Xem mẫu
- UY BAN NHAN DAN QU4N 5
TRUONG TRUNG CAP NGHE KY THUiT CONG NGH¥ HUNG VUONG
, '
GIAOTRINH
Phay da giac
' ,
Nghe: Cat gQt kim lo~i
TRINH DO• TRUNG CAP
TPHCM-2019
- .
- 1
LOI GIOI TH!¥U
I. Vj tri, y nghia, vai tro:
Hinh vuong, 5 m~it, 6 m~t, ... nhiSu m~t duqc t~o b&i cac m~t ph~ng ho~c cac ranh. Modun phay
da giac la m9t trong nhfrng cong vi?c chu ySu cua gia cong phay nhfun thay d6i hinh dang, kich
thu&c va cac yeu du ky thu~t khac tuy thU
- 2
A ~ ~ r r , , A
YEU CAU VE DANH GIA HOAN THANH MODUN
1. Ki~n thu:c:
- Trinh bay dfty du cac phuong phap phay da giac
- Chi ra duqc nhung sai hong va each khic phµc.
- Qua bai kiSm tra viSt v&i cau tg lu~, tric nghi?m bfuig bang kiSm d~t yeu cflu.
2. Ky nang:
- Thao tac, su d\l.llg duqc dftu phan dQ v~ nang
- Nh~n d~g, lga ch9n d6 ga, d\l.llg Cl) cit, d\l.llg Cl) do kiSm dung yeu cflu.
- Phay cac lo~i ranh, ranh then hoa, ranh chu T, ranh va ch6t du6i en d~t yeu cftu ky thu~t, thai
gian va an toan.
Buqc danh gia b5.ng quan sat qua qua trinh thgc hi?n. Qua chfit luQTig san phfun bfuig bang kiSm
d~tyeucflu.
3. Thai dQ:
ThS hi?n tinh chinh xac, muc dQ th~n tr9ng trong vi?c su dvng may, tiSn trinh gia c6ng. BiSu hi?n
tinh thfln trach nhi?m va hqp tac trong khi lam vi?c.
- 3
Bai 1:
SU DUNG . NA.NG
. AN
. DAU PHAN DOV
I. Gi6i thi~u:
Dfiu phan d9 v~n nang la d~ng d6 ga lam ma r9ng kha nang cong ngh~ cua
may phay. Diu phan d9 dugc su d\lllg trong vi~c ch@ t~o cac lo~i dvng cv cit,
cac lo~i hinh gia cong tu don gian dSn phuc t~p. Dva vao cftu t~o va d~c tinh ky
thu~t
d§.u phan d9 dugc chia ra nhiSu lo~i khac nhau.
Muc tieu thuc hien:
~ Trinh bft.y d~y du cong dvng, phan lo~i, cftu t~o, c0ng dvng cua diu phan d9
v~nnang.
- Trinh bay dugc ho~t d9ng cua cac b9 ph~n chinh, cac CO' cftu diSu khi@n, diSu
chinh va nhfrng d~c trung ky thu~t cua diu phan d9 v~n nang.
- Su dvng d§.u phan d9 thanh th~o, dung quy trinh.
- Chia cac ph§.n dSu nhau tren duong trcm
11.N(>i dung chinh:
- Phan lo~i, cong dvng
- Cftu t~o, nguyen ly lam vi~c, cua d§.u phan d9 v~n nang
- Su d\lllg diu phan d9 v~n nang
- Chia cac phfin dSu nhau, khong dSu nhau va cac g6c tuong ung tren duong
tron.
A. HQC TREN LOP
1. CONG DVNG, PHAN LO~, cAu Ti).O VA NGUYEN LY LAM VIf,C
CUA DAU PHAN D(> V 4N NANG
1.1. Cong d\}ng
- Phay cac ranh tren m~t ngoai cua chi tiSt d~ng trvc nhu: Ch@ t~o cac d\lllg C\l
cit dao phay, dao doa, dao khoet, taro, rang modun, ranh then hoa, ..
- Phay cac c~ cua cac chi tiSt da d?ng, da di~n, cac chi tiSt tieu chufin: D§.u
dinh 6c, c~ dai 6c, dai 6c xe ranh, ranh va ranh Jhen hoa a m~t d§.u, kh6p
rang, d§.u chuoi taro, ..
- Phay cac ranh tren d§.u mut cua cac chi tiSt d~ng trv nhu: Rang diu mut a dao
phay m~t d§.u, rang dia ly hgp,.
- Quay chi tiSt theo theo chu ky quanh trvc cua no m9t g6c nhftt dinh ( chia cac
phin bing nhau, khong bing nhau va cac g6c)
- Quay chi tiSt lien tvc khi gia cong cac lo~i ranh xoin 6c, ho~c rang xoin banh
rang nghieng, banh vit,. ~
1.2. Phan loai
- Diu phan d9 thong dvng, gian don su dvng banh vit va trvc vit
- Dfiu phan d9 v~n nang c6 su dvng dia chia va lo~i khong dung dia chia
- 4
- Dfiu phan d
- 5
1
duong v6i 4 0 vong, va khi trµc vit quay dugc 2 vong .;hi banh vit quay dugc 2
rang tuong
1
duong v6i : 0 vong. V~y ta c6 ty s6 truySn d()ng la: i = • Trong truong hgp t11Jc
40
vit c6 k d!u m6i thi ty s6 truySn d()ng se la: i = .!!:...
, , 40
Trong do: i - la ty so truyen d9ng gifra banh vit va t11Jc vit
k - la true vit mot dfiu m6i
40 - la s6 rang c~a banh vit ~
V~y mu6n banh vit quay dugc 1 vong thi t11Jc vit quay dugc 40 vong. Ta rut ra
cong th,uc tAong quat
" , sau: n = -N
? , z '
0 day: n - la so vong quay cu.a tay quay dau phan d9.
N- la d~i lugng d~c trung cho dfiu phan d9 (dugc thS hi~n b~ng s6 rang
banh vit.)
Z - la s6 phfin cfin chia. .ll'
2. UNG DVNG
2.1. Chia d
- 6
- Lan 2 n6i vit ham quay tay quay cung cna chia ch~m rai cung chiSu hay
ngugc chiSu v6i Ian quay 1 sao cho lk quay 2 them,ho~c bat di m9t s6 vong
16 ho~c m9t s6 16 da dugc tinh toan.
Vm , . cong
" th,uc tong
~ , -40 = -H1 +
quat: _ -Hz
z n1 nz
Trong
- 7
K~t qua:
- Bu6c m9t quay tay quay (6) di H1 16 tren hang 16 Z1 khi chi tiSt dugc ga tren
tfl).C chinh (2) ~
- Bu6c hai n6i vit ham (3) quay ca tay quay va rua cung chiSu, hay ngugc
chiSu v6i gia tri cua H2 tren Z2. Khi thµc hi~n bu6c hai nay phai c6 dinh bing
m9t vi tri nh~t dinh (mfii nh9n M hinh 30.1.2).
Vi d\l: Chia z bing 77 phful dSu nhau, ta thµc hi~n bu6c bu:
Trong do: 33 + 7 = 40 va 7.11 = 77. Nhu v~y bu6c m9t ta quay 9 16 tren vong
16 21; buoc hai quay tay quay va rua cung chiSu voi 3 16 tren vong 16 33.
Nhll' v~y: - ---+ ----
2.3. Ung d1}ng chia goc
2.3.1. Nguyen tic ...
Trong cac truong h
- 8
cua trvc chinh cfing duqc xac dinh nhu trucmg hqp chia trµc tiSp bing d§.u phan
d9 CO'
36 00
khi theo cong thuc: a= z • NSu cho biSt bu6c chia do tren m9t vong tron xac
P360°
dinh, thi g6c quay 6 duqc xac dinh theo cong thuc: a=--
nD
« day - a la g6c quay (d9)
- p bu6c chia, do tren ducmg tron c6 ducmg kinh D (mm)
Khi dung d§.u phan d9 quang h9c, nen nh6 ring cac g6c quay kS tiSp nhau
duqc c9ng g9p l~i cho nen cfin phai l~p tru6c m9t bang dfiy du t§.t ca cac g6c
quay trvc chinh cua dfiu chia d9.
3
2
ffinh 30.1.3. :0§.u phan d9 quang h9c
Tren (hinh 30.1.4) Than (4) va trvc (11) l~p c6 dinh v6i m~t bich (3) m~t bich
(3) c6 thS quay duqc, g6c quay d9c tren tfun thuy tinh (7) g~n & trvc (11), tren d6
duqc kh~c 3 60°. Tren dinh c6 kinh nhin. BS c6 d:uqc chinh xac cao nguoi ta kh~c
thu6c chia v~ch thanh 60 ph§.n bing nhau, m6i v~ch ung v6i m9t phut. Mu6n
phoi nim xien m9t g6c 6, phai quay trvc cua d§.u chia m9t g6c 6. Nhu v~y mu6n
36 00
chia phoi thanh s6 ph§.n z bkg nhau, ta c6 thS SU d\ffig con~ thuc: a= z
•
Trong do:
- a : Goe quay cua d§.u chia
-Z : s6 ph§.n ck chia tren phoi.
Vi d\l: Mu6n chia ra z = 51 ph§.n thl bang c§.n c6 50 dong, ta thvc hi~n:
Quay 1§.n quay thu nh§.t 6 1 = 7° 03° 32'
Quay 1§.n quay thu hai 62 = 14° 07' 04° vv .. )
.
r ..... :,.. A .....
.
A
4. GIOI THIEU DAU PHAN DO . NHIEU TRUC. ,,.
- 9
Hinh 30.1.4. Dfiu phan d9 nhiSu tfl)C
Dfiu chia d9 nhiSu tfl)c (tl1_.lc chinh) su dvng c6 hi?u qui khi gia cong v&i chi
tiSt nho c6 s6 luc;mg nhiSu. C6 cac dfiu chia d9 hai, ba ho~c c6 b6n tfl)c chinh d@
chia trgc tiSp va cac d§.u chia d9 phuc t
- 10
TT N
- 11
3- Trong tfit ca cac truong hqp chia vi sai c6 thS su d\lllg cho cac truong hqp chia
phuc t~p.
Dung D
Sai D
4- Chia vi sai dugc su d\lng khi chia cho tfit ca cac phfin le?
Dung □
Sai D
Cau hoi
1) Nguyen tic va c§.u t~o cua dfiu chia vi sai?
2) C6 mfiy dfiu phan d9 ?
3) Nguyen tic va each chia cac phfin dSu nhau tren dfiu chia d9 v~n nang b&ng
each chia dan gian? Cho z = 21; 25; 56.
4) Nguyen tic va each chia cac phan dSu nhau tren~dfiu chia d9 v~n nang b&ng
each chia phuc t~p? Cho z = 57; 63
S) Hay neu cong d\lng cua de qu~t va cho vi d\l ung d\lng ?
B. THAO LU4N THEO NHOM
- Sau S\f hu6ng dfui cua giao vien va t6 chuc chia nh6m 4 - 5 h9c sinh. Cac
nh6m c6 nhi~m V\l tim hiSu va giai quySt cac cong vi~c sau:
- Xac dinh vi tri, ten g9i cua m9t s6 b9 ph~n ca ban, cac d~c tinh ky thu~t
va nguyen ly lam vi~c cua dfiu phan d9 v~ nang (tren hinh ve va tren thvc
t@)
- Thao lu~ va lam bai t~p ung d\lng cho cac each chia: Dan gian; phuc t~p;
chia theo tri s6 g6c. ·
-Thao lu~n vS each lip, ga cac ma chia, su d\lng doang qu~t dung ky thu~t,
thu~ ti~n. "
C. XEM TRINH DIEN MAU
1. Cong vi~c giao vien:
Dva vao quy trinh cac bu6c thvc hi~n dS giao vien trinh diSn m~u cho h9c sinh
m9t each c6 h~ th6ng, theo trinh tv cac bu6c ma giao vien va h9c sinh da l~p.
2. Cong vi~c h9c sinh:
- Trong qua tr~nh th1Jc hi~~ cua giao vien, h9c, sin4 theo doi va thvc hi~n cac
bu6c nhu: Bat chu6c, nhac l~i, .. H9c sinh nhac l~i cac vi tri, cac b9 ph~n ca
ban vs c§.u t~o, ten g9i d~c tinh va neu ro nhung ung d\lng CO' ban cua cac b9
ph~n d6.
- M9t sinh nhic l~i, (thao tac thu), toan b9 quan sat.
- Nhan xet sau khi ban thuc hien
Luu y .: Gi
- 12
- Xac djnh duqc cac vi tri, ten g9i cac b(> ph~ ca biµ} cua dfiu phan d(> v~
nang.
- Thvc hi~n thao liip dfiu phan de;,, v d9ng len ban may, thao lilp cac dia chia,
hi~u chinh k:hoang le cua doang quc;tt dung trinh tµ.
- Tinh toan n cho z, chinh xac va hgp ly
- Ren luy~n ky nang thao tac dung yeu cfiu ky thu~t, an toan.
- Thvc hanh cham soc va bao duong.
- 13
BAI2 :
PHAY RA.NH
Gi6i thi~u:
Ranh la vSt duqc t~o thanh bai nhi@u m~t ph~ng ho~c nhiSu m~t dinh hinh.
Ranh duqc chia ra nhiSu d~ng: Ranh vuong, ranh then hoa, ranh dinh hinh, ranh
su6t, ranh kin,. Dva vao tinh chftt d~c dISm cua tung l9ai ranh dS ch9n phuong
phap gia cong cho thich hqp.
Ml_lc tieu thvc hi?n:
- Xac dinh d§.y du va chinh xac cac yeu c§.u ky thu~t oua ranh gia cong.
- Lva ch9n dl_lng C\l cit, dl_lng Cl_l kiSm tra, dl_lng Cl_l ga lb\p phu hqp.
- Tinh toan, di@u chinh ban may, dao tuong ung va thvc hi?n dung trinh tv cac
buoc gia cong.
- Phay cac lo~i ranh bing cac phuong phap khac nhau tren may phay d~t yeu c§.u
ky thu~t, thai gian va an toan.
N{>i dung chinh:
- Cac yeu c§.u ky thu~t cua ranh su6t, ranh kin
- Phuong phap phay ranh su6t, ranh kin
- Cac d~ng sai hong, nguyen nhan va each khb\c phl_lc
- Cac buoc tiSn hanh
A. HQC TREN LOP
1. GIOI TID¥U CHUNG
c)
Hinh 30.2.1. Cac lo~i ranh don gian
a) Ranh vuong; b) Ranh day nh9n;
C) Ranh chfr v; d) Ranh duoi en;
d) Ranh chfr T; e) Ranh day trcm
Ranh la cai vSt duqc t~o b&i nhi@u m~t phkg ho~c m~t dinh hinh. Dva theo
hinh d~ng nguai ta chia ranh ra cac lo~i ranh (hinh 30.2.1 a, b, c, d, d, e) va cac
d~ng ranh: Ranh su6t, ranh kin m9t d§.u, ranh kin hai d§.u. Vi?c gia cong ranh la
m9t trong nhfrng nguyen cong duqc thvc hi?n tren may phay. v oi cac lo~i ranh
c6 nhfrng yeu c§.u ky thu~t khac nhau va cac yeu c§.u ky thu~t nay ph\l thu9c vao
- 14
cong d1;mg cua chi tiSt, d:;tng san xu~t, d9 chinh xac vS kfch. thu6c, vS vi trf tuang
quan va d9 bong bS m.~t. Nhfrng yeu d.u ky thu~t nay anh huong dSn each ch9n
phuang phap gia cong. ~
2. cAc BIEU KIEN KY THUAT KHI GIA CONG cAc LOAI RANll
SUOT, RA.NH KIN. . .
- Dung kfch thu6c: Kfch thu6c thvc tS v6i kfch thu6c d_,uqc ghi tren ban ve
nhu: ChiSu r9ng, chiSu sau,.
- Sai l~ch hinh d:;tng hinh h9c: Sai l~ch vS bien d:;tng, m.~t phiing khong vuqt
qua ph:;tm. vi cho phep b&i d9 khong phiing, d9 khong thing, ho~c khong
nhin.
- Sai l~ch vS vi trf tuang quan: La sai l~ch gifra ranh so v6i cac m.~t ho~c cac
kfch thu6c khac nhu ranh duqc d6i xung va song song v6i duong tn;tc cua
chi tiSt hinh tn;t, ..
- 09 nham. d:;tt yeu cfiu.
3. cAc PHUONG PHAP GIA CONG
3.1. Phay ranh biing dao phay dia.
3.1.1 Chon kich thmrc dao
0
0@ thvc h i~n phay ranh bing dao phay dia ta chu y dSn m.6i quan h~ dt (hinh
30.2.2). Khi cfin phay ranh c6 chiSu r9ng (b) ta su d1;mg dao phay dia c6 chiSu
Hinh 30.2.2. Quan h~ gifra duong kinh
dao, duong kinh m.oaya va chiSu sau cit.
O
r9ng dao (B), con chiSu sau (t) duqc xoc dinh bing ; d 2: t + 6 (m.m.) Ta quan sat
(bang 30.1).
Bang 30.1. Quan h~ gifra duong kinh m.oaya va duqng kfnh 16 dao phay
( d - Duong kfnh 16 dao; d 1 - Duong kfnh m.oaya)
d dl d dl d dl
13 21 16 25 22 35
27 40 32 48 40 58
- 15
3.1.2 Phan lo~i va cong dvng
Dao phay dia dung dS gia cong mijt phfulg, b~c va rarih. Dao phay dia dugc phan
ra hai lo~i:
- Dao phay rang liSn
- Dao phay rang chip.
Dao phay ranh d~ng dia chi c6 rang tren phftn tl1_l dung ,dS phay cac ranh c~n
va nho. Chu ySu la lo~i dao phay dia ba mijt cit, lo~i dao nay c6 rang tren phftn
tl1_l va ca hai m~t dftu, dugc dung dS gia cong cac ranh sau han. BS cai thi~n diSu
ki~n cit, dao c6 rang nghieng lftn lugt ngugc chiSu nhati (nghia la m9t rang cua
dao c6 ranh nghieng phai, con rang kS n6 c6 ranh nghieng trai). Vi thS lo~i dao
nay dugc g9i la dao ba m~t c6 ranh khac chiSu nhau. Nha kSt cfiu cua lo~i dao
nay nen thanh phftn Ive cit d9c tl1_lc cua cac rang phai va rang trai tri~t tieu lfui
nhau. Nhugc diSm chinh cua lo~i dao nay la kich thuoc chiSu r9ng cua dao giam
sau khi mai dao theo m~t dftu.
3.1.3 Di~u chinh dao phay dia ba m~t cit d~ d~t ~hi~u sau cit
BS ga dao chinh xac theo chiSu sau cho truoc, ta SU dµng cac phi@n ty chuyen
dung, (hinh 30.2.3) trinh bay SO' d6 ga dao c6 SU d\lllg cac phiSn ty. Phi@n ty (1) la
m9t tfim thep toi phing (hinh 30.2.3a) ho~c hinh thuoc g6c (hinh 30.2.3b) dugc
kt;p vao than d6 ga. Gifra phi@n ty va dao phay nguai ta dat cfr so dao (2) c6 chiSu
day tir 3 - 5 mm dS tranh luai dao (3) ch~m vao bS m~t phi@n ty da dugc nhi~t
luy~n. NSu gia cong m9t bS m~t nao do bing 2 buoc (tho va tinh) va ga dao bkg 1
phiSn ty thi nen dung cac cfr so dao c6 chiSu day khac nhau.
B - chiSu r9ng cua dao phay (mm). Khi chinh may dS gia cong ranh, vi~c ga
dao dung vi tri so voi chi tiSt gia cong dong m9t vai tro rfit quan tr9ng. N@u SU
d\filg d6 ga chuyen dung thi vi tri cua chi tiSt so voi dao dugc xac dinh bing
chinh d6 ga. M~t khac dS xac vi tri tuang d6i gifra dao va chi tiSt gia cong bkg
vi~c b6 tri caccu chi tren may phay ngang a cac vi tri chuySn d9ng ban dao
ngang va ban dao dung ho~c bkg eke (4), duong kSt hgp voi kh6i V. Tren (hinh
30.2.4.a) ta c6 kich th~oc (S) : S = T + ~ + ~ '"'
rr day: T- chieu r9ng c~nh cua eke (mm)
D -duoog kinh tl1_lc (mm)
aj ~ tj
ffinh 30.2.3. Su dµng cfr so dao dS pliay ranh
bing dao phay ba m~t cit
- 16
s
ffinh 30.2.4. Su d1;111g d6 ga dS xac dinh viJri dao tren t11.,1c.
a) Dung eke; b) Dung duong
DS ga dao, c§.n phai d~t dao theo hu6ng ngang bao dam kich thu6c (S). K.ich
thu6c (S) nay duqc kiSm tra bing thu6c c~p. Sau d6 d~t eke sang m~t khac cua
chi tiSt (duong ch~m tren, va cung kiSm tra kich thu&c (S-). NSu kich thu6c (S)
sau 2 1§.n kiSm tra bing nhau ( chi s6 tren thu6c c~p trung nhau) tuc la dao da ga
dung vi tri. DS ga nhanh va chinh xac, dung d6 ga nhui{hinh 30.2.4.b) dao phay
dia (1) d~t vao ch6 khuySt cua khfii V hai m~t, (khfii V duqc bfi tri tren m~t t11.,1
cua chi tiSt gia cong (3). D9 chinh xac vS vi tri cua ranh then phl;t thu{>c vao d9
d6ng tam cua cac ranh hinh chu V tren khfii V dS dinh tam ranh.
3.1.4 Cac bu&c ti~n hanh phay
a. Chu§n bi may, vjt tu, thi~t bi
- Ch9n may, thu may kiSm tra d9 an toan vs di~n, ca, h~ thfing boi tran,
diSu chinh cac h~ thfing truqt cua ban may.
- Ch9n phoi va kiSm tra phoi (v~ch d~u nSu c§.n)
- Ch9n eto, hay thay d6i d6 ga phu hqp
- Sau khi d9c ban ve phai xac dinh duqc m~t cfin c~t, s6 lfin ga, s6 lfin cit,
phuang phap kiSm tra.
- Ch9n va s~p xSp nai lam vi~c
b. Ga phoi va ra phoi
...
- Ch9n chu~n ga
- Ga, ra hi~u chinh phoi va xiSt ch~t
c. Ch9n dao, ga va va hi~u chinh dao;
- Ch9n dao phay: Dao phay ba m~t cat
- Ga dao tren 111.,lc nim ngang, xiSt nhy, diSu chinh va xiSt ch~t dao
.
d. Chon t3c cto. cit
Tra bang 29.5.2;3.
e.Chon chi~u sau cit.
f.Ch9n phuf!ng phap ti~n dao
Theo hu6ng tien d9c
nguon tai.lieu . vn