Xem mẫu
- 136 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN hoaït ñoäng chính trò, vaên hoaù, nhaø khoa hoïc, vaên ngheä só... Tuy nhieân cuõng coù nhöõng cuoán tieåu söû giôùi thieäu nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo, ngöôøi quyeàn quyù vaø nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm khaùc trong caùc haõng, caùc coâng ty hay cô quan vaø caùc toå chöùc nhaø nöôùc, toå chöùc tö nhaân. Nguoàn tieåu söû thöôøng giôùi thieäu hoï vaø teân nhaân vaät, bieät hieäu, buùt danh, naêm sinh vaø naêm maát, nôi sinh, queâ quaùn, ñòa chæ, soá ñieän thoaïi, quaù trình hoaït ñoäng, caùc coâng trình nghieân cöùu, saùng taùc, phaùt minh. Moät soá tieåu söû chi tieát coøn giôùi thieäu kó caû veà cha meï, vôï con nhaân vaät, veà lòch söû toùm taét, thaäm chí coøn trích giôùi thieäu moät phaàn nhöõng coâng trình quan troïng cuûa nhaân vaät. Nguoàn tieåu söû coù ích lôïi cho haàu heát moïi ngöôøi töø nhaø nghieân cöùu tôùi ngöôøi khoâng thuoäc chuyeân ngaønh. Do vaäy haàu heát danh muïc cuûa nhaø xuaát baûn ñeàu coù caùc taøi lieäu tieåu söû, töø caùc tieåu söû caù nhaân cuûa caùc boä tuyeån taäp cho tôùi caùc danh saùch ñaëc bieät cuûa caùc caù nhaân trong caùc lónh vöïc chuyeân moân. Söï phaùt trieån nhanh cuûa daân soá vaø caùc ngaønh ngheà cuøng vôùi söï naâng cao trình ñoä giaùo duïc laø nguyeân nhaân cuûa söï taêng nhanh caùc nguoàn taøi lieäu tieåu söû. Caùc ñeà muïc coù khuynh höôùng ngaøy caøng toùm löôïc, noùi chung chæ giôùi thieäu hoï teân, ngaøy sinh, nôi sinh, trình ñoä hoïc vaán, chöùc danh vaø ñòa chæ.
- 137 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG III.1.1.5 Nguoàn tra cöùu ñòa lí. (Geographical Sources) Nguoàn tra cöùu ñòa lí coù theå ñöôïc söû duïng moät caùch ñôn ñieäu nhö ñeå traû lôøi caâu hoûi: “Noù ôû ñaâu” hoaëc cuõng coù theå theo caùch teá nhò vaø phöùc taïp hôn ñeå giuùp giaûi quyeát moái quan heä giöõa caùc nöôùc lieân quan trôû neân roõ raøng hôn nhö vaán ñeà laõnh thoå, bieân giôùi. Loaïi caâu hoûi ñaàu tieân vaø phoå bieán nhaát laø vò trí cuûa moät ñòa phöông hay cuûa moät thaønh phoá naøo ñoù? Khoaûng caùch töø nôi naøy tôùi nôi kia? Hoaëc muøa ñoâng ôû Phaùp leäch bao nhieâu ñoä vôùi muøa ñoâng ôû Haø noäi? Nhöõng vaán ñeà cuûa nhöõng taøi lieäu ñòa lí lieân quan tôùi khí haäu, moâi tröôøng, ñaëc saûn, bieân giôùi haønh chính, lòch söû vaø nhieàu vaán ñeà khaùc cuûa caùc vuøng ñaát. Noùi chung nguoàn taøi lieäu ñòa lí giôùi thieäu döôùi hình thöùc ñoà hoaï, cho pheùp hình dung ra toaøn caûnh moät trieàu ñaïi. Ngoaøi ra moät soá löôïng lôùn taøi lieäu nguoàn ñòa lí laø nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät, noù thoaû maõn nhöõng yeâu caàu ñaëc bieät maø khoù coù theå tìm ñöôïc trong caùc nguoàn vaên baûn. Nguoàn taøi lieäu ñòa lí ñöôïc phaân chia thaønh 3 loaïi lôùn nhö sau: - Baûn ñoà vaø taäp baûn ñoà (Map & Atlas) - Töø ñieån ñòa lí (Gazetteer) - Saùch höôùng daãn du lòch (Guidebook) ● Baûn ñoà giôùi thieäu ñöôøng ranh giôùi chính thöùc cuûa traùi ñaát theo beà maët phaúng. Baûn ñoà coù theå phaân chia thaønh baûn ñoà beà maët phaúng, baûn ñoà chi tieát, boä söu taäp caùc baûn ñoà trong taäp baûn ñoà, quaû ñòa caàu... Baûn ñoà töï nhieân sao laïi nhöõng neùt chính cuûa vuøng ñaát töø soâng ngoøi vaø chaâu thoå tôùi nuùi ñoài. Baûn ñoà ñöôøng saù trình baøy ñöôøng boä, ñöôøng saét, caàu coáng... Baûn ñoà chính trò noùi chung chæ giôùi haïn trong vieäc ñònh ranh giôùi caùc vuøng laõnh thoå, caùc thaønh phoá, thò xaõ, quaän, huyeän... song cuõng coù theå bao goàm caû nhöõng neùt chính veà ñòa hình vaø ñöôøng saù. Hoaëc rieâng bieät, hoaëc keát hôïp vôùi nhau, 3 loaïi baûn ñoà naøy taäp hôïp laïi thaønh moät soá löôïng lôùn caùc baûn ñoà ñeå hình thaønh taäp baûn ñoà.
- 138 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN Moät nhoùm khaùc cuûa baûn ñoà laø caùc baûn ñoà chuû ñeà, loaïi naøy thöôøng quan taâm ñeán caùc khaû naêng ñaëc bieät cuûa baûn ñoà. Coù theå tra tìm ôû ñaây nhöõng vaán ñeà veà lòch söû, kinh teá, chính trò... ñöôïc theå hieän döôùi hình thöùc ñoà hoaï treân baûn ñoà. Töø ñieån baûn ñoà laø nhöõng töø ñieån ñòa lí, thoâng thöôøng laø ● caùc ñòa danh. Töø ñaây seõ tra ngöôïc laïi ñeå tìm ra thaønh phoá, nuùi, soâng hay caùc ñaëc ñieåm töï nhieân khaùc naèm ôû ñaâu. Töø ñieån baûn ñoà chi tieát seõ ñöa theâm vaøo caùc thoâng tin veà daân soá vaø nhöõng yeáu toá kinh teá chuû ñaïo cuûa vuøng. Saùch höôùng daãn du lòch raát caàn thieát cho vieäc xaùc ñònh ● hoaëc höôùng daãn. Noù bao goàm moïi thoâng tin töø giaù caû cuûa moät phoøng khaùch saïn ôû Paris hay NewDeli tôùi nhöõng thaéng caûnh ôû Pnompenh hay Boston. III.1.1.6 Taøi lieäu chính phuû (Government Document) Taøi lieäu chính phuû khoâng phaûi laø toaøn boä luaät phaùp, coâng ngheä hay moät loaïi aán ñònh naøo. Taøi lieäu chính phuû bao goàm nhieàu loaïi hình khaùc nhau töø baùo caùo veà quaân söï tôùi quaù trình sinh tröôûng cuûa caây caûnh. Song taát caû ñeàu coù moät ñieåm chung laø soá löôïng raát lôùn. Taøi lieäu chính phuû laø baát kì moät xuaát baûn phaåm naøo do chính phuû caáp chi phí in aán hoaëc do caùc cô quan cuûa chính phuû xuaát baûn. Nhöõng taøi lieäu ñöôïc quan taâm thöôøng laø cuûa caùc cô quan nhö: Quoác hoäi, toaø aùn, cô quan haønh phaùp. Döôùi goùc ñoä söû duïng, taøi lieäu ñöôïc phaân chia thaønh: Hoà sô cuûa cô quan haønh chính nhaø nöôùc ● ● Taøi lieäu nghieân cöùu cuûa caùc chuyeân vieân bao goàm soá löôïng lôùn caùc baûn thoáng keâ vaø döõ lieäu coù giaù trò khoa hoïc vaø kinh doanh cao. Nguoàn thoâng tin ñaïi chuùng: Coù theå laø saùch, baûn thaûo, vi ● phim vaø moïi loaïi hình xuaát baûn khaùc.
- 139 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG III.1.1.7 Baûng chuù daãn (Index) Chuù daãn laø moät quaù trình phaân tích taøi lieäu, thöôøng theo daáu hieäu hoï teân ngöôøi vaø chuû ñeà. Bôûi vì haàu heát caùc xuaát baûn phaåm: Saùch baùo, taïp chí... toång hôïp nhieàu vaán ñeà khaùc bieät neân caàn thieát phaûi ñöôïc chuù daãn ñeå choïn loïc nhöõng vaán ñeà chuû yeáu phuïc vuï nhu caàu cuûa ngöôøi ñoïc: Danh töø “chuù daãn” ñöôïc baét nguoàn töø moät ñoäng töø goác la tinh “dicare” coù nghóa laø “tröng baøy, giôùi thieäu ra”. Nguoàn chuù daãn toát phaûi ñöa ra ñöôïc caùc höôùng tra cöùu phong phuù töø taùc giaû, nhan ñeà cho tôùi chuû ñeà vaø nhaø xuaát baûn, ñeå cho pheùp ngöôøi duøng deã daøng tìm ñöôïc nhöõng ñieàu caàn thieát. Phöông phaùp toå chöùc saép xeáp chuù daãn phaûi ñôn giaûn vaø thuaän tieän nhaát. Ngöôøi ñoïc tieáp caän chuù daãn theo nhieàu caùch khaùc nhau vôùi nhöõng lí do khaùc nhau. Caùc hoïc giaû vaø nhaø nghieân cöùu muoán tìm kieám taùc giaû moät baøi baùo hay moät quyeån saùch, hoï bieát caùc taùc giaû ñoù laø chuyeân gia trong lónh vöïc naøo. Trong tröôøng hôïp naøy ñoù laø phöông phaùp ñi tröïc tieáp tôùi nguoàn nhanh hôn caùch tieáp caän theo chuû ñeà. Tuy nhieân ñoái vôùi sinh vieân hoï khoâng bieát ai noåi tieáng trong lónh vöïc naøo thì thöôøng tìm taøi lieäu theo chuû ñeà. Moät soá loaïi chuù daãn thöôøng gaëp laø: + Chuù daãn xuaát baûn phaåm ñònh kì goàm coù: (1) Chuù daãn toång hôïp cho nhieàu loaïi taïp chí theo moät hoaëc nhieàu chuû ñeà; (2) Chuù daãn chuû ñeà bao goàm khoâng chæ taïp chí maø coøn moät soá loaïi hình xuaát baûn phaåm khaùc muïc ñích laø nhaèm chuù daãn caùc taøi lieäu trong chuû ñeà heïp. Ví duï nhö Chuù daãn öùng duïng khoa hoïc vaø coâng ngheä (Applied Science & Technology Index); (3) Chuù daãn moät loaïi taïp chí: Tröôùc ñaây khaù phoå bieán, ngaøy nay ít ñöôïc xuaát baûn. Moät trong nhöõng chuù daãn khaù noåi tieáng loaïi naøy laø National Geographic Index töø 1888 - 1988 (Myõ). + Chuù daãn baùo ñöôïc xuaát baûn khaù nhieàu ôû Myõ, Anh, Phaùp trong ñoù noåi baät laø The New York Times Index. + Chuù daãn xuaát baûn phaåm lieân tuïc: Bao goàm caû chuù daãn
- 140 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN nhöõng taøi lieäu xuaát baûn vaø nhöõng taøi lieäu khoâng xuaát baûn nhö kæ yeáu hoäi nghò khoa hoïc vaø caùc taøi lieäu ñaïi hoäi, caùc taøi lieäu chính phuû... + Chuù daãn boä söu taäp: Chuù daãn caùc söu taäp thô kòch, tieåu thuyeát, baøi haùt... + Chuù daãn khaùc: laø chuù daãn cho taát caû caùc loaïi taøi lieäu töø saùch, saùng cheá phaùt minh, tieâu chuaån tôùi aâm nhaïc... III.1.2 Thö muïc (Bibliography) III.1.2.1 Khaùi nieäm Baét nguoàn töø moät danh töø coå Hy laïp ñöôïc gheùp goàm hai thaønh phaàn Biblio (Saùch) vaø Grapho ( Ghi cheùp), thuaät ngöõ (Bibliographo) coù nghóa laø cuoán ghi cheùp veà saùch vôû. Theo goác Haùn Vieät, thö muïc cuõng coù nghóa laø baûn keâ caùc saùch vôû ñöôïc saép xeáp thöù töï. ôû Phöông Ñoâng ñoàng nghóa vôùi thö muïc coøn coù Kinh tòch chí. Trong cuoán The American Heritage Dictionary of the English Languages thö muïc ñöôïc giaûi thích laø: (1) Danh muïc caùc taùc phaåm cuûa moät taùc giaû hoaëc moät nhaø xuaát baûn; (2) Danh muïc caùc baøi vieát lieân quan ñeán moät chuû ñeà; (3) Danh muïc caùc taøi lieäu ñöôïc söû duïng hoaëc tham khaûo cuûa moät taùc giaû trong quaù trình bieân soaïn, saùng taùc moät taùc phaåm. Nhö vaäy thö muïc laø moät baûn danh muïc giôùi thieäu vaén taét nhöõng ñaëc ñieåm, noäi dung cô baûn cuûa saùch, baùo, taøi lieäu vieát veà moät hoaëc moät soá vaán ñeà, ñöôïc saép xeáp heä thoáng, khoa hoïc nhaèm giuùp ngöôøi ñoïc truy tìm vaø söû duïng nhanh choùng, phuø hôïp vôùi trình ñoä vaø yeâu caàu. ÔÛ Phaùp, ñaëc bieät trong nhöõng naêm cuoái theá kæ 18, hoaït ñoäng thö muïc ñöôïc noåi baät nhö moät söï tieán boä cuûa khoa hoïc thö vieän. ôû Myõ vaø Anh hieän nay coù khuynh höôùng phaân chia thaønh thö muïc pheâ bình, thö muïc phaân tích, thö muïc lòch söû.
- 141 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG Khi noùi ñeán thö muïc coù nghóa laø noùi ñeán vieäc nghieân cöùu saùch vaø laäp danh muïc saùch vaø caùc vaät mang tin khaùc. Thö muïc seõ noùi cho baïn ñoïc bieát - cuøng vôùi nhöõng ñieàu khaùc - ai laø taùc giaû cuûa saùch, ai xuaát baûn noù vaø xuaát baûn ôû ñaâu? Khi naøo noù ñaõ ñöôïc xuaát baûn... Khi moät taøi lieäu ñöôïc ñöa vaøo thö muïc, baïn ñoïc coù theå bieát: taøi lieäu ñoù coù trong thö vieän hay khoâng vaø coù theå ñoïc ñöôïc khoâng? Neáu taøi lieäu khoâng coù trong thö vieän, coù theå ñoïc noù ôû ñaâu vaø hieän hoï coù theå möôïn noù qua thuû tuïc cho möôïn giöõa caùc thö vieän ñöôïc khoâng? Thö muïc khoâng chæ giôùi haïn saùch maø coøn aùp duïng cho caùc loaïi hình vaät mang tin khaùc töø phim vaø baêng töø tôùi phaàn meàm maùy vi tính vaø aûnh. Ví duï thö muïc veà nhaø vaên Hemingway seõ bao goàm caû saùch, phim, tranh aûnh... veà chuû ñeà naøy. Moät baûn thö muïc toát caàn ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu sau: ● Tính hoaøn chænh: Thoâng qua moät baûn thö muïc rieâng hoaëc keát hôïp nhieàu baûn thö muïc, caùn boä thö vieän coù theå truy nhaäp tôùi caùc bieåu ghi hoaøn chænh cuûa moïi lónh vöïc quan taâm. Caû nhöõng bieåu ghi hieän taïi vaø quaù khöù. Thö muïc chæ ra khoâng nhöõng caùc taøi lieäu ñang xuaát baûn maø coøn giuùp ñònh höôùng nhöõng taøi lieäu seõ xuaát baûn. ● Tính chi tieát: Noùi chung thö muïc giôùi thieäu caùc taùc phaåm nguyeân veïn nhö moät cuoán saùch, moät baûn taïp chí, moät baùo caùo... nhöng thö muïc cuõng coù theå giôùi thieäu nhöõng phaàn rieâng trong moät taøi lieäu nhö caùc thö muïc baøi trích saùch, trích baùo, taïp chí... Tính ña daïng: Thoâng thöôøng saùch laø thaønh phaàn chính ● cuûa haàu heát caùc baûn thö muïc, nhöng thö muïc cuõng bao goàm caùc loaïi hình xuaát baûn khaùc töø caùc baùo caùo, taøi lieäu tôùi caùc loaïi hình ña daïng cuûa döõ lieäu ñoïc maùy. Tính phaân bieät: Thö muïc thöôøng neâu nhöõng thoâng tin ● chuaån töông töï nhöõng thoâng tin ñöôïc neâu trong muïc luïc nhö taùc giaû, nhan ñeà, laàn xuaát baûn, nôi xuaát baûn, ñaëc ñieåm soá löôïng... Moät soá thö muïc coøn ñöa caû caùc yeáu toá nhö soá tieâu
- 142 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN chuaån quoác teá cuûa saùch (International Standard Book Number - ISBN) do nhaø xuaát baûn ñaët ôû trang beân traùi cuûa trang teân saùch ñeå phaân bieät teân saùch naøy vôùi teân saùch khaùc. Cuõng vôùi yù nghóa nhö vaäy soá loaïi chuaån quoác teá (Interna- tional Standard Serial Number - ISSN) ñöôïc ñöa vaøo ñeå phaân bieät caùc xuaát baûn phaåm ñònh kyø. Tính chæ choã: Taøi lieäu naèm ôû vò trí naøo trong thö vieän ● hoaëc ôû ñaâu coù theå tìm ñoïc taøi lieäu. ● Tính choïn loïc: Thö muïc giuùp caùn boä thö vieän vaø baïn ñoïc deã daøng choïn tìm taøi lieäu töø nhöõng kho saùch phong phuù vaø ña daïng baèng caùch giôùi thieäu caùc chuû ñeà choïn loïc, caùc nhoùm taùc giaû, caùc loaïi hình taøi lieäu khaùc nhau hoaëc caùc daïng taøi lieäu phuø hôïp vôùi töøng nhoùm baïn ñoïc. III.1.2.2 Caùc loaïi thö muïc. Coù theå caên cöù nhieàu daáu hieäu khaùc nhau nhö phöông phaùp bieân soaïn, noäi dung taøi lieäu ñöôïc taäp hôïp, muïc ñích vaø ñoái töôïng söû duïng... ñeå phaân chia caùc loaïi thö muïc. Caùc loaïi thö muïc phoå bieán hieän nay goàm coù: III.1.2.2.1 Thö muïc quoác gia (National Bibliography) Ñaây laø loaïi thö muïc toång hôïp coù nhieäm vuï thoáng keâ, thoâng baùo ñaày ñuû nhaát tình hình xuaát baûn phaåm cuûa moät quoác gia. Noù coøn coù teân goïi laø “Muïc luïc xuaát baûn phaåm löu chieåu” (Liste des Imprimeùs Deposeùs au service sur deùpoât leùgal) Caùc nöôùc coù nguyeân taéc bieân soaïn thö muïc quoác gia khaùc nhau. Vieät nam vaø nhieàu nöôùc aùp duïng nguyeân taéc thu thaäp taøi lieäu theo ñòa dö, nghóa laø taát caû caùc xuaát baûn phaåm trong ñòa phaän quoác gia, khoâng phaân bieät loaïi hình, noäi dung, ngoân ngöõ cuûa taøi lieäu ñeàu ñöôïc ñöa vaøo thö muïc quoác gia. Do ñaëc ñieåm lòch söû hình thaønh daân toäc ñaëc bieät, moät soá nöôùc quy ñònh thö muïc quoác gia phaûi taäp hôïp toaøn boä taøi lieäu
- 143 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG xuaát baûn baèng ngoân ngöõ chính cuûa quoác gia ñoù, baát keå ñöôïc xuaát baûn taïi ñaâu. Ngoaøi ra coøn moät nguyeân taéc khaùc trong thu thaäp taøi lieäu cho thö muïc quoác gia laø noäi dung cuûa taøi lieäu ñeà caäp ñeán ñaát nöôùc hay daân toäc ñoù. Coù hai loaïi thö muïc quoác gia: 1.Thö muïc quoác gia hieän taïi (thoáng keâ taøi lieäu môùi xuaát baûn, ñöôïc phaùt haønh haøng thaùng vaø taäp hôïp thaønh moät cuoán moãi naêm) 2.Thö muïc quoác gia quaù khöù (giôùi thieäu taøi lieäu xuaát baûn töø nhöõng naêm tröôùc, trong moät thôøi gian daøi) nhö “thö muïc xuaát baûn phaåm trong thôøi kì chieán tranh phaù hoaïi cuûa ñeá quoác Myõ ôû mieàn Baéc Vieät nam”. Vieäc bieân soaïn thö muïc quoác gia ñöôïc giao cho cô quan theo doõi vaø nhaän xuaát baûn phaåm löu chieåu. Thö muïc quoác gia Vieät nam do thö vieän quoác gia bieân soaïn vaø phaùt haønh. III.1.2.2.2 Thö muïc thoâng baùo Laø thö muïc mang tính chaát chuyeân khoa coù nhieäm vuï thoâng baùo caùc taøi lieäu quan troïng veà caùc ngaønh tri thöùc phuïc vuï nghieân cöùu khoa hoïc vaø saûn xuaát. Tieâu chuaån taøi lieäu ñöôïc choïn chuû yeáu döïa vaøo giaù trò khoa hoïc, giaù trò nghieân cöùu, khoâng phuï thuoäc thôøi gian xuaát baûn, ngoân ngöõ hay loaïi hình taøi lieäu. Tuy nhieân loaïi taøi lieäu ñöôïc quan taâm laø caùc baøi trích saùch baùo vaø taïp chí chuyeân moân. Coù hai loaïi thö muïc thoâng baùo: 1. Thö muïc thoâng baùo khoa hoïc taäp hôïp taøi lieäu nghieân cöùu saâu nhaèm phuïc vuï nhöõng ñoái töôïng ñoäc giaû nhaát ñònh cuûa moät ngaønh hoaëc moät soá ngaønh khoa hoïc. 2. Thö muïc thoâng baùo roäng raõi giôùi thieäu nhöõng taøi lieäu môùi xuaát baûn cho moïi ñoái töôïng ñoäc giaû caùc ngaønh ngheà khaùc nhau. Thöôøng gaëp loaïi thö muïc naøy treân caùc trang baùo vaø taïp chí hoaëc xuaát baûn thaønh caùc taäp rieâng bieät ñeå giôùi thieäu, quaûng caùo moät soá saùch môùi xuaát baûn vaø saùch saép xuaát baûn cuûa
- 144 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN moät nhaø xuaát baûn naøo ñoù. Trong caùc thö vieän vaø cô quan thoâng tin, coù loaïi danh muïc giôùi thieäu saùch môùi nhaäp treo taïi phoøng ñoïc, phoøng möôïn hoaëc göûi tôùi caùc caù nhaân, boä phaän trong cô quan. Thö muïc thoâng baùo thöôøng ñöôïc bieân soaïn taïi caùc thö vieän khoa hoïc toång hôïp vaø chuyeân ngaønh, thö vieän caùc vieän nghieân cöùu, caùc tröôøng ñaïi hoïc, thö vieän caùc tænh thaønh phoá lôùn. Thö muïc thoâng baùo roäng raõi do caùc nhaø xuaát baûn, cô quan phaùt haønh hoaëc caùc thö vieän phoå thoâng bieân soaïn. III.1.2.2.3 Thö muïc giôùi thieäu Thö muïc giôùi thieäu ñöôïc bieân soaïn nhaèm tuyeân truyeàn giaùo duïc, höôùng daãn ñoïc theo chuyeân ñeà cho moïi ñoái töôïng baïn ñoïc. Ñaëc ñieåm noåi baät laø nguyeân taéc choïn taøi lieäu raát chaët cheõ caû veà noäi dung vaø hình thöùc. Thö muïc chæ taäp hôïp nhöõng taøi lieäu toát nhaát chöù khoâng ñöa vaøo taát caû xuaát baûn phaåm veà chuyeân ñeà ñoù. Veà phöông phaùp bieân soaïn: moïi taøi lieäu trong thö muïc ñeàu ñöôïc phaân tích noäi dung baèng phöông phaùp daãn giaûi ñeå gôïi yù, höôùng daãn ngöôøi ñoïc naém ñöôïc giaù trò khoa hoïc, tö töôûng vaø ngheä thuaät cuûa taøi lieäu. Maëc duø coù thö muïc giôùi thieäu nghieân cöùu ñeå giuùp caùn boä nghieân cöùu khoa hoïc söu taàm taøi lieäu veà caùc chuyeân ñeà, song coù theå coi ñoái töôïng chuû yeáu cuûa thö muïc giôùi thieäu laø baïn ñoïc coù trình ñoä vaên hoaù thaáp. Hoï caàn caùn boä thö muïc giuùp hoï choïn tìm taøi lieäu hôïp trình ñoä, ñuùng yeâu caàu. Hoï cuõng caàn ñöôïc giaûi thích vaø höôùng daãn ñeå hieåu vaø caûm thuï ñuùng giaù trò cuûa taøi lieäu. III.1.2.2.4 Thö muïc pheâ bình Thö muïc pheâ bình coù nhieäm vuï phaân tích, nhaän xeùt nhöõng taùc phaåm môùi xuaát baûn, töø ñoù ñaùnh giaù veà giaù trò vaø aûnh höôûng cuûa taùc phaåm treân caùc maët chính trò tö töôûng, vaên
- 145 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG hoïc ngheä thuaät, khoa hoïc... Tuy cuøng nhaèm muïc ñích tuyeân truyeàn, giaùo duïc song thö muïc pheâ bình khaùc thö muïc giôùi thieäu ôû choã ñoái töôïng phuïc vuï roäng raõi hôn vaø thö muïc pheâ bình thöôøng aùp duïng cho nhöõng taøi lieäu thuoäc lónh vöïc khoa hoïc xaõ hoäi, chuû yeáu laø taùc phaåm vaên hoïc. Thö muïc pheâ bình coù quan heä raát gaàn guõi vôùi coâng taùc pheâ bình vaên hoïc song thö muïc pheâ bình chæ giôùi haïn trong phaïm vi giaùo duïc, tuyeân truyeàn caùc aán phaåm giuùp ñoäc giaû töï tìm ñoïc vaø tieáp thu ñuùng ñaén giaù trò taùc phaåm ñoàng thôøi giuùp taùc giaû nhaän thaáy öu ñieåm vaø thieáu soùt cuûa hoï trong quaù trình saùng taùc. III.1.2.2.5 Nhoùm thö muïc ñaëc bieät Ngoaøi 4 loaïi thö muïc keå treân, döïa vaøo noäi dung taøi lieäu vaø tính chaát cuûa taøi lieäu, coù theå boå sung theâm nhoùm thö muïc ñaëc bieät bao goàm thö muïc nhaân vaät, thö muïc ñòa chí, thö muïc caùc taøi lieäu thö muïc (Thö muïc baäc 2). ● Thö muïc nhaân vaät: Ñeå phuïc vuï coâng taùc nghieân cöùu, tìm hieåu saâu veà caùc danh nhaân, thö muïc nhaân vaät taäp hôïp caùc taøi lieäu veà tieåu söû, söï nghieäp vaø nhöõng taùc phaåm cuûa caùc vò laõnh tuï, caùc anh huøng daân toäc, caùc nhaø hoaït ñoäng noåi tieáng trong caùc lónh vöïc vaên hoaù, ngheä thuaät, khoa hoïc, coâng ngheä. Thö muïc nhaân vaät coù theå giôùi thieäu moät nhaân vaät hoaëc moät nhoùm nhaân vaät coù cuøng ngaønh ngheà hay cuøng sinh soáng ôû moät ñòa phöông... ● Thö muïc ñòa chí: Caùc thö vieän khoa hoïc toång hôïp tænh, thaønh phoá raát chuù yù coâng taùc bieân soaïn thö muïc ñòa chí. Vôùi nhieäm vuï taäp hôïp taøi lieäu xuaát baûn taïi ñòa phöông, taøi lieäu nghieân cöùu veà ñòa phöông vaø taøi lieäu cuûa caùc taùc giaû ngöôøi ñòa phöông, thö muïc ñòa chí laø nguoàn taøi lieäu raát quan troïng trong vieäc nghieân cöùu toång hôïp veà moïi maët lòch söû, kinh teá, ñòa lí, vaên hoaù, khoa hoïc...cuûa ñòa phöông. Khoâng nhöõng giuùp nghieân cöùu saâu veà nhöõng ñaëc ñieåm kinh teá vaên hoaù, goùp phaàn phaùt hieän nhöõng tieàm naêng thieân nhieân vaø con ngöôøi cuûa ñòa phöông, thö muïc ñòa chí coøn coù taùc duïng lôùn trong vieäc giaùo duïc truyeàn thoáng, khôi daäy nieàm töï haøo vaø tình yeâu queâ
- 146 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN höông cuûa moïi taàng lôùp nhaân daân. Thö muïc caùc taøi lieäu thö muïc laø loaïi thö muïc ñaëc bieät ● ñöôïc bieân soaïn khoâng phaûi töø caùc taøi lieäu goác maø treân cô sôû caùc baûn thö muïc khaùc. Thö muïc caùc taøi lieäu thö muïc taäp hôïp thoáng keâ caùc baûn thö muïc caùc chuyeân ñeà khaùc nhau vôùi caùc hình thöùc khaùc nhau keå caû nhöõng thö muïc in trong saùch, baùo, taïp chí. Muïc ñích laø giuùp caùn boä thö muïc tra cöùu, höôùng daãn, tuyeân truyeàn saùch baùo, ñoàng thôøi tröïc tieáp giuùp ñôõ baïn ñoïc naém ñöôïc caùc nguoàn thö muïc hieän coù. Trong theá giôùi phong phuù ña daïng cuûa caùc loaïi hình thö muïc, moãi loaïi ñeàu coù vò trí, nhieäm vuï rieâng nhaèm ñaùp öùng nhu caàu cuûa töøng loaïi baïn ñoïc. Vì vaäy ngöôøi caùn boä thö muïc caàn hieåu roõ caùc loaïi hình thö muïc ñeå phaùt huy toái ña taùc duïng cuûa noù phuïc vuï coâng taùc chuyeân moân cuûa mình, ñoàng thôøi ñoäc giaû naém vöõng tính chaát, ñaëc ñieåm vaø coâng duïng cuûa caùc loaïi thö muïc seõ nhanh choùng tìm choïn ñöôïc taøi lieäu hôïp trình ñoä, ñuùng yeâu caàu, nhôø vaäy seõ tieát kieäm thôøi gian, naâng cao hieäu quaû nghieân cöùu vaø hoïc taäp. III.1.3 Heä thoáng muïc luïc Heä thoáng muïc luïc laø coâng cuï tra tìm taøi lieäu voâ cuøng quan troïng trong caùc thö vieän vaø cô quan thoâng tin. Vôùi chöùc naêng phaûn aùnh toaøn boä kho tö lieäu theo caùc ñaëc ñieåm khaùc nhau: Vaàn chöõ caùi cuûa tieâu ñeà mieâu taû, noäi dung hay chuû ñeà cuûa taøi lieäu. Heä thoáng muïc luïc hoaøn chænh thöôøng coù 3 loaïi: - Muïc luïc chöõ caùi - Muïc luïc phaân loaïi - Muïc luïc chuû ñeà Moãi loaïi coù moät vò trí rieâng vaø thích öùng vôùi caùc phöông phaùp tra tìm taøi lieäu khaùc nhau. Muïc luïc chöõ caùi giuùp xaùc ñònh nhanh choùng nhöõng taùc phaåm cuûa moät taùc giaû. Muïc luïc
- 147 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG phaân loaïi phaûn aùnh thaønh phaàn noäi dung kho tö lieäu. Muïc luïc chuû ñeà taäp hôïp tö lieäu theo loâ gích rieâng cuûa töøng vaán ñeà. Ngoaøi ra coøn coù muïc luïc lieân hôïp ñöôïc xaây döïng treân keát quaû phoái hôïp hoaït ñoäng cuûa moät soá thö vieän cuøng khu vöïc hoaëc cuøng ngaønh. Rieâng cho caùn boä thö vieän coù theâm muïc luïc coâng vuï. III.1.3.1 Muïc luïc chöõ caùi Caùc phieáu mieâu taû ñöôïc saép xeáp trong muïc luïc chöõ caùi theo thöù töï vaàn chöõ caùi cuûa tieâu ñeà mieâu taû (Hoï teân taùc giaû hoaëc teân taøi lieäu ). Ñaây laø loaïi muïc luïc deã toå chöùc, deã söû duïng vaø phuø hôïp vôùi taâm lí, thoùi quen cuûa ñaïi boä phaän baïn ñoïc. Do vaäy taïi nhöõng thö vieän nhoû coù trình ñoä xöû lí kó thuaät thaáp, muïc luïc chöõ caùi ñoùng vai troø laø boä maùy tra cöùu duy nhaát. Muïc luïc chöõ caùi coù caáu taïo khaù ñôn giaûn, phaàn chuû yeáu laø caùc phieáu mieâu taû ñöôïc saép xeáp theo vaàn chöõ caùi hoï teân taùc giaû hay teân taøi lieäu. Ñeå phaân chia hoäp phieáu muïc luïc thaønh caùc phaàn nhoû giuùp tra tìm nhanh choùng, coù caùc phieáu tieâu ñeà. Phieáu tieâu ñeà chính (coù phaàn nhoâ leân ôû giöõa) thöôøng ghi nhöõng chöõ caùi (VD: A,B,C...); teân taùc giaû noåi tieáng hoaëc teân cô quan, ñoaøn theå, toå chöùc. Phieáu tieâu ñeà phuï (coù phaàn nhoâ leân ôû beân phaûi hoaëc beân traùi) thöôøng ghi caùc boä phaän nhoû trong moät vaàn (Ba, Bi,...C, Ch,...N, Ng, Nh...) hoaëc teân taùc giaû (Toâ Hoaøi, Toá Höõu...) Trong muïc luïc chöõ caùi haàu nhö toaøn boä taøi lieäu cuûa taùc giaû ñöôïc ñöa taäp trung vaøo moät khu vöïc trong oâ phieáu. Ngay caû tröôøng hôïp teân taùc giaû khoâng phaûi laø tieâu ñeà mieâu taû (saùch coù 2 - 3 taùc giaû) , phieáu boå sung seõ giôùi thieäu teân taùc giaû nhö daáu hieäu ñeå saép xeáp phieáu. Vì vaäy muïc luïc chöõ caùi coøn ñöôïc goïi laø muïc luïc taùc giaû. Soá löôïng phieáu tieâu ñeà phuï thuoäc vaø thay ñoåi tuyø theo söï phaùt trieån cuûa kho saùch vaø soá löôïng phieâuù mieâu taû, theo quy ñònh neáu coù töø khoaûng 50 phieáu mieâu taû thì döïng 1 phieáu tieâu ñeà. Vôùi thö vieän nhoû, soá löôïng phieáu mieâu taû ít, neáu duøng nhieàu phieáu tieâu ñeà seõ gaây roái maét. Ngöôïc laïi neáu coù quaù
- 148 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN nhieàu phieáu mieâu taû maø khoâng coù ñuû phieáu tieâu ñeà, baïn ñoïc seõ khoù tìm taøi lieäu. Beân caïnh phieáu tieâu ñeà coøn coù phieáu chæ choã, höôùng daãn. Coù hai loaïi phieáu höôùng daãn. 1.Höôùng daãn veà taùc giaû aùp duïng cho caùc taùc giaû coù nhieàu buùt danh bieät hieäu nhaèm traùnh phaân taùn caùc taøi lieäu cuûa cuøng taùc giaû. Khi xeáp muïc luïc caàn coù phieáu höôùng daãn ñeå taäp trung taát caû taøi lieäu cuûa 1 taùc giaû vaøo cuøng moät vò trí (theo teân thaät hoaëc theo buùt danh, bieät hieäu). Ví duï: xem Sao Ñoû Nguyeãn Löông Baèng Nguyeãn Khaéc Hieáu xem Taûn Ñaø. Ñoái vôùi hoï teân taùc giaû nöôùc ngoaøi ñöôïc phieân aâm khaùc nhau do caùc laàn xuaát baûn khaùc nhau caàn höôùng daãn cho baïn ñoïc tôùi phieân aâm ñuùng nhaát. Ví duï: xem Maõ Khaéc Tö Maùc Ñi phoâ Ña ni en xem Ñeâ phoâ Ña ni en. 2.Höôùng daãn taøi lieäu aùp duïng cho nhöõng taøi lieäu coù teân baét ñaàu baèng ñieàu leä, nghò quyeát, baùo caùo... cuûa caùc cô quan, toå chöùc ñöôïc mieâu taû theo teân taùc giaû taäp theå. Ñeå giuùp baïn ñoïc nhanh choùng tìm ñöôïc taøi lieäu, caàn coù phieáu chæ choã. Ví duï: xem Ñieàu leä Teân cô quan; xem Nghò quyeát Teân cô quan. Nguyeân taéc saép xeáp phieáu trong muïc luïc chöõ caùi khaù linh hoaït. Ñoái vôùi nhöõng thö vieän nhoû ít taøi lieäu, coù theå xeáp chung hoäp phieáu cho caùc ngoân ngöõ coù cuøng nguoàn goác nhö Muïc luïc chöõ caùi La tinh (Anh, Phaùp, Ñöùc), Muïc luïc chöõ caùi Xlavô (Nga, Bun ga ry, Xeùc bi), Muïc luïc chöõ caùi töôïng hình (Trung quoác,
- 149 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG Trieàu tieân). Nhöõng thö vieän lôùn coù kho saùch ngoaïi vaên phong phuù seõ toå chöùc caùc hoäp muïc luïc rieâng cho töøng ngoân ngöõ. Hieän nay, ôû Vieät nam coù hai tröôøng phaùi saép xeáp muïc luïc hoï teân taùc giaû caù nhaân khaùc nhau. Moät tröôøng phaùi aùp duïng nguyeân taéc mieâu taû thuaän, töùc laø theo ñuùng traät töï Hoï- Ñeäm- Teân. Khi toå chöùc muïc luïc, laáy daáu hieäu Hoï laøm cô sôû ñeå saép xeáp. Tieáp ñoù xeùt ñeán Ñeäm vaø Teân, ñuùng nhö traät töï bình thöôøng cuûa hoï teân ngöôøi Vieät nam. Ví duï: Ñaëng Thai Mai Phan Huy Leâ Moät tröôøng phaùi khaùc aùp duïng nguyeân taéc mieâu taû ñaûo, ñöa Teân (keå caû teân keùp) leân tröôùc roài môùi tôùi Hoï, Ñeäm. Caùc thöù töï ñeå xeáp muïc luïc chöõ caùi laø Teân taùc giaû, sau ñoù xeùt ñeán Hoï vaø cuoái cuøng laø teân Ñeäm. Ví duï: Dieäu Linh (Nguyeãn thò) Duaät (Phaïm Tieán) Khaùnh (Ñinh Gia) Ñaëc bieät coù moät soá thö vieän, khi mieâu taû vaãn theo thöù töï thuaän Hoï- Ñeäm- Teân, nhöng khi toå chöùc muïc luïc laïi caên cöù vaøo Teân taùc giaû chöù khoâng phaûi Hoï taùc giaû, ñeå xeáp. Tuy nhieân, duø theo phöông phaùp saép xeáp thuaän hay ñaûo teân taùc giaû, caùc ñôn vò muïc töø phaûi theo ñuùng traät töï chöõ caùi nhö sau: AÊ, AÂ, B, C, D, Ñ, E, F, G, H, I, J, K, L, M, O, OÂ, Ô, P, Q, R, S, T, U, Ö, V, Ö, X, Y, Z Ñoàng thôøi theo thöù töï daáu gioïng: Khoâng, huyeàn( `), hoûi(?), ngaõ(~), saéc(‘), naëng(.). Khuynh höôùng hieän nay ñang tieán tôùi thoáng nhaát mieâu taû
- 150 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN thuaän trong coâng taùc bieân muïc cuûa toaøn boä heä thoáng thö vieän vaø cô quan thoâng tin. Tröôøng hôïp moät taùc giaû coù nhieàu phieáu mieâu taû trong muïc luïc, thöù töï saép xeáp nhö sau: Toaøn taäp, tuyeån taäp, taùc phaåm rieâng bieät, caùc taøi lieäu vieát veà taùc giaû. Caùc taùc giaû truøng hoï, caên cöù vaøo chöõ caùi ñaàu cuûa ñeäm, teân ñeå xeáp. Teân taùc giaû taäp theå truøng vôùi teân taùc giaû caù nhaân thì xeáp taùc giaû taäp theå tröôùc. Ví duï: Ñoaøn TNCS Hoà Chí Minh Ñoaøn Gioûi Moät soá ngoân ngöõ nöôùc ngoaøi coù quaùn töø, maïo töø nhö a, an, the (Anh), le, la, les (Phaùp), die, das (Ñöùc) ñöùng ôû ñaàu caâu thì boû qua vaø laáy chöõ caùi ñaàu cuûa töø tieáp theo laøm caên cöù ñeå saép xeáp. Ví duï: Banking system form A hierarchy of clerical level jobs Water world The world we manager hay Les bibliotheøques universitaires Conservation des documents La taâche et probleømes III.1.3.2 Muïc luïc phaân loaïi Cuøng vôùi muïc luïc chöõ caùi, muïc luïc phaân loaïi laø moät trong hai loaïi muïc luïc quan troïng nhaát cuûa moïi loaïi hình thö vieän vaø cô quan thoâng tin. Neáu nhö muïc luïc chöõ caùi giôùi thieäu kho
- 151 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG tö lieäu theo ñaëc ñieåm hình thöùc - thöù töï vaàn chöõ caùi cuûa caùc ngoân ngöõ - thì muïc luïc phaân loaïi laïi giôùi thieäu thaønh phaàn noäi dung cuûa kho tö lieäu. Muïc luïc phaân loaïi ñöôïc xaây döïng treân cô sôû baûng phaân loaïi aùp duïng cho coâng taùc phaân loaïi taøi lieäu cuûa thö vieän ñoù. Neáu thö vieän thay ñoåi baûng phaân loaïi thì muïc luïc phaân loaïi cuõng thay ñoåi theo cho phuø hôïp vôùi kí hieäu phaân loaïi treân phieáu mieâu taû. Muïc luïc phaân loaïi bao goàm hai phaàn: Phaàn cô baûn nhaát vaø chieám khoái löôïng chính laø caùc phieáu mieâu taû, phaàn thöù hai laø caùc phieáu tieâu ñeà, phieáu chæ choã. Ngoaøi ra coøn coù oâ tra chuû ñeà (thöôøng xuaát hieän trong caùc thö vieän lôùn). Treân cô sôû caùc kí hieäu phaân loaïi ghi treân phieáu mieâu taû, caùc ñeà muïc ñöôïc xaây döïng. Möùc ñoä chi tieát cuûa ñeà muïc phuï thuoäc ñaëc ñieåm kho tö lieäu vaø quy moâ thö vieän, nhöng luoân ñaûm baûo nguyeân taéc kí hieäu phaân loaïi treân phieáu mieâu taû trong moät ñeà muïc phaûi gioáng nhau vaø gioáng kí hieäu phaân loaïi cuûa ñeà muïc. Thöù töï caùc ñeà muïc phaûi theo ñuùng traät töï cuûa baûng phaân loaïi. Trong moãi ñeà muïc caùc phieáu mieâu taû ñöôïc saép xeáp hoaëc theo thöù töï vaàn chöõ caùi hoaëc theo thöù töï thôøi gian ngöôïc (ñeå giôùi thieäu nhöõng taøi lieäu môùi nhaát). Tuy nhieân, neáu trong phaïm vi ñeà muïc coù caùc taøi lieäu cuûa caùc nhaø kinh ñieån chuû nghóa Maùc Leânin, caùc chæ thò nghò quyeát cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc thì nhöõng taøi lieäu naøy luoân ñöôïc xeáp tröôùc tieân. Vò trí caùc ngoân ngöõ cuûa taøi lieäu trong moãi ñeà muïc ñöôïc quy ñònh thoáng nhaát laø: 1/ Tieáng daân toäc Kinh; 2/ Tieáng caùc daân toäc ít ngöôøi ôû Vieät nam; 3/ Tieáng nöôùc ngoaøi. Nhaèm giuùp ngöôøi ñoïc tìm taøi lieäu nhanh choùng, deã daøng, cuõng gioáng nhö muïc luïc chöõ caùi, muïc luïc phaân loaïi coù caùc phieáu tieâu ñeà vaø phieáu chæ choã. Hình thöùc vaø phöông phaùp xaây döïng nhö trong muïc luïc chöõ caùi. Ñaëc bieät trong muïc luïc phaân loaïi coøn coù oâ tra chuû ñeà, xaây döïng treân nguyeân taéc nhoùm caùc ñeà muïc cuûa muïc luïc phaân
- 152 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN loaïi theo chuû ñeà. OÂ tra chuû ñeà laø “chìa khoaù” raát quan troïng hoã trôï ñaéc löïc baïn ñoïc tìm nhanh vò trí caùc ñeà muïc qua heä thoáng chuû ñeà quen thuoäc. Caùc ñeà muïc chuû ñeà thöôøng ñöôïc mieâu taû treân phieáu keøm theo kí hieäu vaø ñöôïc xeáp theo thöù töï vaàn chöõ caùi teân caùc chuû ñeà. Caùc chuû ñeà phuï coù theå ñöôïc xeáp theo vaàn chöõ caùi hoaëc loâ gích cuûa vaán ñeà. Ñeå laøm noåi baät chuû ñeà, teân goïi cuûa chuû ñeà thöôøng ñaûo danh töø leân tröôùc tính töø. Ví duï: -Luùa - Troàng - Thu hoaïch - Cheá bieán III.1.3.3 Muïc luïc chuû ñeà Vôùi nhieäm vuï giôùi thieäu thaønh phaàn kho saùch theo chuû ñeà cuûa taøi lieäu, muïc luïc chuû ñeà - ñöôïc saép theo thöù töï vaàn chöõ caùi caùc chuû ñeà - coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi caùc thö vieän khoa hoïc, ñaëc bieät laø caùc thö vieän khoa hoïc chuyeân ngaønh. Khaùc vôùi muïc luïc phaân loaïi, thöù töï caùc ñeà muïc vaø tieåu ñeà muïc trong muïc luïc chuû ñeà tuaân theo moät loâ gích raát chaët cheõ. Veà maët noäi dung khoa hoïc, muïc luïc chuû ñeà ñöôïc toå chöùc treân cô sôû traät töï hình thöùc. Caùc ñeà muïc caïnh nhau khoâng lieân quan vôùi nhau veà noäi dung tri thöùc. Coù theå coi muïc luïc chuû ñeà laø moät loaïi muïc luïc boå sung, hoã trôï cho muïc luïc phaân loaïi. Muïc luïc chuû ñeà noùi chung khoâng phaûn aùnh toaøn boä kho saùch nhö muïc luïc chöõ caùi hay muïc luïc phaân loaïi. Maëc duø cuøng ñöôïc xaây döïng treân cô sôû nhoùm caùc ñeà muïc thaønh chuû ñeà nhöng oâ tra chuû ñeà vaø muïc luïc chuû ñeà ñaûm nhaän chöùc naêng hoaøn toaøn khaùc nhau. Trong khi oâ tra chuû ñeà coù taùc duïng höôùng daãn ngöôøi ñoïc tìm ñeán vò trí caùc ñeà muïc trong muïc luïc phaân loaïi thì muïc luïc chuû ñeà laïi giôùi thieäu tröïc tieáp caùc taøi lieäu.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học