- Trang Chủ
- Chính trị học
- Giáo trình nhận thức các khái quát chung về nền kinh tế nhà nước trong quá trình quốc hữu hóa doanh nghiệp tư bản tư nhân p1
Xem mẫu
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
Giáo trình nhận thức khái quát chung về
nền kinh tế nhà nước trong quá trình quốc
PhÇn më ®Çu
hữu hóa doanh nghiệp tư bản tư nhân
Sau n¨m 1991 cïng víi sù sôp ®æ cña Liªn X« vµ hÖ
thèng c¸c níc x· héi chñ nghÜa(XHCN) ë §«ng ¢u, nÒn
kinh tÕ – chÝnh trÞ thÕ giíi ®· chuyÓn tõ tr¹ng th¸i hai cùc
®èi ®Çu sang nÒn kinh tÕ chÝnh trÞ ®a cùc, ®a ph¬ng ho¸,
®a d¹ng ho¸ theo xu híng hoµ b×nh, ®èi tho¹i, hîp t¸c ph¸t
triÓn cïng cã lîi.
Trong bèi c¶nh ®ã, tõ viÖc nhËn thøc ®óng ®¾n trong
thùc tiÔn vµ lý luËn víi môc tiªu ®a níc ta ph¸t triÓn héi
nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi. Ngay tõ ®¹i héi §¶ng VI,
§¶ng ta ®· x¸c ®Þnh “ChuyÓn ®æi m« h×nh kinh tÕ chØ huy
mang nÆng tÝnh b¶o thñ tr× trÖ sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn vµ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù
qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN ”. HiÖn nay
nÒn kinh tÕ níc ta bao gåm 6 thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã
thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o, cïng víi
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ t¹o nªn mét nÒn t¶ng v÷ng
ch¾c cho nÒn kinh tÕ quèc d©n.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
Sau 17 n¨m ®æi míi, níc ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh
tùu quan träng, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn rÊt s«i ®éng
më ra cho níc ta nhiÒu vËn héi míi, ®ång thêi còng ph¸t
sinh kh«ng Ýt khã kh¨n vµ th¸ch thøc. Trªn c¬ së nh÷ng
thµnh tùu ®· ®¹t ®îc vµ nh÷ng khã kh¨n tríc m¾t. B¸o
c¸o chÝnh trÞ ®¹i héi §¶ng IV mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh quyÕt
t©m cña §¶ng vµ Nhµ Níc ta “thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh
s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn” vµ nãi râ thªm
“C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ
bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng XHCN cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh
tranh lµnh m¹nh, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ
®¹o”.
Lµ nh÷ng nhµ kinh tÕ, lµ nh÷ng c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ
trong t¬ng lai th× viÖc sinh viªn kinh tÕ t×m hiÓu vÒ kinh tÕ
Nhµ níc (KTNN) vµ vai trß chñ ®¹o cña nã trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam lµ hÕt søc quan
träng vµ cÇn thiÕt bëi qua ®ã sÏ n©ng cao ®îc tr×nh ®é vµ
nhËn thøc vÒ KTNN ®ång thêi t¹o hµnh trang v÷ng ch¾c
cho nh÷ng t duy vµ ho¹t ®éng kinh tÕ cña m×nh sau nµy.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
PhÇn néi dung
I – Kh¸i qu¸t chung vÒ thµnh phÇn kinh
tÕ Nhµ níc
1- Thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ níc
HiÖn nay cã nhiÒu ý kiÕn vµ cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c
nhau quan niÖm vÒ kinh tÕ nhµ níc (KTNN), tuy nhiªn
chóng ta kh«ng thÓ ®ång nhÊt mét c¸ch gi¶n ®¬n KTNN víi
doanh nghiÖp Nhµ níc (DNNN). Bëi lÏ, ta biÕt r»ng khu
vùc KTNN bao gåm mäi ho¹t ®éng cña Nhµ níc mµ trong
®ã DNNN lµ bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ ho¹t ®éng cña
nã lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng chñ yÕu. §©y lµ lùc lîng
vËt chÊt c¬ b¶n, ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu
kinh tÕ x· héi cña Nhµ níc.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
1.1 Kh¸i niÖm thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc
Do tÝnh chÊt réng lín vµ ®a d¹ng cña thµnh phÇn
KTNN bao chïm nÒn kinh tÕ nªn kh¸i niÖm vÒ thµnh phÇn
KTNN còng mang tÝnh chÊt t¬ng ®èi. Nªn xÐt vÒ khÝa
c¹nh h×nh thøc tæ chøc, th× khu vùc KTNN bao gåm:
- C¸c DNNN ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c DNNN
ho¹t ®éng c«ng Ých
- C¸c doanh nghiÖp cã cæ phÇn Nhµ níc chi phèi
hoÆc cã cæ phÇn ®Æc biÖt cña Nhµ níc (theo quy ®Þnh cña
LuËt DNNN)
- C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®ãng gãp cña Nhµ níc
- C¸c tæ chøc sù nghiÖp kinh tÕ cña Nhµ níc
Cßn nÕu xÐt vÒ khÝa c¹nh cña lÜnh vùc ho¹t ®éng trong nÒn
kinh tÕ th× khu vùc KTNN bao gåm c¸c ho¹t ®éng cña Nhµ
níc trong viÖc.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
- Qu¶n lý vµ khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn
- §Çu t, qu¶n lý vµ khai th¸c c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng
kü thuËt (®êng x¸ , bÕn b·i, c¶ng, c¸c khu c«ng nghiÖp tËp
trung vv…)
- C¸c tæ chøc kinh tÕ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng
nghiÖp, n«ng nghiÖp, th¬ng m¹i, dÞch vô, trong lÜnh vùc tµi
chÝnh, tÝnh dông, ng©n hµng
1.2 C¬ së h×nh thµnh kinh tÕ nhµ níc
KTNN mµ tríc tiªn lµ c¸c DNNN ®îc h×nh thµnh
trªn c¬ së:
- Nhµ níc ®Çu t x©y dùng
- Quèc h÷u ho¸ c¸c doanh nghiÖp t b¶n t nh©n
- Gãp cæ phÇn khèng chÕ víi c¸c doanh nghiÖp t nh©n
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
Ngoµi ra víi b¶n chÊt XHCN cña m×nh Nhµ níc ta ®·
x¸c ®Þnh: §Êt ®ai, tµi nguyªn thiªn nhiªn, tµi chÝnh, ng©n
hµng Do Nhµ níc n¾m gi÷vµ qu¶n lý víi môc ®Ých chi
phèi vµ ®iÒu tiÕt dÞnh híng sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
1.3 §Æc ®iÓm cña TPKTNN
§Æc ®iÓm c¬ b¶n, næi bËt nhÊt cña thµnh phÇn KTNN
lµ nã thuéc së h÷u cña Nhµ níc. Tuy nhiªn ë ®©y ta ph¶i
ph©n biÖt ro rµng gi÷ ph¹m trï së h÷u Nhµ níc víi ph¹m
trï quyÒn sö dông cña thµnh phÇn KTNN.
Së h÷u Nhµ níc lµ mét ph¹m trï réng lín h¬n nÕu ta ®em
so s¸nh víi ph¹m trï KTNN víi lý do: §· nãi ®Õn thµnh
phÇn KTNN th× tríc hÕt nã ph¶i thuéc quyÒn së h÷u cña
Nhµ níc. Nhng së h÷u cña Nhµ níc cã thÓ do c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ kh¸c sö dông, vÝ dô nh ®Êt ®ai lµ tµi s¶n mµ
Nhµ níc ®¹i ®iÖn cho toµn d©n vÒ së h÷u, nhng kinh tÕ hé
gia ®×nh (c¸ thÓ tiÓu chñ), c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, hay
doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c vÉn ®îc Nhµ
níc giao quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi, chÝnh viÖc nµy ®· gi¶i
thÝch ®îc viÖc mua b¸n ®Êt ®ai trªn thÞ trêng hiÖn nay. VÒ
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
thùc chÊt th× ®©y chØ lµ viÖc mua b¸n quyÒn sö dông ®Êt bëi
v× ®Êt ®ai lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn con ngêi kh«ng thÓ
tiÕn hµnh s¶n xuÊt ra nã ®îc. Vµ ngîc l¹i nh÷ng tµi s¶n
thuéc quyÒn së h÷u cña Nhµ níc th× kh«ng h¼n ®· ph¶i lµ
do thµnh phÇn KTNN sö dông, mµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
kh¸c vÉn cã thÓ sö dông. VÝ dô nh viÖc Nhµ níc gãp vèn,
cæ phÇn ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c th«ng qua viÖc liªn
doanh, liªn kÕt mµ tõ ®ã h×nh thµnh nªn thµnh phÇn kinh tÕ
t b¶n Nhµ níc.
§Æc ®iÓm thø hai cña thµnh phÇn KTNN lµ c¸c doanh
nghiÖp Nhµ níc ®îc tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh
doanh theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh tÕ, xo¸ bá dÇn sù bao
cÊp cña Nhµ níc.
§Æc ®iÓm thø ba n÷a lµ trong thµnh phÇn KTNN thùc
hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng vµ theo hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh, ®©y lµ mét ®Æc ®iÓm rÊt quan träng cña c¸c doanh
nghiÖp thuéc thµnh phÇn KTNN, lµ h×nh thøc ph©n phèi can
b¶n vµ lµ nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu, thÝch hîp víi c¸c
thµnh phÇn dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt ë
níc ta hiÖn nay.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
2. Sù kh¸c nhau gi÷a KTNN vµ kinh tÕ t b¶n (KTTB)
®éc quyÒn.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay nÒn kinh tÕ hµng hoas ph¸t
triÓn theo c¬ chÕ thÞ trêng ®ang cã bíc tiÕn m¹nh mÔ
®em l¹i hiÒu thµnh tùu vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, c¶i thiÖn
cuéc sèng con ngêi. Tuy nhiªn song hµnh víi nã lµ nh÷ng
tiªu cùc h¹n chÕ vèn thuéc vÒ b¶n chÊt cña c¬ chÕ thÞ
trêng. §iÒu ®ã ®ßi hái cÇn cã mét chñ thÓ kinh tÕ ®ñ v÷ng
m¹nh ®Ó ®øng ra ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ph¸t huy nh÷ng mÆt
tÝch cùc kh¾c phôc nh÷ng quyÕt ®iÓm cña c¬ chÕ thÞ trêng
vµ Nhµ níc chÝnh lµ mét chñ thÓ kinh tÕ quan träng cã kh¶
n¨ng nhËn thøc vµ vËn dông nh÷ng quy luËt kinh tÕ kh¸ch
quan vµo nÒn kinh tÕ, ®ång thêi Nhµ níc ®a ra c¸c chÝnh
s¸ch vÜ m« nh»m kh¾c phôc nhng h¹n chÕ cña c¬ chÕ thÞ
trêng t¹o ra ®éng lùc míi cho ph¸t triÓn kinh tÕ vv V× thÕ
mµ Samuelson ®· nhËn ®Þnh “ThiÕu sù can thiÖp cña Nhµ
níc vµo nÒn kinh tÕ ch¼ng kh¸c nµo vç tay b»ng mét bµn
tay”. Dùa trªn nh÷ng chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi kh¸c nhau mµ
vai trß cña Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ vµ nh÷ng c«ng cô
®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ cña Nhµ níc còng kh¸c nhau. NÕu
nguon tai.lieu . vn