Xem mẫu
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BR – VT
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ
GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: SỬA CHỮA BẢO DƯỠNG ĐỘNG CƠ Ô TÔ
NGHỀ: CÔNG NGHỆ Ô TÔ
TRÌNH ĐỘ: TCNCDN
Ban hành kèm theo Quyết định số: /QĐCĐN… ngày…….tháng….năm .........
…………........... của Hiệu trưởng trường Cao đẳng nghề tỉnh BR VT
Bà Rịa – Vũng Tàu, năm 2015
3
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
LỜI NÓI ĐẦU
Giáo trình Sửa chữa bảo dưỡng động cơ ô tô, được biên soạn theo chương trình
giảng dạy của Nhà trường năm 2007. Nội dung của giáo trình đã được biên soạn
trên cơ sở kế thừa những nội dung được giảng dạy ở các trường, kết hợp với những
nội dung mới nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo phục vụ sự
nghiệp Công nghiệp hóa Hiện đại hóa. Giáo trình được biên soạn ngắn gọn, dễ
hiểu. Các kiến thức trong toàn bộ giáo trình có mối quan hệ lôgíc chặt chẽ. Tuy vậy,
giáo trình chỉ là một phần trong nội dung của chuyên ngành đào tạo cho nên người
dạy, người học cần tham khảo thêm các giáo trình có liên quan đối với Mô đun để
việc sử dụng giáo trình có hiệu quả hơn.
Khi biên soạn giáo trình, chúng tôi đã cô gắng cập nhật những kiến thức mới có
liên quan đến Mô đun và phù hợp với đối tượng sử dụng cũng như cố gắng những
nội dung lý thuyết với những vấn đề thực tế thường gặp trong bảo dưỡng, sửa chữa
và sản xuất.
Trong quá trình sử dụng, tùy theo yêu cầu cụ thể, có thể điều chỉnh số tiết trong
mỗi bài cho phù hợp. Giáo trình chúng tôi biên soạn dựa vào chương trình đào tạo,
kết hợp với thiết bị, mô hình, cơ sở vật chất phù hợp khoa học nhất, giúp cho người
học dễ tiếp thu và rèn luyện kỹ năng đáp ứng được yêu cầu thị trường lao động.
Giáo trình được biên soạn cho đối tượng là sinh viên hệ cao đẳng nghề hoặc là tài
liệu tham khảo cho học sinh trung cấp, công nhân lành nghề 3/7. sau khi học, đọc
xong giáo trình này, có thể tự mình kiểm tra , chẩn đoán, xử lý các hư hỏng.
Mặc dù đã cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những sai sót. Rất
mong nhận được các ý kiến đóng góp của bạn đọc và các bạn đồng nghiệp để giáo
trình được hoàn chỉnh hơn. Các ý kiến xin được gửi về Tổ bộ môn Công nghệ ô tô
Khoa Cơ khí – Trường cao đẳng nghề BRVT.
Bà Rịa – Vũng Tàu, ngày.......tháng...... năm 2015
Tham gia biên soạn
Chủ biên
4
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
MỤC LỤC
Trang
Lời nói đầu 3
Mục lục 4
Bài 1: An toàn xưởng cơ khí ô tô 6
Bài 2: Sử dụng thiết bị dụng cụ trong xưởng ô tô 8
Bài 3:Xác định chiều quay động cơ 15
Bài 4:Tìm xupap cùng tên 18
Bài 5: Xác định điểm chết trên 19
Bài 7: Xác định thứ tự nổ của động cơ 20
Bài 8: Điều chỉnh khe hở xupap 28
Bài 9: Kiểm tra áp suất nén 30
Bài 10:Cân cam cho động cơ 34
Bài 11:Quy trình tháo lắp động cơ 37
Bài 12:Kiểm tra sửa chữa nắp quy lát 43
Bài 13:Kiểm tra sửa chữa nhóm xupap(Phương pháp xoáy xupap) 63
Bài 14:Kiểm tra sửa chữa con đội cò mổ 70
Bài 15:Kiểm tra trục cam bánh răng cam 78
Bài 16:Kiểm tra sửa chữa xilanh thân máy 88
Bài 17:Kiểm tra sửa chữa piston – chốt 97
Bài 18:Kiềm tra thay thế xec măng 103
Bài 19:Kiểm tra sửa chữa thanh truyền 112
Bài 20:Kiểm tra sửa chữa trục khuỷu Bánh đà 126
Bài 21:Cấu tạo và nguyên lý của hệ thống bôi trơn 131
Bài 22:Kiểm tra sửa chữa bơm nhớt + két làm mát 136
Bài 23:Kiểm tra thay thế bầu lọc nhớt 139
Bài 24:Kiểm tra sửa chữa mạch báo nhớt 140
Bài 25:Cấu tạo và nguyên lý của hệ thống làm mát 144
Bài 26:Kiểm tra sửa chữa bơm nước 146
Bài 27:Kiểm tra sửa chữa két nước 149
Bài 28:Kiềm tra thay thế van hằng nhiệt 151
Bài 29:Kiểm tra chữa chữa quạt gió và mạch điều khiển quạt gió 153
Bài 30:Bảo dưỡng định kỳ động cơ 154
5
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN
SỬA CHỮA BẢO DƯỠNG ĐỘNG CƠ Ô TÔ
1. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT MÔ ĐUN:
Vị trí của mô đun: Mô đun được bố trí ở học kỳ I của khóa học, có thể bố trí
dạy song song với các môn học, mô đun sau: Giáo dục thể chất, giáo dục quốc
phòng, cơ kỹ thuật, vật liệu cơ khí, vẽ kỹ thuật, ngoại ngữ, Nguội cơ bản,
hàn cơ bản.
Tính chất của mô đun: mô đun chuyên môn nghề bắt buộc.
2. MỤC TIÊU MÔ ĐUN:
̣ ̀ ̣
Hoc xong mô đun nay hoc viên se co kha năng: ̃ ́ ̉
+ Trình bày được các quy định vè an toàn xưởng cơ khí
+ Trình bày dược các loại dụng cụ dồ nghề chuyên dùng nghề ô tô
Trinh bay đung nhi
̀ ̀ ́ ệm vu, c
̣ ấu tao cac chi ti
̣ ́ ết cố đinh va cac chi ti
̣ ̀ ́ ết chuyển
động cua đ ̉ ộng cơ
Phân tich đung hi
́ ́ ện tượng, nguyên nhân hư hong va ph̉ ̀ ương phap ki ́ ểm tra,
sửa chữa: nắp may, thân may, xi lanh, cac te, pit tong, ch
́ ́ ́ ốt pittong, xec măng,
́
thanh truyền, truc khuyu, bac lot va banh đa.
̣ ̉ ̣ ́ ̀ ́ ̀
Thao l ́ ắp kiểm tra, sửa chữa va bao d ̀ ̉ ưỡng phận cố đinh va chuy
̣ ̀ ển động
̣
đung quy trinh, quy pham va đung tiêu chu
́ ̀ ̀ ́ ẩn ky thu
̃ ật trong sửa chữa.
Sử dung đung, h
̣ ́ ợp ly cac dung cu ki
́ ́ ̣ ̣ ểm tra, bao d
̉ ưỡng va s ̀ ửa chữa cac chi ti
́ ết cố
̣
đinh va cac chi ti
̀ ́ ết chuyển động cua đ ̉ ộng cơ đam bao chinh xac va an toan.
̉ ̉ ́ ́ ̀ ̀
6
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
Bài 1: An toàn xưởng cơ khí ô tô
1.Nội quy xưởng và kỹ thuật an toàn :
1. 1. Ý nghóa.
An toaøn khi laøm vieäc coù nghóa laø traùnh caùc söï coá hoaëc
chaán thöông xaûy ra ñoái vôùi baûn thaân mình vaø nhöõng ngöôøi
Muoán ñaûm baûo an toaøn khi laøm vieäc caàn phaûi tuaân thuû
caùc qui ñònh veà an toaøn taïi xöôûng laøm vieäc.
Nhöõng chuù yù ban ñaàu khi böôùc vaøo moät xöôûng söûa chöõa
Caùch xaép xeáp trong xöôûng: caàn xaùc ñònh vò trí thieát bò
naâng haï, maùy coâng cuï, baøn laøm vieäc, caùc trang thieát bò
Caùc bieån baùo vuøng nguy hieåm, vuøng caám vaøo hoaëc baûng
höôùng daãn söû duïng thieát bò, duïng cuï, ñaëc bieät laø caùc
baûng qui ñònh veà an toaøn vaø phoøng chaùy chöõa chaùy.
1.2.Nội quy xưởng sửa chữa
Mỗi xưởng thực tập đều có nội quy.
- Laøm vieäc phaûi taäp trung vaø caån thaän. Luoân xaép xeáp
duïng cuï, thieát bò thaät goïn gaøng ngaên naép, saïch seõ.
- Trang phuïc ñaày ñuû caùc trang thieát bò baûo hoä lao ñoäng,
khoâng ñöôïc ñeo ñoàng hoà hoaëc caùc ñoà trang söùc khi
- Luoân ñeo kính baûo hoä khi laøm vieäc vôùi caùc dung dòch
nhö xaêng, sôn, daàu phanh, hoaù chaát hoaëc khi söû duïng
- Luoân söû duïng ñuùng coâng cuï lao ñoäng, khoâng neân boû
caây vaën vít hoaëc caùc vaät nhoïn vaøo trong tuùi aùo,
- Khi naâng xe leân, caàn phaûi xaùc ñònh ñuùng vò trí ñaët
thieát bò naâng, khoâng naâng xe khi coù ngöôøi ñang laøm
vieäc treân xe. Luoân cheøn baùnh xe ñeå giöõ xe coá ñònh khi
naâng xe leân. Khoâng neân chui vaøo gaàm xe khi chöa
- Lau saïch daàu môõ tröôùc vaø sau khi laøm vieäc, khi coù daàu
môõ vöông vaõi thì caàn phaûi laøm saïch ngay laäp töùc.
- Khoâng neân ñeå ñoäng cô hoaït ñoäng khi khoâng coù ngöôøi
troâng coi. Neáu rôøi khoûi khu vöïc laøm vieäc thì neân cho
- Khoâng neân ñöùng tröôùc quaït gioù khi quaït ñang quay
hoaëc ñoäng cô ñang hoaït ñoäng vì caùnh quaït coù theå
vaêng ra neáu noù khoâng ñöôïc laép chaët. Neáu ñoäng cô söû
duïng quaït ñieän thì tröôùc khi laøm vieäc vôùi noù caàn phaûi
- Khoâng ñöôïc vaän haønh ñoäng cô trong khu vöïc khoâng coù
thoâng gioù toát, caàn phaûi laép ñaët ñöôøng oáng thaûi cuûa
ñoäng cô ra khoûi khu vöïc laøm vieäc tröôùc khi vaän haønh
7
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
- Phải lau chùi vệ sinh xưởng thực tập. Khi hết giờ thực tập bàn giao dụng cụ
đồ nghề
cho xưởng.
2. Kỹ thuật an trong cơ khí
2.1. Moät soá nguy hieåm do ñieàu kieän hoaëc thoùi quen laøm vieäc cuûa ngöôøi
lao ñoäng.
Huùt thuoác laù khi laøm vieäc.
Baát caån khi tieáp xuùc, vaän chuyeån vaø caát giöõ caùc
chaát loûng deã chaùy nhö xaêng, daàu, dung moâi, hoaù
Cöûa thoaùt hieåm khoâng coù hoaëc coù nhöng laïi bò khoaù
Daàu nhôùt hoaëc chaát loûng vöông vaõi treân neàn xöôûng.
Thieáu bieän phaùp thoâng gioù cho khu vöïc laøm vieäc, ñaëc
bieät taïi khu vöïc ñoäng cô laøm vieäc vaø phoøng naïp ñieän
Trang thieát bò baûo hoä söû duïng khoâng ñuùng hoaëc trang
bò khoâng ñaày ñuû.
2.2. Moät soá nguy hieåm do thieát bò
Che chaén khoâng an toaøn taïi caùc thieát bò ñang hoaït
Söû duïng khí neùn khoâng hôïp lyù, caùc thieát bò trong heä
thoáng khí neùn khoâng ñaûm baûo an toaøn khi laøm vieäc.
Duïng cuï ñieän caàm tay khoâng ñöôïc noái mass toát.
Caùc thieát bò naâng haï khoâng ñöôïc kieåm tra, baûo döôõng
thöôøng xuyeân, ñaëc bieät laø coâng taùc kieåm ñònh chaát
löôïng thöôøng bò xem nheï.
Caùc duïng cuï caàm tay nhö chìa khoaù voøng mieäng, keàm
buùa … khoâng ñöôïc veä sinh saïch seõ tröôùc vaø sau khi söû
3. An toàn trên một số thiết bị cơ khí.
3.1.Một số quy định chung :
- Nơi làm việc phải gọn gàng ngăn nắp sạch sẽ.
- Trang phục lao động gọn gàng.
- Ôtô để thực tập phải kéo phanh tay,bánh xe có chèn giữ. Không được nổ máy
nếu không có sự cho phép của giáo viên.
- Những người có giấy phép lái xe mới được điều khiển ôtô.Trước khi nổ máy
phải
quan sát phía trước phía sau dưới gầm không có người mới chuyển bánh.
Cấm thử phanh ôtô trong nhà xưởng.
3.2.An toàn trong công tác kê kích nâng hạ ôtô:
- Trước khi nâng ôtô hộp số phải nằm ở vị trí trung gian, kéo phanh tay, khoá
công tắc điện, rút chìa khoá ra khỏi ổ khoá.
- Khi nâng ôtô bằng kéch phải kê chèn kiểm tra chắc chắn mới chui xuống gầm
ôtô.
- Nếu sử dụng pa lăng,cần trục chú ý có xây xích tốt, cấm đứng dưới pa lăng
cần trục.
3.3. Moät soá nguyeân taéc an toaøn cô baûn ñoái vôùi hoïc sinh
- Phaûi ñuùng trang phuïc baûo hoä lao ñoäng khi hoïc taäp taïi
8
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
- Khoâng ñöôïc ñuøa nghòch, chaïy nhaûy, neùm duïng cuï vaøo
nhau trong xöôûng;
- Phaûi naém roõ caùc qui ñònh an toaøn veà lónh vöïc, khu vöïc
ñöôïc phaân coâng thöïc haønh.
- Phaûi söû duïng ñuùng caùc duïng cuï, thieát bò cho ñuùng vôùi
coâng vieäc ñöôïc phaân coâng.
- Phaûi baùo caùo veà caùc duïng cuï hö hoûng, khoâng ñaûm
baûo an toaøn cho giaùo vieân ñöùng lôùp.
- Thöôøng xuyeân kieåm tra aùp keá cuûa maùy neùn khí, söï
chaéc chaén an toaøn cuûa caùc moái laép gheùp cuûa ñöôøng
oáng khí neùn tröôùc khi söû duïng. Khoâng ñöôïc duøng khí neùn
thoåi vaøo trong ngöôøi hoaëc vaøo ngöôøi khaùc ñeå laøm
- Phaûi giao laïi cho giaùo vieân chìa khoaù xe ngay khi keát thuùc
- Khoâng ñöôïc töï yù vaän haønh ñoäng cô neáu khoâng ñöôïc
pheùp cuûa giaùo vieân ñöùng lôùp.
Baøi 02: Duïng cuï ño kieåm trong ngaønh söûa chöõa oâ toâ
1. Duïng cuï
1.1. Caây vaën vít
Duøng ñeå xoay caùc oác vít
Caây vaën vít thöôøng coù hình daïng vaø kích thöôùc khaùc
nhau cho phuø hôïp vôùi töøng tính chaát coâng vieäc khaùc
nhau: Thoâng duïng nhaát laø loaïi deïp, loaïi paker (philip) vaø
1. 2. Caây vaën vít deïp vaø paker
2. Buùa.
Duøng ñeå ñoùng, goõ hay ñaäp vaøo caùc chi tieát caàn
thieát; trong vieäc söûa chöõa oâ toâ buùa thöôøng ñöôïc duøng
Coù nhieàu loaïi buùa khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo hình daïng
ñaàu buùa vaø vaät lieäu laøm ñaàu buùa.
Neân söû duïng caùc loaïi buùa coù ñaàu buùa laøm baèng
nhöïa, goã, cao su, ñoàng .. ñoái vôùi caùc chi tieát meàm, caàn
ñoä chính xaùc beà maët cao ñeå traùnh söï hö hoûng caùc maët
9
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
2. Caùc loaïi buùa thoâng duïng
3. Keàm (Kìm)
Keàm chæ duøng ñeå keàm, giöõ hoaëc tra laép caùc chi tieát.
Khoâng ñöôïc duøng keàm ñeå thaùo laép caùc ñinh vít hay ñai
Coù nhieàu loaïi keàm, loaïi thoâng duïng nhaát trong söûa
chöõa laø keàm raêng, keàm moû nhoïn, keàm ñaët bieät laø loaïi
keàm coù theå taêng giaûm khoaûng caùch giöõa hai haøm ñöôïc
khi duøng ñeå keïp caùc chi tieát coù kích thöôùc lôùn nhoû khaùc
Ngoaøi ra coøn coù keàm baám (keàm cheát), loaïi naøy coù
haøm khoùa duøng ñeå keïp chaët coá ñònh caùc chi tieát maø
khoâng caàn phaûi duøng tay keàm giöõ. Vieäc ñieàu chænh löïc
keïp cuûa keàm ñöôïc ñieàu chænh baèng vít ôû cuoái tay caàm.
4. Caùc loaïi keàm giöõ thoâng duïng
4. Ñuïc.
Ñuïc laø duïng cuï duøng ñeå caét kim loaïi coù meùp caét ñôn.
Ñuïc coù nhieàu hình daïng, kích thöôùc, vaät lieäu khaùc nhau
tuyø thuoäc vaøo muïc ñích söû duïng.
Thoâng duïng nhaát laø ñuïc baèng duøng ñeå chaët ñinh taùn,
caét nhöõng laù kim loaïi moûng, söûa chöõa caùc chi tieát baèng
10
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
5. Caùc loaïi ñuïc
Muõi ñoät.
Duøng ñeå ñoùng leân ñinh taùn, choát, laøm daáu vò trí caùc
loã khoan hoaëc ñaùnh daáu caùc chi tieát khi thaùo rôøi ra
Coù nhieàu loaïi muõi ñoät khaùc nhau phuø hôïp vôùi nhieàu
coâng duïng khaùc nhau.
6. Giuõa.
Duøng ñeå caét vaø taïo hình cho caùc chi tieát baèng kim loaïi.
Giuõa coù nhieàu loaïi vôùi hình daùng khaùc nhau, raõnh caét
khaùc nhau, kích thöôùc khaùc nhau. Maët giuõa coù theå coù
raõnh caét ñôn hay keùp, nhuyeãn hay thöa.
7. Cöa saét caàm tay.
Duøng ñeå caét caùc chi tieát baèng kim loaïi coù kích thöôùc
Hieän nay haàu heát caùc cöa ñeàu coù khung ñieàu chænh
ñöôïc ñeå laép raùp caùc löôõi cöa côõ 20cm, 25cm, 30cm.
11
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
8. Chìa khoaù (côø leâ)
Duøng ñeå xieát, thaùo caùc loaïi ñai oác, buloâng.
Moät boä chìa khoaù mieäng ñaày ñuû thöôøng coù 10 caùi,
kích thöôùc mieäng töø 8 25mm (5/16 1”). Treân chìa khoaù coù
Chìa khoùa 2 ñaàu voøng: laø chìa khoaù duøng ñeå thaùo
xieát baèng caùc voøng troøn taïi 2 ñaàu cuûa noù, khoâng coù
côõ mieäng. Tieän lôïi vì coù theå duøng ôû choã chaät heïp. Ñaàu
chìa khoaù khoâng phaûi coù 6 caïnh maø 12 caïnh cho neân ta
coù thaùo hay xieát oác lieân tuïc vôùi khoaûng di chuyeån 30 0.
Noù tieän lôïi laø thaùo loûng oác vít quaù chaët hay xieát chaët
laïi tuy nhieân baát tieän laø maát nhieàu thì giôø vì cöù phaûi
Chìa khoùa voøng mieäng: laø chìa khoaù moät ñaàu voøng, 1
ñaàu mieäng vaø coù cuøng kích thöôùc. Duøng chìa khoaù naøy
tieän lôïi vì ñaàu voøng duøng ñeå nôùi loûng hay xieát chaët vaø
ñaàu mieäng duøng ñeå xoay thaùo caùc chi tieát cho nhanh.
Ngoaøi ra coøn coù duøng nhöõng chìa khoaù ñaëc bieät khaùc,
thaân moûng vaø caùn raát daøi duøng ñeå hieäu chænh ñoäng
cô ôû nhöõng nôi chaät heïp.
+ Caùc loaïi chìa khoaù (côø leâ)
9. Chìa khoùa molette (moû leát)
Chìa khoaù coù mieäng môû coù theå hieäu chænh ñöôïc.
Moû leát thöôøng coù caùc côõ 10cm, 15cm, 20cm, 30cm
(4”,6”, 8”, vaø 12” ). Ñaây laø chieàu daøi cuûa moû leát.
12
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
Moû leát raát tieän lôïi, nhöng khoâng phaûi ñeå duøng thay
theá caùc loaïi chìa khoaù, maø chæ neân söû duïng chuùng vaøo
vieäc thaùo laép nheï nhaøng.
Ngoaøi ra coøn coù moû leát ñaàu vuoâng hay moû leách raêng
(moû leát oáng nöôùc).
10. Chìa khoùa tube
Chìa khoùa tube giuùp cho coâng vieäc thaùo raùp deã daøng
vaø nhanh choùng. Loaïi naøy ñöôïc söû duïng ñeå thaùo raùp
caùc chi tieát caàn xieát chaët.
Moät boä chìa khoùa tube ñaày ñuû caùc côõ thöôøng töø 8 25
mm (5/16\ 1”).
Mieäng tube coù loaïi 6 caïnh, coù loaïi 12 caïnh. Khi caàn löïc
xieát lôùn, neân duøng tube loaïi coù 6 caïnh, nhöng seõ gaëp
haïn cheá khi söû duïng trong vuøng chaät heïp khoâng coù
khoâng gian ñeå xoay.
11. Caàn xieát.
Caàn xieát laø moät caùi caùn duøng ñeå söû duïng cho chìa
khoùa tube.
Caàn xieát thöôøng: duøng ñeå môû loûng hay xieát chaët.
Caàn quay: duøng ñeå thaùo hay xieát oác cho nhanh khi ñaõ
nôùi loûng.
Caàn xieát töï ñoäng: coâng duïng nhö caàn xieát thöôøng,
nhöng khoâng caàn nhaác leân maø vaãn coù theå thaùo
raùp hoaøn toaøn ñai oác. Loaïi naøy ñöôïc duøng cho coâng
vieäc nhanh choùng hoaëc nôi chaät choäi maø vaãn thaùo
raùp ñöôïc.
Caàn xieát löïc: laø loaïi caàn xieát coù trang bò ñoàng hoà
ño moment cuûa löïc xieát.
2. DUÏNG CUÏ ÑO.
2.1. Thöôùc ño khe hôû .
Duøng ñeå ño khe hôû giöõa 2 maët laép gheùp, chuùng ñöôïc
söû duïng khi: hieäu chænh khe hôû soupape, hieäu chænh khe
hôû vít löûa, ño khe hôû mieâng xeùc maêng, duøng vôùi thöôùc
phaúng ñeå kieåm tra ñoä veânh maët phaúng.
Ñoái vôùi caùc thöôùc ñôn vò mm thì trò soá beà daøy laù
côø töø 1/100 1mm. Ñoái vôùi ñôn vò inch beà daøy laø côõ töø
0.01 0.040”. Trò soá beà daøy coù ghi treân maët laù côõ.
13
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
2.2. Thöôùc keïp.
Thöôùc coù nhieàu côõ (0 125 mm, 0 200 mm, 0 320 mm,
0 500 mm). Ñoä chính xaùc cuûa thöôùc coù ghi treân phaàn di
ñoäng coù theå 1/10 mm(0.1), 1/20 mm (0.05), 1/50 (0.02).
Do caáu taïo thöôùc coù theå duøng ño ñöôøng kính ngoaøi,
ñöôøng kính trong vaø chieàu saâu.
Caáu taïo cuûa thöôùc keïp
2.3. Thöôùc palmer
Coù 2 loaïi laø ño ñöôøng kính ngoaøi vaø loaïi ño ñöôøng kính
trong cuûa caùc chi tieát truïc vaø loã.
14
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
Caùch ñoïc thöôùc Palmer (heä inch)
Treân phaàn coá ñònh coù ghi soá töø 0, 1, 2, 3…10. Coù
chieàu daøi töông öùng baèng 1 inch, nhö vaäy moãi soá caùch
nhau 1/10 inch (0,100”).
Giöõa caùc soá chia ñeàu 4 gaïch, nhö vaäy moãi gaïch töông
öùng vôùi 25/1.000 inch (0.025”).
Treân phaàn di ñoäng xung quanh chia ñeàu 25 khoaûng töø 0,
1, 2 ñeán 24 khi ta xoay phaàn di ñoäng ñöôïc 1 voøng thì noù
xeâ dòch vaøo hay ra ñöôïc 1 khoaûng 0.025” treân phaàn coá
ñònh. Nhö vaäy 1 khoaûng ôû phaàn di ñoäng töông öùng vôùi
1/1.000 inch (0.001”).
Neáu loaïi thöôùc coù ñoä chính xaùc 1/10.000 (0.0001) thì
treân phaàn coá ñònh song song vôùi laèn doïc coù laèn caùch
ñeàu nhau ghi soá töø 0, 1, 2, 3 … 10. Caùch ñoïc töông töï nhö
thöôùc ño chính xaùc 1/1000 nhöng coäng theâm phaàn
10.000. Caùch ñoïc phaàn 10.000 laø laèn doïc soá naøo
truøng vôùi laèn treân di ñoäng thì ñoïc giaù trò soá ñoù.
15
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
Caáu taïo thöôùc palmer (loaïi ño ngoaøi)
2.4. So keá.
Duøng ñeå so saùnh söï cong veânh, moøn meùo cuûa maët
phaúng, truïc, hoaëc loã. Ví duï: kieåm tra ñoä coân, oval cuûa coát
maùy hoaëc cuûa loøng xylanh.
Tuøy theo ñöôøng kính cuûa chi tieát loã maø thay caây noái
cuûa so keá cho thích hôïp.
Neáu muoán bieát chính xaùc kích thöôùc cuûa chi tieát loã, thì
phaûi duøng palmer ño laïi.
2.5. Aùp keá
Duøng ñeå ño aùp suaát cuûa chaát khí, chaát loûng trong
moät theå tích laøm vieäc naøo ñoù. Trong ngaøng söûa chöõa oâ toâ
aùp keá thöôøng ñöôïc ño: aùp suaát neùn trong xylanh ôû thì neùn,
aùp suaát bôm nhieân lieäu, aùp suaát nhôùt boâi trôn, aùp suaát
16
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
bôm trôï löïc laùi …
Bài 3: Xác định chiều quay động cơ
1. Muïc ñích cuûa vieäc xaùc ñònh chieàu quay.
- Muoán söûa chöõa hoaëc ñieàu chænh moät ñoäng cô baát
kyø, coâng vieäc ñaàu tieân laø phaûi xaùc ñònh ñöôïc chieàu
quay cuûa ñoäng cô, chieàu quay cuûa ñoäng cô laø chieàu maø
truïc khuyûu quay. Neáu ta ñöùng ôû phía tröôùc ñoäng cô nhìn
laïi phía sau ñoäng cô, ngöôøi ta goïi chieàu quay cuûa ñoäng cô
laø chieàu quay thuaän, neáu truïc khuyûu quay theo chieàu
kim ñoàng hoà, ngöôïc laïi chieàu quay laø nghòch neáu truïc
khuyûu ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà.
- Xaùc ñònh chieàu quay cuûa ñoäng cô nhaèm muïc ñích thöïc
hieän moät soá coâng vieäc sau: Tìm xupaùp cuøng teân, caân
cam, ñieàu chænh khe hôû xupaùp, caân löûa, caân bôm cao
aùp.
* Yeâu caàu.- Phaûi bieát ñöôïc caáu taïo vaø nguyeân lyù hoïat
ñoäng cuûa ñoäng cô
- Phaûi bieát ñöôïc ñoäng cô boá trí tröôùc hay sau xe
- Chuaån bò moät soá duïng cuï caàn thieát cho coâng vieäc
2. Phöông phaùp thöïc hieän.
Coù raát nhieàu phöông phaùp thöïc hieän ñeå xaùc ñònh
chieàu quay cuûa ñoäng cô. Tuøy theo töøng tröôøng hôïp cuï
theå maø ta coù theà aùp duïng moät trong caùc phöông phaùp
sau:
2.1.Caên cöù vaøo muõi teân treân baùnh ñaø:
Thoâng thöôøng treân baùnh ñaø cuûa ñoäng cômoät xilanh,
ngöôøi ta coù daáu muõi teân ñeå xaùc ñònh chieàu quay cuûa
ñoäng cô
2.2. Căn cứ vào dấu đánh lửa sớm hoặc phun dầu sơm.
+. Nếu trên thân máy có vạch chia độ, và trên pu li có vạch một dấu (xem hình)
0
0
+10 +5 -10 -5
0 0
0
ÑLS
ÑCT
Dấu O0 biểu thị vị
trí điểm chết trên.
+ Dấu 450, 100 biểu thị góc đánh lửa sớm, trước điểm chết trên.
+ Dấu – 50, 100: góc đánh lửa trễ.
17
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
Như vậy căn cứ vào hình vẽ thì chiều quay của động cơ là chiều quay kim đồng
hồ.
+ Nếu trên pu li hoặc bánh đà có 2 dấu, thì một dấu là ĐCT, dấu còn lại là thời
điểm đánh lửa sớm. Nếu biết trước một trong hai dấu này, thì chiều quay của động
cơ là chiều mà dấu ĐLS đi trước rồi sau đó mới tới điểm chết trên.
2.3. Căn cứ vào xú páp
+Căn cứ vào ống góp xác định xú páp hút và xú páp thải của xi lanh số 1.
+ Quay trục khuỷu, chiều quay đúng của động cơ của động cơ là chiều mà xú páp
thải vừa đóng lại và xú páp hút vừa mở ra. (Cuối thải đầu hút).
2.4. Căn cứ vào vít lửa:
Do chuyển động của cam ngắt điện có liên hệ với chuyển động của trục khuỷu.
Do đó nếu biết chiều quay của cam ngắt điện thì chúng ta xác định được chiều quay
của trục khuỷu.
Chiều quay của cam ngắt điện là chiều mà cam đá vít búa từ trong ra ngoài.
2.5. Căn cứ vào quạt gió.
Trong quá trình làm việc, lượng gió làm mát động cơ gồm 2 thành phần: do tốc
độ của xe tạo nên và do cánh quạt cung cấp.
Nếu biết chiều quay của quạt gió, chúng ta xác định được chiều quay của trục
khuỷu
V
V
Động
* Chú ý: Ởc đơộ ng c
ñặtơtrước
tĩnh tại chiều quay củĐộng cơ ñặt sau
a quạt gió luôn luôn là chiều mà cánh
xe
quạt hút gió từ ngoài vào trong. xe
2.6. Căn cứ vào hệ thống khởi động
2.7.Caên cöù vaøo kinh nghieäm.
- Taát caû caùc ñoäng cô laép treân oâ toâ, maùy keùo thì
chieàu quay cuûa truïc khuyûu luoân laø chieàu kim ñoàng hoà.
- Ñoái vôùi xe maùy chieàu quay laø chieàu ngöôïc kim ñoàng
18
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
* Nhaän xeùt:
- Chuùng ta coù raát nhieàu phöông phaùp ñeå xaùc ñònh
chieàu quay cuûa ñoäng c, tuy nhieân tuøy theo töøng tröôøng
hôïp cuï theå maø chuùng ta aùp duïng , ñeå vieäc kieåm tra
- ÔÛ moät soá ñoäng cô tænh taïi, ñeå traùnh laøm noùng
maùy, ngöôøi ta boá trí quaït gioù thoø ra ngoaøi.
Bài 4: Tìm xupap cùng tên
Mục đích:
1. Căn cứ vào ống góp:
Nếu động cơ 1 xy lanh, thì xem xú páp nào thông với bộ chế hoà khí là xu páp
hút, xú páp còn lại là xú páp thải.
Đối với động cơ nhiều xy lanh, xú páp nào thông với đường ống nap là xú páp
hút, xú páp nào thông với ống góp thải là xú páp thải.
19
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
2. Căn cứ vào cấu tạo và bố trí
Nếu chúng ta nhìn thấy được xú páp, thì xú páp nào có đường kính đầu lớn là xú
páp hút, xú páp nào có đường kính đầu bé là xú páp thải
Xú páp nào bố trí gần bu gi nhất là xú páp thải.
3. Căn cứ vào chiều quay của động cơ.
Böôùc 1: môû naép ñaäy catte xuppaùp ôû hoâng hoaëc ôû ñaàu
Böôùc 2: ñaùnh daáu 2 xuppaùp cuûa 1 xi lanh
Böôùc 3: quay ñoäng cô theo chieàu quay vaø nhìn xuppaùp ñaõ
laøm daáu
Böôùc 4: ta nhìn thaáy 1 trong 2 xuppaùp môû ra roài ñoùng laïi ,
lieàn ñoù caùi coøn laïi seõ môû tieáp theo, caùi xuppaùp môû
sau laø xuppaùp huùt vì khi song 1 chu kyø xuppaùp huùt môû
lieàn sau khi xuppaùp xaõ ñoùng laïi
3. Tröôøng hôïp xuppaùp ñaõ thaùo ra ngoaøi
Thöôøng xuppaùp huùt lôùn hôn xuppaùp xaõ
Nhận xét:
Bài 5: Xác định điềm chết trên
1. Căn cứ vào dấu trên pu li hoặc bánh đà
1.1. Nếu trên thân máy có vạch chia độ. Chúng ta +10 + 5 0 5 10 quay
cốt máy theo chiều quay sa cho dấu trên pu li ( hoặc bánh đà)
trùng với số O trên vạch chia độ chúng ta được vị trí ĐCT
của xy lanh số 1.
1.2. Nếu trên pu li hoặc bánh đà có hai dấu. Căn cứ
vào chiều quay, dấu thứ hai trên pu li hoặc bánh đà trùng
với dấu cố định trên thân máy, chúng ta được ĐCT của
xy lanh số 1.
2. Dùng que dò
Phương pháp này chỉ thực hiện cho trường hợp bu gi
đặt thẳng đứng và ngay đầu của piston.
2.1 Tháo bu gi ra khỏi nắp máy.
20
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
2.2. Dặt que dò qua lỗ bu gi sao cho nó tì vào đầu piston
2.3. Quay cốt máy theo chiều quay, sao cho que dò lên vị trí cao nhất. Đánh một
dấu trên pu li trùng với một điểm cố định trên thân máy, chúng ta sẽ được ĐCT
3. Căn cứ vào sự trùng điệp của xú páp.
Chúng ta biết rằng, theo chu kỳ thực tế của động cơ 4 thì, do có sự mở sớm của
xú páp hút và xú páp thải. Vì vậy có thời điểm hai xú páp đều mở, người ta gọi là hai
xú páp trùng điệp.
Khi hai xú páp của một xy lanh bất kỳ trùng điệp, thì piston của xy lanh đó ở
ĐCT.
4. Phương pháp ½ dây cung.
21
- Trường cao đẳng nghề tỉnh BRVT Khoa cơ khí
Nhận xét:
Bài 6: Xác định thứ tự công tác của động cơ
1 . Muïc ñích cuûa vieäc xaùc ñònh thöù töï noå cuûa ñoäng cô.
Ñoái vôùi ñoäng cô ñaët treân oâ toâ, maùy keùo, taøu
thuûy, tuy coù cuøng soá xilanh nhöng thöù töï noå cuûa ñoäng
cô coù theå khaùc nhau.
4 1
1 4
2 3
2 3
Vôùi keát caáu naøy coù theå caùc thöù töï noå sau:
1.3.4.2 hoaëc 4-2-1-3
1.2.4.3 hoaëc 4-3-1-2
Chính vì theá coâng vieäc tìm thöù noå cuûa 1 ñoäng cô baát kyø
raát quan troïng, noù laø cô sôû cho coâng taùc söûa chöõa hoaëc
hieäu chænh moät ñoäng cô
*Yeâu caàu: Laø phaûi bieát chieàu quay cuûa ñoäng cô vaø xaùc
ñònh xupaùp cuøng teân
Coù nhieàu phöông phaùp ñeå xaùc ñònh thöù töï noå cuûa ñoäng
cô. Tuøy töøng tröôøng hôïp cuï theå maø ta aùp duïng moät trong
caùc tröôøng hôïp sau:
2. Phöông phaùp thöïc hieän.
a. Caên cöù vaøo taøi lieäu kyõ thuaät
Neáu chuùng ta coù taøi lieäu veà ñoäng cô ñang kieåm tra hoaëc
söûa chöõa, chuùng ta coù theå bieát döôïc thöù töï noå cuûa
ñoäng cô.
b. Quan saùt treân ñoäng cô.
Thoâng htöøong treân naép cate ñaäy heä thoáng phaân phoái khí,
oáng goùp hoaëc thaân maùy … nhaø cheá taïo cho chuùng ta
thöù töï noå cuûa ñoäng cô
c. Nhìn vaøo söï ñoùng môû cuûa xupaùp.
22
nguon tai.lieu . vn
