức bảo quản và giữ gìn dụng cụ, trang thiết bị.
Góc côn được đo bằng thước đo góc vạn năng (hình 2.4c). Trong gia công
hàng loạt góc côn thường được đo bằng dưỡng cứng hoặc dưỡng điều chỉnh.
Hình 1.8. Kiểm tra góc côn của chi tiết
a-Dưỡng cố định; b-Dưỡng điều chỉnh; c-Thước đo góc vạn năng
Các đường kính của mặt côn đo bằng thước cặp hoặc pan me phụ thuộc vào
yêu cầu của độ chính xác gia công. Khi đo kích thước đường kính nhỏ của côn nên
dùng hàm sắc của thước cặp để đo vì dùng hàm đo phẳng của thước đo dễ bị sai số.
Để kiểm tra tổng thể các yếu tố của bề mặt côn trong sản xuất hàng loạt sử
dụng calip trục để kiểm tra côn trong (hình 2.5) và calíp bạc để kiểm tra côn
ngoài (hình 2.6). IT và it là dung sai độ côn nếu một vạch giới hạn trên calíp lọt lỗ
một vạch không lọt là đạt yêu cầu.
14
- Hình 1.9. Kiểm tra côn trong Hình 1.10. Kiểm tra côn ngoài
bằng calip trục bằng calip bạc
BÀI TẬP ỨNG DỤNG.
Vít côn M12
NỘI DUNG CÁC BƢỚC HƢỚNG DẪN
1.Gá phôi, tiện mặt đầu. +Rà tròn, kẹp chắc chắn
+Dao mài đảm bảo lưỡi cắt chính
thẳng
+ Gá sao cho lưỡi cắt chính cao
ngang tâm vật gia công.
+ Điều chỉnh dao theo dưỡng.
+Tiện phẳng mặt đầu.
2. Tiện 12 L28 Tiện đúng kích thước, đúng chiều
dài.
15
- 28
12
3. Vát mặt đầu.Tiện côn = 450 Côn đúng góc độ, phẳng, độ nhẵn
Rz20
45
4. Cắt ren M12 bằng bàn ren. Cắt đứt. -Ren lắp ghép êm.
-Căt đúng kích thước.
TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM.
Nội dung đánh Điểm tối Điểm
TT Tiêu chuẩn đánh giá
giá đa đánh giá
1 Điểm kỹ thuật 80 đ
16
- 24 Đúng kích thước 10
12 Đúng kích thước 10
Góc côn =450 Đúng góc độ 20
Ren M12 Trơn nhẵn, không vỡ 10
L28 Đúng kích thước 10
L36 Đúng kích thước 10
Rz20 10
2 An toàn lao động 10 đ
- Trang phục bảo hộ, giầy đầy đủ. 1
- Bố trí vị trí làm bài gọn gàng. 2
- Thực hiện đúng nội quy, quy định về an
4
toàn khi sử dụng dụng cụ, thiết bị.
- Đảm bảo an toàn cho người và thiết bị. 3
3 Thời gian thực hiện 10 đ
- Đảm bảo đúng thời gian quy định 10
-Chậm 5 đến dưới 10 phút so với quy định -2,5
-Chậm 11 đến dưới 20 phút so với quy định. -5
-Chậm 20 phút. -10
Huỷ kết
-Chậm quá 20 phút.
quả.
Tổng điểm tối đa 100đ
17
- Tổng điểm đánh giá:
* Chú ý: Điểm kỹ thuật của bài phải đạt từ 50 điểm trở lên mới được cộng các
điểm khác. Tổng điểm đánh giá được quy về thang điểm 10.
Đánh giá kết quả học tập
Kết quả
Cách thức và Điểm thực hiện
TT Tiêu chí đánh giá phƣơng pháp đánh của
giá tối đa ngƣời
học
I Kiến thức
1 Trình bày phương pháp tiện Làm bài tự luận, đối
côn bằng dao lưỡi rộng chiếu với nội dung 3
bài học
2 Trình bày các dạng sai hỏng, Làm bài tự luận, đối
nguyên nhân và cách phòng chiếu với nội dung 3
ngừa bài học
3 Kể tên các loại dụng cụ kiểm Làm bài tự luận, đối
tra các yếu tố của côn chiếu với nội dung 4
bài học
Cộng: 10 đ
II Kỹ năng
1 Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, Kiểm tra công tác
thiết bị đúng theo yêu cầu của chuẩn bị, đối chiếu 1
bài thực tập với kế hoạch đã lập
2 Vận hành, sử dụng thành thạo Quan sát các thao tác,
thiết bị, dụng cụ đối chiếu với quy 1
trình vận hành
3 Chọn đúng chế độ cắt khi tiện Kiểm tra các yêu cầu, 1
đối chiếu với tiêu
18
- côn chuẩn.
4 Sự thành thạo và chuẩn xác Quan sát các thao tác
các thao tác khi tiện côn đối chiếu với quy 2
trình thao tác.
5 Kiểm tra chất lượng côn 5
5.1 Côn đúng góc độ Theo dõi việc thực 2
hiện, đối chiếu với
5.2 Đường sinh côn thẳng quy trình kiểm tra 2
5.3 Đảm bảo độ nhẵn 1
Cộng: 10 đ
III Thái độ
1 Tác phong công nghiệp 5
1.1 Đi học đầy đủ, đúng giờ Theo dõi việc thực 1
hiện, đối chiếu với
1.2 Không vi phạm nội quy lớp nội quy của trường.
1
học
1.3 Bố trí hợp lý vị trí làm việc Theo dõi quá trình
làm việc, đối chiếu
1
với tính chất, yêu cầu
của công việc.
1.4 Tính cẩn thận, chính xác Quan sát việc thực
1
hiện bài tập
1.5 Ý thức hợp tác làm việc theo Quan sát quá trình
tổ, nhóm thực hiện bài tập 1
theo tổ, nhóm
2 Đảm bảo thời gian thực hiện Theo dõi thời gian
bài tập thực hiện bài tập, đối
2
chiếu với thời gian
quy định.
19
- 3 Đảm bảo an toàn lao động và
3
vệ sinh công nghiệp
3.1 Tuân thủ quy định về an toàn Theo dõi việc thực
1
khi sử dụng khí cháy hiện, đối chiếu với
quy định về an toàn
3.2 Đầy đủ bảo hộ lao động( quần và vệ sinh công
1
áo bảo hộ, giày, kính,…) nghiệp
3.3 Vệ sinh xưởng thực tập đúng
1
quy định
Cộng: 10 đ
KẾT QUẢ HỌC TẬP
Kết quả Kết quả
Tiêu chí đánh giá thực hiện Hệ số
học tập
Kiến thức 0,3
Kỹ năng 0,5
Thái độ 0,2
Cộng:
20
nguon tai.lieu . vn
