Xem mẫu
- BiÓu 1.6. Ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh cña c¸c bé phËn l©m phÇn
Th«ng ®u«i ngùa tõ « ®iÒu tra 1000m2
Cì D (cm) 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 Tæng
N1 7 15 14 18 28 18 8 4 0 1 0 0 1 114
Nc 7 15 12 12 8 2 56
N2 0 0 2 6 20 16 8 4 0 1 0 0 1 58
§−êng cong chiÒu cao ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ph−¬ng tr×nh:
H = 0,7546 + 9,720.logD (1.62)
Tõ ph−¬ng tr×nh (1.62), x¸c ®Þnh chiÒu cao cho tõng cì ®−êng kÝnh, sau
®ã sö dông biÓu thÓ tÝch 2 nh©n tè lËp cho Th«ng ®u«i ngùa (sæ tay ®iÒu tra
quy ho¹ch rõng, 1995) x¸c ®Þnh tr÷ l−îng l©m phÇn.
D−íi ®©y lµ gi¸ trÞ x¸c ®Þnh cho tõng chØ tiªu cô thÓ:
G/ha ⎯V/c©y ⎯g/c©y
M/ha
ChØ tiªu N/ha Dg Hg
(m3/ha) (m2/ha) (m3) (m2)
Bé phËn tr−íc TT 1140 126 21,45 0,110 0,0188 15,48 12,32
Bé phËn tØa th−a 560 38 6,84 0,070 0,0122 12,48 11,41
Bé phËn nu«i d−ìng 580 88 14,61 0,150 0,0251 17,91 12,93
Tõ sè liÖu trung gian võa tÝnh to¸n trªn ®©y, x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu cÇn
thiÕt:
560
Nc% = ⋅ 100 = 49,12
1140
6,84
Gc% = ⋅ 100 = 31,92
21,45
38
Mc% = ⋅ 100 = 30,21
126
0,0122
= = 0,65
K
G 0,0188
49
- 0,070
= = 0,61
K
V 0,110
12,93
= = 1,05
K
H 12,32
Qua vÝ dô trªn nhËn thÊy, th«ng qua tØa th−a, ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao
b×nh qu©n l©m phÇn t¨ng lªn t−¬ng øng lµ 2,43cm vµ 0,60m.
1.2.4. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn sinh tr−ëng l©m phÇn.
Sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng c©y rõng còng nh− l©m phÇn lµ kÕt qu¶ t¸c
®éng tæng hîp cña c¸c nh©n tè néi t¹i vµ ngo¹i c¶nh. MÆc dï c¸c nh©n tè nµy
rÊt ®a d¹ng, nh−ng cã thÓ tæng hîp l¹i theo mét sè lo¹i chÝnh d−íi ®©y:
1) Loµi c©y.
2) Tuæi l©m phÇn.
3) Nguån gèc l©m phÇn.
4) §iÒu kiÖn lËp ®Þa.
5) T¸c ®éng cña con ng−êi.
§Æc ®iÓm sinh th¸i loµi c©y ¶nh h−ëng râ ®Õn quy luËt sinh tr−ëng vµ
t¨ng tr−ëng l©m phÇn. Do vËy, khi x¸c ®Þnh biÖn ph¸p t¸c ®éng cho mét l©m
phÇn, yÕu tè ph¶i xem xÐt tr−íc tiªn lµ loµi c©y, còng v× thÕ mµ c¸c biÓu cÊp
®Êt hay biÓu s¶n l−îng ®Òu lËp theo ®¬n vÞ loµi c©y.
C¸c loµi c©y kh¸c nhau, quy luËt sinh tr−ëng còng nh− nhu cÇu vÒ
kh«ng gian dinh d−ìng ë c¸c tuæi còng kh¸c nhau, dÉn tíi thêi ®iÓm tØa th−a
lÇn ®Çu, kú gi·n c¸ch gi÷a c¸c lÇn tØa th−a còng nh− c−êng ®é tØa th−a còng
kh¸c nhau. Nh÷ng loµi c©y sinh tr−ëng nhanh, thêi ®iÓm tØa th−a lÇn ®Çu ®Õn
sím, kú gi·n c¸ch gi÷a c¸c lÇn tØa th−a ng¾n h¬n so víi c¸c loµi c©y sinh
tr−ëng chËm. C¸c loµi c©y kh¸c nhau, thêi ®iÓm ®Ó cho c©y rõng ®¹t tuæi
thµnh thôc sè l−îng còng kh¸c nhau. Nh÷ng loµi sinh tr−ëng nhanh, thêi ®iÓm
nµy ®Õn sím. Ngoµi ra, do ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng cã sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c loµi
c©y, tõ ®ã viÖc ph©n chia cÊp tuæi cho c¸c loµi c©y còng kh¸c nhau. Víi nh÷ng
50
- loµi c©y sinh tr−ëng nhanh, mçi cÊp tuæi th−êng tõ 2 ®Õn 3 n¨m, cßn nh÷ng
loµi sinh tr−ëng chËm, cÊp tuæi th−êng lµ 5 n¨m hoÆc 10 n¨m.
Ta biÕt r»ng, sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng cña c©y rõng ®−îc coi lµ mét
hµm cña thêi gian vµ ®−îc m« t¶ b»ng c¸c m« h×nh to¸n häc. C¸c m« h×nh nµy
khi biÓu diÔn lªn biÓu ®å, chóng lµ c¸c ®−êng cong liªn tôc, nh−ng d¹ng
th−êng phøc t¹p, cã ®o¹n ®−êng cong t¨ng hoÆc gi¶m nhanh, cã ®o¹n ®−êng
cong gÇn nh− n»m ngang. §iÒu ®ã nãi lªn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng cña c©y
rõng còng nh− l©m phÇn phô thuéc râ nÐt vµo tuæi.
Trong kinh doanh rõng, cÇn cã sù hiÓu biÕt vÒ quy luËt nµy ®Ó cã biÖn
ph¸p t¸c ®éng ®óng lóc nh»m kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt cu¶ rõng.
Ch¼ng h¹n nh−, ë giai ®o¹n non sinh tr−ëng diÖn tÝch t¸n cña c©y rõng m¹nh
h¬n so víi c¸c giai ®o¹n kh¸c (h×nh 1.29), v× thÕ tØa th−a lÇn ®Çu ®èi víi phÇn
lín c¸c loµi c©y trång ë n−íc ta nªn tiÕn hµnh sau khi rõng khÐp t¸n kho¶ng 2
n¨m. Thêi gian gi·n c¸ch gi÷a c¸c lÇn tØa th−a cµng dµi khi tuæi l©m phÇn cµng
cao.
L©m phÇn cã nguån gèc kh¸c nhau, quy luËt sinh tr−ëng còng kh¸c
nhau. Cïng loµi c©y, l©m phÇn cã nguån gèc chåi, th−êng sinh tr−ëng nhanh
vµo giai ®o¹n ®Çu, sím ®¹t thµnh thôc sè l−îng. Víi ®èi t−îng nµy, môc ®Ých
kinh doanh lµ gç nhá, cñi, bét giÊy. L©m phÇn ®−îc t¹o tõ c©y con, giai ®o¹n
sinh tr−ëng nhanh còng nh− tuæi thµnh thôc ®Õn muén h¬n, chu kú kinh doanh
dµi h¬n l©m phÇn cã nguån gèc tõ chåi.
Cïng loµi c©y, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cã ¶nh h−ëng râ ®Õn quy luËt sinh
tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m phÇn. Nh÷ng l©m phÇn cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt, th×
quy luËt sinh tr−ëng gièng nh− quy luËt sinh tr−ëng cña nh÷ng loµi c©y sinh
tr−ëng nhanh vµ ng−îc l¹i. H×nh 1.28 vµ 1.29 cho thÊy, quy luËt sinh tr−ëng
chiÒu cao, diÖn tÝch t¸n c©y b×nh qu©n cña c¸c l©m phÇn Sa méc cã sù kh¸c
nhau gi÷a c¸c cÊp ®Êt (®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸c nhau). §iÒu kiÖn lËp ®Þa cµng
tèt, ®−êng cong sinh tr−ëng cµng dèc vµ l©m phÇn cµng sím ®¹t thµnh thôc sè
l−îng.
51
- Nh÷ng hiÓu biÕt vÒ quy luËt sinh tr−ëng võa ®Ò cËp ë trªn lµ c¬ së ®Ó
x¸c ®Þnh biÖn ph¸p kü thuËt cÇn t¸c ®éng phï hîp cho mçi lo¹i ®iÒu kiÖn lËp
®Þa. Ch¼ng h¹n, víi loµi c©y nµo ®ã, khi muèn c¸c l©m phÇn cã ®iÒu kiÖn lËp
®Þa kh¸c nhau ®−îc tØa th−a lÇn ®Çu ë cïng tuæi, th× mËt ®é ban ®Çu cña chóng
ph¶i kh¸c nhau theo tû lÖ nhÊt ®Þnh. Nguyªn t¾c chung lµ, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa
cµng xÊu, mËt ®é trång cµng cao vµ ng−îc l¹i. Tr−êng hîp mËt ®é trång ban
®Çu nh− nhau, th× nh÷ng l©m phÇn cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cµng tèt, thêi ®iÓm tØa
th−a lÇn ®Çu ®Õn cµng sím vµ kú gi·n c¸ch gi÷a c¸c lÇn tØa th−a cµng ng¾n vµ
ng−îc l¹i.
T¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m phÇn bao
gåm nh÷ng nh©n tè mµ con ng−êi cã thÓ ®iÒu chØnh ®−îc nh−: mËt ®é, ®é dÇy,
tr÷ l−îng hiÖn t¹i... Tuy nhiªn, nÕu xÐt c¸c mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c nh©n
tè, th× t¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m phÇn ®−îc
th«ng qua mËt ®é. Tõ mËt ®é trång ban ®Çu, kÕt hîp c¸c lÇn tØa th−a víi kú
gi·n c¸ch vµ c−êng ®é kh¸c nhau, sÏ ¶nh h−ëng ®Õn toµn bé qu¸ tr×nh sinh
tr−ëng cña l©m phÇn, mµ trong ®ã cã thÓ cã mét hÖ thèng biÖn ph¸p t¸c ®éng
hîp lý theo ®¬n vÞ loµi c©y vµ cÊp ®Êt.
Theo kh¸i niÖm chung, mËt ®é lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh møc ®é che phñ cña
t¸n c©y trªn diÖn tÝch rõng (Avery, T.E., 1975) hoÆc chØ tiªu biÓu thÞ møc ®é
lîi dông lËp ®Þa cña c¸c c©y trong l©m phÇn (Husch, B., 1982). Tõ kh¸i niÖm
tæng qu¸t ®ã, c¸c t¸c gi¶ ®Òu cho r»ng, mËt ®é cã thÓ ®−îc biÓu thÞ b»ng gi¸ trÞ
tuyÖt ®èi, nh− tæng tiÕt diÖn ngang (G/ha), tr÷ l−îng (M/ha), tæng diÖn tÝch t¸n
(St/ha), sè c©y trªn ha (N/ha) hay gi¸ trÞ t−¬ng ®èi nh−:
§é ®Çy: P = G®o/GbiÓu
P = M®o/MbiÓu
MËt ®é t−¬ng ®èi:
N0 = N®o/NbiÓu
N0 = St®o/StbiÓu
52
- ë c¸c c«ng thøc trªn, G®o, M®o, N®o, St®o lµ tæng tiÕt diÖn ngang, tr÷
l−îng, sè c©y, tæng diÖn tÝch t¸n c©y trªn ha cña l©m phÇn hiÖn t¹i, cßn GbiÓu,
MbiÓu, NbiÓu, StbiÓu lµ gi¸ trÞ cña c¸c ®¹i l−îng t−¬ng øng trong biÓu cña c¸c l©m
phÇn cïng cÊp ®Êt vµ tuæi víi l©m phÇn ®iÒu tra.
C¸c gi¸ trÞ ®−îc cho trong biÓu th−êng t−¬ng øng víi l©m phÇn chuÈn.
V× thÕ, c¸c ®¹i l−îng t−¬ng øng ë trªn nãi lªn møc ®é ®Ëm ®Æc cña l©m phÇn
hay nãi kh¸c ®i lµ, møc ®é lîi dông kh«ng gian dinh d−ìng cña c¸c c©y trong
l©m phÇn.
MÆc dï kh¸i niÖm vÒ mËt ®é phong phó vµ ®a d¹ng nh− vËy, nh−ng
trong thùc tÕ chØ tiªu vÒ sè c©y trªn ha ®−îc sö dông réng r·i h¬n c¶. ChÝnh v×
thÕ, ë néi dung nµy chØ ®Ò cËp ®Õn ¶nh h−ëng cña sè c©y vµ mËt ®é t−¬ng ®èi
®Õn sinh tr−ëng cña l©m phÇn.
Alder, D. (1980) sö dông kho¶ng c¸ch t−¬ng ®èi lµm chØ tiªu biÓu thÞ
mËt ®é l©m phÇn:
D% = (D/H100).100
Trong ®ã, D lµ kho¶ng c¸ch trung b×nh gi÷a c¸c c©y, H100 lµ chiÒu cao
tÇng −u thÕ. Avery, T.E., (1975) sö dông chØ sè c¹nh tranh t¸n c©y cña
Krajicek lµm chØ tiªu ph¶n ¸nh mËt ®é l©m phÇn (gi¸n tiÕp th«ng qua diÖn tÝch
t¸n c©y). ChØ sè nµy ®−îc ký hiÖu chung lµ CCF (Crown Competition Factor):
100 N
CCF = ⋅ ∑ St (1.63)
i
S
ë c«ng thøc (1.63), Sti lµ diÖn tÝch t¸n c©y thø i; N sè c©y cã trong l©m
phÇn, S lµ diÖn tÝch l©m phÇn.
Khi CCF = 100, th× tæng diÖn tÝch t¸n c¸c c©y trong l©m phÇn b»ng diÖn
tÝch mÆt ®Êt (10.000m2/ha). Khi CCF > 100, c¸c c©y rõng ®ang trong thêi kú
giao t¸n. Ng−îc l¹i, khi CCF < 100, c¸c c¸ thÓ ch−a thÓ hiÖn sù c¹nh tranh vÒ
t¸n c©y.
53
- NÕu ®−êng kÝnh t¸n c©y trong l©m phÇn ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua ®−êng
kÝnh ngang ngùc theo quan hÖ ®−êng th¼ng (Dt = a + bD), th× hÖ sè c¹nh tranh
t¸n c©y ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:
100 ⎡ π m ⎤
( )
⎢ ∑ n a + bD 2 ⎥
CCF = (1.64)
i i⎥
S ⎢4
⎣ ⎦
Trong ®ã, m lµ sè cì kÝnh, Di lµ trÞ sè gi÷a cì kÝnh thø i.
Trong c¸c chØ tiªu s¶n l−îng, mËt ®é ¶nh h−ëng râ nÐt nhÊt ®Õn ®−êng
kÝnh b×nh qu©n. Th«ng th−êng, ®Ó xem xÐt ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sinh
tr−ëng ®−êng kÝnh b×nh qu©n, ng−êi ta th−êng x¸c lËp mèi quan hÖ gi÷a tæng
tiÕt diÖn ngang víi chiÒu cao vµ mËt ®é. Tõ ®ã, víi mçi cÊp mËt ®é kh¸c nhau,
cã c¸c ®−êng lý thuyÕt t−¬ng øng (h×nh 1.17).
G (m2 /ha) Th«ng ®u«i ngùa
Dg (cm) 60
Th«ng ®u«i ngùa N = 1600c©y/ha
25
N = 2000c©y/ha
N = 1200c©y/ha
50
N = 800c©y/ha N = 800c©y/ha
20
N = 1200c©y/ha
40
N = 1600c©y/ha
N = 2000c©y/ha
15
30
20
10
10
5
0
Ho
0 5 10 15 20 25
0
Ho
0 5 10 15 20 25
St (m2 /ha)
M (m3 /ha) Th«ng ®u«i ngùa
Th«ng ®u«i ngùa
18000
500 N = 1200c©y/ha
N = 2000c©y/ha
450 16000
N = 1600c©y/ha
N = 1600c©y/ha
400 14000
N = 800c©y/ha
N = 2000c©y/ha
N = 1200c©y/ha
350
12000
300 N = 800c©y/ha
10000
250
8000
200
6000
150
4000
100
2000
50
0 0
Ho Ho
0 5 10 15 20 25 0 5 10 15 20 25
H×nh 1.17. ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sinh tr−ëng cña c¸c l©m phÇn Th«ng
®u«i ngùa (th«ng qua chiÒu cao −u thÕ H0)
54
- ë h×nh 1.17 ®−êng 1, 2, 3, 4 lµ c¸c ®−êng lý thuyÕt biÓu thÞ mèi quan hÖ
gi÷a ®−êng kÝnh Dg víi H0 t−¬ng øng víi c¸c cÊp mËt ®é 2000, 1600, 800 vµ
800 c©y trªn ha.
§−êng kÝnh cña c¸c l©m phÇn ®−îc x¸c ®Þnh tõ tæng tiÕt diÖn ngang
th«ng qua ph−¬ng tr×nh (3.72).
ë mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh, khi mËt ®é t¨ng, tr÷ l−îng, tæng tiÕt diÖn
ngang vµ tæng diÖn tÝch t¸n c©y trªn ha còng t¨ng theo. Tuy nhiªn, khi mËt ®é
t¨ng qu¸ giíi h¹n nµo ®ã, th× c¶ tr÷ l−îng vµ tæng tiÕt diÖn ngang ®Òu gi¶m.
C¸c ®−êng cong tæng tiÕt diÖn ngang ®−îc x¸c ®Þnh tõ ph−¬ng tr×nh
(3.72), cßn c¸c ®−êng cong tr÷ l−îng ®−îc x¸c ®Þnh tõ c¸c ®−êng cong tæng
tiÕt diÖn ngang t−¬ng øng kÕt hîp víi h×nh cao HF x¸c ®Þnh tõ ph−¬ng tr×nh
(3.79). C¸c ®−êng cong tæng diÖn tÝch t¸n ®−îc x¸c ®Þnh tõ ph−¬ng tr×nh
(3.43).
§Ó thÊy râ ¶nh h−ëng cña con ng−êi ®Õn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m
phÇn, cã thÓ xem xÐt gi¸n tiÕp th«ng qua biÖn ph¸p tØa th−a. BiÖn ph¸p tØa th−a
cã t¸c dông ®iÒu tiÕt mËt ®é chung cho c¶ l©m phÇn vµ kh«ng gian dinh d−ìng
cho mçi c©y rõng, sao cho t¨ng tr−ëng tr÷ l−îng b×nh qu©n chung cña c¶ chu
kú kinh doanh lµ cao nhÊt. ChÝnh v× thÕ, tØa th−a lµ h×nh thøc thÓ hiÖn râ nhÊt
t¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m phÇn.
Th«ng th−êng, c¸c l©m phÇn ®−îc tØa th−a tÇng d−íi, tõ ®ã kÝch th−íc
cña c©y b×nh qu©n sÏ t¨ng lªn so víi tr−íc khi tØa th−a (h×nh 1.13).
Víi ®Æc ®iÓm nµy, nh÷ng l©m phÇn ®· qua tØa th−a, ®Æc biÖt lµ tØa th−a
nhiÒu lÇn, kh«ng thÓ cã c©y b×nh qu©n ®¹i diÖn cho c¶ chu kú kinh doanh. V×
lÏ ®ã, khi lËp biÓu s¶n l−îng cho mçi loµi c©y trªn c¬ së sè liÖu gi¶i tÝch c©y
b×nh qu©n, viÖc sö dông suÊt t¨ng tr−ëng lµ hîp lý, do chØ tiªu nµy cã tÝnh ®¹i
diÖn cao vµ Ýt chÞu ¶nh h−ëng cña tØa th−a.
Theo quy luËt chung, c−êng ®é tØa th−a cµng lín, ®−êng kÝnh b×nh qu©n
cµng t¨ng, tæng tiÕt diÖn ngang vµ tr÷ l−îng cµng gi¶m (h×nh 1.18).
55
- Dg
Dg
H×nh 1.18. ¶nh h−ëng c−êng ®é tØa th−a ®Õn sinh tr−ëng Dg, M, G
(Theo tµi liÖu Alder, D. 1980)
Theo Wenk, G. (1990) c−êng ®é tØa th−a cµng lín, t¨ng tr−ëng ®−êng
kÝnh còng cµng lín.
NÕu thay tuæi vµ cÊp ®Êt cña l©m phÇn b»ng chiÒu cao b×nh qu©n, th×
t¨ng tr−ëng tæng tiÕt diÖn ngang l©m phÇn gi¶m khi c−êng ®é tØa th−a lín (N
gi¶m). §−êng cong biÕn ®æi theo chiÒu cao H0 cña t¨ng tr−ëng tæng tiÕt diÖn
ngang (ZG) ë nh÷ng l©m phÇn cã c−êng ®é tØa th−a lín lu«n n»m d−íi ®−êng
cong ZG cña nh÷ng l©m phÇn cã c−êng ®é tØa th−a nhá h¬n (h×nh 1.19).
56
- ZG
H×nh 1.19. ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn t¨ng tr−ëng
tæng tiÕt diÖn ngang (Alder, D. 1980)
Nh− ®· biÕt, trong sè nh÷ng ®¹i l−îng sinh tr−ëng, ®−êng kÝnh b×nh
qu©n lµ ®¹i l−îng chÞu ¶nh h−ëng râ nÐt nhÊt cña c−êng ®é tØa th−a. C−êng ®é
tØa th−a cµng lín th× sinh tr−ëng ®−êng kÝnh cµng m¹nh. ChÝnh v× thÕ, Alder,
D. (1980) ®· ®Ò xuÊt mét chØ tiªu biÓu thÞ møc ®é ¶nh h−ëng cña c−êng ®é tØa
th−a ®Õn sinh tr−ëng ®−êng kÝnh b×nh qu©n:
T = i/N (1.65)
Víi: N lµ sè l©m phÇn thuéc cïng cì chiÒu cao −u thÕ.
i lµ sè thø tù cña l©m phÇn ®−îc xÕp t−¬ng øng víi ®−êng kÝnh
b×nh qu©n tõ nhá ®Õn lín trong sè nh÷ng l©m phÇn cã cïng cì chiÒu cao.
Nh− vËy, T cµng lín th× ®−êng kÝnh b×nh qu©n cµng lín vµ c−êng ®é tØa
th−a t−¬ng øng còng cµng lín. §Ó t¨ng ®é chÝnh x¸c khi dù ®o¸n ®−êng kÝnh
b×nh qu©n, t¸c gi¶ ®· sö dông chØ tiªu nµy nh− mét biÕn ®éc lËp thø 2 ngoµi
chiÒu cao −u thÕ:
Dg = b0 + b1H0 + b2T + b3H0T + b4H02 (1.66)
Dg = b0 + b1H0k + b2T + b3H0kT (1.67)
57
- Víi cïng cì ®−êng kÝnh, t¨ng tr−ëng ®−êng kÝnh ZD t¨ng khi c−êng ®é
tØa th−a t¨ng. V× thÕ, víi nh÷ng l©m phÇn kinh doanh gç lín, th−êng ®−îc tØa
th−a víi c−êng ®é cao.
So víi chiÒu cao, ®−êng kÝnh l©m phÇn chÞu ¶nh h−ëng râ nÐt cña mËt
®é. Tõ ®ã, ®Ó biÓu thÞ ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sinh tr−ëng ®−êng kÝnh,
Abdalla (1985) ®· sö dông quan hÖ gi÷a ®−êng kÝnh t−¬ng ®èi (D0) víi mËt ®é
t−¬ng ®èi (N0), trong ®ã:
D0 = D/D' N0 = N/N' (1.68)
ë c«ng thøc (1.68), D vµ N lµ ®−êng kÝnh b×nh qu©n vµ mËt ®é cña l©m
phÇn thùc tÕ; D', N' lµ ®−êng kÝnh b×nh qu©n vµ mËt ®é cña l©m phÇn trong
biÓu s¶n l−îng (l©m phÇn trong biÓu cã cïng cÊp ®Êt vµ tuæi víi l©m phÇn thùc
tÕ, N' ®−îc coi lµ mËt ®é tèi −u).
§¹i l−îng D0 sÏ lÊy c¸c gi¸ trÞ:
D0 < 1, khi N > N'
D0 ≈ 1, khi N ≈ N'
D0 > 1, khi N < N'
§−êng lý thuyÕt biÓu thÞ quan hÖ D0/N0 lµ ®−êng cong gi¶m liªn tôc vµ
b»ng 1 khi N0 = 1 (h×nh 1.20). §©y lµ mét trong nh÷ng c¬ së ®Ó xem xÐt mét
biÓu s¶n l−îng lËp ra cã phï hîp víi thùc tÕ hay kh«ng.
Víi mét sè loµi c©y trång ë n−íc ta, quan hÖ gi÷a D0 víi N0 ®−îc x¸c
®Þnh cô thÓ nh− sau:
Th«ng ®u«i ngùa (NguyÔn ThÞ B¶o L©m, 1996):
D 0 = 1,5017 ⋅ e − 0,3837N
0
(1.69)
Keo l¸ trµm (NguyÔn ThÞ M¹nh Anh, 2000):
D0 = 0,132 + 0,863/N0 (1.70)
Keo tai t−îng (NguyÔn V¨n DiÖn, 2001):
58
- D 0 = 1,0878 ⋅ e − 0,1151N
0
(1.71)
Abdalla (1985) ®· m« t¶ quan hÖ trªn cho loµi Acacia nibotica ë
Xu®¨ng b»ng ph−¬ng tr×nh:
D 0 = K ⋅ e − C .N
0
(1.72)
0
D Keo tai t−îng
0 0
D D 1.04
Th«ng ®u«i ngùa Keo l¸ trµm
1.4 2
1.02
1.8
1.2
1.6 1
1 1.4
0.98
1.2
0.8
1
0.96
0.6
0.8
0.94
0.6
0.4
0.4
0.92
0.2
0.2
0.9
0
0
0
0 0
1.5 N 1.5 N
1.5 N 0.3 0.5 0.7 0.9 1.1 1.3
0.3 0.5 0.7 0.9 1.1 1.3 0.3 0.5 0.7 0.9 1.1 1.3
H×nh 1.20. Quan hÖ D0/N0 cña mét sè loµi c©y trång ë n−íc ta
T−¬ng tù nh− ®−êng kÝnh b×nh qu©n, ®«i khi ng−êi ta vÉn dïng quan hÖ
gi÷a tr÷ l−îng t−¬ng ®èi (M0) víi mËt ®é t−¬ng ®èi (N0) vµ gi÷a tæng tiÕt diÖn
ngang t−¬ng ®èi (G0) víi mËt ®é t−¬ng ®èi ®Ó xem xÐt ¶nh h−ëng cña mËt ®é
®Õn sinh tr−ëng tr÷ l−îng vµ tæng tiÕt diÖn ngang l©m phÇn (M0 vµ G0 lµ tû sè
gi÷a tr÷ l−îng vµ tæng tiÕt diÖn ngang cña l©m phÇn thùc tÕ víi tr÷ l−îng vµ
tæng tiÕt diÖn ngang cña l©m phÇn trong biÓu s¶n l−îng). Ng−îc l¹i víi D0, M0
vµ G0 ë mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh, cã quan hÖ ®ång biÕn víi N0 vµ chiÒu cao tÇng
tréi. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho loµi Keo l¸ trµm (NguyÔn ThÞ M¹nh Anh, 2000)
vµ loµi Keo tai t−îng (NguyÔn V¨n DiÖn, 2001) d−íi ®©y lµ vÝ dô minh ho¹:
- Keo l¸ trµm:
LnM0 = -0,2957 + 0,6941LnN0 (1.73)
- Keo tai t−îng:
M0 = 0,424 + 0,016H0 + 0,373N0 (1.74)
G0 = 0,395 + 0,012H0 + 0,455N0 (1.75)
59
- Ngoµi c¸c nh©n tè võa ®Ò cËp ë trªn, kiÓu ph©n bè sè c©y theo ®−êng
kÝnh Ýt nhiÒu còng cã ¶nh h−ëng ®Õn sinh tr−ëng l©m phÇn. KiÓu ph©n bè sè
c©y theo ®−êng kÝnh ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng
l©m phÇn ®· ®−îc mét sè t¸c gi¶ ®Ò cËp, ®Æc biÖt víi ®èi t−îng rõng tù nhiªn
(Lª Minh Trung, 1991, B¶o Huy, 1993 vµ Lª S¸u , 1996). Trong ®iÒu chÕ
rõng, ph©n bè N/D cña c¸c l©m phÇn tù nhiªn ®−îc m« t¶ b»ng mét sè ph©n bè
x¸c suÊt thÝch hîp. Khi thay ®æi gi¸ trÞ cña c¸c tham sè, sinh tr−ëng vµ t¨ng
tr−ëng lý thuyÕt cña l©m phÇn còng thay ®æi theo. §©y lµ c¬ së khoa häc ®Ó
x¸c ®Þnh biÖn ph¸p t¸c ®éng hîp lý h−íng ph©n bè N/D l©m phÇn tiÖm cËn
®Õn ®−êng cong ph©n bè lý t−ëng, t¹i ®ã l©m phÇn cho n¨ng suÊt cao nhÊt.
Ph©n bè N/D ¶nh h−ëng ®Õn ph©n bè tr÷ l−îng ë c¸c cÊp kÝnh. Qua
nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ cho thÊy, ph©n bè tr÷ l−îng t−¬ng øng víi c¸c
cÊp kÝnh: dù tr÷, kÕ cËn vµ khai th¸c cña c¸c l©m phÇn tù nhiªn theo tû lÖ 1/3/5
lµ hîp lý. §èi víi rõng tù nhiªn kinh doanh gç lín ë n−íc ta, c¸c cÊp kÝnh nµy
th−êng ®−îc quy ®Þnh chung nh− sau:
CÊp dù tr÷: < 30cm.
CÊp kÕ cËn: 30-50cm.
CÊp kÝnh khai th¸c: > 50cm.
1.3. CÊu tróc l©m phÇn.
Theo Husch, B. (1982), cÊu tróc lµ sù ph©n bè kÝch th−íc cña loµi vµ c¸
thÓ trªn diÖn tÝch rõng. CÊu tróc l©m phÇn lµ kÕt qu¶ cña ®Æc tÝnh sinh tr−ëng
loµi c©y, ®iÒu kiÖn m«i tr−êng vµ biÖn ph¸p t¸c ®éng. Trong Gi¸o tr×nh L©m
sinh tËp I (1992), c¸c t¸c gi¶ ®−a ra kh¸i niÖm cã tÝnh chÊt tæng qu¸t h¬n: CÊu
tróc rõng lµ sù s¾p xÕp tæ chøc néi bé cña c¸c thµnh phÇn sinh vËt trong hÖ
sinh th¸i rõng mµ qua ®ã c¸c loµi cã ®Æc tÝnh sinh th¸i kh¸c nhau cã thÓ chung
sèng hµi hoµ vµ ®¹t tíi sù æn ®Þnh t−¬ng ®èi trong mét giai ®o¹n ph¸t triÓn
nhÊt ®Þnh cña tù nhiªn. CÊu tróc rõng võa lµ kÕt qu¶ võa lµ sù thÓ hiÖn quan hÖ
60
- ®Êu tranh lµ thÝch øng lÉn nhau gi÷a c¸c sinh vËt rõng víi m«i tr−êng sinh th¸i
vµ gi÷a c¸c sinh vËt rõng víi nhau.
C¸c nh©n tè trong cÊu tróc rõng rÊt phong phó, bao gåm tõ cÊu tróc tæ
thµnh, cÊu tróc tÇng, cÊu tróc tuæi, cÊu tróc mËt ®é, cÊu tróc ®−êng kÝnh, chiÒu
cao… V× vËy, víi l©m phÇn thuÇn loµi, ®Òu tuæi, vÒ lÜnh vùc t¨ng tr−ëng vµ s¶n
l−îng rõng, chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng cÊu tróc c¬ b¶n nhÊt, ®ã lµ cÊu tróc ®−êng
kÝnh, cÊu tróc chiÒu cao.
1.3.1. Ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh.
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©m phÇn, ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh
(N/D) th−êng b¾t ®Çu ®−îc x¸c ®Þnh øng víi thêi ®iÓm tr−íc khi tØa th−a lÇn
thø nhÊt vµ ®−îc gäi lµ ph©n bè ®−êng kÝnh ban ®Çu.
Ph©n bè N/D ban ®Çu th−êng cã d¹ng lÖch tr¸i, ph¹m vi ph©n bè hÑp,
®−êng cong ph©n bè nhän vµ th−êng ®−îc m« t¶ b»ng ph©n bè Weibull
(Clutter/Allison (1973); Beiley/Issos (1973) vµ Vanclay, J.K. (1999).
Hµm mËt ®é cña ph©n bè Weibull cã d¹ng:
β
β − 1 − γX
f ( X ) = βγ X (1.76)
e
Trong ®ã, β lµ tham sè ®Æc tr−ng cho ®é lÖch cña ph©n bè, γ lµ tham sè
®Æc tr−ng cho ®é nhän. Gi÷a β vµ γ cã mèi quan hÖ sau:
n 1
γ= = (1.77)
β
β X
∑ fi X i
Khi β = 1, ph©n bè cã d¹ng gi¶m:
− γX
f ( X ) = γe (1.78)
NÕu cho X = D, th×:
β > 3,6 ph©n bè cã d¹ng lÖch ph¶i.
61
- β < 3,6 ph©n bè cã d¹ng lÖch tr¸i.
NÕu cho X = Di - Dmin, th×:
β > 3 ph©n bè cã d¹ng lÖch ph¶i.
β < 3 ph©n bè cã d¹ng lÖch tr¸i.
Víi Di lµ trÞ sè gi÷a cì kÝnh thø i.
B¾t ®Çu tõ lÇn tØa th−a thø nhÊt, ph©n bè ®−êng kÝnh lu«n lu«n thay ®æi
do tØa th−a vµ t¨ng tr−ëng ®−êng kÝnh. Th«ng th−êng c¸c l©m phÇn ®−îc tØa
th−a tÇng d−íi, sau khi tØa th−a ®−êng kÝnh nhá nhÊt sÏ t¨ng lªn vµ ®Ønh ®−êng
cong cã xu thÕ dÞch vÒ phÝa ph¶i so víi vÞ trÝ ban ®Çu vµ ngµy cµng tiÖm cËn
®Õn ph©n bè ®èi xøng.
Nh− ®· biÕt, víi nh÷ng l©m phÇn thuÇn loµi ®Òu tuæi, ë bÊt kú giai ®o¹n
nµo, quan hÖ ZD/D cã d¹ng ®−êng th¼ng vµ tham sè b lu«n d−¬ng. V× thÕ,
®−êng kÝnh lín nhÊt lu«n t¨ng nhanh h¬n ®−êng kÝnh nhá nhÊt, dÉn ®Õn ph¹m
vi ph©n bè ngµy cµng réng vµ ®−êng cong ph©n bè ngµy cµng bÑt dÇn (h×nh 1.21).
H×nh 1.21. BiÕn ®æi theo tuæi cña ph©n bè N/D lý thuyÕt
l©m phÇn Fichte (Wenk,G. 1990)
62
- MÆc dï l©m phÇn ®−îc tØa th−a tÇng d−íi, nh−ng ®«i khi vÉn ph¶i tØa
th−a nh÷ng c©y cã ®−êng kÝnh trung b×nh vµ lín ®Ó ®iÒu chØnh kh«ng gian
dinh d−ìng cho c¸c c©y xung quanh mét c¸ch hîp lý. Tõ ®ã lµm cho ®−êng
ph©n bè thùc nghiÖm cã nhiÒu ®Ønh. HiÖn t−îng nµy cµng phæ biÕn khi tuæi
l©m phÇn cµng cao.
Víi nh÷ng l©m phÇn Keo l¸ trµm tr−íc lÇn tØa th−a thø nhÊt (NguyÔn
ThÞ M¹nh Anh, 2000), tham sè β gi¶m theo tuæi, mÆc dï ë møc ®é kh«ng lín
(tuæi 4-6: β = 2,74; 7-9: β = 2,47; 10-12: β = 2,34). Quan hÖ nµy ®−îc m« t¶
b»ng ph−¬ng tr×nh cô thÓ:
β = 3,046 - 0,06578A (1.79)
Ngoµi tuæi l©m phÇn ra, mËt ®é còng ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn ph©n bè N/D
MËt ®é lµ nh©n tè ®éng, lu«n lu«n biÕn ®æi theo thêi gian, cho nªn nÕu
sö dông mËt ®é tuyÖt ®èi (sè c©y / ha) th× víi mçi l©m phÇn, nã chØ cã gi¸ trÞ
t−¬ng øng víi tõng tuæi x¸c ®Þnh. Víi quan ®iÓm nh− vËy, NguyÔn ThÞ M¹nh
Anh (2000) vµ NguyÔn V¨n DiÖn (2001) ®· sö dông chØ tiªu mËt ®é t−¬ng ®èi
®Ó xem xÐt ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn cÊu tróc l©m phÇn Keo l¸ trµm vµ Keo
tai t−îng. Th«ng th−êng ë giai ®o¹n tuæi non, mËt ®é cµng cao, ph©n bè cµng
lÖch tr¸i. NÕu m« t¶ ph©n bè N/D b»ng hµm Weibull, th× gi¸ trÞ cña β sÏ gi¶m
khi N0 t¨ng (h×nh 1.22).
β
2.9
2.8
2.7
2.6
2.5
2.4
2.3
2.2 0
2N
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8
H×nh 1.22. Quan hÖ gi÷a tham sè β hµm Weibull víi N0 cña c¸c l©m phÇn Keo
l¸ trµm tr−íc lÇn tØa th−a thø nhÊt (NguyÔn ThÞ M¹nh Anh, 2000)
63
- §Ó m« t¶ ®éng th¸i ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh, c¸c t¸c gi¶ th−êng
sö dông hai ph−¬ng ph¸p phæ biÕn:
a) Dùa vµo t¨ng tr−ëng ®−êng kÝnh cña tõng cì kÝnh ë mçi ®Þnh kú vµ
hÖ sè chuyÓn cÊp ®Ó x¸c ®Þnh sè c©y chuyÓn tõ cì kÝnh nµy sang cì kÝnh kh¸c.
Gi¶ sö cì kÝnh j t¹i thêi ®iÓm A cã Nj c©y, sau ®Þnh kú n n¨m (n = 2,3,5,…10)
cã t¨ng tr−ëng ®−êng kÝnh lµ ZDj, víi K lµ cù ly cì kÝnh (K=2;4cm), hÖ sè
chuyÓn cÊp f ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
f = ZDj/K (1.80)
HÖ sè chuyÓn cÊp f gåm 2 phÇn: PhÇn nguyªn (f1) vµ phÇn thËp ph©n
(f2). PhÇn nguyªn lµ phÇn tr−íc dÊu phÈy, cã thÓ b»ng 0; b»ng 1 hoÆc b»ng
2… Tõ ®ã, sè c©y chuyÓn tõ cì kÝnh j t¹i thêi ®iÓm A lªn cì kÝnh i vµ i+1 t¹i
thêi ®iÓm A+n ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
Ni+1 = Nj.f2 (1.81)
Ni = Nj - Nj.f2 (1.82)
Víi i = j + f1
Vò TiÕn Hinh (1982) sö dông ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó m« t¶ ®éng th¸i ph©n
bè N/D cho c¸c l©m phÇn Fichte ë §øc vµ n¨m 1987, t¸c gi¶ ®Ò xuÊt sö dông
vµo viÖc dù ®o¸n ph©n bè N/D lµm c¬ së x¸c ®Þnh t¨ng tr−ëng tr÷ l−îng còng
nh− tÝnh to¸n lu©n kú khai th¸c hîp lý cho rõng tù nhiªn ë n−íc ta.
ZD ë c«ng thøc (1.80) ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua quan hÖ víi ®−êng kÝnh
theo d¹ng ®−êng th¼ng:
ZD= a + b.D (1.83)
Trong 2 tham sè a vµ b, tham sè b cã quan hÖ chÆt víi tuæi l©m phÇn.
Tuæi cµng t¨ng, b cµng gi¶m. Quy luËt nµy ®−îc minh ho¹ b»ng kÕt qu¶ tÝnh
to¸n tõ 30 c©y gi¶i tÝch thuéc l©m phÇn Th«ng ®u«i ngùa Yªn Dòng - Hµ B¾c
(Vò TiÕn Hinh, 1991):
ZD = 0,0985 + 0,2038D (tuæi 4-7)
64
- ZD = -0,0727 + 0,1314D (tuæi 8-10)
ZD = -0,0898 + 0,0896D (tuæi 11-13)
ZD = -0,1154 + 0,0799D (tuæi 14-16)
Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu víi loµi Fichte ë §øc vµ loµi th«ng ®u«i ngùa ë
ViÖt Nam, t¸c gi¶ nhËn xÐt: Tham sè b cña ph−¬ng tr×nh (1.83) cã quan hÖ
chÆt víi tuæi l©m phÇn (A) vµ ®−îc m« t¶ thÝch hîp theo d¹ng ph−¬ng tr×nh:
b = a0 + a1/A (1.84)
Víi loµi Th«ng ®u«i ngùa vïng §«ng B¾c, ph−¬ng tr×nh cô thÓ ®−îc
x¸c ®Þnh lµ:
b = -0,0565 + 1,7056/A (1.85)
TrÇn V¨n Con (1991) vµ B¶o Huy (1993) sö dông t¨ng tr−ëng ®−êng
kÝnh vµ hÖ sè chuyÓn cÊp f ®Ó dù ®o¸n ph©n bè N/D cho rõng khép vµ rõng
B»ng L¨ng −u thÕ ë T©y Nguyªn.
b) Dùa vµo ph©n bè lý thuyÕt.
Khi ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó m« pháng ®éng th¸i N/D cho rõng
thuÇn loµi ®Òu tuæi, tr−íc tiªn cÇn chän ph©n bè lý thuyÕt thÝch hîp m« t¶
ph©n bè N/D, sau ®ã x¸c lËp quan hÖ gi÷a tham sè cña ph©n bè trùc tiÕp hoÆc
gi¸n tiÕp víi tuæi l©m phÇn.
ë ViÖt Nam ®· cã nhiÒu t¸c gi¶ sö dông ph©n bè Weibull (1.76) ®Ó m«
t¶ ph©n bè N/D cho c¸c l©m phÇn thuÇn loµi ®Òu tuæi, nh−: Vò Nh©m (1988);
Vò TiÕn Hinh (1991); Ph¹m Ngäc Giao (1996). TrÇn V¨n Con (1991) sö dông
ph©n bè Weibull m« t¶ ph©n bè N/D cho rõng khép ë T©y Nguyªn. Vò TiÕn
Hinh (1991) x¸c ®Þnh c¸c tham sè β vµ γ cña ph©n bè Weibull cho mét sè loµi
c©y trång ë vïng Trung t©m vµ Vïng §«ng b¾c n−íc ta theo ph−¬ng tr×nh
d−íi ®©y:
β = 0,484 + 5,0282Z (1.86)
65
- 2
⎛ ⎞
1
γ =⎜ ⎟ (1.87)
⎜ 7,119 + 8,325X + 2,135X 2 ⎟
⎝ ⎠
Z = r/R; r = ⎯D - Dmin; R = Dmax - Dmin
Trong ®ã:
X = β4.R2/104
Ph¹m Ngäc Giao (1996) sö dông ph©n bè Weibull m« t¶ ®éng th¸i ph©n
bè N/D cho c¸c l©m phÇn Th«ng ®u«i ngùa vµ th«ng nhùa, trong ®ã tham sè β
vµ γ ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng tr×nh:
β = 0,492 + 5,152Z (1.88)
1
= 0,71194 + 0,83251X + 0,21346 X 2 (1.89)
10 γ
§−êng kÝnh⎯D, Dmin vµ Dmax ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua quan hÖ víi H0 vµ N.
1.3.2. §−êng cong chiÒu cao l©m phÇn.
Gi÷a chiÒu cao vµ ®−êng kÝnh cña c¸c c©y trong l©m phÇn tån t¹i mèi
quan hÖ chÆt chÏ (viÕt t¾t lµ quan hÖ H/D). §−êng cong biÓu diÔn quan hÖ nµy
®−îc gäi lµ ®−êng cong chiÒu cao.
Do ®−êng kÝnh cña c¸c c©y trong l©m phÇn lu«n t¨ng theo tuæi, v× thÕ
øng víi mçi cì ®−êng kÝnh x¸c ®Þnh tr−íc, ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau, c©y
rõng thuéc c¸c cÊp sinh tr−ëng kh¸c nhau. VÝ dô, cïng cì kÝnh 20cm, ë h×nh
1.23 t¹i tuæi 40, c©y rõng thuéc cÊp sinh tr−ëng tèt, ®Õn tuæi 60 thuéc cÊp sinh
tr−ëng trung b×nh vµ ®Õn tuæi 80 thuéc cÊp sinh tr−ëng kÐm.
CÊp sinh tr−ëng cña c©y rõng ph¶n ¸nh tû lÖ H/D. CÊp sinh tr−ëng cµng
kÐm, tû lÖ nµy cµng cao. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, víi mçi cì kÝnh cho tr−íc, chiÒu
cao cña c©y t¨ng dÇn theo tuæi. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn hiÖn t−îng
cã tÝnh phæ biÕn cho mçi l©m phÇn lµ, ®−êng cong chiÒu cao lu«n dÞch chuyÓn
lªn phÝa trªn khi tuæi l©m phÇn t¨ng lªn. Ngoµi ra, ®é dèc cña ®−êng cong
chiÒu cao còng gi¶m dÇn theo tuæi (Prodan, 1965). H×nh 1.23 minh ho¹ cho
66
- nh÷ng quy luËt trªn.
H×nh 1.23. BiÕn ®æi theo tuæi cña ®−êng cong chiÒu cao l©m phÇn Kiefer cÊp
®Êt I (BiÓu s¶n l−îng loµi Kiefer, Wenk, G. 1990)
Trªn ®©y lµ quy luËt biÕn ®æi theo tuæi cña ®−êng cong chiÒu cao l©m
phÇn cã tÝnh phæ biÕn nhÊt. MÆc dï vËy, trªn thùc tÕ, vÉn cßn c¸ biÖt nh÷ng
l©m phÇn, v× lý do nµy hay lý do kh¸c mµ ®é dèc cña ®−êng cong chiÒu cao l¹i
t¨ng dÇn theo tuæi (h×nh 1.24).
H×nh 1.24. BiÕn ®æi theo tuæi cña ®−êng cong chiÒu cao
ë « nghiªn cøu ®Þnh vÞ (Wenk, G. 1990)
67
- Qua nghiªn cøu mét sè l−îng lín ®−êng cong chiÒu cao, Prodan (1965)
vµ Dittmar (1981) cho thÊy, d¹ng ®−êng cong chiÒu cao ë nh÷ng l©m phÇn
cïng loµi c©y, cïng tuæi hay cïng ®−êng kÝnh b×nh qu©n, hÇu nh− kh«ng cã sù
sai kh¸c râ nÐt. Nh÷ng l©m phÇn nh− vËy ®−îc x¸c lËp mét ®−êng cong chiÒu
cao chung vµ ®−îc gäi lµ ®−êng cong chiÒu cao ®¬n vÞ. Tõ ®ã, theo ®¬n vÞ loµi
c©y vµ cÊp ®Êt cã thÓ x¸c lËp ®−îc hÖ thèng ®−êng cong chiÒu cao. Lµm nh−
vËy, viÖc x¸c ®Þnh tr÷ l−îng vµ t¨ng tr−ëng c©y rõng hay l©m phÇn sÏ ®¬n gi¶n
h¬n nhiÒu so víi ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra th«ng th−êng.
Khi lËp biÓu s¶n l−îng cho loµi Kiefer (Wenk, G. 1990), c¸c t¸c gi¶ ®·
sö dông ®−êng cong chiÒu cao ®¬n vÞ lËp theo cÊp ®Êt vµ cÊp tuæi, víi gi¶ thiÕt
quan hÖ H/D cã d¹ng:
H = a0 + a1D + a2D2 (1.90)
Alder, D. (1980) ®· lËp quan hÖ gi÷a c¸c tham sè a0, a1, a2 cña ph−¬ng
tr×nh (1.90) víi tuæi l©m phÇn:
a0 = b0 + b1A + b2A2 (1.91)
a1 = b0 + b1A + b2A2 + b3A3 (1.92)
a2 = b0 + b1A (1.93)
§Ó cã sè liÖu x¸c lËp c¸c ph−¬ng tr×nh trªn, t¸c gi¶ n¾n b»ng tay c¸c
®−êng cong chiÒu cao thùc nghiÖm. Trªn mçi ®−êng cong, x¸c ®Þnh 3 ®iÓm.
Qua 3 ®iÓm Êy tÝnh gi¸ trÞ a0, a1, a2 cho mçi ®−êng cong (h×nh 1.25).
68
nguon tai.lieu . vn
