1. Trang Chủ
  2. Chính trị học
  3. Giáo trình nghiên cứu bối cảnh nền kinh tế thị trường là nền kinh tế hàng hóa phát triển ở trình độ cao p1

Giáo trình nghiên cứu bối cảnh nền kinh tế thị trường là nền kinh tế hàng hóa phát triển ở trình độ cao p1

Tham khảo tài liệu 'giáo trình nghiên cứu bối cảnh nền kinh tế thị trường là nền kinh tế hàng hóa phát triển ở trình độ cao p1', khoa học xã hội, kinh tế chính trị phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả Giáo trình nghiên cứu bối cảnh nền kinh tế thị trường là nền kinh ®Çu A. më tế hàng hóa phát triển ở trình độ cao LÞch sö nh©n lo¹i ®· chøng kiÕn nhiÒu m« h×nh kinh tÕ kh¸c nhau. Mçi m« h×nh ®ã lµ s¶n phÈm cña tr×nh ®é nhËn thøc nhÊt ®Þnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ. So

Thể loại Tài liệu miễn phí Chính trị học

Số trang 9

Ngày tạo 8/29/2018 9:18:27 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải Giáo trình nghiên cứu bối cảnh nền kinh tế thị trư... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Giáo trình nghiên cứu bối cảnh nền kinh tế thị trường là nền kinh ®Çu A. më tế hàng hóa phát triển ở trình độ cao LÞch sö nh©n lo¹i ®· chøng kiÕn nhiÒu m« h×nh kinh tÕ kh¸c nhau. Mçi m« h×nh ®ã lµ s¶n phÈm cña tr×nh ®é nhËn thøc nhÊt ®Þnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ. Song hiÖn nay, m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét m« h×nh kinh tÕ phæ biÕn vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. M« h×nh nµy kh«ng chØ ®­îc ¸p dông ë c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa, mµ cßn ®­îc ¸p dông ë c¸c n­íc ®i theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa. Nã ®­îc vËn dông ë c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¶ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ViÖt Nam còng míi sö dông m« h×nh kinh tÕ nµy ®­îc kho¶ng h¬n 15 n¨m nay. Vµ cã nh÷ng thµnh tùu mµ chóng ta ®· ®¹t ®­îc còng nh­ cã nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng vÊn ®Ò gÆp ph¶i cÇn ®­îc gi¶i quyÕt trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang m« h×nh kinh tÕ míi. §iÒu nµy rÊt ®¸ng ®­îc quan t©m. Vµ hiÖn nay, chóng ta cÇn hiÓu râ vÒ t×nh h×nh kinh tÕ n­íc ta vµ t×nh h×nh kinh tÕ cña thÕ giíi. NhÊt lµ ®èi víi sinh viªn khi nghiªn cøu vÒ kinh tÕ th× ®Ò tµi nµy gióp cho chóng ta tr¶ lêi ®­îc nh÷ng c©u hái: "Ph¶i ch¨ng mçi mét 1
  2. quèc gia muèn cã ®­îc t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ n¨ng suÊt lao ®éng cao, muèn s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm vËt chÊt cho x· héi th× nhÊt thiÕt ph¶i sö dông m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng ?", "V× sao m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng l¹i ®Æc biÖt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia?", "Kinh tÕ thÞ tr­êng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh­ thÕ nµo?", "Kinh tÕ thÞ tr­êng bao gåm nh÷ng nh©n tè nµo cÊu thµnh nªn vµ ho¹t ®éng cña nã ra sao?", "Bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ViÖt Nam ra ®êi vµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña nã diÔn ra nh­ thÕ nµo?", "NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam cã ®Æc ®iÓm g× gièng vµ kh¸c so víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi?", "C¸ch thøc mµ chóng ta sö dông kinh tÕ thÞ tr­êng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ?"… Hµng lo¹t nh÷ng c©u hái nµy sÏ lu«n xuÊt hiÖn khi chóng ta nghiªn cøu vÒ kinh tÕ. §Ò tµi nµy sÏ gióp cho chóng ta hiÓu ®­îc thªm vÒ b¶n chÊt, tÝnh chÊt còng nh­ nguån gèc h×nh thµnh cña nÒn kinh tÕ . Ngoµi ra cßn gióp cho chóng ta biÕt thªm ®­îc vÒ thùc tÕ, nh÷ng nh©n tè, nh÷ng quy luËt nµo t¸c ®éng ®Õn kinh tÕ thÞ tr­êng. §iÒu ®ã thùc sù bæ Ých vµ nã sÏ lu«n hç trî cho chóng ta trong qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu vµ n©ng cao kiÕn thøc, tÝch luü ®­îc cña b¶n th©n. Tõ ®ã gióp cho chóng ta cã ®­îc c¸i 2
  3. nh×n tæng qu¸t h¬n, thùc tÕ h¬n vµ nã dÇn h×nh thµnh cho chóng ta mét t­ duy ph©n tÝch l«gic vÒ nh÷ng hiÖn t­îng kinh tÕ x· héi xÈy ra hiÖn nay. §ã chÝnh lµ lý do mµ em chän ®Ò tµi nµy, ®Ò tµi: " Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam" b. néi dung I. nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng I.1. Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ tr­êng lµ g×? NÒn kinh tÕ ®­îc coi nh­ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ. Khi c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c chñ thÓ ®Òu biÓu hiÖn qua mua - b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ tr­êng( ng­êi b¸n cÇn tiÒn, ng­êi mua cÇn hµng vµ hä ph¶i gÆp nhau trªn thÞ tr­êng) th× nÒn kinh tÕ ®ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 3
  4. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ c¸ch tæ chøc nÒn kinh tÕ - x· héi trong ®ã, c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸c c¸ nh©n, c¸c doanh nghiÖp ®Òu biÓu hiÖn qua mua b¸n hµng hãa, dÞch vô trªn thÞ tr­êng vµ th¸i ®é c­ xö cña tõng thµnh viªn chñ thÓ kinh tÕ lµ h­íng vµo viÖc kiÕm lîi Ých cña chÝnh m×nh theo sù dÉn d¾t cña thÞ tr­êng Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ kinh tÕ hµng hãa ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao, khi tÊt c¶ c¸c quan hÖ kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt xuÊt hiÖn ®Òu ®­îc tiÒn tÖ ho¸, c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt nh­: ®Êt ®ai vµ tµi nguyªn, vèn b»ng tiÒn vµ vèn vËt chÊt, søc lao ®éng, c«ng nghÖ vµ qu¶n lý, c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô t¹o ra, chÊt x¸m ®Òu lµ ®èi t­îng mua b¸n, lµ hµng hãa Ngoµi ra khi nãi vÒ kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng th× chóng ta cßn cã thªm hai quan ®iÓm kh¸c nhau n÷a ®­îc ®­a ra trong héi th¶o vÒ "kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa" do héi ®ång lý luËn trung ­ng tæ chøc: Mét lµ, xem "Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ ph­¬ng thøc vËn hµnh kinh tÕ lÊy thÞ tr­êng h×nh thµnh do trao ®æi vµ l­u th«ng hµng hãa lµm ng­êi ph©n phèi c¸c nguån lùc chñ yÕu; lÊy lîi Ých vËt chÊt, cung cÇu thÞ tr­êng vµ mua b¸n gi÷a hai bªn lµm c¬ chÕ khuyÕn khÝch ho¹t ®éng kinh tÕ. 4
  5. Nã lµ ph­¬ng thøc tæ chøc vËn hµnh kinh tÕ - x· héi, kh«ng tèt mµ còng kh«ng xÊu. Tèt hay xÊu lµ do ng­êi sö dông nã. Theo quan ®iÓm nµy, kinh tÕ thÞ tr­êng lµ vËt "trung tÝnh", lµ "c«ng nghÖ s¶n xuÊt" ai sö dông còng ®­îc Hai lµ, xem "Kinh tÕ thÞ tr­êng " lµ mét lo¹i kinh tÕ - x· héi - chÝnh trÞ, nã in ®Ëm dÊu Ên cña lùc l­îng x· héi lµm chñ thÞ tr­êng. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét ph¹m trï ho¹t ®éng, cã chñ thÓ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®ã, cã sù t¸c ®éng lÉn nhau cña c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng. Trong x· héi cã giai cÊp, chñ thÓ ho¹t ®éng trong kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng chØ ph¶i c¸ nh©n riªng lÎ, ®ã cßn lµ nh÷ng tËp ®oµn x· héi, nh÷ng giai cÊp. Sù t¸c ®éng qua l¹i cña c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng ®ã cã thÓ cã lîi cho ng­êi nµy, tÇng líp hay giai cÊp nµy; cã h¹i cho tÇng líp, giai cÊp kh¸c Tãm l¹i: Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng thøc tån t¹i (ph­¬ng thøc ho¹t ®éng) cña nÒn kinh tÕ mµ trong ®ã c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Òu ®­îc biÓu hiÖn th«ng qua quan hÖ hµng ho¸ - thÞ tr­êng (tøc lµ mäi vÊn ®Ò cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®Òu ®­îc th«ng qua viÖc mua b¸n trªn thÞ tr­êng). Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸ vµ v× thÕ nã hoµn toµn kh¸c víi kinh tÕ tù 5
  6. nhiªn - lµ nÒn kinh tÕ quan hÖ d­íi d¹ng hiÖn vËt, ch­a cã trao ®æi. I.2. TÝnh quy luËt vµ sù h×nh thµnh kinh tÕ thÞ tr­êng Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh sau: I.2.1. Tæ chøc ph©n c«ng vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ sù ph©n chia lao ®éng x· héi ra c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kh¸c nhau, t¹o nªn sù chuyªn m«n ho¸ lao ®éng vµ theo ®ã lµ chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt thµnh nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c nhau Do cã ph©n c«ng lao ®éng x· héi, mçi ng­êi chØ s¶n xuÊt mét thø hoÆc mét vµi thø s¶n phÈm. Song nhu cÇu cña hä l¹i bao hµm nhiÒu thø kh¸c nhau, ®Ó tháa m·n nhu cÇu ®ßi hái cÇn cã sù trao ®æi s¶n phÈm gi÷a hä víi nhau Tæ chøc x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt thÓ hiÖn ë chç do ph©n c«ng lao ®éng x· héi, nªn s¶n phÈm cña ng­êi nµy trë nªn cÇn thiÕt cho ng­êi kh¸c, cÇu cho x· héi 6
  7. Ph©n c«ng x· héi ngµy cµng s©u s¾c, chuyªn m«n ho¸, hiÖp t¸c ho¸ ngµy cµng t¨ng, mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh,c¸c vïng ngµy cµng chÆt chÏ. Tõ ®ã xo¸ bá tÝnh tù tóc, tù cÊp, b¶o thñ, tr× trÖ cña nÒn kinh tÕ, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ lao ®éng Sù ph©n c«ng lao ®éng diÔn ra trong néi bé ngµnh; trong c¸c ngµnh víi nhau Do sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña khoa häc - c«ng nghÖ, mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ph©n x­ëng, gi÷a c¸c c«ng ®o¹n trong néi bé xÝ nghiÖp ngµy cµng mËt thiÕt, tinh vi h¬n; hµng v¹n c«ng nh©n, c«ng tr×nh s­, c¸c nhµ khoa häc ph¶i hiÖp ®ång thèng nhÊt, cïng nhau nç lùc míi lµm cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt tiÕn hµnh tr«i ch¶y ®­îc, ph¹m vi ph©n c«ng hîp t¸c ®· v­ît xa qu¸ tr×nh gia c«ng trùc tiÕp ®èi t­îng lao ®éng, vµ trë thµnh qu¸ tr×nh toµn bé bao gåm nghiªn cøu khoa häc ph¸t minh s¸ng chÕ, thiÕt kÕ lËp ch­¬ng tr×nh, tù ®éng ®iÒu khiÓn, sö lý th«ng tin, chÕ t¹o, b¶o d­ìng thiÕt bÞ….§ång thêi t×nh h×nh ®ßi hái ngµy cµng nhiÒu nh÷ng xÝ nghiÖp kh¸c nhau cung cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ, linh kiÖn, nguyªn liÖu, cßn s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ph¶i chuyÓn nhanh ngay ®Õn nh÷ng thÞ tr­êng cã lîi ngµy cµng xa h¬n. §iÒu 7
  8. ®ã cho thÊy tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n cµng lín th× s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa ngµy cµng x· héi ho¸ C¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ sau chiÕn tranh ®· ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng x· héi t­ b¶n vµ chuyªn m«n ho¸ lªn ®Õn tr×nh ®é s©u réng ch­a tõng thÊy. H×nh thµnh sù ph©n c«ng gi÷a c¸c bé phËn lÊy thµnh qu¶ khoa häc lµm c¬ së, lµm cho chuyªn m«n ho¸ s¶n phÈm ngµy cµng s©u s¾c, h×nh thµnh chuyªn m«n ho¸ linh kiÖn, chuyªn m«n ho¸ c«ng nghÖ, chuyªn m«n ho¸ kü thuËt, b¶o d­ìng thiÕt bÞ vµ hËu cÇn s¶n xuÊt. Liªn hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c xÝ nghiÖp ngµy cµng mËt thiÕt, lµm t¨ng c­êng tÝnh phô thuéc lÉn nhau, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp c¸ biÖt hoµn toµn dung hîp thµnh mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thèng nhÊt Chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn th× quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c xÝ nghiÖp, c¸c khu vùc ngµy cµng mËt thiÕt, hiÖp t¸c trao ®æi th­¬ng phÈm trªn thÞ tr­êng ph¸t triÓn thµnh quan hÖ hiÖp t¸c ngµy cµng bÒn v÷ng Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt trªn thÕ giíi còng më réng nhanh. Trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, c¸c n­íc ngµy cµng liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau, lÖ thuéc vµo nhau, sù giao l­u t­ b¶n, trao ®æi mËu dÞch ngµy cµng phong phó. 8
  9. I.2.2. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt Së h÷u lµ h×nh thøc x· héi lÞch sö nhÊt ®Þnh cña sù chiÕm h÷u C¸c h×nh thøc së h÷u: H×nh thøc ®Çu tiªn lµ c«ng h÷u, sau ®ã do sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, cã s¶n phÈm d­ thõa, cã kÎ chiÕm lµm cña riªng, xuÊt hiÖn t­ h÷u. §ã lµ hai h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n thÓ hiÖn ë møc ®é, quy m« vµ ph¹m vi së h÷u kh¸c nhau, phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ lîi Ých cña chñ së h÷u chi phèi. Ch¼ng h¹n, c«ng h÷u thÓ hiÖn th«ng qua së h÷u cña nhµ n­íc, së h÷u toµn d©n, së h÷u t­ nh©n thÓ hiÖn ë t­ b¶n t­ h÷u lín, t­ h÷u nhá. Ngoµi ra cßn cã h×nh thøc së h÷u hçn hîp. Nã ph¸t sinh tÊt yÕu do yªu cÇu ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt còng nh­ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ nãi chung ®ßi hái. §ång thêi, nh»m tho¶ m·n nhu cÇu, lîi Ých ngµy cµng t¨ng vµ kh¾c phôc sù bÊt lùc, yÕu kÐm cña chñ thÓ kinh tÕ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Së h÷u hçn hîp h×nh thµnh th«ng qua hîp t¸c, liªn doanh, liªn kÕt tù nguyÖn, ph¸t hµnh mua b¸n cæ phiÕu Së h÷u nhµ n­íc: lµ h×nh thøc së h÷u mµ nhµ n­íc lµ ®¹i diÖn cho nh©n d©n së h÷u nh÷ng tµi nguyªn, tµi s¶n, nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu vµ nh÷ng cña c¶i cña ®Êt 9
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học