Giáo trình Sáng tác ca khúc

HAÛI NGUYEÃN Kính daâng linh hoàn coá Nhaïc só Vieát Chung. Ngöôøi Thaày, ngöôøi cha nuoâi kính yeâu cuûa con. Haûi Nguyeãn MÔÛ ÑAÀU: eå chuaån bò cho mình moät voán lieáng phong phuù veà ngoân ngöõ duøng trong vieäc saùng taùc ca khuùc thì ñieàu ñaàu tieân laø phaûi chòu khoù tìm ñoïc, xem xeùt, nghieân cöùu taát caû caùc loaïi vaên thô . . . . töø coå chí kim, nhaát laø caùc vaên thô Vieät-Nam nhö: Truyeän Kieàu, Luïc-Vaân-Tieân, Cung Oaùn Ngaâm Khuùc, thô Tieàn Chieán, Haäu Chieán, Hoøa-Bình . . . noùi chung laø taát caû caùc theå loaïi, ñeå nhôø ñoù ta coù moät tö töôûng phoùng khoaùng, ñeïp ñeõ, trong saùng, doài daøo veà ngöõ vaên. Vì saùng taùc ca khuùc raát caàn ñeán lôøi ca thanh lòch, goïn gaøng, trau chuoát, coù kieán thöùc . . . Nhö theá tö töôûng cuûa ta seõ töï nhieân caûm nhaän ñöôïc nhöõng tinh tuùy veà ngöõ vaên, nhaát laø mang theo ñöôïc caùi ñaëc tính Ñoâng Phöông moûng doøn, thanh lòch . . . Saùng taùc ca khuùc coù giaù trò hay khoâng thì tuøy thuoäc vaøo 3 yeáu toá: tieát taáu, aâm ñieäu vaø hoøa aâm (ñoái vôùi Vieät vaên thì hoøa aâm chæ coù tính caùch thöù yeáu). a. Tieát taáu trong ca khuùc: ñôn vò nhoû nhaát caàn löu yù laø tieát taáu cô baûn. ÔÛ tröôøng hôïp thöôøng thì khôûi taáu laø böôùc tieán (phaùch 2 trong nhòp 2/4, phaùch 2 vaø 3 trong nhòp 3/4, phaùch 2, 3, 4 trong nhòp 4/4), coù theå laø böôùc lui (phaùch 1), keát taáu thì thöôøng neân ôû böôùc lui (phaùch 1). Ngoaïi tröø caùc tröôøng hôïp baát thöôøng, lôøi ca luoân phaûi gaén chaët vaø hoaø quyeän vôùi tieát taáu thì môùi coù theå chuyeân chôû theo taâm tình trong 1 ca khuùc. b. AÂm ñieäu: ca khuùc hay raát caàn coù söï trang ñieåm, doøng nhaïc coù luùc hay, luùc thöôøng, luùc eâm ñeàm, luùc soùng gioù, môùi taïo cho thính giaû ñöôïc nhöõng caûm höùng khi ta trình taáu, ca khuùc môùi coù söùc cuoán huùt, thu phuïc, haáp daãn. Caàn traùnh tröôøng hôïp duøng nhieàu neùt ñaëc bieät, nhieàu neùt hay doàn trong 1 baøi, vì seõ deã laøm cho thính giaû nhaøm chaùn vì söï trang ñieåm quaù loá, quaù dö thöøa. Giaùo Trình Saùng Taùc Ca Khuùc * 3 SÖÏ PHONG PHUÙ CUÛA AÂM NHAÏC: AÂm nhaïc laø moät ngheä thuaät raát tröøu töôïng, vì söï caûm nhaän ngheä thuaät aâm thanh cuûa con ngöôøi phuï thuoäc vaøo thính giaùc. AÂm nhaïc khoâng coù hình aûnh, soá löôïng, hình töôïng, kích thöôùc . . . chæ laø nhöõng aâm thanh meânh mang, chôi vôi, lô löûng . . . soá löôïng caûm nhaän cuûa moãi ngöôøi nghe tuøy thuoäc vaøo caûm giaùc cuûa moãi ngöôøi. Tuy chæ coù 12 noát nhaïc: Nhöng tuøy vaøo sôû thích vaø khaû naêng cuûa moãi saùng taùc gia maø 12 cao ñoä ñoù ñöôïc duøng theo caùc heä thoáng, caùch thöùc . . . khaùc nhau, sinh ra voâ soá taùc phaåm khaùc laï. AÂm thanh coù tính töông ñoái, nöûa vôøi, hai chieàu . . . (laø nhö vaäy maø khoâng phaûi nhö vaäy). Con ngöôøi treân theá giôùi ñaïi ña soá ñeàu coù söï caûm nhaän aâm nhaïc trong ngöôøi, baát keå coù kieán thöùc hay khoâng . . . taát caû ñeàu coù ít nhieàu xuùc caûm ñoái vôùi ngheä thuaät aâm thanh. Tuøy theo töøng saéc toäc, ñòa phöông . . . maø phaùt sinh ra caùc loaïi daân ca, tröôøng phaùi . . . khaùc nhau. Theá nhöng neàn ngheä thuaät aâm thanh toaøn theá giôùi ñeàu gaëp nhau ôû 12 noát nhaïc. Söï khaùc bieät laø do tuøy theo heä thoáng söû duïng soá aâm thanh nhaát ñònh cuûa töøng loaïi daân ca, hình thaùi nhaïc maø thoâi. Nhôø tính chaát quy ñoàng hôïp nhaát ñoù maø toaøn theá giôùi ñeàu deã thoâng caûm vôùi nhau duø raèng khaùc ngoân ngöõ, phong tuïc . . Ñoù laø tính chaát öu vieät, phong phuù cuûa aâm nhaïc so vôùi caùc hình ngheä thuaät khaùc. Saùng taùc aâm nhaïc laø ghi cheùp laïi caùc caûm höùng aâm nhaïc cuûa mình baèng caùch kyù aâm. Neáu ta ghi ñuùng, dieãn ñuùng thì ta ñaõ hoaøn thaønh coâng vieäc baét giöõ caûm höùng cuûa Thöôïng-Ñeá ñaõ trao ban cho moãi con ngöôøi. Saùng taùc ñoù maõi maõi seõ laø cuûa ta, maõi maõi thuoäc veà ta. 4 * Giaùo Trình Saùng Taùc Ca Khuùc ÑIEÀU KIEÄN CAÊN BAÛN CUÛA SAÙNG TAÙC: - Coù giaáy buùt saün saøng ñeå baát cöù luùc naøo cuõng coù theå ghi cheùp ñöôïc. - Phaûi raønh xöôùng aâm vaø kyù aâm, sao cho coù theå ghi cheùp ñuùng cao ñoä, tröôøng ñoä . . . - Taäp nghe, taäp nhìn, taäp suy ñoaùn . . . neân sinh hoaït thöôøng xuyeân vôùi ca ñoaøn ñeå taïo ra caùc ñieàu kieän naøy, vì lyù do ñôn giaûn laø aâm thanh ñöôïc phaùt sinh caên baûn laø gioïng ngöôøi. Tay caàm nhaïc, maét nhìn nhaïc, tai nghe nhaïc, oùc suy nghó, ñoaùn xeùt . . . Daàn daàn con tim cuûa ta seõ caûm nhaän ñöôïc aâm thanh thaät roõ reät veà cao ñoä, tröôøng ñoä, thöù baäc . . . - Caùc caûm höùng nhaïc thöôøng chæ laø moät ñoaïn nhaïc ngaén, nhieàu khi phaùt sinh ngaãu nhieân vaøo baát cöù luùc naøo, baát cöù nôi naøo, ta cöù kòp thôøi ghi cheùp laïi roõ raøng ñeå daønh saün, söï gom goùp ñoù seõ ñöôïc choïn löïa vaøo trong taùc phaåm cuûa ta sau naøy. Caùc caûm höùng caàn phaûi khaùc nhau veà moïi maët ñeå cho caùc taùc phaåm cuûa ta ñöôïc ña daïng vaø phong phuù, vì theá neân traùnh söï lieân keát giöõa caùc caûm höùng vôùi nhau, vì chuùng seõ raäp khuoân, maát ñi tính chaát doài daøo, phong phuù . . .veà nhòp ñieäu, aâm ñieäu, aâm baäc, tình töù . . . cuûa caûm höùng. Caùc baøi haùt neân vieát caùch xa nhau, ñeå cho caûm höùng baøi tröôùc phoâi phai haún trong ta, caûm höùng cuûa baøi sau môùi coù ñöôïc söï khaùc bieät vaø rieâng tö cuûa rieâng noù. CAÙCH GHI CHEÙP CAÛM HÖÙNG NHAÏC: Caùch ghi cheùp ñôn giaûn vaø roõ raøng nhaát laø baèng giaáy buùt, thaät nhanh vaø thaät chính xaùc, vì caùc caûm höùng seõ chæ thoaùng qua roài bay maát, vaøo baát cöù luùc naøo, giôø naøo, moâi tröôøng naøo . . . Vì theá söï ghi cheùp ñoøi hoûi raát cao söï nhanh goïn, chính xaùc, kòp thôøi . . . Neân taäp coù thoùi quen mang theo vieát, giaáy . . .. saün trong ngöôøi, trong haønh lyù, Giaùo Trình Saùng Taùc Ca Khuùc * 5 ... - tailieumienphi.vn