Xem mẫu
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC GI O TR NH CH S TƢ TƢỞNG VIỆT NA GVC. THS. HOÀNG NGỌC VĨNH Huế, năm 2010 1
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. Contents Huế, tháng 3 năm 2010 ............................................................................................................ 4 C ầ ....................................................................................................................... 4 Đ I TƯ NG, PHƯ NG PHÁP, Đ C ĐIỂM ....................................................................... 4 NGHIÊN CỨU CỦA LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM .................................................... 4 I Đ I TƯ NG, PHƯ NG PHÁP, Đ C ĐIỂM NGHIÊN CỨU CỦA TRIẾT HỌC .......... 5 –K ệ T ế ọ . .......................................................................................................... 5 2- Đ ế ọ ..................................................................................... 5 -P ế ọ ................................................................................ 5 1. -Đ ể ế ọ .............................................................................. 6 II Đ I TƯ NG, Đ C ĐIỂM VÀ PHƯ NG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM ............................................................................................................... 6 2. Đ lị sử Vệ N .................................................... 6 3. P lị sử Vệ N ............................................... 8 Đ ể lị sử Vệ N ............................................................ 9 C LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM .................................................................. 11 TH I TIỀN SỬ VÀ S SỬ .................................................................................................. 11 C 2 LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM ................................................................... 12 TH I K U I ĐẦU ỰNG NƯ C ................................................................................. 12 C TƯ TƯỞNG VIỆT NAM TH I K ĐẤU TRANH GIÀNH Đ C L P N T C ....................................................................................................................................... 13 V ề lị sử ................................................................................................................... 13 2 Đ ể Vệ N ấ l ............................ 14 C LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM ................................................................... 18 TH I K ĐẤU TRANH GIỮ GÌN Đ C L P N T C ................................................. 18 V ề lị sử ấ ữ l ............................................. 19 2. T Vệ N ấ ữ l .......................................... 19 C LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM ................................................................... 26 TH I K N ĐỊNH VÀ THỊNH TRỊ CỦA H I PHONG KIẾN ................................ 26 THẾ K V ĐẾN ĐẦU THẾ K VI ............................................................................... 26 V ề lị sử ị ị ị xã o ế ế ỷ V ế ầ ế ỷ VI ............................................................................................................................. 26 2 T Vệ N ị ị ị xã o ế ế ỷ V ế ầ ế ỷ VI ............................................................................................................................. 27 C ể ế ỷ V-XVI .......................................................... 29 C TH I K KHỦNG HOẢNG VÀ CHIA C T CỦA H I PHONG KIẾN VIỆT NAM T ế ỷ VI - T ế ỷ VII) ............................................................................. 38 V ề lị sử oả xã o ế Vệ N T ế ỷ VI 0 ) - T ế ỷ VII 62 ))................................................................................... 38 2 V ề oả xã o ế Vệ N T ế ỷ VI - T ế ỷ VII) ................................................................................................. 39 C ể ................................................................................................. 40 C 6 TH I K CHIẾN TRANH N NG N VÀ SỰ S P Đ CỦA CÁC CH NH QU ỀN PHONG KIẾN ĐÀNG TRONG, ĐÀNG NGOÀI 62 -1802 ............................... 47 2
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. V ề lị sử T ế sự s ề Đ T o ,Đ N o ............................................................................................................... 47 T ế sự s ề Đ T o ,Đ Ngoài: .................................................................................................................................... 48 C ể ..................................................................................................... 51 C ữ Đạ 大) ữT 太)?........................................................................................... 53 C TH I K CHẾ Đ PHONG KIẾN TRUNG Ư NG T P QU ỀN NHÀ NGU ỄN .............................................................................................................................. 64 V ề lị sử .............................................................................................................. 64 2 T T ế o ế ề N N ễ ...................... 64 C ể ế o ế ề N N ễ ............................................................................................................................................... 64 C TH I K NHÀ NƯ C C NG H A H I CHỦ NGHĨA VIỆT NAM ...... 71 V ề lị sử ............................................................................................................... 71 2 T Vệ N T Vệ N C C ã C V ệ N ................................................................................................................................ 72 N ữ ả H C M .............................................................. 72 H CH MINH, NHÀ L LU N THIÊN TÀI .................................................................... 74 CỦA ĐẢNG C NG SẢN VIỆT NAM VÀ N T C VIỆT NAM ................................... 74 N 2 0, s l Đả C sả V ệ N , N ễ Á Q l ầ ã ấ sự oả l o ầ 00 ạ Vệ N , s ề l l ạ Vệ N ........................ 74 2 Đ l lề xã l ol C ị H C M o o l l M -Lênin ..................................................................... 75 T H C M ề Đả C sả V ệ N , ệ o ề ệ Đả ã ề Đả C sả V ệ N ầ ề ), l ol l x ự ả ể ấ .................................................................. 76 “Đo ế, o ế, ạ o ế T , , ạ ” L ể ế C ị H C M l sự ế o ấ ề ế o Vệ N , ã ạo ế l x s ả ạ Vệ N ................................................................................. 77 ự N Vệ N N , o l ế ạ N o o l l M -L ề ....................... 78 6 C ị H C M ,l o ữ ấ ế ế ã ế ạo o ệ ể, ệ ế ............................ 80 C ế KHÁI QUÁT VỀ NHỮNG Đ C TRƯNG CỦA LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM ...................................................................................................................................... 81 ỜI NÓI ĐẦU -***- Trong khi chờ đợi giáo trình quốc gia, chúng tôi biên soạn Giáo trình “Lịch sử Tư tưởng Việt Nam” nhằm phục vụ cho việc học tập của 3
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. sinh viên ngành Triết học, ngành Giáo dục Chính trị tại các trường Đại học thuộc Đại học Huế và những bạn đọc quan tâm. Nội dung cuốn sách được hoàn thành d a chủ ếu trên nội dung hai cuốn “Lịch sử tư tưởng Việt Nam” tập 1 và 2 do Nhà u t b n hoa học hội và Nhân văn u t b n năm 1995 và 1997. Tập 1 do h giáo sư Ngu n Tài Thư chủ biên, tập 2 à của h giáo sư Tiến s Lê S Thắng chủ biên. Ngoài ra, tài iệu tham kh o chủ ếu à bộ sách “Lịch sử Tư tưởng Việt Nam” gồm 7 tập của tác gi Ngu n Đăng Thục do Nhà xu t b n thành phố Hồ Chí Minh phát hành năm 1998. Cuốn Giáo trình ra mắt n nà c ng à s hoàn thiện bư c một của “Giáo trình Lịch sử tư tưởng Việt Nam” do tác gi biên soạn năm 2002, tái b n năm 2007. Mặc dù đ c nhiều cố gắng biên soạn theo qu ết định số 3244/ GD-ĐT ngà 12/ 09/ 1995 của Bộ trưởng Bộ Giáo Dục và Đào Tạo, song cuốn sách c ng không tránh khỏi những thiếu s t. Tác gi r t mong nhận được s g p ý của các bạn đồng nghiệp, đọc gi a g n để cuốn sách ngà càng hoàn thiện hơn. Chân thành c m ơn! Huế, tháng 3 năm 2010 GVC. ThS. Hoàng Ngọc Vĩnh Chƣơng mở đầu ĐỐI TƢỢNG, PHƢƠNG PH P, ĐẶC ĐIỂ NGHIÊN CỨU CỦA CH S TƢ TƢỞNG VIỆT NA 4
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. I/ ĐỐI TƢỢNG, PHƢƠNG PH P, ĐẶC ĐIỂ NGHIÊN CỨU CỦA TRIẾT HỌC. 1 – Khái niệm Triết học. T ế ọ x ấ ệ s ấ o lị sử loạ oả ế ỷ T ế ọ , ề ế ạ ữ ệ l ế loạ ầ ế ỷ VI L ế ã ế ọ l l Ấ Đ ,T Q H -L ạ ễ ạ Đ T , x ị ế ọ l “ ” T sự ể ế ề l ự ấ ị o ế K ệ ế ọ ã ạ o ế ế ỷ I ữ ầ K ế ọ M -L , ế ọ xử l o ọ l T o ệ -x “Triết học à một trong những hình thái ý thức hội, à khoa học nghiên cứu về những con đường chung nh t, những ngu ên tắc chung nh t, những biện pháp chung nh t của s vận động và phát triển của thế gi i” 2- Đối tƣợng nghiên cứu của triết học V ệ ế ọ , ế ọ ấ ả l ự ự , xã ) ế T ế ọ ế o ạ o sự ể To sự ể ấ ế , ế ọ ả ế ể ế s ấ ả ấ ế 3- Phƣơng pháp nghiên cứu của triết học T ế ọ ả -P ệ l x x ế o l ệ ế ị l l ể T o lị sử, ệ ã ả l ệ ạ, ệ ệ -P s l x x ế o sự l ệ , o , o ể , o ể o P s ả l s s duy tâm. 5
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. 1. 4- Đặc điểm nghiên cứu của triết học. -T ế ọ l o xã oả ế ỷ VI ,l ế ầ , ét đến cùng triết học bị qu định bởi đời sống vật ch t của hội. - Sự ể ế ọ ị ị sự ể ề sả x ấ ấ ả o sự ể ấ ấ o xã Triết học c ng chính à thế gi i quan của những giai c p hoặc tập đoàn hội nh t định. - Tuy , triết học và s phát triển của ịch sử triết học vẫn uôn c tính độc ập tương đối v i đời sống vật ch t của hội lẽ, ế ọ l ề l ệ, sự o l To ạ , ấ ị , sự ol ỏ sự ự ế s ấ xã ấ ề l ế N ế ọ ;N xã ế ọ ;L ạ ệ ế ọ , , ệ ,s ); M ệ ữ ế ọ o ọ , - Một tri thức được gọi à triết học ph i bao gồm hai ếu tố: Nhận thức: P ả ể ệ sự ể ế ấ ị ế l sự ể ế ) ề ế Nhận định: P ả ỏ õ , , xử, xử, xử o ế II. ĐỐI TƢỢNG, ĐẶC ĐIỂ VÀ PHƢƠNG PH P NGHIÊN CỨU CỦA CH S TƢ TƢỞNG VIỆT NA 2. Đối tƣợng nghiên cứu của lịch sử tƣ tƣởng Việt Nam. ấ o ọ o ũ ả x ị ạ Ở V ệ N , o lị sử o ệ ữ V , Sử, T ế ấ ị ữ T ấ ấ “ ạo” T o sự ấ , ầ ả ấ ế ọ l lõ “ ạo ọ ”, l ể “ ạo”, l ệ ể ề “ ạo”, sử ọ l l ự sự ệ ể o “ ạo” Đạo ấ Đạo N o, ạo P ạo Lão, ạo ề ấ ế ế l “ ạo ” C sự ầ ũ ữ lị sử lị sử ế ọ , ả l T ế ọ l ề , ề l ế ọ 6
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. Hệ ề ề ế ọ “Lị sử Vệ N ” C ế l o lị sử ế ọ , ế o l lị sử Cũ ế o l lị sử ệ C ầ x ị ọ ả l lị sử , ũ ả l lị sử o ệ Đâ ph i à môn học mà nội dung cơ b n của n à ịch sử triết học và những tư tưởng c quan hệ mật thiết v i tư tưởng triết học. Việ N o lị sử, ế ọ ể , ã ế ọ N , o N ị ế ị ề s o ọ ỹ ã ả “N lị sử ế ọ sự l ế ọ M -L V ệ N ” 1. Đối tượng nghiên cứu của ịch sử tư tưởng Việt Nam như vậ ph i bao gồm các v n đề sau: Tiền triết học, tư tưởng triết học, triết học, những tư tưởng chính trị- hội gắn b hữu cơ v i triết học. T l ữ xo ế ọ ể ệ l ể ế ọ Vệ N N ả lự ọ lấ o s Cầ ấ ,Vệ N o ữ Ấ Đ T Q l ế ọ loạ , ấ ị ả ị ả ế ọ M , lị sử V ệ N l ả l l , ầ ỗ ạ C ữ , ấ ế o ế lị sử ế l l Vệ N ữ ệ ế ọ N ả ấ ữ l l , ữ l l ữ ế l o l ự oạ ầ oạ ự ễ ự ữ ã ể N ữ ạ ế ọ ự , ã oạ ề ế ọ N l ế ọ ầ , ã ề ế s ấ ề ả ế ọ Ở l ữ ãl ế ọ o Đ ể Vệ N x ấ ệ ệ “ ấ ”, “ ầ ”, ”, “ ạ ”, “ ệ ”, “s ” T , lạ ạ ấ ề “ - ”, “ - ầ ”, “ - ”, “ ữ - ”, „l - ” thuộc về v n đề cơ b n của triết học; “ - ”, “ - ế ”, “ )”, “ )”, “ lẽ , l ” thuộc về phương pháp tư du ; có các 1 LSTTVN - T -N x ấ ả KH H - HN 1993 - Tr 13 7
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. ệ ề l ị , ề ị-loạ , ề - ạ, ề ệ -dân thuộc về triết học về hội; ệ ề ả ấ o , ề ạo l , ềx ự o , ề ẩ ự ạo o thuộc về triết học về con người. Đ ũ l ạ Lị sử Vệ N ể ầ ạ C ị ọ ,L ọ ,V ọ Sử ọ 3. Phƣơng pháp nghiên cứu của lịch sử tƣ tƣởng Việt Nam. -P x s l ệ ệ l l o ọ ấ, ề ả ả ế l ấ ữ ấ ề o lị sử ế ọ C s ệ ề ệ l s ỏ ấ ề ệ , ol , , ả ả ệ T ạ, l lị sử, xã , ế s ạo, ả ị oạ l , ể ọ lị sử ể l C ệ ã o ọ ạo , ữ ạ ệ ẫ lị ự o sử ế ọ N ế o lị x sử ế ọ Đ ệ l lị sử Vệ N lạ l , ệ l l ệ l s lầ l èo M ạ lị sử Vệ N ả l ấ ề ề ế ọ xã , ề l ị , ề ạo l , lị sử Vệ N ũ o ấ ề ả ểl , l , ũ o , , ệ , -T ol o ữ ế ọ Vệ N N ể lị sử Vệ N “lấ o”, “ o”, lạ lị sử l lị sử ể o hạm trù triết học Việt Nam tu chưa phát triển đ đủ, chưa hoàn chỉnh, chưa trở thành một hệ thống vững chắc nhưng n r t quan trọng V , o ữ ể ầ trình bày ữ ệ ế ọ o ế ọ o lị sử N ữ ệ - , - , ị-loạ , , ả To lị sử Vệ N ữ ệ , ạ loạ o x x ệ , ạ lị sử ế ọ T Q Ấ Đ , ả so s ể ấ sự 8
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. ệ , sự ể so , so ạ ệ Tuy nhiên, không thể l o ũ ề , ũ so s hương pháp quan trọng trong nghiên cứu không ph i à so sánh mà à phân tích P ả ấ ệ ấ ị ữ ấ FE ế “T s , ạ s ạ , ữ ệ ề ệ ã ế ế 2 ẳ ” L o ọ , lị sử Vệ N ể l ầ x ế l sự ể l , l lạ ữ ạ , l ể ự ả Nế ảl ạo ả l ế ả ả l ị ề sẵ -C ấ o lị sử Vệ N x ấ ề ả ế ọ l ự ệ , õ N ế sự ề , ệ , ự ế ả l õ ữ ị lị sử Vệ N ả rình bày và phân tích nó l ấ C ể , ệ , ầ , l l ế lự l ự o lị sử, ể , ,s , ữ ầ , ế lệ l ế lự l ự o lị sử -P l ấ ề ọ l o ol o lị sử Vệ N Đ ũ l ấ ề ệ ề ế T ể lị sử o ề ạ, ế ỷ, sự ệ ị-xã , ế-xã , l ảl o ế-xã N lị sử V ệ N C ạ T T x ấ ệ ạ xã , ệ lị sử V ệ N ầ ả ế l ế-xã l sự ệ ị-xã l lị sử V ệ N Đặc điểm nghiên cứu của lịch sử tƣ tƣởng Việt Nam. Cầ ả x ị õ T ế ọ Vệ N s ả ị ế o o, ấ ả ề ả ể Vệ N , ề ị ự ễ Vệ N ữ , ệ 2 C.Mác - Ă -T ể -T V-N x ấ ả Sự T -H N -T S 2 9
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. -C l ả ấ lị sử ế ọ Vệ N Ở x ệ ả , , l ẩ ự ạo , ệ ạo , nh vi ạo ét chủ nghĩa êu nư c trên phương diện ý uận T ả x ệ ị-xã o ể ế ọ ề xã C ả ề ế l ệ ữ l l , ữ ể ề ữ ể ấ Lị sử ế o ấ ề , ấ o Vệ N x ế ấ ả ệ ý thức trách nhiệm về nòi giống, về cộng đồng, về dân tộc; những nhận thức về con đường, biện pháp đ u tranh gi i ph ng dân tộc, về động c và kh năng dành ại nh thổ và â d ng đ t nư c, về quan hệ giữa dân tộc và dân tộc. - Về ế ấ , ế ế ọ Vệ N l ế ,l ể ế N o-P -Lão. - Về , ế ế ọ Vệ N nặng về v n đề hội và nhân sinh, ế ấ ề ự o Nó chú trọng â d ng ý ẽ cho chính trị- hội và uân ý, mà ít bàn ế ệ ể ể ữ ầ ỏ ể l l ọ Nó thiên về giáo dục đạo àm người hơn l ấ o o ữ ề ế o ũ ế tâm. Nó thường u t phát từ những định đề c sẵn hơn l sự ể ự ế ể l l l s ol T “ sả x ấ ể Á” V ệ N l thế gi i quan phong kiến ấ T ế l ả ự ạ sả x ấ l o ệ ể , o ọ ự x ấ ệ , ầ l ự o ể lị sử o ế Vệ N - Về ể , ế ế ọ Vệ N o ạ o ế ể o ạ oả o L ầ l ữ ệ s ấ o ả ị ề ế s , ề s l sự o o N o, P , Lão s l sự ế o ế Vệ Nam. T ế ầ ầ ự ữ Vệ N N ẳ ol l 10
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. ữ ấ ề ế-xã ị-xã ấ ế ỷ VI Sự ế ả ế ể ệ o ệ lạ ấ ề o ạo o ạo , ế ả ạo ể ị , sự ệ N o o ề N ễ Sự ế ũ ể ệ o ệ ị xã sự ả ế s o ề N o o o P o) Mã ế ỷ I ,Vệ N N ễ T T o ế x ế ả , o ề ầ ãl ế ế o ế R ầ ế ỷ , o oĐ H N sự ề ũ s s , ẫ ỡ o ế ảo , ệ Mã ế ấ Vệ N ạ ệ o ấ ề M -L , ế o ế ị loạ , ế o ọ ạ x ự ể Vệ N Chƣơng 1: CH S TƢ TƢỞNG VIỆT NA THỜI TIỀN S VÀ SƠ S ấ ệ ề Đọ, N Q ả ,T H V ọ l H , ệ ã 20 S o o , ề ấ L C ,H ) lạ l ả c T H , -T ị-Thiên. Nề o oả 000- 2 000 T ữ C oả 0 000 ) ế ữ C oả 000 ) C , 000 , o ãs lã Vệ N V ả , l sự loạ lị s N Vệ ạ ấ ế ế ũ l ế ệ N Vệ ạ s ạ ự , , M , , l ị ầ ọ ấ o s ầ Vệ ạ 11
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. Chƣơng 2: CH S TƢ TƢỞNG VIỆT NA THỜI KỲ BUỔI ĐẦU DỰNG NƢỚC Trung Quốc Việt Nam Tam hoàng P H , T ầ N , Ho Hồng Bàng, inh Dương Vương, Đế; Nhị đế: Đ , N ; Tam đại Hạ, Lạc Long Quân và 18 đời vua T ,C -247tcn) Hùng (2879 tcn-258 tcn). T n 246 tcn-207 tcn. Thục 257 tcn-208 tcn. Thời k nà tính từ 2879 tcn đến 208 tcn. -T H ,V L , 2 ế 2 Đ l ầ ự .T 2 000 ế 000 , ọ l Đ S Đ l lõ ầ V ệ N . Lị sử Vệ N ề ạ H ,K V , Lạ Lo Q H . T Vệ N ề ế l ấ ả , ế ẫ l ệ s ế l ế s , ạ -T 2 - 20 Lạ N T 2 -208 tcn, A V ế ỏ ầ ), V ệ N ãl ấ ề ữ L lạ V l hình thành. V l , l l ể C ệ ẻ ,C ệ ẻ ấ ẻ ,C ệ C Đ ,C ệ G ,S T T T ,T ạ S L T G oạ s ãx ấ ệ T ỡ sự ả l ỡ T Q S l , - ,N ũ G oạ V L o ế ỷ III ữ ề ạ H V T P ề H ự Lạ , ự x l A V , ề L T o, ạ Hạ V P ề C Lo - H N N Lạ l sự ế ể o Vệ N ầ - V L - s ã o Đấ V ệ N x l l ầ ấ , sự ạ lẻ V L Lạ V ệ l s ẻ Nư c Âu Lạc bao gồm chủ ếu miền Bắc bộ và Bắc Trung bộ ngà na , đ nhiều n đẩ ui s âm ược của nhà T n và những cuộc âm ược đ u 12
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. tiên của Triệu Đà, đ n i ên ý thức dân tộc, ý thức t chủ đánh giặc giữ nư c của dân tộc Việt Nam. ã Lạ ũ xã V L ề l xã ệ ấ xã ạ Đ ũ l ệ ể ế T C ế Q -22 ) ấ , Tầ ã ấ T Q “ ạ”, ầ ẩ ạ x l ề N N T 2 - 20 ) T Vệ N x ã ấ ũ C M ế ị ầ M C Chƣơng 3: TƢ TƢỞNG VIỆT NA THỜI KỲ ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC ẬP DÂN TỘC Trung Quốc Việt Nam Tây Hán 206 tcn-25 scn Triệu 208 tcn-111 tcn; Bắc thuộc n thứ nh t 111 tcn-39 scn. Đông Hán 25 scn-220; Tam quốc: hởi nghĩa Hai Bà Trưng 40-42; Bắc N , T , N 220-265; Tây và thuộc n thứ hai 43- , o Đông T n 265-420. T ệ 2 Nam Triều (Tống, Tề, Lương, Tr n) Tiền Lý (Lý Bí) 544 - 548; Triệu Việt 420-589; Bắc Triều (Bắc Ngụ , Tâ Vương (Triệu Quang hục) 549-570; Ngụ , Bắc Chu, Đông Ngụ , Bắc Hậu Lý 571-603 v i nư c Vạn uân. Tề) 386-581. Tùy 581-618, Đường 618-907 Bắc thuộc n thứ ba 603-938, trong M H Đế 22, P H C Đạ V ) Vài nét về lịch sử T ọ l T o T ệ Đ x l o ế ế ỷ s N ể Vệ N sau: -N20 ,T ệ Đ A V Lạ G oC Cử C N Vệ o Q ả Đ ,Q ả T Q ả C -T Q ) -N T ệ 20 - )l lã T H N Vệ 13
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. -N ,N H x l N V ệ , lạ Lạ G oC o ế s G oạ ấ ề lạ sự ị -T l H T (40-43); Bà T ệ 2 ); T ề L L ế ) T ệ Vệ V T ệ Q P ế 0), H L ế 60 ) l Vạ ;M H Đế 22); P H ) T ệ Đ x l Lạ Lạ G oC Cử C N N Vệ N H x l N V ệ lạ Lạ G oC ầ l sử ả ầ l Lạ ự o l lệ ế H T o Đ l ầ , ũ l ể ệ s ũ sự l ệ Vệ N Vì thế không thể gọi à thời k Bắc thuộc, mà ph i gọi à thời k đ u tranh giành độc ập dân tộc. 2. Đặc điểm tƣ tƣởng Việt Nam thời kỳ đấu tranh giành độc lập dân tộc: -L Vệ ề ; -T , ế ;T l ; Co ọ ữ o xã ; Về o ọ ữ , ể l H T M x 0, H T ã ấ L ị l “Đề , ả ” ã sự Lạ ầ , Lạ , ữ ị ảo lự l l ữ M T ệ H T ), L C Hả P ), M T ), L T ị Ho T H ), T T ệ H ) ) l H ã ế lạ ữ ầ ấ “M x ử sạ H x lạ ệ x ọH ẻo o l x ẻ s l ” C H T ãl To , sự lã ạo H , ã 14
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. ề T l T Đị ả ả , ạo ẩ o ề Bà T T l s l l lấ ệ l T Nữ V ; M L ệ M L – V P ) N 2, H lạ o s x l H lạ lầ ữ , ấ C lầ o 2 o ế lự ị lệ l ,H ã ũ ả ế ấ s ũ ể ữ ế , ảo ệ ấ , ảo ệ M l o l H T l ả ấ ệ, ể ệ l , ự ầ o ả C H T l os ạ l l o, ả o ữ Vệ N o x ự ảo ệ T T sử o lệ sẽ ã ã l ề o o s -C ấ H ễ -T ể ấ s ệ trình Hán hoá Vệ N l ấ s ế ỷI P o l ầ , ế ỷ III ế ế ỷ l sự ả , s N o o o s xã Vệ N To , ế ỷ III ế ế ỷ VI là Hán Nho, VI- l T N o ế o N o-P -Lão, ế ẫ l N o P ữ ị ị o Vệ +M ẫ ả Vệ N l l M l Vệ N ;M l ế H è lũ s M ẫ ễ ế o oã , x ấ ệ ệ ạ ẫ ấ ế lấ l ề ệ ể ả ế ẫ ẫ Đ ũ l th ẫ ữ ỏ l ễ ể ạo sự ể o ể ể l s ấ ọ ấ ề lầ V ệ N C o l ọ ị lự l s T 220-2 0; N ề 20-589) +M ẫ loạ lự xã V Lang- Lạ ũ, l ả s lự M ể lị sử xã ũ, ị ữ ề ể xã Đ lự ể ấ l o ế o ữ 15
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. o ả ữ ẻ ị o C c, ý chí, l ọl , lự ị xã Vệ N +N ệ so oạ ũ oạ s l ấ Vệ N ã ễ H Ho H o Để ỏ ã “ ị ạ” H o ẩ ệ “ Ho ế ” C x ế H ề ị ọ ệ l “T ” T ẩ ệ l ể ữ ự sự o l , l H Nế ả ế ị ị lệ , o l s l o ẻ ạ, ế o ế H x l lạ oả ã s oạ x o ả ọ ệ ị ạ C , ỗ lầ o s G oC ả ế ự ể lệ , ả ị , ạ , ẩ , ọ l l ,l ả, s , o, o ỏl , ả ể o C H o ầ ễ l ự ị-xã C ự ị s oạ xã T Q s Vệ N C Vệ N ọ , , s xã H ;L , o ỹ H ; ả H x ị ể ễ ề ễ o Vệ T l ự ỏ l sự ề ọ ế N o, P , Lão o Vệ N Nho học ọ l T o N o ỷ) o K Tử - )s l , Mạ Tử 2-2 ) ể o ,T ử 2 -2 ) ể o , l ầ o ệ xã o ế ề T -C ế Q T Q Hán Nho o Đ Tọ T ế ỷ II ) ể o ề ầ ẳ ấ ệ ã, l ể o ế o ế ề ế H Hu ền học N ỵ-Tấ , N - ề III - VI) l sự ế ữ N o o Lão-Trang. Tống Nho ọ l L ọ ) ạ ả l l sự ế ữ N o o P o ế ể l C Đ (1017- 0 ), T Hạo 0 2-1085), Trình Di (1033- 0 ), ể ấ là Chu Hy (1130-1200). 16
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. Minh Nho ọ l T ọ ) l sự ể N o o ể l V T N V M 2- 1528) T ỗ , N o o l ả l o, ũ l ế ế ế ọ , l ọ ế ề ị- ạo -xã ấ o ế C N o ol Đ ị, N ị ể ả l xã N o o l xã l “xã ạ ”, “ ề ”, “ ọ ề ”, ” ọ ề ề l ”, “ ề sả ệ ”, “ ”, “xã o ”, “ ề s ” T ự ếl ạo N o ol l , ả ấ N o o l ự ự, o xã ệ Về ế ọ , N o o l ọ ế ệ ề T , Q ỷ ầ , Mệ ) T ầ xã o V Lang- Lạ ế lạ ầ , lạ Vệ N N Vệ N ầ ế N o o, N o o oVệ N l o ọ ị T Q Về s N o o l ầ ấ ế , ầ ả ế xã ử ị ử o ế Vệ N N o o o l ạ , l ị o sự ể xã Vệ N ế ỷ N o o ế Vệ N ế ỷIs M N o ol o ạo l ệ o ề H , l o o H ị ạ Vệ N ,s l o o H ạ loạ s G oC , ũ Vệ o ọ T ã H ọ ạ L L , Lo ,T P , C P o T H M Đế 6 - ) ã H ọ Vệ ế l T Tọ l ạ K T T Q ; Ở ế ỷ II L Tế l N o ọ l L L Q - l sử G oC Ở ế ỷ III L Cầ Lo l T N ế ỷV K C P K C P ề l ế sỹ ề l ạ T Q C ể G oC l ả ấ o ề N oT Q s s ọ T Vệ N ấ N o ol sự ả ế ế , x lạ ế ầ ũ , l ẻ ế ả Hệ xả õ 17
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. Lão-Trang o Lão Tử K ử) s l T Tử (369-2 6 ) ể , l N o o ề l ự Lão-T o ầ ệ o xã ; xã ầ ệ o o ể ể ự o ạo ả Họ ệ o l ả ạ Đạo oVệ N 20 - s )ế l o H ấ ế o ị, ị ã ã ế Lão-T ể ự N l ấ ế ự o- ự ạ , ể ệ o N o Vệ N ị ả N Ho C , ề T Q ề s Vệ N thì Lão-T ả õ ệ ế Vệ N Đạo giáo l o T Q l ế Lão-Trang ự o Đạo Lão Tử Ho Đế Lão Tử ầ o Lão Tử) Đạo ả õ ệ Vệ N o oạ N ỷ ữ ệ ), ầ l ệ ) Đạo ề Vệ N o o ỡ Vệ N , s ề o ỡ Vệ N Đạo hật ) Ấ Đ ạ, s l l Siddharatha Gauxtama (563- ), ề ế T Q oả ế ỷ I o “ l ”x T Á ề T Q l Đạ T C T Q ề x ự l P ), T , Ho ệ l T ề C ể T ề l sả ẩ P o ạ T Q C H o ề T Q ế Vệ N P oẤ Đ , ã ể lạ ấ ấ s s o s ầ Vệ T Vệ N ã ế ề T Q l T N Đ L C V N T Chƣơng 4: CH S TƢ TƢỞNG VIỆT NA THỜI KỲ ĐẤU TRANH GIỮ G N ĐỘC ẬP DÂN TỘC Trung Quốc Việt Nam Ng Đại L , Đ , Nhà Ngô v i nư c Đại Việt 938-967. Ngô Tấ , H , C ) 0 -960. Q ề ạ N H Tống 960-1279. Nhà Đinh v i nư c Đại Cồ Việt 968-980; Tiền Lê (Lê Hoàn) 980-1009; Nhà Lý v i nư c Đại Việt 1010-1225. 18
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. Nguyên Mông 1280-1368. Nhà T ầ lầ N 22 - 1400. 1. Vài nét về lịch sử thời kỳ đấu tranh giữ gìn độc lập dân tộc T N Q ề o ế ả H Q L , ế 00 T ể l s - Nư c Đại Việt v i Nhà Ngô 939 đến 967 C loạ 2s 66- 968); - Nư c Đại Cồ Việt v i Nhà Đinh Đ T Ho ) 6 ế 0, T ề L L Ho ) 0 ế 00 ; - Nư c Đại Việt v i Nhà Lý L C Uẩ ) 0 0 ế 22 L T T 0 0-1028), Lý Thái Tông (1028-1054), Lý Thánh Tông (1054-1072), Lý Nhân Tông (1072- 2 ) L T Kệ T loạ C Lạ - C T lạ ấ T H ế èo Q ả ,L T ầ T 2 - ) lạ ấ N ệ An, Lý Anh Tông (1138-1175), Lý Cao Tông (1176- 2 0), L H ệ T (1211-1224), Lý Chiêu Hoàng (1224-1225); - Nư c Đại Việt v i Nhà Tr n (Tr n C nh) 1225 đến 1400, lầ N M , Tầ T T 22 - 2 ), T ầ T Tông (1258- 2 ), T ầ Nhân Tông (1279- 2 ), ả H ề T o C ếM lạ ấ T Q ả ế Q ả N , Tầ A T 2 - ), T ầ M T - 2 ), T ầ H ế T 2 - ), T ầ T - 6 ), T ầ N Lễ (1369- 0), T ầ N ệ T 0- 2), T ầ ệT - ), T ầ P ế Đế - ), T ầ T T - ), T ầ T ế Đế - 1400). T - 00 ả ề ạ N ,Đ ,Tề L ,L ,Tầ ề ế ể H ,T ,N M 2. Tƣ tƣởng Việt Nam thời kỳ đấu tranh giữ gìn độc lập dân tộc C ể o oạ l L T Kệ Tầ Q T ấ C ị ả ế P o o o K Vệ, P T , Vạ Hạ , Đ ảo, V T , l L T T ,T ầ T T ,T ệT T sỹ Đặc điểm nổi bật của tư tưởng Việt Nam giai đoạn nà l Về , P o ể ạ o, N o o ạ t ệ ể , Lão o ả , o l ề ả s ầ Vệ T ề ả ấ , l l 19
- GVC. ThS. HOÀNG NGỌC VĨNH - GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG VIỆT NAM - ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ 2010. + hoan sức dân Đo ế , , ỡ + Nêu cao đạo đức , , ự, sỹ , ế + ết hợp hợp ý Th n qu ền - Thế qu ền - Tôn giáo trong ĩnh v c chính trị. N , ị xã oạ lề ự ễ ự ữ ,C ỡ P o; C ế ỷ IV, P o ị ầ s ế ế o l sự ể N o o T N o ề ềL K ) a) Tư tưởng của các thiền sư và tín đồ Phật giáo: -C ề s oạ ã “ ”, “ ã” ể x ế ệ l x ế , ọ sự , ệ l ạ o ế l ệ o ả, ệ To s xã ể lẽ “ ”, “ ã” sẽ , o ấ sự ế T ề s Vạ Hạ ệ “T C x ão M ị s s ã K ọ ỏ ọ s ” 3. Tầ T T ệ “Q ả o s , ạ ử ” 4. C T ệT T Sỹ lạ ệ “V ỏ ị ế , ả o ” o “Đ o ỏ ế ,C x ”5. -C ị L -Tầ ũ ữ ị ấ ấ ị l ả ể ấ ấ ả ạ l ự , N l ọ s ã,l s ề ã o l ỏ “C ảo x o ế, Đ s ”; “V ọ , s ẫ N o s o l lử 6 ẫ ”. C ự , ấ ể ệ ấ “ ệ ể, ẳ ẳ l x Nế 3 N ễ T T C ) - Lị sử Vệ N -T -N x ấ ả o ọ xã -H N 1993 - Tr 202. 4 S ã ẫ - Trang 202. 5 S ã ẫ - Trang 217 - 218. 6 S ã ẫ - Trang 204. 20
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học