Xem mẫu
- UY BAN NHAN DAN QU~N 5
TRUONG TRUNG CAP NGHE KY THU~T CONG NGH:¢ HUNG VUONG
, '
GIAOTRINH
Thuc
•
hitnh
Mach
•
di@n
•
CO' bin
'
Nghe: Cong ngh~ o to
TRINH DO• TRUNG CAP
TPHCM-2019
- 1
MUCLUC
. .
Nqi dung ,._ . Trang
1 Loi tga ....................................................................................................... .
2 Cac hinh thCrc ho~t d9ng h9c t~p chinh trong mon h9c .............................. ..
3 Bai 1: Han n6i linh ki~n di~n-di~n tu bfulg mo han xung/m6 han di~n tr& ...... ..
' . 2 : H'an thi.::.ec b~an.g mo. h'an. d.::.t
4 B a1 o va' d'en kh'o ............................................... .
5 Bai 3: LAp dat mach dien den soi d6t.. ......................................................... ..
6 Bai 4: LAp dit m~ch di~n den h~ynh quan.g ................................................... .
,. 5 : L~ap d~~t m~c
7 B ai • h di"yn 2 d'en s91. d.::.ot nm.: . .. .: . ............................................. .
tlep
8 Bai 6: LAp d~t m~ch di9n 2 den sqi. d6t n6i song song ........................................ .
9 Bai 7: LAp ~t m~ch di~n h6n h9P vua n6i tiSp vua song song ....................... .
,. ~
.. ., , . hc:t·"
lOBai 8: L~p datmach chuong dien
,.
. ......................................................................... .
d'"
11 Bai 9 : Lap dat mac 1en co1 1en....................................................................... .
tin
12 Bai 10: LAp ~t n:i~ch di9n den hi9u ............................................................. ..
13 Bai 11: LAp d~t DJ~Ch diSu khi@n d9ng ca g~t nu&c tren kinh oto ...................... .
14 Bai 12: LAp ~t m~ch di9n kh&i d9ng d9ng ca oto ............................................ .
15 Tra. I'.
m cac' cau " h.. 01 va' b'. " .................................................................... ..
a1 t~p
16 Tai li~u tham khao .................................................................................... ..
- 2
. VE MO BUN/MON HOC
GIOI THIEU .
Vi tri, y ngbia, vai tro mo dun/mon bqc:
Vai Stf phat tridn va hoan thi¢n khong ngimg cua khoa h9c, cong ngh¢ thiit bi
ai¢n, ai¢n tir tren m9i llnh VtfC tlai s6ng xii h(>i, mq,ch ili?n tir tra thanh m9t thanh
phan khong thd thiiu aU
- 3
so I)() MOILIEN HE GIUA cAc MO BUN VA MON HOC
TRONG CHUONG TRINH .
Cac ho~t dqng hqc t~p chinh trong mon hqc
■ Ho~t d9ng h9c !ren lap co thao lu~n.
II Ho~t d9ng ti.I h9c, tµ suu t!m cac tai li~u lien quan va lam cac bai t~p vs
mon h9c M~ch diyn tu.
II Ho~t d9ng thvc hanh t~i xuong vs cac m~ch di~n tu C(J ban da h9c, Hip rap
va phat hi?n nhung sai 16i cua cac m~ch di?n tu C(J ban.
YEU cAu VE DANH GIA HO.AN TH.ANH MON HQC
~
► N9i dung kiSm tra vi6t:
■ Trinh bay c§.u t~o, nguyen 1i ho~t d9ng, ung di.mg cac m~ch di~n tu theo
n9i dung da h9c
■ Trinh bay ung d\lilg cua cac m~ch di?n ti':r da dugc h9c trong n9i dung
■ Phan tich cac m~ch di~n tu da h9c tren ly thuSt va thvc t6
► N9i dung kiSm tra thi.rc hanh:
■ KiSm tra ky nang thi.rc hanh lip rap, sua chua, thay th@ cac linh ki?n dugc
danh gia theo cac tieu chufin:
- D9 chinh xac cua cac d~g tin hi~u 6 ngo ra, sau khi Ulp rap, sua chfra.
- Tinh thfim my cua m~ch lip rap, sua chfra .
► Cac v~t li~u khi thi.rc hanh:
Cac linh ki~n di~n tu th\l d9ng va ban dfin cac lo~i theo yeu cfiu m~ch di?n
thi.rc tS.
Cac sa d6 m~ch di~n cho tru6c theo chi dfin, ho~c theo thvc tS.
Cac m~ch di~n, m~ch in theo yeu c§.u ky thu~t.
- 4
BAI 1: HAN NOi LINH KIEN BIEN-BIEN TU BANG MO HAN
XUNG/MO BIEN TRO HAN .
Gi6i thifu:
Nin tang ca s& cua mgch ai¢n tic la eek mgch khuich agi tin hi¢u nho, n6
chdm m9t ty 1¢ dang kd trong mgch ai¢n tic do i16 nghien cuu, phan tich, kidm
tra, sira chua cac mgch ai¢n tic c6 cong sudt lam vi¢c nho, tdn s6 thdp la vdn aJ
quan tr9ng. D6 chinh la n9i dung cua bai h9c nay.
M9c tieu thl}'c hi~n:
H9c xong bai h9c nay, h9c vien c6 nang 11:fc:
•· Phan bi¢t ngo vao va ra tin hi¢u tren sa a6 mgch ai¢n va thvc ti theo n9i
dung aa h9c.
■ KiJm tra chi i16 lam viec cua tranzito theo sa a6 thiit ki.
• Thiit ki cac mgclr khu€ch agi dung tranzito aan gain theo yeu cdu ky
thu(i,t.
Noi dung:
• ■ Gi6i thieu
; vi b6. khuich aai
. aien
. tic
■ B6 . khuech
, aai
. tin .,hieu
. nho
1. Mach mac theo kieu E-C
1.1. Cdu tgo
1.2. Tinh chdt, nguyen ly
1.3. Dae aiJm va tinh chdt
2. Mg~h mcic theo kidu B-C
2.1. Cdu tao
. ,
2.2. tinh chat
2.3. Sa i16 tuang
, .
auang
3. Mgch mac theo kieu C-C
3.1. Cdu tao
. ,
3.2. Tinh chat
3.3. Sa a6 tuang auang
- 5
. .
...... r ~ " r
. I: HOC LI THUYET TREN LOP
HOAT BONG
► Gi6i thieu v~ oo
khuich dai dien tir:
B9 khuSch d~i di~n tu la m9t m;ch di~n tu ma tin hi~u ngo ra cua m~ch 16n
g§p K l&n tin hi~u ng5 vao va d~g tin hi~u ngo ra gi6ng v&i d~g tin hi?u ng5
vao.
Tin hi~u cua m~ch la dong di~n theo thai gian i(t), di~n ap u(t) ho~c cong su§.t
P(t). Tin hi?u cung c6 thS la d~g nang luqng di~n k:hac nhu tu truang hay di?n
truong.
K dugc g9i la h~ s6 khuSch d~i cua b9 khuSch d~i. H~ s6 nay la ty s6 giua tin
hi?u
ngo ra va tin hi?u ngo vao. NSu tin hi~u ngo vao, tin hi~u ngo ra c6 d~ng di~n ap
thi
ta c6 h~ s6 k:huSch d~i di?n ap:
K =Ur
"'
u uV (1.1)
NSu cac tin hi?u vao, ra la dong di~n thi ta c6 h~ s6 k:huSch d~i dong di?n:
K.= Ir
1
Iv (1.2)
NSu tin hi~u vao, ra la cong srnit thi ta c6 h~ s6 khuSch d~i cong su§.t:
K p-~
-
.. P. (1.3)
Tuy nhien trong thµc tS k:hi mic m9t b9 k:huSch d~i vao thiSt bi sv tham gia
vao
qua trinh ho~t d9ng cua m~ch se anh huang dSn cac m~ch di?n xung quanh ma
C\l
thS la m~ch di~n phia tru&c va phia sau cua b9 k:huSch d~i, thong s6 d~c tr-ng
nay
chinh la t6ng tr& vao (Zv) va t6ng tr& ra (Zr)cua b9 k:huSch d~i
T6ng tr& vao la ty s6 giua di~n ap va dong di~n tin hi~u vao cua b9 khuSch
d~i:
z =-v
u
V I
V (1.4)
T6ng tra ra la ty s6 giua di~n ap va dong di~n ra tin hi~u cua b9 khuSch d~i:
Z = Ur
r I
r {1.5)
- 6
- D~c tft;h bien d9 cua m◊t b9 ~uSc~ d~i la quan h9 gifra ngo ra va ngo vao
cua b◊ khuech d~i duqc xet a m◊t tan so xac dinh. Quan h9 nay c6 thS duqc xet
theo di9n ap Uv va Ur ho~c duqc xet theo dong di9n Iv va Ir
- D~,c tinh tfi.n s6 ,cua _!)◊ khu@ch d~i la sv phµ t~u◊c cua h9 s6 khu@ch de;ti cua
bo khuech dai vao tan so tin hieu dua vao bo khuech dai. Hinhl .1 la dac tinh tfi.n
s6 diSn hinh ·cua bo khu@ch dai· . . .
Meo phi tuySn.( khong th~ng duang) cua be) khuSch d~i la sg thay d6i d~ng
cua
tin hi9u ng5 ra so v&i tin hi9u ng5 vao do tinh phi tuySn cua be) khuSch d~i gay
ra.
Tinh phi tuySn cua be) kl.!uSch d~i phµ thu9c vao: Cfiu te;to cua linh ki~n, ChS de)
phan
C\IC, Tan s6 va de;tng tin hi9u ngo vao ...
K
/: )
f1 f2 f
Hinh 1.1: D~c tinh tk s6 cua m~ch khuSch d~i
- Tra khang tai cua b9 khuSch d~i (Zt): La phfi.n tu tieu thv nang luqng tin hi~u
ra cua b◊ khuSch d?i. D6 b◊ khuSch d?i lam vi~c t6t c§.n phai c6 S\I ph6i hqp tra
khang giua tai va tra kha:ng ra cua b◊ khuSch d?i Zr = zt
NSu b◊ khuSch d?i c6 Ki=l va Ku> 1 thi b9 khuSch de;ti duqc g9i la b9 khuSch
de;ti di9n ap.
NSu b◊ khuSch d?i c6 Ki> 1 va Ku=l thi b9 khuSch d~i duqc g9i la b9 khuSch
d?i dong di~n.
NSu b9 khuSch d?i c6 Ki> 1 va Ku> 1 Thi b◊ khu@ch d?i duqc g9i la b◊ khu@ch
d~i cong sufit.
► B◊ khu@ch d?i tin1li9u nho:
Nguai ta thucmg quan ni~m b◊ khu@ch de;ti tin hi~u nho la b9 khuSch d~i tin
hi~u cho tin hi~u vao va ra du nho. HiSu nhu v~y la chua chinh xac. DS hiSu
chinh xac khai ni~m tin hi9u nho cua b◊ khu@ch de;ti ck phai tim hi6u d~c tinh
truySn d~n hay d~c tinh vao ra cua b9 khu@ch d~i. Vi dµ, dung Tranzito luong
C\IC lam b9 khu@ch d~i.
D~c tinh truySn d&n cua Tranzito c6 d~ng nhu hinh 1.2
Tren d~c tuySn nay Do~n AB tuySn tinh. NSu tin hi~u vao (IB ) thay d6i trong
do~n
- 7
IBAIBB thi tin hi~u ra e6 d~mg gi6ng nhu tin hi~u vao va khong bi meo d~g. Ta
g9i la b9 khu6eh la tuy6n tinh. B9 khu6ch d~i tin hi~u tuy6n tinh duqc g9i la be)
khu@eh d~i tin hi~u nho
...................................... j ........... .
IBA IBB
Hinhl.2: D~e tinh truySn dfin eua Tranzito
I.Mach mic theo kiiu E chung ( E-C)
1.1. SO' d6 c§u t~o: (Hinh 1.3)
Rb1
'Bl .Nguen cung cap
Rb1
l
+.,·,.}'
Ngu6n cung cAp
Vi: Ng6vao i Re
Vo: Ngo ra
Vi: Ng6vao
Vo: Ngo ra
Re
Rb2 -
Hinh 1.3: Sa d6 e!u t~o m~ch Tranzito mie theo kiSu E ehung (E-C) thve t6
Trong d6:
Vo: Ngora.
Re: Di~n tr& tai dS lay tin hi~u ra.
Re: Di~n tr& 6n dinh nhi~t.
Rl; R2: Di~n tr& phan eve B
..
Cac thong s6 ki thu(lt cua mq,ch:
- T6ng tr& ng5 vao:
Vi - Vbe
Rj-- Ii- lb
(1.6)
- T6ng tr& ng5 ra:
- 8
R _ J7o _ Vee
0----
Io Jc (1.7)
(1.8)
(1.9)
1.2. Tinh chit, nguyen ly:
Mc;,,ch nay co m9t s6 tinh chdt sau:
■ Tin hi~u dugc dua vao C\IC B va l§y ra tren C\IC C.
■ Tin hi~u ngo vao va ngo ra ngugc pha (dao pha)
■ H~ s6 khu@ch d~i dong di~n ~> 1va khu@ch d~i di~n ap a < 1.
■ T6ng tr& ng5 vao khoang vai tram Ohm d@n vai KQ.
• T6ng tr& ngo ra khoang vai kQ dSn hang tram kQ
Trong each mic C-E, ft~c tuySn ra la quan h~ gifra dong ra le vadi~n ap ra
UCB, ung voi khoang gia tri dong vao IB . I>~c tuySn vao la quan h~ giua dong
vao IB va di~n ap vao UBE, ung voi khoang gia tri cua di~n ap ra UCB I>ugc
trinh bay 6 hinh 1.4 a va 1.4 b
Vung-. Vung
UcE2 "' baa khuech d?i
hoa ------·
----------
UcEbh Vung ng- ng dan
0,6v U8 E
Hinh 1.4 a: D~c tuySn vao Hinh 1.4 b: I>~c tuySn ra
Tren sa d6 1.4 a: I>~c tuySn vao cua Tranzito, cho ta thfiy tranzito chi bat d~u
dfin di?n khi di~n ap UBE vugt qua k:hoi gia tri di?n ap phan C\IC 0,6 v. Dong
di~n phan eve IB ph\l thm)c vao ngu6n cung c~p VCE, ngu6n cung cfip cang cao
thi dong phan C\IC IB cang 16n.
- 9
Tren sa d6 hinh 1.4 b: D~c tuySn ra cua Tranzito, cho th§,y Tranzito dugc chia
lam ha vung lam vi~c g&m c6:
+ Vung ngung dful: La vung nim du6i duang IB= 0. Luc nay di~n ap phan
cgc VBE nim du6i muc phan cgc 0,6v.
+ Vung khuSch d~i: La vung ti@p giap BE phan ClJC thu~n, tiSp giap BC phan
cgc nggac. Vung nay dung d@ khu@ch d~i tin hi~u dong di~n, di~n ap hay cong
suit.
+ Vung hao hoa: La vung n&m hen trai duang UCEhh luc nay ca hai m6i n6i
BE va BC dSu dugc phan cgc thu~n. Theo d~c tuySn ra hinhl.4h Khi IB=O. Thi
dong IC#O diSu nay dugc giai thich nhu sau:
Taco:
I c = a.IE + I cBo
le =a.(Ic +IB)+IcBo (1.10)
Suyra:
a.lB lcBo
Ic=--+--
l-a l-a
+ H~ s6 o: Trang chS d9 m9t chiSu, dS danh gia kha nang diSu khiSn cua
dong IB d6i v6i dong IC nguai ta dinh nghla h~ s6 khuSch d~i dong di~n ~:
/3d ·-- le
C IB (1.11)
V 6i IC va IB la gia tri t~i di@m lam vi~c. Thong thuang o n&m trong khoang tu
50 dSn 400.
Trang ch@ d9 xoay chiSu, h~ s6 khuSch d~i o dugc dinh nghia:
Mc
f3ac = Af]) IUcE = const
(1.12)
1.3. Mach trrO'ng drrO'ng:
Sa d6 ~ic m~ch C-E nhu hinhl.5a va 1.5h
- .
10
le
~
C
lc=~.la
Ic la
...,_ 0 -+ le
\.,
B
B NPN
RE E
E
E E
Hinh 1.4a: Cach mile pi~ch theo kiSu E-C Hinh 1.5b: Sa d6 tuong duong
m~chE-C
Theo sa d6 tren ta c6:
zv = Uv = UBE _;_ /J.I n·RE = /J.RE
Iv Is Is (1.6)
Tren SO' d6 tuong duang khong xac dinh dugc tr& khang ra cua m~ch. Thµc tS
dugc
xac dµih theo d9 d6c cu;_ duang d~c tuySn ra hlnh 1. 6
lc(mA) ..----- 89 doc=1/R 0
I
UcE(V)
Hinh 1.6: f>~c tuy@n ra cua m~ch E-C
Gia sir tr& khang ra cua m~ch CE la ZR=Ro.
V 6i tr& khang vao la ~ .RE, tr& khang ra la Ro ta ve l~i dugc sa d6 tuang
duong cua m~ch nhu hinhl .7
Is
C
B
E
E
Hinh 1. 7: Sa d6 tuang duang each mile C-E khi c6 tai
- 11
2 ..M~ch !Di~ theo ki~u B chung (B-C):
. ..
2.1. SO' do cau tao: Hinhl.8
1,v Nguen cung cap
Rb1
Vo: Ngo ra
Vi: Ngo vao
Rb2
Hinh 1.8: Sa d6 c§.u ti;io mi;ich Tranzito mic theo kiSu B-C
Trongd6:
Vi: Ngo vao
Vo:Ngora
Re: Di~n tra tai
Re: Di~n tra ngo vao
Rbl, Rb2: di~n tra phan C\IC
Cac thong s6 kz thu(it-cua mg,ch:
- T6ng tra ngo vao:
(1.13)
-T6ng tra ngo ra: ..
R = Vo= Vcb
0
Vi le (1.14)
- DQ khu~ch di;ii dong di~n:
lo Jc
Ai= Ji = lb = p ::;1
(1.15)
- D9 khuSch d~i di~n ap:
.,..
- 12
.. Vo Vcb
A - - -- - --- - a
v Vi Vbe (1.16)
2.2. Tinh chftt:
Mt;tch nay c6 m9t s6 tinh chdt sau:
• Tin hi~u duqc dua vao cµc E va 1§.y ra tren cµc C.
11
Tin hi~u ngo vao va ngo ra d6ng pha.
11
H~ s6 khu@ch dc;ti dong di~n ~ 1.
11
T 6ng tr& ngo vao nho tu vai chvc kQ dSn vai tram MQ.
2.3. M~ch tuO'ng dtrO'ng: hinh 1.9
le IE le
E -+- -+- C
Di..___,_Q2......._i_lc_=a..lE-
B __
B
Hinh 1.9a: Ca.ch mic m~ch B-C Hinh 1.9b: So d6 tuang duang mc;tch B-C
Tren so d6 mc;tch hinh-1.9 la so d6 mc;tch Tranzito m5.c theo ki@u B-C cua
Tranzito npn. Nhu c§.u tc;to cua Tranzito duqc kSt hqp tu ba kh6i ban dful tc;to nen
hai tiSp giap pn. C6 th@ coi tiSp giap BE nhu m9t di6t D, ngoai ra vi IC = a.IE
nen giua hai cµc B vacC duqc thay thS b&ng m9t ngu6n dong c6 gia ttj la a.IE.
V 6i sµ thay thS d6 ta c6 so d6 tuang duang nhu hinh 1.9b
Khi Tranzito duqc phan cµc va ho
- . 13
.
E
C
B
Hinh 1.10: Sa d6 tuong duong mi;ich m~c B-C
V6i sa d6 tuong duong hinhl.10 C6 th6 tinh duqc tr& khang vao ra cua mi;ich
nhu sau:
- Tr& khang vao : ZV = re Gia tri re rfi.t nho, t6i da khoang 500
- Tr& khang ra duqc ZR duqc tinh khi cho tin hi~u vao b~ng khong, vi thS IE =
0 nen IC = a.IE c6 nghia ngo ra cua hinhl .1 Oha mi;ich, do d6: ZR= 8
Thl_rc tS tr& khang ra cua mi;ich C-B khoang vai MO.
3.. MJch mile theo kiiu C chung (C-C):
3.1. SO' ct6 c~u t~o: Hinhl.11
+v
0
--- Nguen cung cap
Rb1 Re
Vi: Ngo vao ~
Vo: Ngo ra
.. Rb2 ~
Hinh 1.11: Sa d6 d.u t~o m~ch mic theo kiSu C-C
Trong d6:
Vi:Ngo vao
Vo:Ngora
Re: :E>i~n tr& tai
Re: :E>i~n tr& ngo ra
Rbl, Rb2: di~n tr& phan C\IC
Cite thong s8 kf thugt cu.a mgch:
- T
- 14
- T 6ng tr& ngo ra:
R =Vo Ve
0
Io Ie
(1.18)
- D9 khu@ch di;ti dong di~n:
A. = Io = le = /J + l
l Ii lb (1.19)
(1.20)
3.2. tinh chit:
Mach co mot s6 tinh chat sau:
■ . Tin hi~; dugc dua vao C\fC B va liy ra tren C\fC E.
■ Tin hi~u ngo vao va ngo ra d6ng pha.
■ H~ s6 khuSch di;ti dong di~n ~> 1, h~ s6 khuSch di;ti di~n ap a
- 15
Di~n tr& Rb la di~n tro cua ciu phan ap Rb 1 song song Rb2. Dung tu ngo vao
nhin va ill?Ch ta th§.y di~n tro Rb song song n9i tro ngu6n Rs. Thucmg di~n tro
Rb
d.t 16n so v6i Rs nen di~n tr& tuong duong cua Rb song song v6i Rs cung chinh
la Rs nhu m?ch tuong duang hinh 4.6.
Nen t6ng tr& ngo ra la:
Ro= UR= Ve
JR ]e
Theo m?ch tuong duong thi cac di~n tro Rs, rb va ?re m&c n6i ti~p nhau va
mic song song v6i di~n tro Re. Ta c6:
Ve= I..Re = Ib.(Rs + rb + /3.re)
Suyra:
lb. (Rs+ rb + /3.re) -- --'---"----
Ve = _;:.:_----"---"---~
Ro = -.:- Rs+ rb + /3.re
1e /J.fb /J
1
Ro= r,_, +-(rb +Rs) (~vai Chl)C ohm)
/3 (1.22)
- Tinh d9 khu@ch d?i dong di~n:
A. = IR = !.:_ = (P + l).lb
l ~ I I . I
V b b
Ai=/J+l (1.23)
- Tinh d9 khu@ch d?i di~n ap:
UR V: Je .Re /J.Re
A=--=---------
v uV.. vb lb .rb + le.l'e + le.Re rb + /3.l'e + /3.Re
Av ,..., 1 V1 (rb + /3.re
- 16
CAU HOI vA BAI T4P:
Cau hoi tr~c nghi~m khach quan
Hay Iva chc;m phuong an dung dS tra loi cac cau hoi du&i day bfulg each to den
vao
o vuong thich hqp:
1. M c tranzito nh- -the nao aq c6 tang trlJ vao nho nh6t?
a. Mac ki4u E ch ung. C C C
b. Mac ki€u B chung
C. Mac ki§u C chung
d.
2. M c tranzito kic;su nao aQ c6 tang trd vao Ion nh5t?
a. Mac ki~u E chung. C C D
b. Mac--ki§u B chung
c. Mac ki§u C chung
d. Tu' vao dan mach.
3. M c tranzito ki
- 17
5. M c. t:ranz.tto kigu t-rtao ,~,g· co• h' s,6 khut.ch I i dQ1g Ud'n llldTI
1? □ □ □
a. t\i~ kieu E. chilm,g.
b. 1,tite kleu B chung
c. :~~c ;!djl.i\ G chl.Mlij
dL Tuy vt.t:o dan'lli :ma.ch
,6. Mi c tranzlto kkJU nao, ,i,d co. ha 1s6 kb uif-ch I
,. ,. •'ll"
i: .j r,n ,an_.. [dn lld'n
,, f:'"'·
ff □ □ D
b. :~~~c :kHJ11 :B ch1.m1f
c. "'Mic :ldiau G C:tH.!T!.g
d. Tl.Pl vil,o d~n.io nita'Ch.
7:. M c. tranz.!ito :kktu nao.• i,crcbo lrrre 'SiO'kbuliich ,li i dBn•t'I
' t" ... ~
vi atit1 «, it
ap tctn lhdn 1? 0 □ u
a. ~c ikliu E c:hung.
b. MAc if
- 18
H04T D
nguon tai.lieu . vn
